Historia-Polska złota wolność żydowska (lata 1334-1949).pdf
(
239 KB
)
Pobierz
9997631 UNPDF
1334.1499 - POLSKA "ZŁOTA WOLNOŚĆ
ŻYDOWSKA"
---------- Polska krajem złotej wolności Żydów ----------
W odrodzonym Królestwie Polskim, w 1334 r. król Kazimierz
III Wielki (panował w latach 1333-1370) potwierdził "
przywileje
kaliskie
" przyznane Żydom w 1264 r., a w 1367 r. potwierdził je na
terenie Małopolski i Rusi, która w międzyczasie weszła do Polski.
Kazimierz Wielki zatwierdził status wszystkich Żydów jako
"
sługi skarbu
", co dawało im prawo swobodnego handlu i
przemieszczania się z miejsca na miejsce. Ten tytuł dawał Żydom
ochronę prawną ze strony państwa. Nie mogli, więc być
pozywani przed inny sąd niż ten, który wyznaczył monarcha. Już
w okresie rozbicia dzielnicowego (księstwo kaliskie) wyrobiła się
praktyka, że w zastępstwie księcia sądził Żydów jego pierwszy
dostojnik - wojewoda. W odrodzonym Królestwie podtrzymano
tej zwyczaj i sądem właściwym dla Żydów stał się sąd
wojewódzki, a z czasem specjalny sąd podwojewódzki. Król
docenił należycie rolę Żydów w wywozie produktów rolnych z
Polski i powiększaniu dochodów królewskich. Król poszerzył
prawa Żydów, przyznając im przywileje generalne, które
regulowały życie Żydów w całym państwie. Liczbę Żydów w
Polsce ocenia się w owym czasie na około 10 tys.
Kazimierz Wielki widział w osadnikach żydowskich
przeciwwagę dla niemieckiego mieszczaństwa, któremu nie ufał.
Nadwornym bankierem Kazimierza Wielkiego był Żyd, Lewko.
W jego rękach leżała dzierżawa podatków i zarządzanie
kopalniami soli. Żydzi w Polsce w owym czasie byli poborcami
podatków, rytownikami stempli i mincerzami.
Przez różnice wyznaniowe i obyczajowe Żydzi byli narażeni w
społeczeństwach chrześcijańskich na liczne konflikty. Tworzyli
kulturę zamkniętą. Stąd dla ich życia i trwania konieczne stawały
się specjalne gwarancje prawne, których udzielali im władcy.
Powodem takiego działania był fakt, iż Żydzi obsługiwali
gospodarkę finansową, udzielali pożyczek lub w inny sposób
dostarczali środków pieniężnych, nierzadko byli mincerzami (bili
monety) - oddawali bezcenne usługi w bardzo ważnej sferze
życia państwowego. Niektórzy Żydzi zajmowali się lichwą,
której Kościół zabraniał chrześcijanom, co wywoływało
nienawistne reakcje w stosunku do całej ludności żydowskiej.
Dawna lichwa była bardzo uciążliwa lub wręcz rujnująca:
zwyczajowo pobierano 1 grosz od 1 grzywny (48 groszy) na
tydzień, co w stosunku rocznym dawało 108% lichwiarskiego
zysku.
Mimo więc ochrony prawnej, często zdarzały się na
terenie całej Europy pogromy antyżydowskie.
W 1336 r. dwóch niemieckich rycerzy Arm i Leder, nazwani
Armlederami, oświadczyło, że otrzymali z nieba znak aby
pomścić na Żydach wszystkie cierpienia i mękę Jezusa. Pod
wodzą Armledów zebrało się 5 tys. chłopów, którzy ruszyli od
miasta do miasta dokonując rzezi Żydów. Na przestrzeni lat
1336-1337 zgraje morderców rozeszły się po całej Bawarii,
Niemczech, Czechach, Morawach i Austrii. Wszędzie płonęły
stosy, tysiące Żydów zginęło śmiercią męczeńską.
Ocaleli tylko
Żydzi z Wiednia i Regensburga.
W latach 1337-1453 trwała
wojna stuletnia
pomiędzy Francją a
Anglią. Wybuchła ona w związku z rywalizacją obu państw w
wysoko rozwiniętej gospodarczo Flandrii i sporem o Guyennę
(prowincja ze stolicą w Bordeaux).
-------------------- "
czarna śmierć
" --------------------
W latach 1348-1350 Europę nawiedziła epidemia dżumy, tzw.
"
czarna śmierć
". W tym czasie wymarła prawie 1/3 ludności
Europy (25 mln ludzi).
Był to punkt kulminacyjny pogromów Żydów europejskich. O
wywołanie zarazy oskarżono Żydów. Według chrześcijan, plan
uknuli Żydzi hiszpańscy, którzy dysponowali olbrzymi środkami
i wpływami. Z Toledo w Hiszpanii miano rozesłać truciznę z
instrukcjami do wszystkich gmin w Europie. Trucizna miała się
składać z mięsa bazyliszków, pająków, żab, jaszczurek, serc
chrześcijańskich i ciasta przeznaczonego na hostię. Powyższe
oskarżenie po raz pierwszy pojawiło się w 1348 r. na południu
Francji. Pogromy bardzo szybko przeniosły się do Katalonii i
Aragonii.
W 1348 r. papież Klemens VI wydał
bullę
zakazującą pod
groźbą interdyktu zabijać Żydów bez wyroku sądowego,
przymuszać do chrztu i rabować ich mienie.
Bulla papieska
została
jednak zignorowana przez chrześcijaństwo.
Nad jeziorem Genewskim aresztowano dwóch Żydów, z
których na torturach wymuszono przyznanie się do zbrodni
zatrucia źródeł wody w Wenecji, Apulii, Kalabrii i Tuluzie. Na
podstawie tych zeznań spalono żywcem wszystkich Żydów z
okolic jeziora Genewskiego.
W Szwajcarii wymuszono torturami przyznanie się do winy
kilku Żydów w Bernie. Spalono wówczas żywcem wszystkich
Żydów z Berna, Bazylei i innych miast Szwajcarii.
W Moguncji torturami zmuszono pewnego Żyda do
przyznania się do zatrucia Renu, Dunaju, wszystkich niemieckich
rzek, źródeł, studni, pól i łąk. W wielu niemieckich miastach
histerycznie zamurowywano studnie. Podczas krwawych
pogromów wypędzono Żydów ze wszystkich miast nad górnym
brzegiem Renu. Spalono żywcem wszystkich Żydów z Fryburga,
Speyer, Strasburga (2 tys. osób), Kolonii i innych miast Niemiec.
W Moguncji część Żydów podjęła próbę walki z oprawcami,
zabijając 200 z nich. Rozwścieczyło to tylko jeszcze bardziej
rozfanatyzowany tłum. W Moguncji zginęło 6 tys. Żydów. Żydzi
z Wormacji (400 osób), Openheimu i Frankfurtu nad Menem
wybrali śmierć samobójczą zamiast męczeńskiej.
W Belgii doszło do licznych pogromów, w samej tylko Brukseli
zabito 500 Żydów.
W 1348 r. w Hiszpanii oficjalnie przyjęto "
Siete Partidas
"
(
siedmioczęściowe prawo
). Potwierdzono w nim zasadę wolności
wyznania i praktyk religijnych dla muzułmanów i Żydów.
Jednakże
kodeks
traktował Żydów jak relikt, który winien być
"
cierpiany
" przez władców chrześcijańskich. Potwierdzono
ograniczenia swobód w budowie
synagog
. Zakazano
prowadzenia działalności zachęcającej do przechodzenia na
judaizm
. Zakazano posiadania
ksiąg
atakujących chrześcijaństwo,
a wszelkie przypadki bluźnierstwa miały być surowo karane.
Kodeks
uznawał pogląd, że Żydzi porywają dzieci chrześcijańskie
i dopuszczają się na nich
mordu rytualnego
. Tak więc, ten nowy
kodeks prawny
otwierał drogę
Inkwizycji
do ingerencji w
wewnętrzne życie Żydów i muzułmanów w Hiszpanii, co
nastąpiło w następnych wiekach.
W latach 1348-1349 do Polski przybyła trzecia fala Żydów. Była
to najliczniejsza fala Żydów, jaka napłynęła do Polski. Do Polski
przybywali Żydzi głównie z Niemiec, Węgier (wygnani przez
Ludwika) i Francji. W owym czasie Polska była krajem "
złotej
wolności Żydów
" w Europie. Epidemia dżumy stosunkowo mniej
pustoszyła tutejszą ludność, a opieka królewska (głównie
rozdawanie zboża) złagodziły dalsze następstwa choroby.
W 1349 r. we Wrocławiu (należącemu wówczas do Cesarstwa)
spalono żydowską dzielnicę. Ocaleni Żydzi schronili się u Bolka
Świdnickiego, na Śląsku. W owym czasie pogromy Żydów
ogarnęły całe Niemcy, przeniosły się także do Polski
, gdzie
jednak zostały brutalnie stłumione przez króla. Kraków musiał
zapłacić wysoką kontrybucję, za to, że dopuścił do pogromu.
W latach 1350-1369 w Kastylii (Hiszpania) panował król don
Pedro.
Wybitni Żydzi cieszyli się u króla szczególnymi
względami. Królewskim skrabnikiem był don Samuel Ben-Meir
Allavi. Został on powiernikiem króla i miał prawo głosu we
wszystkich ważnych naradach i postanowieniach. Medykiem i
astrologiem królewskim był Abraham Ibn-Zarzal.
Za panowania króla don Pedra wzbili się Żydzi kastylscy do
niesłychanego przedtem znaczenia. Był to ostatni błysk ich
zaszczytnego stanowiska w Hiszpanii.
Chrześcijanie mówili z nienawiścią o kastylskim dworze króla
don Pedra, jako o "
żydowskim dworze
". Przez długi czas starali się
podkopać autorytet i wpływy don Samuela, aż wreszcie
doprowadzili do jego aresztowania pod fałszywymi zarzutami.
Skonfiskowano cały jego majątek, liczący: 170.000 dublonów,
4.000 marek srebra, 125 skrzyń materiałów tkanych złotem i
srebrem oraz 80 tys. niewolników. Podczas tortur, don Samuel
zmarł śmiercią męczeńską.
W 1356 r. w Polsce istniała już w Krakowie
synagoga
, a we
Lwowie gmina.
Bardzo szybko niemieccy władcy zorientowali się, że
wypędzając Żydów stracili wraz z nimi ważne źródło dochodów.
W owym czasie Żydzi byli jeszcze nieodzowni chrześcijańskim
władcom. Nie tylko monarchów, ale i miasta, a nawet
duchowieństwo opętała potrzeba "
posiadania Żydów
".
W 1356 r. niemiecki cesarz Karol IV (1346-1378) na sejmie
norymberskim nadał wszystkim niemieckim elektorom prawo
"
trzymania Żydów
". Oznaczało to, że oprócz zysków, które
czerpali z dzierżawy kopalń kruszców i żup solnych, darował im
także dzierżawców w posiadanie.
W 1360 r. francuski król Jan Dobry (1350-1364) ogłosił
dekret
zezwalający Żydom na ponowne osiedlanie się we Francji.
Ojciec
każdej rodziny musiał zapłacić za prawo wjazdu do Francji 14
złotych i po 1 złotym od każdego członka rodziny. Dodatkowo
roczny podatek żydowski wynosił 7 złotych od głowy rodziny i 1
złoty od każdego członka rodziny.
Jednocześnie francuscy Żydzi zostali wyłączeni spod
kompetencji szlachty i zapezpieczeni przed napaściami kleru.
Prawo zabezpieczało żydowskie domy, dobra ziemskie oraz
święte księgi. Zezwolono im trudnić się handlem i pożyczaniem
pieniędzy na procent, który odgórnie ustalono do 80%.
W 1360 r. po nieudanej próbie nawrócenia Żydów na
chrześcijaństwo, wypędzono ich z Węgier.
W latach 1364-1380 we Francji panował król Karol V. Przeznczał
on dochody z podatków na stworzenie potężnej floty złożonej ze
120 okrętów i utrzymywanie wojsk zaciężnych.
Ochraniał on
Żydów przed napaściami kleru.
W 1364 i 1367 r. król Polski, Kazimierz Wielki, wydał
dodatkowe przepisy dotyczące Żydów. Wyłączył ich spod
powszechnie obowiązującego prawa niemieckiego i poddał
orzecznictwu wojewodów, którzy byli przedstawicielami króla w
prowincjach. Jednocześnie ułatwiono Żydom działalność
gospodarczą, dając im prawo nabywania gruntów i ziemi na
terenie miast i wsi.
W 1367 r. w owym czasie istniały już żydowskie gminy w
Poznaniu i Sandomierzu (Polska).
Za panowania króla Ferdynanda (1367-1383) sytuacja Żydów
portugalskich była pomyślna. Społeczność żydowska w
Portugalii posiadała tak wspaniałe urządzenia, jak w żadnym
ówczesnym innym kraju w Europie. Na czele portugalskich gmin
stał
wielki rabin
(
Ar-Rabbi Mor
), mianowany przez króla. Miał on
własną pieczęć i wykonywał wyższą jurysdykcję, rozporządzenia
Plik z chomika:
szeroki0
Inne pliki z tego folderu:
Tajna Broń Izraela PL.avi
(184194 KB)
Requiem dla 500 tysięcy, 1963.avi
(237398 KB)
Litzmannstadt Ghetto.Pieklo na ziemi obiecanej. 2009.avi
(476074 KB)
Po-lin Okruchy pamięci 2008.rmvb
(355199 KB)
Kronika powstania w getcie warszawskim wg Marka Edelmana. 1993.avi
(581258 KB)
Inne foldery tego chomika:
1930-2010 - Europa Srodkowa i Wschodnia (foto)
A CO BEDZIE JESLI TO PRAWDA
A. LEPPER W PARL. EUROP. O TRAGICZNEJ SYTUACJI POLAKÓW W POLSCE
ABC
ACTA ,Anonymous, kontrola społeczeństw , inwigilacje
Zgłoś jeśli
naruszono regulamin