Michael Azerrad B�d� jaki b�d� HISTORIA NIRVANY IN ROCK MUSIC PRESS 1000134231 1000134231 Autor dzi�kuje: 7552 50 Kurt & Courtney Chris & Shelli Dave Chad Channing John Silva, Bethann Buddenbaum, Michael Meisel Susie Tennant & Chris Swenson Randy Wagers Mark Kates, Rochelle Fox, Luk� Wood, Dennis Dennehy Chrissy Shannon /Geffen/ Charles Peterson Tr�cy Marander Neil Ross Bruce Tr�cy Scott Moyers I�arah Lazin, Laura Nolan Burnyce Channing Wendy CTConnor Marysarah Queen Kerry Fried Amy Finnerty Nils Bernstein Mark Doctorow Beth Cohen Matt Sweeney Nie dzi�kuj� Lunatic Fringe (najwy�szy wynik 29 715, poziom 40) BUW-EO- 8.0*. 2% \' Dla Julie � Tytu� orygina�u: �Come as you are. The story of Nirvana" � Copyright 1994 by Michael Azzerad � Copyright for the Polish edition 1998 by In Rock Musie Press Przek�ad J�drzej Polak Wydawca W�odzimierz Wieczorek Redakcja Pawe� Or�owski Sk�ad i �amanie Piotr Szygenda Ali rights reserved First published in the United States of America in 1993 by Doubleday This book is sold subject to the condition that it shall not, by way of trade or otherwise, be lent, resold, hired out or otherwise circulated without the publisher"s prior written consent in any form of binding or cover other than in which it is published and without a similar condition being imposed upon the subse�ent purchaser. Book design by Marysarah Quinn Lyrics to song by Nirvana courtesy of Hal Leonard Publishing Corporation. Lyrics to �Damaged II" by Greg Ginn courtesy SST Records. Lyrics to �Left to center" courtesy of Sloan. �The Motorcycle Song" by Ario Guthrie � 1967, 1969 by Appleseed Musie Inc. Ali Rights Reserved. Used by permission. Ali photographs by Michael Lavine by permission of Outline Press. In Rock Musie Press ul. Zakr�t 5 60-351 Pozna� tel./fax (061) 8686795 Wydanie I Pozna� 1998 ISBN 83-86365-20-X Druk i oprawa: Zak�ady Graficzne w Poznaniu SPIS TRE�CI ROZDZIA� ZERO.................................................................................................................9 1 BRUDNOW�OSY, TROCH� ZBUNTOWANY DZIECIAK.......................................16 2 ZAJMOWALI�MY SI� PIEPRZENIEM W BAMBUS................................................31 3 TO M�J BRAT CHRIS. S�UCHA PUNK ROCKA......................................................46 4 FACECI Z ABERDEEN.................................................................................................53 5 WSZYSTKO SI� RADYKALIZUJE.............................................................................80 6 CI FACECI B�D� WI�KSI OD BEATLES�W.........................................................109 7 JESTE� G�ODNY? TAK.............................................................................................130 8 STROFA, REFREN, STROFA, REFREN, SOLO, Z�E SOLO............................................................................................147 8.5 BY�O TAK, JAKBY NIKT NIE M�G� NAS ZATRZYMA�.............................163 9 NADSZED� CZAS BY ZACZ�� �CIEMNIA�...............................................................................................181 10 NIEPRZECI�TNY, PONADFORMATOWY FENOMEN.......................................192 11 POGO Z PANI� HER�.............................................................................................202 12 BEZ PRZERWY P�AKALI�MY..............................................................................225 13 TRZECH MI�YCH, PRZYZWOITYCH I CZYSTYCH M�ODYCH LUDZI..................................................................................242 X GNIEW, �MIER� I ABSOLUTNA, TOTALNA ROZKOSZ....................................254 14 TO, CO MNIE WKURWIA.......................................................................................263 15 DOROS�YM TO SI� NIE PODOBA......................................................................279 OSTATNI ROZDZIA�.......................................................................................................288 AMERYKA�SKA DYSKOGRAFIA NIRVANY.............................................................298 BRYTYJSKA DYSKOGRAFIA NIRYANY.....................................................................300 ROZDZIA� ZERO Jest 9 kwietnia 1993 w Cow Pal�ce w San Francisco. Jedena�cie tysi�cy ludzi - grunge'owc�w, sportowc�w, metalowc�w, mainstreamowc�w, punk�w, ma�olat�w z rodzicami i hippis�w -przyjecha�o tu z miejsc tak odleg�ych jak Los Angeles i Seattle, by zobaczy� pierwszy ameryka�ski koncert Nirvany od siedmiu miesi�cy: benefis na rzecz ofiar gwa�t�w w Bo�ni. Opr�cz trwaj�cej siedem tygodni trasy klubowej pod koniec 1991, ameryka�ska publiczno�� po raz ostatni widzia�a Nirvan� prawie na �ywo przed rokiem, w programie telewizyjnym Saturday Night Live. W tym czasie wydarzy�o si� bardzo wiele: kr��y�y plotki o narkotykach, o rozwi�zaniu zespo�u, o procesach, lecz co najwa�niejsze Nirvana sprzeda�a na �wiecie dodatkowych pi�� milion�w egzemplarzy albumu �Nevermind". Wa�ne jest r�wnie� to, co si� nie wydarzy�o, jak na przyk�ad stadionowa trasa po Ameryce czy wydanie nowego albumu. Ten koncert ma prze�omowe znaczenie. Ludzie s� ciekawi czy Kurtowi nic si� nie sta�o. Skoku nie by�o w planie. Gdyby by�, wy�o�yliby scen� mat�. Mo�e to by� wyg�up albo akt rozpaczy nastolatka, kt�ry rozbija sobie nos i rozmazuje krew po twarzy, by silniejsi dali mu spok�j; popis w stylu �zrobi� sobie krzywd� zanim wy mija zrobicie" wykonany przez faceta, kt�ry rozpocz�� wyst�p od piosenki zatytu�owanej �Rape Me" (�Zgwa�� mnie")? Mo�e Kurt chcia� w ten spos�b odda� ho�d swoim dw�m ulubionym kaskaderom: motocyklowemu - Evelowi Knievelowi i rockowemu -Iggy'emu Poppowi? Mo�e wreszcie by� tak nabuzowany muzyk�, �e nie czu� b�lu, jak pogr��ony w medytacji jogin, chodz�cy po rozpalonych w�glach? S�dz�c po reakcji publiczno�ci - zahipnotyzowanej i rozognionej - najbli�sze prawdy jest ostatnie przypuszczenie. Nieco p�niej ca�y entourage oblewa tryumfalny koncert na dziedzi�cu modnego motelu Phoenix. Kurt i Courtney s� nieobecni, pojechali odpocz�� w dobrym hotelu w innej cz�ci miasta. Courtney m�wi, �e oboje maj� z�e wspomnienia z Phoenix. A poza tym w Phoenix daj� za ma�e r�czniki. Lecz nawet bez Kurta i jego �ony motel zmienia si� w ma�� wiosk� Nirvanowc�w. Jest Dave w towarzystwie mamy i siostry, Chris z Shelli, u�miechni�ty Ernie Bailey - techniczny od gitar - z �on� Brend�, menad�er tras Alex Macleod, odpowiedzialna za �wiat�a Suzanne Sasie, ludzie z Gold Mountain Management, Mark Kates z Geffen/DGC, a nawet cz�onkowie Love Bartery z Seattle, kt�rzy byli akurat w mie�cie. Chris idzie do sklepu i wraca z �nar�czami" piwa. Impreza trwa do �witu. Nast�pnego dnia Chris odbywa pielgrzymk� do miejsca kultu wszystkich bitnik�w, ksi�garni City Lights. Gdy wychodzi do bankomatu, spotyka bezdomnego, kt�ry oznajmia ca�ej ulicy: Dobre wie�ci, ludzie! W zwi�zku ze �wi�tami Wielkiej Nocy przyjmujemy r�wnie� banknoty dwudziestodolarowe. Chris daje mu dwudziestk�. Koncert w Cow Pal�ce by� tryumfem. Potwierdzi� po raz kolejny, �e punkrockowy zesp�, kt�ry trafi� na szczyt, to nie przypadek i nie ba�amuctwo. Zwyci�stwo w Cow Pal�ce mia�o dla Nirvany du�e znaczenie; mia�o znaczenie dla wszystkich graj�cych w jej stylu zespo��w, a kto wie czy nie dla ca�ej masowej kultury. Jak powiedzia�a Kim Gordon z Sonic Youth: Kiedy taki zesp�l jak Nirvana wychodzi z podziemia, oznacza to, �e co� si� dzieje w kulturze, i �e nie liczy si� tylko sprzeda�. To co dzia�o si� w kulturze znajdowa�o swoje odzwierciedlenie nie tylko w brzmieniu muzyki, ale - co r�wnie wa�ne - i w sposobie, w jaki muzyka ta zdobywa�a popularno��. Fenomen ameryka�skiego punkrocka rozpocz�� si� w chwili, gdy Johnny Ramon� po raz pierwszy uderzy� w struny gitary i na z g�r� pi�tna�cie lat sta� si� inspiracj� dla niezliczonych, ci�ko pracuj�cych zespo��w, niezale�nych wytw�rni p�ytowych, magazyn�w, fanzin�w i ma�ych sklep�w z p�ytami. Zwi�zani ze scen� punk-rockow� ludzie walczyli o stworzenie alternatywy dla nudnego, paternalistycznego rocka korporacyjnego wciskanego publiczno�ci przez wielkie, cyniczne wytw�rnie p�ytowe, odpersonalizowane, stadionowe koncerty, megasklepy z p�ytami, sp�ycaj�ce muzyk� do obrzydliwo�ci stacje radiowe i padaj�ce na kolana przed gwiazdami og�lnokrajowe pisma muzyczne. Przebudzone punkrockow�rewolucj�podziemie muzyczne stworzy�o og�lno�wiatow� sie� alternatywnego przemys�u muzycznego. Sie� ta rozros�a si� do tego stopnia, �e zacz�a zagra�a� kontrolowanemu przez dzieci wy�u demograficznego, oficjalnemu przemys�owi muzycznemu. Pierwszy wy�om w korporacyjnym murze zrobi� R.E.M., po nim Jane's Addiction, a potem mur leg� w gruzach: p�yta �Nevermind" sprzeda�a si� na ca�ym �wiecie -wed�ug obecnych danych - w liczbie o�miu milion�w egzemplarzy. Wygra�a z konkuruj�cymi z ni� albumami takich wykonawc�w jak Michael Jackson, U2 czy Guns n'Roses i zaj�a pierwsze miejsce na li�cie Billboardu. P�niej muzyk� zacz�to okre�la� mianem przed lub ponirvanowskiej. Radio i prasa zabra�y si� powa�nie do �alternatywy". Wytw�rnie p�ytowe zacz�y nagle przemy�liwa� na nowo w�asn� strategi�. Zamiast podpisywa� kontrakty z kosztownymi w promocji, �lekkostrawnymi" wykonawcami pop, ludzie od A&R (Arty�ci i Repertuar) postanowili zainwestowa� w zespo�y o potencjale wykraczaj�cym poza najbli�sze notowanie listy przeboj�w. Promowali je na najni�szym, lokalnym poziomie i nie zasypywali - tak, jak dzia�o si� to do tej pory - pieni�dzmi do chwili, kiedy zaczn� si� dobrze sprzedawa�. Tym samym powtarzano spos�b, dzi�ki kt�remu wybi�a si� Nirvana - ma�y, nie doceniany zesp� znany jedynie lokalnym mediom i w�skiej grupie fan�w, kt�rego s�awa nios�a si� z ust do ust, z sali do sali, by obj�� wreszcie ca�y kraj. S�owem: minimum reklamy, maksimum dobrej muzyki. Talent detektywistyczny niezb�dny do poruszania si� w�r�d labirynt�w niezale�nych scen jest zaprzeczeniem stadnego konsumeryzmu. Fakt ten nie m�g� ...
Rozniste