krasnoludek_1.pdf

Na podstawie: Andersen, Hans Christian (-), Baśnie, tłum.

Cecylia Niewiadomska, Gebethner i Wolﬀ, wyd. , Kraków, 

Wersja lektury on-line dostępna jest na stronie wolnelektury.pl .

Ten utwór nie jest chroniony prawem autorskim i znajduje się

w domenie publicznej, co oznacza, że możesz go swobodnie wy-

korzystywać, publikować i rozpowszechniać.

HANS CHRISTIAN ANDERSEN

Krasnoludek

W pewnym dużym mieście, na lichem poddaszu mieszkał prawǳiwy student: ra

— to znaczy, że był ubogi i kochał naukę. Na dole w tym samym domu miesz-

kał prawǳiwy kupiec, a tu ra znaczy, że posiadał sklep duży, pełen dobrego

towaru i dom, który także był jego własnością.

U kupca też zamieszkał krasnoludek, czyli kobold, bo różnie w różnych krajach

nazywają te maleńkie istotki, w ǳień starannie ukrywające się przed nami, a w nocy

czuwające nad naszą pracą i majątkiem, jak niewiǳialne duchy opiekuńcze. Luǳie

też barǳo cenią pomoc krasnoludków i starają się pozyskać ich przyjaźń przez dary,

jakie dla nich zostawiają.

Złym luǳiom krasnoludki pomagać nie lubią, a nawet często szkoǳą, aby ich

ukarać; nie mieszkają też u nich. Dlatego stały pobyt krasnoludka szczęście i zaszczyt

przynosi domowi, bo zarazem świadczy o jego zacności.

Nasz krasnoludek zamieszkał u kupca, bo tu było wygodnie, ciepło i dostatnio,

a każdego roku na gwiazdkę zastawiano dla niego w sklepie obok kasy na czyściuteń-

kiej serwecie całą miseczkę miodu i osełkę najlepszego, świeżutkiego masła. Stać było

na to kupca, ale krasnoludek umiał ocenić tę pamięć i trzymał się sklepu, sumiennie

chroniąc od zniszczenia to, co w nim było najdroższego.

Raz wieczorem wszedł student tylnymi drzwiami od podwórza, aby sobie ku-

pić świecę i kawałek sera. Nie miał kogo przysłać po to, więc sam przyszedł: zabrał

sprawunki, zapłacił, a kupiec i kupcowa skinęli mu życzliwie na dobranoc. Było to

barǳo uprzejmie z ich strony, gdyż kupiec miał sklep własny, i dom cały należał do

niego, a kupcowa posiadała jeszcze dar wymowy. Pod tym względem niełatwo jej

było dorównać.

Student ukłonił się też barǳo grzecznie i szedł ku drzwiom, lecz stanął i zaczął

uważnie czytać kartkę papieru, w którą mu ser zawinięto. Była to kartka z barǳo

starej książki, której luǳie nie powinni byli niszczyć — gdyż zawierała prawǳiwą

poezję.

— Mam tego więcej — odezwał się kupiec. — Jakaś staruszka przyniosła mi cały

zeszyt tych kartek za odrobinę kawy. Daj mi pan parę groszy, a oddam ci resztę.

— O, tak! — zawołał student — nie mam prawǳie pienięǳy, lecz daj mi pan

te kartki zamiast sera. Wystarczy mi chleba na wieczerzę. Grzechem byłoby zniszczyć

taką książkę. Jesteś pan dobrym kupcem i zacnym człowiekiem, lecz na poezji znasz

się chyba tyle, co ta stara beczka od papierów w kącie.

Było to powieǳiane niezbyt grzecznie, szczególniej względem beczki, która mo-

gła się obrazić, ale kupiec się rozśmiał i student śmiał się także — przecież to tylko

żarty.

Krasnoludek jednak oburzył się, że biedny student, który nie ma kawałka sera

na wieczerzę, śmie mówić podobne rzeczy człowiekowi, mającemu w sklepie masło

śmietankowe i tyle nieporównanych przysmaków.

Toteż gdy noc nadeszła, sklep zamknięto i wszyscy spokojnie zasnęli, wyszedł

krasnoludek ze swojej kryjówki, udał się do sypialnego pokoju i wziął od pani dar

wymowy. We śnie go wcale nie potrzebowała, a on mógł po kolei obdarzać nim różne

przedmioty, które tym sposobem równie dobrze, jak pani kupcowa, wypowiadały

swoje myśli i uczucia. I to też było dobrze, iż tylko kolejno mogły się posługiwać

własnością swej pani, gdyż inaczej mówiłyby wszystkie razem i byłby straszny hałas.

Najpierw krasnoludek oddał dar wymowy beczce, w której mieściły się stare ga-

zety.

— Czy to prawda zapytał — że nie wiesz, co znaczy poezja?

— Jeszcze bym tego nawet nie wieǳiała! — odrzekła beczka. — Poezja to jest

przecież to, co tak nierówno drukują zawsze u spodu w gazetach, a niekiedy wycinają

potem nożyczkami. Ale to barǳo rzadko i mogę cię zapewnić, iż więcej poezji znajduje

się we mnie w tej chwili, niż w tym dumnym studencie. A przecież ja jestem tylko

ubogą beczką w porównaniu z naszym panem, zamożnym kupcem.

Następnie krasnoludek oddał dar wymowy młynkowi od kawy nowego systemu.

No, ten przynajmniej nie marnował czasu, kiedy mógł mówić. Potem pożyczona tak

niewinnie własność pani uǳielona została beczce masła i kasie z pienięǳmi; wszyscy

jednak poǳielali zdanie beczki od papierów: widocznie miała ona dużo doświadcze-

nia, i można jej było zaufać. Bo przecież jeżeli wszyscy mówią jedno i to samo, to

musimy im przyznać słuszność.

— No, teraz mogę śmiało odpowieǳieć studentowi — rzekł do siebie krasno-

ludek i, nie zwlekając ani chwili, wymknął się na schody, na strych prowaǳące.

W lichej izdebce świeciło się jeszcze. Krasnoludek zajrzał przez ǳiurkę od klucza

i zobaczył, że student czyta podartą książkę, którą nabył w sklepie za kawałek sera.

Ale jakaż tu jasność koło niego! Olśniewający promień tryska z kartek książki,

niby pień drzewa rozwĳa się ku górze na tysiące gałęzi nad głową studenta, a każdy

listek na nich pełen cudownego blasku, a kwiat każdy, jak śliczna żyjąca twarz ǳiecka,

ǳiewicy, bohatera, a owoc — to gwiazda. I wszystko śpiewa, ǳwoni jakąś pieśń

naǳiemską, której dźwięki płyną, jak słodka muzyka.

O takiej wspaniałości nie śniło się nawet nigdy krasnoludkowi, nie byłby uwie-

rzył, że coś podobnego można zobaczyć na świecie, a tymczasem tutaj — w ubogiej

izdebce…

Patrzył i patrzył przez ǳiurkę od klucza, wspinając się na palce i nie mogąc pojąć,

ani nacieszyć się taką pięknością.

Na koniec światło zgasło. Może student zamknął książkę, a może mu się świeca

wypaliła i poszedł spać. Krasnoludek jednakże nie odchoǳił od ǳiurki, gdyż cudow-

ne pieśni i naǳiemska muzyka brzmiały w izdebce ciągle, niby boska kołysanka dla

wybranego ducha.

— Nie przeczuwałem nawet, że tu takie czary! — szepnął wreszcie maleńki. —

Mógłbym się tu przenieść i zamieszkać zupełnie…

Zaczął myśleć o tym, gdyż był istotą rozważną i mądrą. Na koniec westchnął.

— A miód! — szepnął ze smutkiem. — Do jeǳenia nic tu nie ma.

I zszedł po schodach na powrót do kupca.

W samą porę powrócił, gdyż niewstrzemięźliwa beczka byłaby zupełnie zużyła dar

wymowy pani kupcowej. Wygadała już wszystko, co się w niej mieściło, zaczynając od

wierzchu, a teraz właśnie zamierzała powtórzyć jeszcze to samo na nowo, zaczynając

Krasnoludek



od spodu dla większej dokładności. Krasnoludek spiesznie odjął jej mowę i zwrócił

pani kupcowej, w której ustach mogła wypocząć do rana.

Od tego czasu jednak cały sklep od kasy aż do najcieńszej drzazeczki tak mocno

uwierzył w rozum beczki od papierów, iż wszystkie sprzęty powierzały jej swe sekrety,

otaczały ją szacunkiem niewypowieǳianym, a kiedy wieczorami kupiec czytał głośno

wiadomości z gazet coǳiennych, były pewne, iż wypowiada myśli ich czcigodnej

sąsiadki.

Ale krasnoludek już teraz nie słuchał ciekawie i spokojnie tych rozmów wieczor-

nych: on — skoro tylko błysnęło światełko w oknie na górze — śpieszył do ǳiurki

od klucza, jak gdyby go kto ciągnął na łańcuchu. Tam ogarniało go ǳiwne uczucie

wielkości i potęgi, jakby wiǳiał Boga samego, wśród burzy stąpającego po bałwanach

morskich.

I zapominał, gǳie jest i co wiǳi, łzy płynęły mu z oczu, a serce wzbierało mu

uczuciem ǳiwnie słodkim i radosnym. Jakimże szczęściem byłoby dla niego usiąść

obok studenta pod drzewem jasności i wiǳieć, co on wiǳi i czuć, co on czuje! Lecz

tego mu nie wolno, on przyjął gospodę u kupca, tam jego miejsce, a tu może tylko

patrzeć z daleka przez ǳiurkę od klucza.

Nadeszła jesień; w sieni było barǳo zimno, wiatr wǳierał się przez szpary i ciął

krasnoludka jak ostrym nożem, lecz on czuł ból i zimno dopiero wtedy, gdy zagasło

światło w lichej izdebce, gdy ucichły pieśni, które mu zabierały całą duszę.

Hu, wtedy czuł, że zimno! Kurczył się we czworo i ostrożnie zsuwał się znowu

po schodach do ciepłego swego kącika. Tutaj było przyjemnie i wygodnie i mógł się

wyprostować, ogrzać zziębnięte nogi.

A kiedy przyszło Boże Naroǳenie, w sklepie przy kasie, na czystej serwecie, stała

miseczka miodu i osełka masła. To mi kolęda — na cały rok wystarczy do spiżarni!

Kupiec był znowu górą w sercu krasnoludka.

Pewnej nocy zbuǳił go hałas okropny: stukano w okiennice gwałtownie, stróż

nocny trąbił, uderzono w ǳwony, rozległo się wołanie: „gore, gore!”

Wszyscy zerwali się ze snu strwożeni. Gore? Gǳie gore? Całe miasto w ogniu!

Dom sąsiada się pali!

Pani kupcowa tak się przestraszyła, że wyjęła z uszu co pręǳej kolczyki, aby scho-

wać je do kieszeni. Kupiec wybierał ważniejsze papiery, patenty i świadectwa; służąca

ratowała jedwabną mantylkę, którą za ostatnie zasługi kupiła; każdy najdroższą rzecz

pragnął ocalić.

Krasnoludek poskoczył czym pręǳej na górę do izdebki studenta, który stał spo-

kojnie w otwartym oknie i patrzył na ogień, szalejący w domu sąsiada. Niech sobie

patrzy — on pochwycił książkę, która leżała otwarta na stole, schował do swojej

czerwonej czapeczki i trzymał mocno oburącz na głowie.

Teraz niech reszta spłonie: skarb najdroższy uratowany i nie zginie, póki żyje

opiekuńczy duch tego domostwa, mały krasnoludek. On go w niebezpieczeństwie

uchronić potraﬁ, oho! Już jest na dachu, sieǳi na kominie i, przyciskając mocno

czerwoną czapeczkę, patrzy na dom płonący.

I tak sieǳiał, póki nie ugaszono ognia. W tej chwili wieǳiał dobrze, co najbar-

ǳiej kocha, co mu jest tutaj najdroższym na świecie, komu służy — o, wieǳiał

Ale kiedy ogień ugaszono, powrócił do rozsądku. Tak, to barǳo piękne i barǳo

drogie — ale…

— Muszę służyć im obu — rzekł na koniec. — Zupełnie kupca porzucić nie

mogę, przez wzgląd na miód i masło!

Krasnoludek



Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: