WYKŁAD 1 – 04.10.2010
Kiedyś tam psychoterapia była ściśle związana z medycyną. Ruch w kierunku odmedycznienia zaczął się w Europie dość dawno, w Polsce nie tak dawno. Certyfikat psychoterapeuty nadają: Polskie Towarzystwo Psychologiczne i Polskie Towarzystwo Psychiatryczne.
Psychoterapia – specyficzna relacja; osoba, która potrzebuje pomocy + osoba pomagająca, wykorzystująca specyficzne techniki psychologiczne. Często na psychoterapię przychodzą osoby, które mają już postawioną diagnozę.
Istotą terapii jest komunikacja – musimy znaleźć z pacjentem wspólny język. Trzeba doprowadzić do tego, żeby pacjent sam zrozumiał, co się z nim dzieje i podjął decyzję.
Szaman = psychoterapeuta.
Uruchamiamy bardzo różne czynniki wpływające na pacjenta, specyficzna psychoterapia uwalnia też szereg niespecyficznych czynników leczących.
Psychoterapeuta – filozof, który zadaje pytania; poeta – tworzy nowy świat, pozwala pacjentowi inaczej spojrzeć na świat.
Niektórzy koncentrują się bardziej na procesach intrapsychicznych, inni na relacjach. Niektórzy koncentrują się bardziej na świecie obiektywnych przeżyć pacjenta, inni kładą nacisk na subiektywny świat przeżyć pacjenta.
Przez psychoterapię nie mamy możliwości dotarcia do głębszych struktur mózgu, ale możemy dotrzeć np. do płatów czołowych, kontrolujących inne obszary.
WYKŁAD 2 – 11.10.2010
Psychoterapia:
Ø „Zastosowanie wiedzy psychologicznej do leczenia różnych chorób” (Pierre Janet)
Ø Znaczenie szersze: leczenie środowiskowe
· Środowisko terapeutyczne
· Ingerencja w środowisko pacjenta
Ø Znaczenie węższe: indywidualna, zespołowa (Kratochvii)
Ø „Taki sposób bycia z drugą osobą, który sprzyja zdrowym zmianom i ułatwia rozwój” (Rogers)
Ø „Psychoterapy is a planned, emotionally charged, confiding interaction between a trained, socially sanctioned healer and sufferer” (Jerome Frank)
Psychoterapia może być metodą podstawową (np. nerwice) lub dodatkową (np. zaburzenia psychotyczne). Żeby pacjent mógł być poddany psychoterapii musi mieć już postawioną diagnozę. W przeciwnym razie MUSI PŁACIĆ!
Podejście behawioralne – są opisane całe procedury postępowania.
Zmiany powinny iść w kierunku, który korzystający z terapii uważa za pożądany.
Nie ma jasnych, przekonujących dowodów, które podejście jest lepsze. Problem jest wtedy, gdy za bardzo jesteśmy przywiązani do jednego podejścia.
Czynniki leczące (niespecyficzne):
Ø Pozytywne nastawienie pacjenta
Ø Relacja terapeutyczna
Ø Poświęcenie uwagi
Ø Naładowanie emocjonalne
Ø Zbiór założeń
Ø Koncepcja i rytuały terapeutyczne
Ø Terapeuta: ciepły, inspirujący, budzący społeczną aprobatę
Ø Możliwość odreagowania
Ø Uczenie się i praktykowanie nowych zachowań
Ø Eksploracja świata wewnętrznego
Ø Sugestia
Ø Uczenie się od innych
Ø Nadzieja
Ø Oczekiwania
Ø Przeświadczenia
Ø Działania symboliczne
Ø Rytuały i mity
Ø Redukcja alienacji
Ø Wyjaśnianie
Ø Uspokojenie
Ø Prestiż terapeuty
Ø Wiara i sugestia
Czynniki leczące (specyficzne):
Ø Wgląd – proces zrozumienia własnego zachowania, własnych tendencji
Ø Przeuczenie
Skuteczność psychoterapii
Ø Różne techniki – podobny efekt (Luborski et al., 1975)
Ø Krytyka Eysencka (1952, 1961) na podstawie metaanalizy – terapia szkodliwa
Ø Psychoterapia ma swoją wartość, ale trzeba być sceptycznym i oprzeć ją na naukowych badaniach (APA, 1987)
Badania:
Ø Procesu terapeutycznego
Ø Efektów
Trudności:
Ø Relacje pacjentów
Ø Subiektywna ocena terapeutów
Ø Różne techniki pracy
Ø Różne rozumienie „poprawy”
Ø Moment pomiaru „poprawy” – metaanalizy: poprawa u 2/3 pacjentów
Dygresja – podręcznik: „Strategie badań nad psychoterapią” – Grzesiuk
Już w starożytności zauważono, że objawy somatyczne mogą mieć podłoże psychiczne.
Przeskok do XVIII w. – tu pojawia się rozumienie chorób psychicznych w odniesieniu do problemów neurologicznych. Cullen wprowadził pojęcie „neurozy” jako zaburzenia o podłożu organicznym; poprzez XIX w. zmieniło się rozumienie tego pojęcia na zaburzenie o podłożu nieorganicznym.
Franz-Anton Mesmer
Ø Choroba – zaburzenia dystrybucji fluidu magnetycznego
Ø Leczenie przez konwulsje
Ø Koncepcja fizjologiczna i racjonalna
Ø Relacja sprowadzona do fluidu
„Wyobraźnia bez magnetyzmu wywołuje drgawki; magnetyzm bez wyobraźni nie wywołuje niczego”, „komplikacje erotyczne”.
WYKŁAD 3 – 18.10.2010
Hipnotyzm – koncentracja na przedmiocie, wprowadzając w „sen nerwowy”. Poddanie się woli osoby prowadzącej seans. Zwolennicy tej metody byli orientacji pozytywistycznej – nie zwracali uwagi na emocje.
Metoda wolnych skojarzeń (metoda katharsis) – zastąpiła hipnozę.
Nasza motywacja głównie leży w obszarze nieświadomym – psychoanaliza. Ważne przeniesienie. 1882 r. – pacjentka rzuciła się Freudowi na szyję, co naprowadziło go na przeniesienie. Oddzielił zachowanie pacjentki od siebie samego. W relacji, która się wytwarza, są odtwarzane różne inne, wcześniejsze doświadczenia – legło to u podstaw psychoanalizy. Psychoanalityk dokonuje interpretacji, na ile jest w relacji realności, a na ile elementów przeniesieniowych.
Na początku Freud uznał, że przeniesienie, opór, przeciwprzeniesienie przeszkadzają w terapii. Potem zaczęto się zastanawiać, jak je wykorzystać. Kwestia nieświadomości weszła w obszar zainteresowań akademickich dzięki Mesmerowi. Rozumiano ją jako czynności automatyczne. Freud zaludnił nieświadomość (jest w niej dużo różnych rzeczy), a także odpatologizował ją (uznał, że jest nam potrzebna).
PSYCHOANALIZA – wszystkie kolejne szkoły odnosiły się do niej; pierwsza duża szkoła, która starała się opisać patologię i znaleźć sposób terapii. 4 podstawowe odmiany:
Ø Ortodoksyjna psychoanaliza – popularna u USA, działa w pewnej grupie zaburzeń;
Ø Brytyjska szkoła (szkoła relacji z obiektem) – przeniosła akcent z popędów na relacje;
Ø Psychologia ego – głównie w USA, akcentuje się ego i jego funkcje służące do kształtowania rzeczywistości;
Ø Francuska szkoła Jaquesa Lacane’a
Psychoanaliza długo była w Polsce zakazana. W latach 30. wielu psychoanalityków wyjechało do USA. Psychoanaliza długo nie była w Polsce popularna, gdyż nie sprzyjały temu okoliczności. W latach 80.-90. nastąpił powrót zainteresowania psychoanalizą, jednak z większym uwzględnieniem realności, a nie przeniesień.
Założenia psychoanalizy:
Ø Nasze funkcje są zakorzenione biologicznie
Ø Na różnych etapach następują konflikty, aby sobie z nimi radzić rozwijamy mechanizmy obronne (termin wprowadzony przez Annę Freud)
Ø Nasze myśli i uczucia w dużej mierze tkwią w nieświadomości
Ø Do procesu leczenia są zdolne osoby, które są w stanie wytworzyć przeniesienie, przeżywać w 2 światach – realnym i nierealnym; w trakcie terapii zmniejsza się nierealność na rzecz realności
1. Ważne jest, aby doszło do regresji – uruchomienia mechanizmów tam, gdzie doszło do ich zatrzymania i skonstruowania ich na nowo
Ø Rozumienie psychopatologii – 3 duże grupy zaburzeń:
1. Psychozy – mechanizmy rozszczepienne, wczesny etap rozwoju
2. Nerwice
3. Zaburzenia osobowości
Metody terapeutyczne:
Ø Hipnoza (wyłączenie ego)
Ø Wolne skojarzenia – obserwuje się momenty zatrzymania, pomyłki, przeskoki, przesunięcia
Ø Interpretacja marzeń sennych
Ø Paraplaksje – analiza pomyłek
Ø Analiza przeniesienia – najbardziej kluczowa, opiera się na zasadzie przymusu powtarzania (nie pamiętamy, ale powtarzamy); przeniesienie najczęściej obejmuje 2 rzeczy: impulsy (pacjent przenosi swoje emocje na psychoanalityka, zrozumienie tych emocji jest możliwe przez odniesienie do wcześniejszych relacji) oraz obrony
Melanie Klein próbowała przenosić to na dzieci – analizowała zabawę jako ekwiwalent wolnych skojarzeń. Uważała, że dzieci też mają przeniesienia i można leczyć je jak dorosłych. Anna Freud uważała, że u dzieci jest więcej realności, odreagowania rzeczywistości.
Mechanizmy obronne – gdy pojawia się lęk przed konfrontacją id z ego.
Rozwojowe poczucie winy – skonkretyzowane na jakąś konkretną sytuację. Patologiczne poczucie winy – niekonkretne, takie trochę z dupy.
Inny powód uruchomienia obrony to lęk przed presją świata zewnętrznego (np. dzieci przed rodzicami). Pojawia się też w związku z potrzebą syntetyzowania – utrzymania harmonii.
Metody oparte na psychoanalizie:
Ø Interpretacje – uświadomienie czegoś, co jest nieświadome
Ø Konfrontacja – zwrócenie uwagi na konkretne zjawisko; poprzedzana klasyfikacją (zebranie grupy elementów mających coś wspólnego)
Ø Konstrukcja / rekonstrukcja – ciągu wydarzeń, gdy pacjent ma „dziurę”
Ø Instrukcje na początku terapii
Ø Pytania
Psychozy – niemożliwa „nerwica przeniesieniowa”, więc, wg Freuda, nie można leczyć psychoanalizą; brak wyparcia, projekcji, wszystko biorą na serio; teraz leczenie psychoanalizą możliwe – kontenerowanie emocji – terapeuta pomieszcza w sobie emocje pacjenta, nie oddając ich. Rozpadła im się osobowość i trzeba ją zbudować od nowa. Freud –to wtórny narcyzm (emocje są zainwestowane w świat, ale gdy wydarzy się trauma emocje kierują się na samą osobę).
Melanie Klein – faza schizoidalno-paranoidalna – pierwsze miesiące życia, dominują mechanizmy rozszczepienne, jeśli uruchomią się ileś lat później powodują schizofrenię.
Projektowanie + identyfikacja...
zwyczajny11