(8022) 9_wykład finanse publiczne.pdf

Finanse publiczne

Wyk ł ad nr 7:

System podatkowy

Poj ę cie podatku

Podatek

jest jednostronnie ustalonym ś wiadczeniem pieni ęż nym o charakterze przymusowym,

nieodp ł atnym i bezzwrotnym, powszechnie pobieranym na rzecz pa ń stwa lub innych

podmiotów publicznoprawnych (np. samorz ą dów)

Konstytutywne cechy podatku:

1. ś wiadczenie okre ś lone ustaw ą ,

2. ś wiadczenie pieni ęż ne,

3. ś wiadczenie przymusowe,

4. ś wiadczenie bezzwrotne,

5. ś wiadczenie nieodp ł atne,

6. ś wiadczenie na rzecz podmiotów publicznoprawnych,

Cechy konstytutywne podatku

1. Ś wiadczenie okre ś lone ustaw ą

–tk jt ś wiadczeniem, które mo ż e by ć nak ł adane tylko przez ustaw ę

podatek jest ś wiadczeniem, które odnosi si ę do praw podmiotowych jednostki lub osób prawnych

–i b ł adania podatków i innych danin publicznych jest form ą ochrony

konstytucyjnie gwarantowanego prawa w ł asno ś ci prywatnej i prawa dziedziczenia .

Zapis o tym znajduje si ę w art. 217 Konstytucji RP, i stanowi, ż e:

„…nak ł adanie podatków i innych danin publicznych, okre ś lanie podmiotów, przedmiotów opodatkowania

i stawek podatkowych, a tak ż e zasad przyznawania ulg i umorze ń oraz kategorii podmiotów zwolnionych

od podatków nast ę puje w drodze ustawy”.

Jednostki samorz ą du terytorialnego w Polsce nie maj ą prawa do wprowadzania

podatków –natomiast maj ą prawo ustalania wysoko ś ci podatków i op ł at

lokalnych w zakresie okre ś lonym w ustawie (art. 168 Konstytucji RP)

Cechy konstytutywne podatku

2. Ś wiadczenie pieni ęż ne

– w gospodarce rynkowej wydatki bud ż etu pa ń stwa dokonywane s ą w pieni ą dzu - wobec tego

w pieni ą dzu pobierane s ą tak ż e daniny na rzecz pa ń stwa

– Kiedy pieni ą dz nie pe ł ni wszystkich swoich funkcji, podatki wymierza si ę i pobiera tak ż e

w naturze

Przyk ł ad

–o ą tku lat 70-tych w Polsce pobierano w naturze podatek gruntowy

– Dodatkowo art. 66 Ordynacji podatkowej, dopuszcza mo ż liwo ść regulacji zaleg ł o ś ci

podatkowych wobec bud ż etu pa ń stwa lub gminy nie w pieni ą dzu, lecz przez przeniesienie

w ł asno ś ci rzeczy lub praw maj ą tkowych

Cechy konstytutywne podatku

3. Ś wiadczenie przymusowe

–tk jt ś wiadczeniem przymusowym, gdy ż realizacja zobowi ą zania podatkowego

jest zabezpieczona mo ż liwo ś ci ą zastosowania ś rodków egzekucyjnych przewidzianych

w ustawach, łą cznie z kar ą pozbawienia wolno ś ci

4. Ś wiadczenie bezzwrotne

–tk jt ś wiadczeniem bezzwrotnym, a zatem nie podlega zwrotowi osobie fizycznej,

czy prawnej, od której zosta ł pobrany

– Podatek nie jest kredytem ani po ż yczk ą , jego bezzwrotno ść wynika z redystrybucyjnego

charakteru podatków , polegaj ą cego na przesuni ę ciu ś rodków finansowych od podatnika na

rzecz w ł adzy publicznej

Cechy konstytutywne podatku

5. Ś wiadczenie nieodp ł atne

– podatek nie jest ś wiadczeniem ekwiwalentnym co znaczy, ż e z tytu ł u pobrania podatku

pa ń stwo nie jest zobowi ą zane do ś wiadczenia wzajemnego

wp ł ywy podatkowe s ą przeznaczane na finansowanie dóbr i us ł ug publicznych w ogóle co sprawia, ż e nie

jest mo ż liwe ustalenie ilo ś ciowej relacji mi ę dzy jednostkowym ś wiadczeniem podatkowym podatnika

i korzystaniem przez niego z tych dóbr i us ł ug

6. Ś wiadczenie na rzecz podmiotów publicznoprawnych

–ti m ą by ć pobierane tylko na rzecz Skarbu Pa ń stwa i jednostek samorz ą du

terytorialnego.

–Itij ą pewne odst ę pstwa od tej „regu ł y” – przyk ł adowo:

w pewnych okoliczno ś ciach podatek od czynno ś ci cywilnoprawnych pobieraj ą notariusze, podatek rolny –

so ł tysi, itd.

Podatki i quasi podatki

Je ż eli dane ś wiadczenie posiada wszystkie cechy przypisywane podatkom łą cznie, to

w istocie jest ono podatkiem bez wzgl ę du na jego nazw ę i umiejscowienie w systemie

prawa

Polski system dochodów publicznych obejmuje kilka rodzajów obowi ą zkowych op ł at, które

maj ą wszelkie cechy podatków, cho ć nie s ą nazywane podatkami

Op ł ata

–jt ś wiadczeniem pieni ęż nym, przymusowym, bezzwrotnym, jednostronnie ustalanym i

pobieranym przez w ł adze publiczne

– ł ata w przeciwie ń stwie do podatku, rodzi roszczenie do okre ś lonego ś wiadczenia na rzecz

podatnika,

na przyk ł ad: otrzymania koncesji, zezwolenia na budow ę domu

– zasady poboru i wysoko ść op ł at regulowane s ą ustawowo

Cz ęść op ł at zasila dochody bud ż etu pa ń stwa, cz ęść natomiast kierowana jest do

wskazanych instytucji publicznych

Podatki i quasi podatki

Przyk ł adami quasipodatków, s ą m.in.:

– ł adki op ł acane przez pracodawców na rzecz Funduszu Ubezpiecze ń Spo ł ecznych i Funduszu

Pracy oraz wp ł aty na rzecz Pa ń stwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepe ł nosprawnych,

w przypadku sk ł adek na ubezpieczenie spo ł eczne, wp ł ywaj ą ce do Funduszu Ubezpiecze ń Spo ł ecznych,

charakter quasipodatku maj ą tylko wp ł aty przedsi ę biorców

– ł aty z zysku jednoosobowych spó ł ek Skarbu Pa ń stwa, pobierane na podstawie ustawy o

wp ł atach z zysku przez jednoosobowe spó ł ki Skarbu Pa ń stwa

stanowi ą rodzaj dop ł aty do podatku dochodowego od osób prawnych

do dokonywania wp ł at z zysku obowi ą zane s ą jednoosobowe spó ł ki Skarbu Pa ń stwa oraz spó ł ki, w

których akcjonariuszami s ą – oprócz Skarbu Pa ń stwa – wy łą cznie osoby, które otrzyma ł y akcje spó ł ki z

puli udost ę pnianej nieodp ł atnie jej pracownikom

– ł aty pobierane na podstawie ustawy o grach i zak ł adach wzajemnych,

pobierane s ą od niektórych czynno ś ci ob ł o ż onych podatkiem od gier, maj ą tak ą sam ą podstaw ę

wyliczania, cho ć inne stawki

Funkcje podatków

Rozró ż nia si ę nast ę puj ą ce funkcje podatków:

1. Funkcja fiskalna.

2. Funkcja pozafiskalna.

Funkcja fiskalna podatków

wyra ż a si ę w dostarczaniu za po ś rednictwem podatków – dochodów publicznych

– Cel fiskalny stanowi ł w przesz ł o ś ci i stanowi do dzi ś podstawowy motywów pobierania

podatków i w du ż ym stopniu przes ą dza o ich konstrukcji

–M ż na spotka ć pogl ą dy g ł osz ą ce, ż e wzgl ę dy fiskalne stanowi ą jedyne uzasadnienie pobierania

podatków

Funkcje podatków

Funkcje pozafiskalne podatków

wyra ż aj ą si ę w wykorzystywaniu podatków do potrzeb oddzia ł ywania przez pa ń stwo

(i inne zwi ą zki publicznoprawne) na ż ycie gospodarcze i spo ł eczne

– przypisywanie podatkom funkcji pozafiskalnych zak ł ada nie tylko aktywn ą rol ę pa ń stwa

(i innych zwi ą zków publicznoprawnych) w gospodarce i ż yciu spo ł ecznym, ale tak ż e

ś wiadome

i celowe wykorzystywanie podatków do wype ł niania tej funkcji

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: