u-krola-olch_1.pdf

Na podstawie: Andersen, Hans Christian (-), Baśnie, tłum.

Cecylia Niewiadomska, Gebethner i Wolﬀ, wyd. , Kraków, 

Wersja lektury on-line dostępna jest na stronie wolnelektury.pl .

Ten utwór nie jest chroniony prawem autorskim i znajduje się

w domenie publicznej, co oznacza, że możesz go swobodnie wy-

korzystywać, publikować i rozpowszechniać.

HANS CHRISTIAN ANDERSEN

U króla Olch

Wielkie jaszczurki szybko przebiegały tam i na powrót po korze starego, popękanego

drzewa, a kiedy się spotkały, rozmawiały z sobą po jaszczurczemu, ażeby się mogły

zrozumieć.

— Co się tam ǳieje w pagórku olszowym? — mówiła jedna. — Co to za stuk

i hałas? Już dwie noce z tego powodu nie zmrużyłam oka, jakby mię zęby bolały (bo

wtedy także nigdy spać nie mogę).

— Coś się tam ǳiwnego ǳieje — rzekła druga. — Co noc otwierają wzgórze

i, póki kogut nie zapieje, wietrzą wszystko i odnawiają. Ściany domu opierają na

czterech czerwonych palikach, aby przewiew był lepszy, a ich ǳiewczęta uczą się

nowego tańca. Coś tam bęǳie niezwykłego.

— Już o tym rozmawiałam — dorzuciła trzecia — ze znajomym robakiem ziem-

nym czyli glistą, którą nazywają dżdżownicą. Właśnie powracał stamtąd. ǲień i noc

pracuje on w pagórku olszowym, wzruszając ziemię; słyszał też niemało. Wprawǳie

biedne stworzenie nie ma wcale oczu, więc nic nie wiǳi, ale słuchać umie i macać

także. Król Olch spoǳiewa się znakomitych gości, gości z dalekich krajów, tylko

nie wiadomo kiedy. Glista nie umiała mi tego powieǳieć — a może i nie chciała.

Wszystkie błędne ogniki zostały wezwane na pochód uroczysty ze światłami: wszyst-

ko złoto i srebro, którego niemało znajduje się w pagórku, czyszczą i wystawiają na

światło księżyca.

— Co to mogą być za goście? — pytały ciekawie jaszczurki. Co to wszystko ma

znaczyć? Słyszycie, jak znów huczy? Słyszycie, jak brzęczy?

W tej samej chwili pagórek olszowy otworzył się i z wnętrza pustego wybiegła

niemłoda już Olszanka. Mknęła jak mgła leciuchna, ścigana wietrzykiem, na czole

miała serce bursztynowe na znak godności swej i pokrewieństwa z roǳiną króla Olch,

w którego domu zastępowała miejsce gospodyni. Ach, jak pręǳiutko biegła, a prosto

nad morze, pewno do Kruka-Ducha z przestrzelonym skrzydłem.

Rozumie się. Natychmiast sam zjawił się przed nią, a Olszanka mówić zaczęła:

— Zapraszam cię do króla Olch na noc ǳisiejszą, do pagórka olszowego. Ale

czybyś nie zechciał oddać nam wielkiej przysługi i poroznosić dalej zaproszenia? Nie

masz teraz nic do roboty, a u nas tyle zajęcia. Będą goście znakomici, starzy przyja-

ciele, czaroǳieje. Nic ǳiwnego, że król wystąpić pragnie.

— Kogóż mam zaprosić? — pytał Kruk-Duch ze skrzydłem przestrzelonym.

— Na wielki bal prosimy wszystkich, nawet luǳi, jeżeli mówią przez sen, albo

posiadają jaki talent, który zbliża ich do nas choć trochę, lecz na pierwsze przyję-

cie wybór ma być barǳo trudny: same znakomitości. Poróżniłam się nawet z kró-

lem, gdyż nie chciałam, aby zapraszał upiory. Przede wszystkiem naturalnie choǳi

o Wodnika z córką. Może nie mają ochoty wyjść na ląd, ale przygotujemy dla nich

mokry kamień, a może coś lepszego jeszcze do sieǳenia, więc sąǳę, że nie powinni

nam odmówić. Pragniemy też zgromaǳić wszystkie poważniejsze licha z ogonami,

chochliki, koboldy, chciałabym nie pominąć kościelnego karła, ani upiora-konia,

ani upiora-świni¹. Mają oni wprawǳie urzędy od luǳi i stąd stosunki z nimi, ale

w gruncie rzeczy daleko więcej z nami są zbliżeni.

— Krrr! — krzyknął Kruk-Duch i poleciał roznosić zaproszenia.

Na pagórku tańczyły już córki królewskie prześliczny taniec z szalem utkanym

z promieni księżyca i mgły najlżejszej. Było to czaroǳiejskie widowisko. Pagórek

stał otwarty, i widać było wewnątrz olbrzymią grotę, przybraną wspaniale. Podłogę

usiano księżycowym blaskiem, a ściany, wyczyszczone sadłem czarownicy, błyszczały

niby lampy z żywych kwiatów.

Z kuchni rozchoǳiły się miłe zapachy: pieczono tutaj młode żabki na patyczkach,

przyprawiano sałatę ze ślimaków, szalonego ziela, siemienia grzybowego i wilgotnych

nosków mysich; piwo przyniesiono z błotnego browaru, a nakrycie stanowiły zarǳe-

wiałe gwoźǳie i kawałki szkła tłuczonego.

Korona króla, świeżo wyczyszczona, świeciła jaśniej, niż rondel mieǳiany, w sy-

pialni rozwieszono ﬁranki z najcieńszej przęǳy pajęczej pozlepianej sztucznie śliną

wężową. Wszystko było piękne, nowe, gustowne, ale kosztowało wiele pracy, i nic

ǳiwnego, że hałas poǳiemny przeszkaǳał spać jaszczurkom.

— Ojczulku — zawołała królewna — kiedyż się dowiem, kto są goście znakomici,

których się spoǳiewamy? I po co przyjadą?

— Muszę wam to powieǳieć — odparł król poważnie — czas na to. Dwie

z was pragnę wydać za mąż, odbędą się więc zaręczyny. Przyjeǳie mój przyjaciel z lat

młodości, stary kobold z Norwegji, gǳie w górach Dovre posiada wspaniałe zamki

i kopalnie złota, które ukryły się dotąd przed ludźmi. Przyjeǳie teraz do mnie z dwo-

ma starszymi synami, których pragnie ożenić. Barǳo to rozumny kobold, a zacny

i wesoły, że się z nim rozstać nie chce. Znamy się dobrze od lat barǳo wielu; przy-

jeżdżał tu już niegdyś po żonę dla siebie, lecz mu umarła. Była córką króla pobliskich

skał kredowych, mówiono też o nim, że wziął sobie żonę z kredy. Niezmiernie się

cieszę, że go zobaczę znowu! Tęskno mi już za nim, za starym przyjacielem. Mówią

o chłopcach jego, że źle wychowani, krnąbrni i wścibscy, ale może to nieprawda,

a choćby i tak było, to się poprawią z czasem.

— Kiedyż przyjadą? — pytała królewna.

— To zależy od wiatru i pogody. Barǳo to oszczędny i mądry staruszek, to

też podróżuje przy sposobności, ze statkami. Raǳiłem mu, żeby przyjechał przez

Szwecją, ale nie chce — uparty jest i uprzeǳony barǳo do sąsiadów.

Wtem dwa ogniki błędne wbiegły jeden za drugim, gdyż jeden wyprzeǳał dru-

giego.

— Jadą już, jadą! — krzyczały obydwa.

— Podaj mi koronę i usuń się z drogi, abym stanął w blasku księżyca — rzekł

śpiesznie król Olch do córki.

Stary kobold wjeżdżał właśnie na pagórek, córki królewskie witały go tańcem i,

zarzucając nań szal księżycowy, kłaniały się do samej ziemi.

Kobold z Dovre zamiast czerwonej czapeczki miał koronę z lodu i szyszek la-

kierowanych sosnowych; zresztą był ubrany ciepło i wspaniale, ciężkie niedźwieǳie

spływały mu z ramion, futrzane buty do kolan sięgały. Za to synowie byli bez ka-

anów, koszule mieli rozpięte u szyi, a szelek nie używali zupełnie; oznaczało to

wszystko, że są zdrowi i wytrwali.

¹W Danii istnieje przesąd, że w miejscu, na którym mają zbudować kościół, zakopują żywego konia

albo żywą świnię, a upiory tych zwierząt błąǳą następnie po świecie.

U króla Olch



— Czy to ma być wyżyna? — spytał młodszy, palcem wskazując olszowy pagórek

— u nas, w Norwegji takie kretowisko nazywamy po prostu ǳiurą.

— Chłopcy, chłopcy! — strofował ojciec. — ǲiura przecież jest wklęsła, a każda

wypukłość nazywa się wyżyna. Czyż oczu nie macie?

Ale synowie nie byli skruszeni — jedno tylko podobało im się tutaj, że z każdym

rozumieli się od razu i rozmawiać mogli swobodnie.

— Dlatego też lepiej nie gadajcie wiele — przezornie napominał stary ojciec —

po co wszyscy mają wieǳieć, żeście głupi?

W tej właśnie chwili weszli do groty królewskiej, gǳie całe towarzystwo już było

zebrane, a zgromaǳiło się z taką szybkością, jak gdyby wiatr je przyniósł na swych

bystrych skrzydłach.

Lecz wszystko dla każdego było już przygotowane, i nikt na brak wygody uskar-

żać się nię mógł. Wodnika z córką umieszczono w wielkich kubłach, pełnych wody,

ustawionych przy stole dla nich zamiast krzeseł, i twierǳili oboje z wielkim zado-

woleniem, że czują się jak w domu.

Wszyscy zresztą sieǳieli barǳo przyzwoicie, jak przystoi poważnym i dostojnym

gościom, i jedli podług najlepszych przepisów; tylko norwescy obaj królewicze kładli

nogi na stole i śmiali ssę, głośno, myśląc, że im wszystko wolno.

— Nogi pod stół! — krzyknął ojciec groźnym głosem, i posłuchali, ale nie od

razu.

Kłuli swoje sąsiadki ostrymi szyszkami, których mieli pełne kieszenie, a potem

zdjęli buty dla wygody i kazali piastować je córkom królewskim lub innym pannom,

które obok nich sieǳiały.

Wszyscy patrzyli na nich z oburzeniem.

Ojciec tymczasem, stary kobold z Dovre, w koronie z lodu i szyszek sosnowych,

dowcipny i wesoły, opowiadał o swej ojczyźnie, a wszyscy go słuchali z niezmiernym

zajęciem. Bo też i umiał mówić, zwłaszcza o tym, co kochał. To opisywał dumne, nagie

skały krain północnych, wznoszące ku niebu lodem okryte czoła, to jasne kaskady

wód, spadających z łoskotem w przepaście i pryskających w słońce śnieżną pianą; to

o łososiach mówił w łusce złotej, za głosem harf cudownych płynących pod wodę;

to o zimowej nocy bez świtu poranka, białej jak śnieżne puchy i cichej, i długiej,

gdy ǳwonki sanek dźwięczą gǳieś w oddali, a luǳie biegają na łyżwach po loǳie,

przezroczystym jak woda, tak że pod spodem widać rybki drobne, lękające się świateł

ruchomych i cieni.

O, stary kobold umiał opowiadać! Zdało się, że wiǳisz to, o czym on mówi. Ot

i zabawa wiejska na tartaku, tańczą ǳiewczęta, parobcy śpiewają, słychać turkot, tu-

panie, krzyki: hu! ha! Porwał swoją sąsiadkę, poważną Olszankę i jak chłopak wiejski

pocałował głośno.

Hu, ha! Wszyscy z miejsc wstali, rozpoczął się taniec. Córki królewskie tańczyły

najpierwsze. Bo i któż im dorówna? Taniec był lekki, prosty, niby kołysanie na falach

wiatru, a nikt z zaproszonych nie mógł się dość napatrzyć na to czaroǳiejstwo.

Potem nastąpiły tańce sztuczne i solowe, różne popisy. Do kroćset! stary karzeł

pojąć nie mógł, co się robi z ich rękami i nogami. Wszystko rozstrzela się na wszystkie

strony, zgina, prostuje, krąży, leci, spada, tylko w oczach migoce. A teraz kręcą się

w kółko tak szybko, że koń-upiór i upiór-świnia patrzeć nie mogli na to, wstali od

stołu, gdyż dostali mdłości.

— Prrr! — zawołał kobold — dosyć tego! Rękami i nogami wywĳać umiecie,

tego wam nikt nie ujmie, ale chciałbym wieǳieć, na coście więcej zdatne?

— Zaraz to zobaczysz — odrzekł król Olch poważnie i skinął na najmłodszą

z córek.

U króla Olch



Była ona przejrzysta jak promień księżyca, ze wszystkich sióstr najlżejsza, najde-

likatniejsza: kiedy szła, wcale ziemi nie dotykała stopą, a kiedy wzięła w usta biały

wiórek, zniknęła z oczu. To była jej sztuka.

Ale nie podobała się staremu. Twierǳił stanowczo, że nie chciałby takiej żony,

a zapewne i żaden z jego synów.

Druga córka umiała choǳić bokiem, leżąc jak cień luǳki, którego Olszanki nie

mają.

Trzecia miała inny talent: u wodnicy z błota uczyła się gospodarstwa i umiała

przyrząǳać sęki olszowe, naǳiewane i szpilkowane robaczkami świętojańskimi.

— Z tej bęǳie mąż miał w domu dobrą gospodynię — rzekł stary kobold, po-

trząsając głową na znak, że pić więcej nie chce.

Po niej wystąpiła czwarta. Ta miała wielką harfę: gdy dotknęła pierwszej struny,

wszyscy w grocie podnieśli naraz lewą nogę, gdyż koboldy w ogóle są mańkutami;

a skoro uderzyła w drugą strunę, wszyscy musieli robić, co jej się podobało.

— To niebezpieczna żona — zauważył stary, a obaj królewicze z wielkim krzykiem

wybiegli na pagórek, bo sztuk już mieli dosyć, i znuǳiło im się w sali.

— A piąta? — spytał znowu kobold z Dovre.

— Ja nauczyłam się kochać Norwegię — rzekła śmiało Olszanka — i nie wyjdę

za mąż inaczej, tylko do Norwegii.

— Hm, hm! — rzekł stary król w koronie z lodu.

Ale najmłodsza siostra szepnęła mu zaraz:

— To dlatego, że dowieǳiała się ze starej pieśni norweskiej, iż kiedy świat się

skończy, skały norweskie jedne pozostaną na pamiątkę tego, co było. Więc i ona

chce się udać do Norwegii, bo się okropnie boi końca świata.

— Ho! ho! — rzekł teraz głośno stary kobold zapytał zaraz o siódmą.

— Pierwej szósta — poprawił go król Olch poważnie, ponieważ umiał liczyć.

Ale szósta nie chciała wcale wyjść do gości.

— Mam dość roboty mówić luǳiom prawdę — powieǳiała niechętnie. — Nikt

się nie troszczy o mnie, wolę sieǳieć tu w kącie i szyć sobie szatę śmiertelną.

Wystąpiła więc siódma i ostatnia. Ta umiała opowiadać. Ile chciała!

— Oto moje pięć palców — rzekł stary kobold z Dovre — opowieǳ mi o każdym

z nich coś ciekawego.

A Olszanka ujęła wesoło dłoń króla w koronie z lodu i szyszek sosnowych i zaczęła

opowiadać mu o każdym palcu. Kobold śmiał się i kiwał głową, a kiedy wreszcie doszła

do czwartego w złotej obrączce, jakby czekał tylko na zaręczyny, starzec rzekł wesoło.

— Trzymaj go mocno, bo twój jest. Ciebie chcę wziąć za żonę!

— Jeszcze dwóch bajek nie dopowieǳiałam — broniła się Olszanka.

— Dosłuchamy ich w zimie — odparł kobold. — Musisz nam opowieǳieć jesz-

cze barǳo wiele; o zielonej sośnie i o brzozie białej, o duchach i o mrozie trzaska-

jącym! Ho, ho, bęǳiesz musiała opowiadać, bo znasz się na tej sztuce, jak niewielu!

Zasiąǳiemy sobie dokoła ogniska w kamiennym zamku moim, wióry sosnowe płoną

i strzelają, a my słuchamy i miód popĳamy ze złoconego rogu starych norweskich

królów. Czasem odwieǳa nas rusałka wodna i śpiewa nam pieśni pastusze górali.

Wesoło wtedy. Łosoś rzuca się w potoku, uderza z siłą o kamienne ściany, i jasno,

cicho, biało. Tak, pięknie tam barǳo w mojej starej Norwegji. — Ale gǳie chło-

paki?

Ach, gǳie chłopaki?

Bez szelek i kaanów, w rozpiętych koszulach, jak przystoi na młode i zdrowe

koboldy, biegali obaj po szerokim polu, goniąc ogniki błędne, ażeby je zdmuchnąć.

U króla Olch



Biedne ogniki, które z taką chęcią przybyły na wezwanie króla Olch i chciały uświetnić

jego ucztę swymi światełkami.

— Cóż to znów za bieganie! — strofował ich ojciec.

Nie wiecie nawet, że wam matkę wziąłem. Możecie i wy także wybrać po jednej

z ciotek.

Ale młoǳi oświadczyli, że wolą się gonić, bić, kłócić, pić zdrowie, ale do mał-

żeństwa żadnej nie czują chęci.

Więc krzyczeli, gadali i wznosili zdrowie, aż się zmęczyli w końcu. Wtedy, zdjąw-

szy ubrania, położyli się na stole i zasnęli. Nic ich nie obchoǳiło, co myślą o tym

inni.

Stary kobold w koronie z lodu tańczył z młodą narzeczoną dokoła groty, a potem

zamienili z sobą obuwie, co jest daleko właściwiej, niż zamienić obrączki.

— Kogut pieje! — zawołała stara Olszanka, która czuwała nad bezpieczeństwem

zgromaǳonych.

— Zamykać okiennice, bo nas słońce spali! — rozległo się trwożne wołanie.

I w mgnieniu oka zamknął się pagórek.

Po starym drzewie znowu biegały jaszczurki prędko tam i na powrót i mówiły

jedna do drugiej:

— Ach, jak mi się podobał stary gość norweski!

— Mnie lepiej podobali się chłopcy — rzekł robak ziemny.

Ale ten biedak nie ma oczu i nie wiǳi.

U króla Olch



Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: