Autorzy polskich powieści kryminalnych - milicyjnych.doc

(89 KB) Pobierz

Autorzy polskich powieści kryminalnych

Autorzy polskich powieści kryminalnych/milicyjnych

Tadeusz Kostecki (pseud. Tadeusz Starostecki, W. T. Christine) – twórcza mrocznych kryminałów, tekstów pseudo-zachodnich, powieści szpiegowskich. Urodził się w 1905 r. w rodzinie adwokata. Studiował prawo na UAM w Poznaniu, Podczas wojny został osadzony w obozie Ostrów Komorowo. Po wojnie wstąpił do Polskiej Partii Socjalistycznej i pracował w różnego rodzaju instytucjach. Zmarł w 1966 r.

Kosteckiego pasjonowała literatura rozrywkowa. Uwielbiał czytać opowieści z Dzikiego Zachodu pióra m.in. Jamesa Fenimore Coppera, Thomasa Mayne Reida, Fredricha Gerstaeckera, Karola Maya. Zagłębiał się jednak nie tylko w lektury klasyków, ale także autorów pośredniego asortymentu, wypuszczanych licznie w dwudziestoleciu międzywojennym w zeszytowych wydaniach. Podobnie było z literaturą kryminalną, bliższą mu nawet ze względu na wykonywany zawód. Rozczytywał się w powieściach i opowiadaniach Conan Doyle`a, Edgara Wallace`a, Maurice`a Leblanca oraz bardziej i mniej znanych twórcach obficie tłumaczonych u nas z angielskiego, niemieckiego i francuskiego. I właśnie literaturze rozrywkowej poświęcił swoje pióro. Zadebiutował w 1938 roku pisząc dwie powieści przygodowe utrzymane w konwencji westernu. Były to: „Krwawy szlak pogranicza” oraz „Żółtodziób”. Obie ukazały się w wydawnictwach zeszytowych a sygnował je pseudonimem – W.T. Christine. W roku później nakładem J. Przeworskiego ukazał się „Czerwony diabeł”. Odtąd będzie niemal stale posługiwać się różnymi pseudonimami, takimi jak Krystian T. Wand, Tadeusz Starostecki czy Tadeusz Kryswan. Obco brzmiące nazwiska ukazywały się na okładkach jego książek, których akcja toczyła się w Stanach Zjednoczonych lub Anglii, a tymi o swojskiej wymowie sygnował fabuły rozgrywające się w Polsce. Nadmieńmy, że niektórymi elementami pseudonimów („Christine”, „Krystian”, „Kryswan”) wyrażał swoje przywiązanie do córki, mającej na imię Krystyna. W okresie okupacji napisał trzy powieści – „Droga mężczyzny”, „Plamy na słońcu” i „Sługa boży” – jednak ich rękopisy spłonęły w Powstaniu. Po wojnie, w okresie pozornie niesprzyjającym literaturze sensacyjnej, rozpoczął się prawdziwy boom jego twórczości.
Nie miał konkurencji.

Zaczął tuż po wyzwoleniu, na Śląsku, korzystając z jeszcze istniejących oficyn prywatnych. W latach 1946-1946 wydał w oficynie Awir trylogię przygodową z akcją osadzoną na Alasce (tzw. cykl o „Wilku”). Jej kolejne części to: „Wilk”, „Białe piekło”, „Cień wilka”. Odniosła sukces, podobnie jak jego kolejne westerny opublikowane w wydawnictwach katowickich („Kanion słonej rzeki”, „Droga powrotna Płowego Jima”, „Niesamowita farma”). Duże zainteresowanie wzbudziły także jego powieści kryminalno-detektywistyczne z akcją umiejscowioną na zachodzie Europy (np. „Dom cichej śmierci” czy „Waza z epoki Ming”). U podłoża poczytności jego książek leżał zręczny styl autora. Kostecki potrafił wykreować żywą i barwną fabułę, stworzyć prawdziwy suspense czyli klimat narastającego napięcia oraz zbudować gęstniejącą atmosferę niepokoju i grozy. Cechami tymi, dominującymi w jego kryminałach, nasycał także swoje literackie westerny, mające obok pierwiastka czysto przygodowego także element podskórnego lęku. Co ciekawe, na polskim terenie nie miał konkurencji. Dopiero po latach po westernową fabułę sięgnęli Adam Bahdaj i Wiesław Wernic, a spośród autorów powieści kryminalnych do jego stylu nawiązywali m.in. Kazimierz Korkozowicz i Zygmunt Zeydler-Zborowski.
W okresie socrealizmu pisarz musiał po części zmienić profil. Już nie detektywi z Anglii i nie tropiciele z amerykańskiego Dzikiego Zachodu, ale swojscy podróżnicy, żołnierze i agenci służb specjalnych. Współpracował z „Nową Księgarnią” pisząc dla młodzieży powieści przygodowe („Przez morza nieznane”, „Powódź”), dla wydawnictwa MON sensacyjno - szpiegowski „Nocny desant” oraz „Cień na pokładzie” dla „Iskier”. Po Październiku 1956 roku mógł powrócić do poprzedniej formuły kryminalnej (z westernów musiał zrezygnować), ale tym razem akcję umieszczał w rodzimych, współczesnych realiach. „Imperialistycznych” policjantów i detektywów zastąpił polskimi milicjantami i dzielnymi funkcjonariuszami Urzędu Bezpieczeństwa (potem Służby Bezpieczeństwa). Powstały: „Zaułek mroków”, „Zagadka jednej nocy”, „Plan wilka” i wiele innych. I chociaż zmienił proweniencję swoich bohaterów, płacąc haracz obowiązującym wydawców zakazom i nakazom ideologicznym, to stylu nie zmienił. Jego opowieści nadal trzymały w napięciu wartką akcją, mroczną scenerią i narastającym zagrożeniem. A odrealnieni panowie z MO, UB, SB i wojskowych służb informacyjnych bardziej przypominali postaci z literatury zachodniej niż radzieckie j [1].

Powieści detektywistyczne i sensacyjno-szpiegowskie Starosteckiego:

· Zaułek mroków

· Zagadka jednej nocy

· Dziwna Sprawa

· Maska Śmierci

· Smuga grozy

· Kaliber 6,35

· Waza z epoki Ming

· Dom cichej śmierci

· Plan wilka

· Sensacyjno-szpiegowskie

· Nocny desant

· Cień na pokładzie

Trylogia Wilk:

· Wilk (tom 1)

· Białe piekło (tom 2)

· Cień Wilka (tom 3)

Westerny

· Krwawy szlak pogranicza

· Żółtodziób

· Czerwony diabeł

· Kanion słonej rzeki

· Droga powrotna Płowego Jima

· Niesamowita farma

Powieści dla młodzieży:

· Przez morza nieznane

· Powódź [2]

Jerzy Edigey (Jerzy Korycki) – twórca ponad 40 powieści kryminalnych zaliczanych do odmiany milicyjnej. Urodził się w 1912 r.. Ukończył prawo na UW. Zadebiutował w 1963 r. utworem Czek dla białego gangu. Bohaterem i Edigeya jest milicjant – major Kaczanowski.

Do najbardziej znanych powieści autora należą:

· Pensjonat na Strandvägen

· Umrzesz jak mężczyzna

· Wycieczka ze Sztokholmu

· Diabeł przychodzi nocą

· Elżbieta odchodzi

Barbara Gordon (Laryssa Mitzner) – urodzona 1918 r. powieściopisarka, autorka powieści kryminalnych i dziecięco-młodzieżowych. Ukończyła polonistykę na UW oraz Wyższą Szkołę dziennikarską. Zmarła w 1987 r. Jej debiutem powieściowym są Rozbite gniazda z 1946 r. Jej powieści należą głównie do tzw. odmiany milicyjnej i cechuje je PRL-owska rzeczywistość. Jest autorką postaci mecenasa Zamorskiego – pojawiającego się w większości jej powiesci.

Do najbardziej znanych utworów Gordon należą:

· Adresat nieznany

· Bez atu

· Błąd porucznika Kwaśniaka

· Błękitne szynszyle

· Czy pan istnieje, panie mecenasie?

· Ćmy

· Dolina nocy

· Dwaj panowie w "Zodiaku"

· Filiżanka czarnej kawy

· Gwiazdy na ziemi

· Klika

· Na tropie Korsarza

· Nieuchwytny

· Niobe

· Proces poszlakowy

· Rozbite gniazda

· Spotkanie pod zegarem

· Ulica Bliska

· Waza króla Priama [3]

Zygmunt Zeydler-Zborowski – twórca powieści szpiegowskich i opowiadań kryminalnych.

Znane utwory:

· Czarny mercedes,

· Koty Leokadii Kościelnej,

· Bardzo dobry fachowiec,

· Opowiadania z cyklu Ewa wzywa 07:

o Złoty centaur,

o Prawda rodzi nienawiść,

o Czwartek, godzina 22,

o Dziewczyna w męskiej koszulce,

o Dżem z czarnych porzeczek,

o Kukułka bez zegara,

o Dwie lewe nogi,

o Kardynalny błąd,

o Eliza nie zgadza się na rozwód,

o Major Downar zastawia pułapkę,

o Śmierć Grabarza.[4]

Joanna Chmielewska (Irena Kühn) – powieściopisarka urodzona w Warszawie w 1932 r. Studiowała architekturę na Politechnice Warszawskiej, które ukończyła w tytułem inżyniera architekta. Jej debiut literacki miał miejsce na łamach „Kultury i Życia” w 1958 r. W 1964 wydała swoją pierwszą książkę Klin. W Rosji jest uznawana za jedną z najpopularniejszych, zagranicznych pisarek, a jej twórczość kryminalną określa się kryminałem ironicznym.

Powieści Chmielewskiej cechuje:

à komizm,

à stosowanie neologizmów,

à idiomatyczność,

à zbrodnia, która wydaje się być niepoważna,

à akcja rozgrywająca się na terytorium polskim,

à partie nieczytelne dla obcokrajowców,

à kobieta-detektywka,

àpowieść milicyjna,

à dzieci wplątane sytuację kryminalną.

Najbardziej znane utwory to:

· 1964 Klin