Opracowanie tekstu Agnieszka Zawada
Rozwój hotelarstwa na ziemiach polskich
Rozwój zakładów hotelarskich postępował wraz ze wzrostem ruchliwości ludzkiej. Już od zarania dziejów człowiek potrzebował miejsca na nocleg.
Historia hotelarstwa w Polsce sięga początków państwowości polskiej, jednak pierwsze pisane źródła są z XIII wieku (stare kroniki, zapiski rajców miejskich). W Statucie Wiślickim (z XIII w.) Kazimierza Wielkiego znajduje się zapis:„aby karczmarzom nikt gwałtu czynić nie śmiał”.
Zapiski rajców miejskich dotyczyły godzin otwarcia gospód, a także szynkowania trunków. Pierwowzorem dzisiejszych hoteli były średniowieczne karczmy wiejskie i gospody (szynki) miejskie. Te ostatnie początkowo były miejscem spotkań bogatego mieszczaństwa, z czasem stały się instytucjami życia cechowego.
Rycina Gospody pod Wiatrakiem nieznanego położenia
Historycy kultury dzielą Europę stosując kryterium kultury gospód i karczem na, np.:
· Polskę, Wsch. Niemcy, Ruś, Litwę, Hiszpanię, gdzie udzielanie gościny stało na bardzo wysokim poziomie. W tych krajach co zamożniejsi podróżni wozili swój niemalże cały dobytek.
· Anglię, Holandię – gdzie kultura gospodarcza stała na bardzo wysokim poziomie, od średniowiecza stały zajazdy gotowe na 150 miejsc, dysponowano bielizna pościelową, zastawą stołową. W zasadzie średniowieczne karczmy i gospody w niezmiennym kształcie przetrwały do końca XVII wieku.
Wówczas to pojawił się nowy typ klienta, który był skłonny sporo zapłacić za godziwy nocleg. 1691-1695 r. powstaje zajazd „Marywil” w Warszawie, w miejscu dzisiejszego Teatru Wielkiego.
Zajazd Marywil rozebrany w latach 1825-26
Uważany przez historyków za pierwszy warszawski hotel. Powstał on z inicjatywy Marysieńki Sobieskiej i działał do roku 1825 roku. Przeznaczony był dla kupców, spełniał również rolę centrum handlowego. W latach kolejnych powstają następne tego typu hotele – „Hotel Polski”, „Hotel Pruski”, hotel „Pod Białym Orłem” Współczesność
Jednak dopiero koniec XIX wieku i początek XX przynoszą nowa jakość w hotelarstwie. Powstają hotele wzorowane na arystokratycznych pałacach, rezydencjach. Hotele typu palace (typu pałacowego). Przeznaczone dla bogatego ziemiaństwa, kupców i finansistów, którzy pragną otaczać się zbytkiem typowym dla rodzin arystokratycznych.
Najsłynniejszy hotel świata Ritz- położony przy placu Vendome w Paryżu.
Hotel Pod Orłem w Bydgoszczy.
Hotel Savoy w Londynie.
Hotele tego typu powstały we wszystkich metropoliach europejskich m.in.: „Ritz” w Paryżu, „Savoy” w Londynie, „Europejski” w Warszawie, „Bristol” w Warszawie, „Francuski” w Krakowie, „Ritz” w Białymstoku, „Pod Orłem” w Bydgoszczy.
„Bristol” – otwarty w 1901 r., szybki, rekordowy czas budowy (2 lata), był najwyższym wówczas w Warszawie (8 kondygnacji), pierwsza nowoczesna winda, pierwsza nowoczesna pralnia mechaniczna, szereg sal balowych, restauracji, kawiarni, sala bilardowa, biblioteka, telegraf, a także własna lodziarnia, cukiernia i liczne sklepy. Miał stwarzać namiastkę arystokratycznego życia, to już nie pojedyncza usługa (nocleg), ale cała kombinacja usług, dająca poczucie komfortu i przepychu. Jest to kanon postępowania marketingowego we współczesnym hotelarstwie.
Hotel Bristol w Warszawie
Wiek XX – pojawia się zupełnie nowy klient w hotelarstwie – turysta. Podróżuje dla przyjemności, poznania świata, bez motywów materialnych (nie dla zarobku) i natychmiast pojawia się oferta hotelarska skierowana do tego klienta. To już nie urządzone z przepychem hotele pałacowe, lecz pensjonaty, schroniska, domy wycieczkowe, stanice wodne (np. dla żeglarzy). Pojawia się konkurencja dla hoteli w postaci kwater prywatnych. Początkowo w wiejskich chałupkach, z czasem przekształcają się w wyspecjalizowane pensjonaty. Modne stają się miejscowości nadmorskie, przeżywają boom (wzrost) letniska na Helu (Jastarnia, Jurata) oraz góry (Zakopane, Karpacz). Duże aglomeracje w sąsiedztwie powstających osiedli letniskowych (traktowane jako drugie mieszkanie). To z tego okresu pochodzi również większość schronisk (górskich im wysokogórskich). Tuż przed wybuchem wojny stan bazy noclegowej w Polsce znacznie przewyższał popyt na tego typu usług.
Obecnie rozwój hotelarstwa w Polsce ogranicza się głównie do powstawania luksusowych hoteli. Nie należy się temu dziwić, ponieważ w hotele tego typu inwestują najczęściej międzynarodowe sieci hotelowe. Inwestycje takie podejmowane są po przeprowadzonych badaniach rynku, co sugerowało by największe zainteresowanie klientów hotelami najwyższej kategorii. Należy jednak zauważyć, że międzynarodowe sieci hotelowe zaczynają także inwestować w budowę obiektów trzy-, dwu-, jak i również jedno-gwiazdkowych. Sytuacja taka może być spowodowana często powtarzaną w Polsce opinią o braku hoteli średniego standardu, oraz braku należycie utrzymanych hoteli niskich kategorii.
Opinia ta doskonale wyjaśnia pożądane kierunki rozwoju hotelarstwa, wyrażane przez ludzi zajmujących się tą branżą i działaczy turystycznych, takich jak: podniesienie standardu obiektów i usług w zakresie rozwiązań konstrukcyjnych, funkcjonalnych, wyposażenia, obsługi – podkreśla się tu problem prawidłowego przygotowania kadr,dostosowanie standardu do wymagań gości.
W latach 90-tych w Polsce opracowano strategię rozwoju turystyki, z którą związane były wielkie plany, dotyczące między innymi zmniejszenia bezrobocia, zwiększenia przedsiębiorczości mieszkańców, promocji regionów itp. Tymczasem na tę gałąź gospodarki przeznaczanych jest coraz mniej pieniędzy.
W ostatnich latach możemy zaobserwować znaczny wzrost liczby podróżnych w Polsce.WTO wyróżnia wśród podróżnych odwiedzających, którzy są zdefiniowani jako osoby podróżujące do miejscowości znajdującej się poza jej codziennym otoczeniem na czas nie dłuższy niż 12 miesięcy, jeżeli podstawowym celem podróży nie jest pod-jęcie działalności zarobkowej wynagradzanej w odwiedzanej miejscowości. Podróżnych zaś dzieli na następujące grupy:Turystów - czyli odwiedzający, przebywający w odwiedzanym regionie co najmniej 24 godziny, Wycieczkowiczów - czyli odwiedzających, przebywających w danym regionie krócej niż 24 godziny.
Wybór miejsca odpoczynku lub noclegu ma związek z nasyceniem konkretnego regionu przez infrastrukturę ułatwiającą pobyt podróżnego. Jeżeli chcemy się skupić na turystach ważne wydaje się nasycenie konkretnego regionu w obiekty zbiorowego zakwaterowania, gdyż turysta z definicji przebywa poza miejscem swego zamieszkania więcej niż jeden dzień.
Liczba hoteli w poszczególnych województwach Polski w latach 1995-2006Hotel możemy zdefiniować jako obiekt dysponujący co najmniej 10 pokojami, w tym większość miejsc w pokojach jedno- i dwuosobowych, świadczący szeroki za-kres usług związanych z pobytem klientów. Każdy hotel musi świadczyć usługi gastronomiczne. W badanym okresie zaobserwowano wzrost liczby hoteli w Polsce. Szczegółowe dane zawiera tabela 1.
Tabela 1. Liczba hoteli w Polsce w latach 1995-2006 w podziale na województwa województwo
Źródło: Bank Danych Regionalnych GUS
Warto zobrazować o ile wzrosła liczba hoteli w badanym okresie.
Tabela 2. Wzrost liczby hoteli w Polsce w latach 1995-2006 w podziale na województwawojewództwo
Warto zwrócić uwagę, w żadnym województwie, poza województwem Opolskim, nie zmniejszyła się liczba hoteli w stosunku do roku1995.Zauważmy również, że istnieje duże zróżnicowanie badanego zjawiska w skali kraju.
Największy przyrost liczby hoteli zaobserwowano w województwach Małopolskim, Dolnośląskim, Mazowieckim, i Wielkopolskim. Wartym zaznaczenia jest fakt, że w tych właśnie województwach znajdują się największe miasta Polski - Warszawa, Kraków, Wrocław, Poznań. Jedynym polskim miastem, posiadającym ponad 0,5 milionów mieszkańców nie znajdującym się w tych województwach jest Łódź.
Dynamika wzrostu liczby hoteli w poszczególnych województwach Polski w latach 1995-2006.Przeanalizujmy jak zmieniała się liczba hoteli na przestrzeni lat. Jeżeli policzymy indeksy wzrostu przy ruchomej podstawie równej t=t-1 zobaczymy, że w znaczącej liczbie przypadków odnotowaliśmy wzrost liczby hoteli w stosunku do roku poprzedniego.
Kolorem szarym w tabeli 3 zaznaczono przypadki gdzie indeks wzrostu był mniejszy od 100%, czyli nastąpił spadek liczby hoteli w stosunku do roku poprzedniego. Sytuacja tak miała miejsce przy 36 obserwacjach przy liczebności próby 176 co daje nam 20% przypadków. Możemy zatem stwierdzić, że generalnie następuje ciągły wzrost liczby hoteli. Tezę tą dodatkowo dowodzi fakt, że średni indeks wzrostu nigdy nie był mniejszy od jedności.Na uwagę załgują następujące województwa:• Śląskie – w roku 2001 nastąpiło zmniejszenie liczby hoteli niemal o połowę w pozostałych latach notujemy wzrost liczby hoteli• Wielkopolskie – notujemy monotoniczny wzrost liczby hoteli• Świętokrzyskie od roku 1996 przybywa hoteli Najwięcej przypadków zmniejszenia się liczby hoteli (po 6) zanotowano w latach 1997, 2000 oraz 2001.
Warto zwrócić uwagę, że w latach tych nastąpiły zmiany w ustawodawstwie polskim. W roku 1997 weszła w życie Ustawa o usługach turystycznych, która w rozdziale piątym uściśliła pojecie hotelu.
W roku 2001 zaczęło obowiązywać Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 13 czerwca 2001 w sprawie obiektów hotelarskich i innych obiektów, w których są świadczone usługi hotelarskie, które sprecyzowało wymagania jakie musi spełniać obiekt aby móc świadczyć usługi hotelarskie.Możemy także skonstruować indeks zmian o stałej podstawie t=1. Indeks taki pozwoli nam prześledzić jak zmieniała się liczba hoteli w stosunku do roku 1995.
Wyniki badania przedstawiono w tabeli 4.
Podobnie jak w tabeli 3 kolorem szarym zaznaczono przypadki gdzie indeks wzrostu był mniejszy od 100%, co oznacza, że w latach tych była mniejsza liczba hoteli niż w roku 1995. Sytuacja tak miała miejsce przy 22 obserwacjach przy liczebności próby 176 co daje nam 12% przypadków. Łatwo zaobserwować, że w województwach Zachodniopomorskim i Opolskim pojawiła się największa liczba takich przypadków odpowiednio 5 i 8. Możemy zatem przyjąć, że w znaczącej liczbie badanych przypadków wzrosła liczba hoteli w stosunku do roku 1995.
W tabeli pogrubiono dane dla przypadków podwojenia się liczby hoteli. Zauważmy, że najwcześniej sytuacja taka pojawiła się w województwie Mazowieckim (rok 2002), rok później w województwach Lubuskim i Świętokrzyskim, w roku 2005 w Wielkopolskim i Małopolskim, a w roku 2006 w Pomorskim.
Jako implikacje obydwóch indeksów można zaprezentować tabelę, w której zaznaczono znakiem + momenty spadków liczby hoteli przy jednoczesnym założeniu, że liczba ta była mniejsza niż w roku 1995.
Tabela 5. Spadki liczby hoteli poniżej wartości z roku 1995 województwo
Zauważmy, że tylko w województwach Zachodniopomorskim i Opolskim występuję więcej niż jeden przypadek obniżenia się liczby hoteli poniżej poziomu z roku 1995, w 5 województwach sytuacja taka ma miejsce po jednym razie, a w dziewięciu przypadkach sytuacja taka nigdy nie nastąpiła. W badanym przeze mnie badanym okresie nastąpił niemal monotoniczny przyrost liczby hoteli w badanych regionach. Jeżeli następowały spadki były to raczej korekty rosnących trendów, a nie ich załamania. W ostatnich latach możemy zaobserwować znaczny wzrost liczby podróżnych w Polsce co znacznie wpływa na rozwój hoteli w Polsce.
Zajmujący się hotelarstwem i turystyką teoretycy, oraz działacze turystyczni, są również zgodni co do tego, że wśród kierunków rozwoju hotelarstwa szczególnie widoczny jest przyrost potencjału hoteli, rozumiany jako przyrost liczby obiektów i miejsc noclegowych w wyniku nowych inwestycji i adaptacji na cele hotelowe innych obiektów bazy noclegowej, np. budynków zabytkowych, lepsze rozmieszczenie obiektów na terenie kraju .Obecnie oczekuje się również, że nowe hotele będą powstawały w miejscowościach nie posiadających tych usług, bądź tam, gdzie występuje ich deficyt.
Spis treści:
1) Historia hotelarstwa Polskiego
2) Obecny stan hotelarstwa- analiza powstawania hoteli w Polsce w latach 1995-2006
3) Podział wzrostu liczby hoteli ze względu na województwa na podstawie tabel i badań GUS
4) Podsumowanie
5) Bibliografia
Bibliografia
1) Publikacja WTO „Terminologia turystyczna. Zalecenia WTO”, Międzynarodowa Konferencja Statystyki Turystyki, Ottawa 1993.
2) http://www.stat.gov.pl/gus/definicje_PLK_HTML.htm?id=POJ-194.htm
3) Decyzja Komisji Europejskiej z dnia 9 grudnia 1998 r; Dziennik Urzędowy L 009 , 15/01/1999 P. 0023 – 0047
4) Ustawa z dnia 29.08.1997 r. o usługach turystycznych.Dz.U. z2001 r. Nr55, poz. 578
5) Gospodarek Jerzy, Prawo turystyczne w zarysie, Bydgoszcz, Branta, 2003
11
archaii