Intonacja
Wrażenie wysokości dźwięku zależy bezpośrednio od częstotliwości drgań akustycznych, jakimi ulegają wiązadła głosowe. Źródłem dźwięku głosu ludzkiego są wiązadła głosowe. Drgania ich zależą od: 1. Impulsów nerwowych wysyłanych przez pola ruchowe kory mózgowej. 2. Charakterystyki strun czyli: od ich długości, grubości i siły napięcia, od mięśni napinających wiązadła głosowe od podparcia oddechowego, ściślej mówiąc ciśnienia podstrunowego powietrza.
Długość i szerokość strun głosowych:
Typ głosu
Długość (mm)
Szerokość (mm)
Charakterystyka
Sopran koloraturowy
do 14,0
2,0 - 2,5
Jest to najwyższy głos kobiecy, charakteryzujący się skalą c1 do f3 oraz dużą biegłością
Sopran
14,0 - 19,0
2,0 - 3,0
Charakteryzuje się jasną barwą, średnią siłą i mniejszą ruchliwością, niż sopran koloraturowy, lecz większą niż mezzosopran.
Mezzosopran
18,0 - 21,0
2,5 - 3,0
Rodzaj głosu ludzkiego pomiędzy sopranem i altem, częściowo obejmujący oba. Zwykle obejmuje zakres a do g2
Tenor
18,0 - 22,0
Tenor jest najwyższym głosem męskim osiągalnym rejestrem piersiowym. Zwykle obejmuje zakres od c do c2.
Baryton
22,0 - 24,0
3,0 - 4,0
Głos męski mieszczący się w środkowym zakresie skali głosu. Zwykle pomiędzy G/A do g1 lub od 110 do 390 Hz.
Bas
24,0 - 25,0
3,0 - 5,0
Najniższy głos męski, zwykle obejmuje w chórze skalę od F do c1 lub e1, a w śpiewie solowym skalę C (od D do e1).
Podstawą utrzymania właściwej intonacji jest skoordynowana współpraca tych mięśni. Śpiewający powinien wydobyć dźwięk o żądanej wysokości. Intonowanie za wysokie nazywamy dystonowaniem, za nisko - detonowaniem. Jeśli śpiewający intonują żądaną wysokość za nisko i szybko ja "wyrównuje"- nazywamy to "podjazdami". Jeżeli przechodzi z jednego dźwięku na drugi, po pośrednich wysokościach nazywamy to "glissandem".
W przypadku, gdy śpiewający intonuje dźwięk na jednej wysokości przez pewien czas lub na jednym dźwięku, wówczas wymawia szereg sylab i intonacja może wydawać się właściwa, chociaż w rzeczywistości następuje nieznaczne obniżenie wysokości. Dzieje się tak, dlatego, że jest bardzo trudno utrzymać przez dłuższy czas mięśnie krtani w ciągłym nieprzerwanym napięciu. Brak zmian wysokości nie sprzyja koniecznemu odprężeniu mięśni i powoduje zjawisko detonowania, wynikające ze zwiększającego się z każdą chwilą zmęczenia mięśni krtani. Aby temu przeciwdziałać konieczne jest nastawienie śpiewającego na intonowanie każdej następnej nuty, tej samej wysokości pozornie wyżej. Wrażenie wysokości dźwięku zależy też od natężenia i barwy. Na przykład zjawisko obniżania basów w niskiej tessiturze wiąże się z chęcią pokazania "głębokiego" głosu. Śpiewak usiłuje dokonać tego przez wzmocnienie dźwięku ponad swoje możliwości. Dźwięk staje się wtedy "pusty" nie skupiony i nie oparty na "masce". Pozbawiony wzmocnienia wysokimi tonami składowymi przestaje być nośny, a tracąc blask- zmieniając barwę - daje wrażenie dźwięku obniżonego. Niewątpliwie detonowanie jest błędem intonacyjnym zdarzającym się znacznie częściej aniżeli dystonowanie.
Przyczyn obniżenia głosu: - Wilgotne, parne, duszne powietrze; - Niepomyślna pora do śpiewu (zbyt wczesna); - Po wysiłku fizycznym lub po jedzeniu; - Przemęczenie i znużenie śpiewającego; - Nieuwaga; - Tessitura - za wysoka lub za niska; - Niedostateczne uwzględnienie postępów cało i półtonowych; - Niektóre niewygodne interwały jak: kwinta w dół, kwanta, seksta w górę, mała tercja w tonacji minorowej; - Częste powtarzanie tego samego dźwięku; - Zbyt wolne tempo; - Słaba znajomość tekstu i melodii; - Za trudny utwór. Czasami wystarczy zwrócenie uwagi na podparcie oddechowe, niedbałe na skutek nieuwagi. Brak podparcia oddechowego lub jego niedostateczność powoduje obniżenie intonacji.
Wpływ na intonację ma również "pozycja dźwięku". Wysoka pozycja dźwięku gwarantuje dobrą intonację. Poprzez wysoka pozycje dźwięku rozumiemy dźwięk, w którym są obecne i szczególnie wzmocnione formaty, na jakie ucho ludzkie jest najwrażliwsze. Śpiewak podczas emitowania głosu w wysokiej częstotliwości odczuwa te dźwięki w "polach czuciowych" znajdujących się na twardym podniebieniu nad górnymi siekaczami. Śpiewak odbiera tymi "polami czuciowymi" podrażnienia / ciśnienie fali dźwiękowej/, odczuwa "podparcie" dźwiękowe. Mówi się, że "śpiewa na masce" lub, że ma głos wysoko postawiony. Głos tak wydobyty jest dobrze słyszalny i nośny.
Aby zapobiec czynnikom wpływającym na intonację- nauczyciel kształcący głos ucznia musi dokonać trafnej oceny przyczyn niepożądanego zjawiska. Dopiero trafna ocena przyczyn umożliwi trafny wybór środka zaradczego.
RemDan