Czaszka.doc

1

CRANIUM :

( J. W.)

Nerwy czaszkowe (nervi craniales).

I -               nerw węchowy (nervus olfactorius) - charakter zmysłowy (czuciowy); wchodzi z               jamy nosowej do dołu przedniego czaszki (fossa cranii anterior) przez otwory sitowe               (foramina cribrosa) w blaszce sitowej (poziomej) k. sitowej (lamina cribrosa s.               horizontalis o. ethmoidalis).

II -              nerw wzrokowy (nervus opticus) - charakter zmysłowy (czuciowy); wchodzi z oczodołu do dołu środkowego czaszki (fossa cranii media) przez kanał wzrokowy (canalis opticus).

III -               nerw okoruchowy (nervus oculomotorius) - charakter ruchowy i parasympatyczny;               wychodzi z dołu środkowego czaszki do oczodołu przez szczelinę oczodołową górną               (fissura orbitalis superior).

IV -              nerw bloczkowy (nervus trochlearis) - charakter ruchowy; wychodzi z dołu               środkowego czaszki do oczodołu przez szczelinę oczodołową górną (fissura orbitalis               superior).

V -              nerw trójdzielny (nervus trigeminus) - charakter czuciowy i ruchowy. Jego włókna               czuciowe nazywamy tzw. częścią większą (portio major nervi trigemini), z kolei               włókna ruchowe określa się jako część mniejsza (portio minor nervi trigemini). Nerw               trójdzielny posiada zwój czuciowy, tzw. zwój nerwu trójdzielnego, bądź zwój               trójdzielny Gassera (ggl. trigeminale). Leży on w wycisku nerwu trójdzielnego               (impressio trigemini) na przedniej powierzchni piramidy kości skroniowej w pobliżu               jej szczytu. Ze zwoju wychodzą trzy gałęzie (których głównymi składnikami są               dendryty wymienionego zwoju) :

V1 -              nerw oczny (nervus ophtalmicus) - charakter czuciowy (stanowią go dendryty               komórek leżących w zwoju trójdzielnym); wychodzi z dołu środkowego czaszki do               oczodołu przez szczelinę oczodołową górną.

V2 -              nerw szczękowy (nervus maxillaris) - charakter czuciowy (są to dendryty komórek               leżących w zwoju trójdzielnym); wychodzi z dołu środkowego czaszki do dołu               skrzydłowo-podniebiennego (fossa pterygopalatina s. sphenopalatina) przez otwór

              okrągły (foramen rotundum).

V3 -              nerw żuchwowy (nervus mandibularis) - charakter czuciowy i ruchowy (oprócz               dendrytów komórek leżących w zwoju trójdzielnym, budują go także wszystkie               włókna portio minor nervi trigemini, będące neurytami jądra trójdzielnego ruchowego,               in. żwaczowego (nucleus motorius trigeminalis s. masticatorius). Wychodzi z dołu               środkowego czaszki do dołu podskroniowego (fossa infratemporalis) przez otwór               owalny (foramen ovale).

VI -              nerw odwodzący (nervus abducens) - charakter ruchowy; wychodzi z dołu               środkowego czaszki do oczodołu przez szczelinę oczodołową górną.

VII -              nerw twarzowy (nervus facialis) - charakter ruchowy, parasympatyczny, czuciowy.               Włókna parasympatyczne i czuciowe biegną w tzw. nerwie pośrednim (nervus               intermedius).

              Nerw pośredni jest utworzony przez :

              a). neuryty komórek jądra ślinowego górnego (nucleus salivatorius superior),               prowadzące przedzwojowe włókna parasympatyczne.

              b). neuryty komórek zwoju kolanka (ganglion geniculi), które prowadzą włókna               czuciowe wysoko wyspecjalizowane - włókna smakowe.

              Nerw twarzowy wychodzi z dołu środkowego czaszki przez otwór słuchowy               wewnętrzny (porus acusticus internus) do przewodu słuchowego wewnętrznego               (meatus acusticus internus). Przechodzi przez dno tego przewodu (fundus meatus               acustici interni) w tzw. polu górnym przednim, czyli polu nerwu twarzowego (area               nervi facialis) i wchodzi do kanału nerwu twarzowego (canalis facialis). Z kanału               tego, przez otwór rylcowo-sutkowy (foramen stylomastoideum) wychodzą w głównej               mierze włókna ruchowe.

              W czasie przebiegu nerwu przez kanał (w piramidzie kości skroniowej odchodzą od               niego :

              - nerw skalisty większy (nervus petrosus major) - zbudowany głównie z neurytów               komórek jądra ślinowego górnego, a zatem jest to nerw o charakterze               parasympatycznym.

              - nerw strzemiączkowy (nervus stapedius) - ruchowy, unerwiający mięsień               strzemiączkowy (musculus stapedius).

              - gałąź łącząca nerwu twarzowego ze splotem bębenkowym (ramus communicans               nervi facialis cum plexu tympanico) - czuciowa i parasympatyczna.

              - struna bębenkowa (chorda tympani) - ma charakter parasympatyczny i czuciowy               (prowadzi neuryty komórek jądra ślinowego górnego i dendryty komórek zwoju               kolanka).

VIII -              nerw przedsionkowo-ślimakowy (nervus vestibulocochlearis) - charakter zmysłowy;               wychodzi z przewodu słuchowego wewnętrznego do dołu tylnego czaszki (fossa               cranii posterior) przez otwór słuchowy wewnętrzny.

IX -              nerw językowo-gardłowy (nervus glossopharyngeus) - charakter ruchowy, czuciowy               i parasympatyczny; wychodzi z dołu tylnego czaszki do przestrzeni przygardłowej               (spatium parapharyngeum) przez część przyśrodkową otworu szyjnego (foramen               jugulare).             

X -              nerw błędny (nervus vagus) - charakter ruchowy, czuciowy i parasympatyczny;               wychodzi z dołu tylnego czaszki do przestrzeni przygardłowej przez część boczną               otworu szyjnego.

XI -              nerw dodatkowy (nervus accessorius) - charakter ruchowy; powstaje w dole tylnym               czaszki z połączenia dwóch części :

              a). rdzeniowej (pars spinalis), która wchodzi do dołu tylnego czaszki przez otwór               wielki (foramen magnum).

              b). czaszkowej (pars cranialis)

              Nerw dodatkowy wychodzi z dołu tylnego czaszki przez część boczną otworu               szyjnego.

XII -              nerw podjęzykowy (nervus hypoglossus) - charakter ruchowy; wychodzi z dołu               tylnego czaszki do przestrzeni przygardłowej przez kanał nerwu podjęzykowego               (canalis hypoglossi).

Kości czaszki dzielimy na kości trzewioczaszki (twarzoczaszki) - viscerocranium oraz kości mózgoczaszki - neurocranium. Kości neurocranium wg. definicji stykają się (nawet najmniej­szą swoją częścią) z jakąś częścią centralnego systemu nerwowego.

Do neurocranium zaliczamy kości parzyste :               1. kk. ciemieniowe (os parietale)

                                                                                    2. kk. skroniowe (os temporale)

Nieparzyste kości neurocranium, to:                            1. k. czołowa (os frontale)

                                                                                    2. k. sitowa (os ethmoidale)

                                                                                    3. k. klinowa (os sphenoidale)

                                                                                    4. k. potyliczna (os occipitale)

Sumarycznie neurocranium liczy 8 kości.

Do parzystych kości viscerocranium zaliczamy : 1. kk. łzowe (os lacrimale)

                                                                                    2. kk. nosowe (os nasale)

                                                                                    3. małżowiny nosowe dolne (concha nasalis inf.)

                                                                                    4. kk. podniebienne (os palatinum)

                                                                                    5. kk. jarzmowe (os zygomaticum)

                                                                                    6. szczęki (maxilla)

Niekiedy do parzystych kk. viscerocranium zalicza się kosteczki słuchowe : młoteczek (malleus), kowadełko (incus) i strzemiączko ((stapes).

Wreszcie nieparzyste kości viscerocranium, to : 1. żuchwa (mandibula)

                                                                                      2. lemiesz (vomer)

                                                        ...