Budowa jądra. Jądro (narząd parzysty) po urodzeniu znajduje się w mosznie. Jądro wytwarza plemniki, czyli komórki płciowe męskie i hormon – testosteron. W jądrze znajduje się około 250 płacików porozdzielanych pasmami tkanki łącznej. W każdym płaciku występuje kilka kanalików nasiennych krętych. Wytwarzanie komórek płciowych odbywa się w obrębie kanalików. Kanalik zawiera komórki podporowe (Sertolego) oraz komórki biorące udział w spermatogenezie. Spermatogeneza jest to proces powstawania plemników ze spermatogonii (poprzez kolejne stadia). Ze spermatogonii powstają spermatocyty I i II rzędu a następnie spermatydy, które przekształcają się w plemniki. Spermatogonie leżą na obwodzie kanalików. Spermatogonie rozmnażają się, a następnie niektóre spośród nich powiększają się i przekształcają w spermatocyty I rzędu, które następnie wchodzą w pierwszy podział mejotyczny.
Podział mejotyczny stanowi szczególną postać podziału mitotycznego. Każdy podział mitotyczny jest poprzedzony syntezą DNA, co prowadzi do podwojenia liczby chromosomów w komórce. Dzięki temu każdy chromosom w okresie metafazy podziału mitotycznego składa się z dwóch chromatyd połączonych ze sobą. Chromatydy oddzielają się od siebie na początku anafazy i każdą z nich od tego okresu nazywa się chromosomem. W wyniku podziału mejotycznego diploidalna liczba chromosomów (46 u człowieka) występująca w komórkach somatycznych (wszystkie komórki organizmu z wyjątkiem komórek płciowych) zostaje zredukowana do liczby haploidalnej (23 u człowieka). Procesy decydujące o tej redukcji liczby chromosomów zostają zapoczątkowane w profazie. W odróżnieniu od podziału mitotycznego zachodzącego w komórkach somatycznych w których profaza trwa kilkadziesiąt minut, profaza pierwszego podziału
mejotycznego spermatocytów trwa około 24 dni. W tym czasie chromosomy homologiczne (to znaczy takie same, przy czym jeden pochodzi od matki a drugi od ojca) układają się w pary. Każdy chromosom wchodzący w profazę w pierwszym podziale mejotycznym składa się z dwóch chromatyd gdyż synteza DNA zachodzi także w spermatocycie I rzędu. W efekcie każda para chromosomów homologicznych zawiera cztery chromatydy. W czasie profazy dochodzi do wymiany niewielkich fragmentów pomiędzy chromosomami homologicznymi. Proces ten nazywa się crossing-over. W metafazie chromosomy homologiczne układają się w płaszczyźnie równikowej. W anafazie chromosomy homologiczne rozdzielają się i każdy wędruje do przeciwległego bieguna komórki, ale nie następuje rozdzielenie chromatyd. W wyniku pierwszego podziału mejotycznego (zwanego podziałem redukcyjnym ze względu na redukcję liczby chromosomów) powstają dwa spermatocyty II rzędu, przy czym każdy ma haploidalną liczbę chromosomów a każdy chromosom zawiera dwie chromatydy. Spermatocyt II rzędu dzieli się bez wcześniejszej syntezy DNA. Jest to zupełnie wyjątkowa sytuacja w porównaniu z komórkami somatycznymi. W efekcie w anafazie podziału mejotycznego II do biegunów wędrują chromatydy powstałe w czasie syntezy DNA w spermatocycie I rzędu. W wyniku tego podziału powstają komórki zwane spermatydami. Każda spermatyda ma haploidalną liczbę chromosomów i tylko ¼ tej ilości DNA jaką ma komórka somatyczna wchodząca w podział mitotyczny (czyli po okresie syntezy DNA).
Spermatydy przekształcają się w plemniki. Każdy plemnik składa się z główki, szyjki, wstawki i witki. W główce znajduje się jądro z silnie zagęszczoną chromatyną oraz akrosom. Akrosom jest to rodzaj lizosomu, zawiera enzymy umożliwiające plemnikowi dotarcie do komórki jajowej. We wstawce znajdują się mitochondria, wytwarzające energię potrzebną do ruchu plemnika, a witka umożliwia ten ruch. Plemniki dojrzewają w obrębie najądrza, ale pełną zdolność do zapłodnienia uzyskują dopiero w drogach rodnych kobiety.
Spermatogeneza zachodzi pod wpływem folitropiny, hormonu wytwarzanego przez przysadkę (ten sam hormon wpływa także na dojrzewanie pęcherzyków jajnikowych – patrz układ płciowy żeński).
Komórki Sertolego tworzą rodzaj bariery zwany barierą krew jądro. Rozdzielają one kanalik nasienny na dwie części Na obwodzie kanalika nasiennego znajdują się spermatogonie, natomiast spermatocyty, spermatydy i plemniki są oddzielone przez barierę od kontaktu z krwią. Jest to bardzo ważne, gdyż w czasie powstawania plemników dochodzi do wytwarzania nowych antygenów, które byłyby rozpoznawane jako obce przez układ immunologiczny. W przypadku uszkodzenia bariery dochodzi do niszczenia plemników i niepłodności. Komórki Sertolego wytwarzają także białko, zwane białkiem wiążącym androgeny (określenie -hormony androgenne to ogólna nazwa hormonów płciowych męskich). Białko to wiąże testosteron podnosząc jego stężenie w przewodzie najądrza. Wysoki poziom testosteronu ułatwia dojrzewanie plemników.
Pomiędzy kanalikami nasiennymi występuje tkanka łączna a w niej są rozrzucone specjalne komórki zwane komórkami śródmiąższowymi lub komórkami Leydiga. Wytwarzają one testosteron. Wytwarzanie testosteronu jest pobudzane przez hormon przysadki – lutropinę. U kobiet wpływa on na tworzenie ciałka żółtego.
Najądrze i nasieniowód. Plemniki przechodzą z jądra do najądrza. W najądrzu plemniki dojrzewają i zostają pokryte warstwą substancji określanych ogólnie jako glikokoniugaty. Zabezpieczają one plemniki przed różnymi uszkodzeniami i są usuwane dopiero w drogach rodnych kobiety. Z najądrza plemniki przechodzą do nasieniowodu. Najądrze i nasieniowód służą także jako przechowalnia dla plemników.
Pęcherzyki nasienne. Maja one postać wydłużonych, bardzo krętych przewodów. Uchodzą do nasieniowodów. Odcinek nasieniowodu od ujścia pęcherzyków nasiennych do cewki moczowej nazywa się przewodem wytryskowym. Przewody wytryskowe uchodzą do cewki moczowej w miejscu zwanym wzgórkiem nasiennym. Pęcherzyki nasienne wytwarzają płyn, który w czasie wytrysku (ejakulacji) przechodzi do przewodów wytryskowych i wchodzi w skład nasienia, stanowiąc około 70% jego składu. W płynie tym znajduje się białko, witaminy i fruktoza, stanowiąca materiał energetyczny dla plemników. Androgeny pobudzają czynność wydzielniczą pęcherzyków nasiennych.
Gruczoł krokowy czyli stercz (prostata). Jest to nieparzysty narząd, przez który przechodzi cewka moczowa (jej część sterczowa), do której dochodzą przewody wytryskowe. Gruczoł krokowy składa się z kilkudziesięciu gruczołów cewkowo-pęcherzykowych, które w czasie wytrysku odprowadzają swą wydzielinę do cewki moczowej. Wydzielina ta stanowi około 20% objętości nasienia. W tkance pomiędzy gruczołami występuje tkanka łączna i liczne komórki mięśniowe gładkie. U mężczyzn po 50 roku życia często dochodzi do przerostu (zwiększenia masy) gruczołu co powoduje zaciskanie cewki moczowej i trudności w oddawaniu moczu. Przerost gruczołu może być łagodny i powodować tylko dolegliwości o charakterze mechanicznym lub też w gruczole może dojść do rozwoju raka. Wydzielina gruczołu krokowego zawiera kwas cytrynowy i enzym, fosfatazę kwaśną. Wzrost aktywności tego enzymu w krwi jest objawem raka gruczołu krokowego.
Gruczoły opuszkowo-cewkowe. Są to niewielkie gruczoły uchodzące do cewki moczowej po jej wyjściu z gruczołu krokowego. Podczas wytrysku ich wydzielina jest wydzielana najwcześniej, przygotowując cewkę moczową do przejścia nasienia.
Prącie. W skład prącia wchodzi odcinek gąbczasty cewki moczowej, dwa ciała jamiste i ciało gąbczaste. Ciała jamiste są połączeniami tętniczo-żylnymi, które po wypełnieniu krwią powiększają się i usztywniają, co doprowadza do erekcji.
Nasienie (sperma). Pojedynczy ejakulat zawiera 2-5 ml nasienia. W czasie wytrysku plemniki zgromadzone w najądrzach i nasieniowodach przedostają się do przewodów wytryskowych i mieszają z wydzieliną pęcherzyków nasiennych. Następnie, już w obrębie cewki moczowej dołącza do nich wydzielina gruczołu krokowego. Po ejakulacji nasienie jest gęstym, lepkim płynem, co pozwala plemnikom utrzymać się w pochwie. Lepkość nasienia wyraźnie się zmniejsza w kilkanaście minut po ejakulacji. W ejakulacie w warunkach prawidłowych występuje 20-300 milionów plemników. Z tego około 60 – 80-% plemników ma prawidłową budowę i zachowuje ruchliwość co najmniej przez godzinę w temperaturze ciała ludzkiego.
W skład układu płciowego żeńskiego wchodzą narządy płciowe wewnętrzne (jajnik, jajowód, macica, pochwa) oraz narządy płciowe zewnętrzne i gruczoł sutkowy.
Budowa jajnika. Jajnik (narząd parzysty) otoczony jest torebką łącznotkankową, zwaną błoną białawą. W jajniku wyróżnia się część korową, leżącą na obwodzie i centralnie położoną część rdzenną. W części korowej występują pęcherzyki jajnikowe a w części rdzennej dominują komórki tkanki łącznej.
W jajniku rozwijają się żeńskie komórki płciowe (komórki jajowe), i są wytwarzane hormony płciowe (estrogeny i progesteron). Pierwotne komórki płciowe docierają do jajnika w okresie płodowym i stają się owogoniami. Po okresie intensywnych podziałów owogonie przekształcają się w owocyty I rzędu. Owocyty te wchodzą w profazę mejozy I, w której mogą pozostawać przez różny okres, nawet do 40 lat. Każdy owocyt jest otoczony przez warstwę komórek ziarnistych. Taki zespół nazywa się pęcherzykiem jajnikowym pierwotnym. Liczba pęcherzyków pierwotnych w okresie pokwitania wynosi około 400.000. Począwszy od okresu pokwitania niektóre owocyty kończą podział mejotyczny I. W jego wyniku powstaje owocyt II rzędu i mała komórka, prawie pozbawiona cytoplazmy, zwana ciałkiem kierunkowym pierwszym. Jednocześnie zwiększa się liczba komórek ziarnistych i w pęcherzyku pojawia się jamka, która stopniowo się powiększa. Dojrzały pęcherzyk jajnikowy (folliculus ovaricus maturus) (pęcherzyk Graafa) zawiera owocyt II rzędu otoczony przez osłonkę przejrzystą (zona pellucida) zbudowaną z kilku rodzajów białek. Owocyt wraz z osłonką jest podtrzymywany przez komórki ziarniste tworzące w jamie pęcherzyka wzniesienie, zwane wzgórkiem jajonośnym Jama pęcherzyka jest wysłana komórkami ziarnistymi i otoczona przez łącznotkankową osłonkę. Tuż przed owulacją (owulacja czyli jajeczkowanie oznacza wyjście komórki jajowej z pęcherzyka jajnikowego) owocyt II rzędu wchodzi w drugi podział mejotyczny, który jednak zostaje zahamowany w stadium metafazy. Podział ten zostaje zakończony dopiero po owulacji i po zapłodnieniu owocytu (komórki jajowej). Wówczas powstaje zapłodniona komórka jajowa i ciałko kierunkowe II. Przed owulacją w pęcherzyku jajnikowym gromadzi się płyn rozciągający jego ścianę i przybliżający ją do powierzchni jajnika. Po pęknięciu ściany pęcherzyka i błony białawej komórka jajowa wraz z komórkami ziarnistymi wypływa z jajnika i w warunkach prawidłowych zostaje przechwycona przez lejek jajowodu.
Podziały mejotyczne owocytów prowadzą, podobnie jak to miało miejsce podczas spermatogenezy, do zmniejszenia liczby chromosomów z diploidalnej do haploidalnej i do wymiany niewielkich odcinków chromosomów w procesie zwanym crossing-over. Należy jednak pamiętać, że profaza podziału mejotycznego I owocytów jest nieporównywalnie dłuższa niż w przypadku spermatocytów.
Większość pęcherzyków jajnikowych nigdy nie dojrzewa i w różnych stadiach rozwoju ulega zanikowi (atrezji).
Pęcherzyki jajnikowe wytwarzają estrogeny. Po owulacji z komórek ziarnistych powstaje ciałko żółte (corpus luteum) wytwarzające progesteron. Jeśli kobieta nie zajdzie w ciąże to pod koniec cyklu menstruacyjnego ciałko żółte zaniknie. Takie ciałko żółte nazywa się ciałkiem menstruacyjnym. Jeśli dojdzie do ciąży to ciałko żółte menstruacyjne przejdzie w ciałko żółte ciążowe i będzie produkować hormony do około 3 miesiąca ciąży.
Zmiany w jajniku w czasie cyklu rozrodczego kobiety, zwane cyklem jajnikowym powtarzają się w warunkach prawidłowych co 28 dni. W cyklu odróżnia się fazę pęcherzykową lub estrogenową i fazę lutealną, czyli fazę progesteronową. Cykl jajnikowy znajduje się pod kontrolą hormonów przysadki, wytwarzającej hormonu gonadotropowe. Za dojrzewanie pęcherzyków i wytwarzanie estrogenów odpowiada folitropina, dawniej zwana folikulostymuliną (FSH), a za tworzenie i czynność ciałka żółtego odpowiada lutropina, dawniej zwana hormonem luteotropowym (LH).
Budowa jajowodu. Jajowód jest to długi przewód, którego jeden koniec uchodzi do macicy a drugi znajduje się w pobliżu jajnika. Ten ostatni ma kształt lejka zawierającego na obrzeżu liczne strzępki. W czasie owulacji zbliżają się one do jajnika, jak gdyby otulając jajnik w okolicy pękającego pęcherzyka. Ułatwia to przechwycenie komórki jajowej. Ściana jajowodu składa się z błony śluzowej, błony mięśniowej i błony surowiczej. Błona śluzowa wysłana jest nabłonkiem jednowarstwowym walcowatym. Niektóre komórki nabłonka wytwarzają śluz. Zapłodnienie komórki jajowej najczęściej zachodzi w jednej trzeciej jajowodu licząc od strony jajnika.
Budowa macicy. Ściana macicy składa się z trzech warstw: błony śluzowej (endometrium), błony mięśniowej (myometrium) i błony surowiczej (perimetrium). W błonie śluzowej wyróżnia się część czynnościową i część podstawową. W części czynnościowej, pokrytej nabłonkiem jednowarstwowym walcowatym, znajdują się liczne gruczoły oraz naczynia krwionośne. Tętnice występujące w endometrium mają spiralny przebieg. Część czynnościowa endometrium, u kobiet w wieku reprodukcyjnym, podlega zmianom związanym z cyklem menstruacyjnym (cyklem miesiączkowym). W fazie miesiączkowej
dochodzi do złuszczenia warstwy czynnościowej. Jest to połączone z krwawieniem z poprzerywanych naczyń błony śluzowej. Następna faza zwana fazą wzrostu lub fazą proliferacyjną znajduje się pod kontrolą estrogenów wytwarzanych w jajniku. W fazie proliferacyjnej następuje odtworzenie błony śluzowej z komórek znajdujących się w warstwie podstawnej. Gruczoły i nabłonek pokrywający warstwę czynnościową regenerują z fragmentów gruczołów pozostałych w warstwie podstawnej W fazie wydzielniczej (zwanej także fazą sekrecyjną, lutealną lub progesteronową) zależną od progesteronu wydzielanego przez ciałko żółte (corpus luteum), zwiększa się grubość błony śluzowej, a naczynia tętnicze i gruczoły ulegają spiralizacji. W gruczołach gromadzi się wydzielina. Błona śluzowa ulega rozpulchnieniu, przygotowując się w ten sposób na przyjęcie rozwijającego się zarodka. W okresie ciąży błona śluzowa macicy zamienia się w doczesną (opis podano w tekście poświęconym rozwojowi zarodka) a błona mięśniowa ulega silnemu przerostowi.
Trzon macicy jest połączony z szyjką macicy za pomocą cieśni. Szyjka macicy znajduje się w jej dolnej części i wystaje do pochwy. W jej wnętrzu znajduje się kanał szyjki. Gruczoły występujące w szyjce macicy wydzielają śluz. Na podstawie badania śluzu można określić czas owulacji. W czasie owulacji śluz jest rzadki (aby nie utrudniał plemnikom wniknięcia do macicy) i po wysuszeniu daje obrazy przypominające liście paproci. Powierzchnię pochwową szyjki pokrywa nabłonek wielowarstwowy płaski przechodzący w obrębie ujścia kanału do pochwy w nabłonek jednowarstwowy walcowaty. W tej okolicy często powstają nadżerki.
Budowa pochwy. Ściana pochwy jest zbudowana z błony śluzowej, błony mięśniowej i przydanki. Błona śluzowa jest pokryta nabłonkiem wielowarstwowym płaskim. Nabłonek ten zmienia się w cyklu menstruacyjnym pod wpływem hormonów jajnika. Dlatego badanie wymazów nabłonka pobranych z pochwy pozwala na ocenę czynności jajnika. Komórki nabłonka uwalniają do światła pochwy glikogen. Jest on przetwarzany przez bakterie (Lactobacillus acidophilus) na kwas mlekowy, co obniża pH pochwy i działa przeciwbakteryjnie.
Narządy płciowe żeńskie zewnętrzne. Należą do nich: przedsionek pochwy, wargi sromowe mniejsze, wargi sromowe większe i łechtaczka. Do przedsionka pochwy uchodzi pochwa i cewka moczowa. W błonie śluzowej przedsionka znajdują się gruczoły przedsionkowe wydzielające śluz. Śluz zwilża powierzchnię przedsionka ułatwiając akt płciowy. Przedsionek, wargi sromowe mniejsze i wargi sromowe większe są pokryte nabłonkiem wielowarstwowym płaskim. Na bocznej powierzchni warg sromowych większych po okresie pokwitania pojawiają się włosy. Łechtaczka (clitoris) jest odpowiednikiem prącia. W jej skład wchodzą dwa niewielkie ciała jamiste i żołądź łechtaczki.
Gruczoł sutkowy, sutek lub gruczoł mlekowy (sutek –mamma) jest zmodyfikowanym gruczołem skórnym. U noworodków składa się z brodawki sutka i jej otoczki. W obrębie brodawki uchodzą na zewnątrz cewki nabłonkowe zwane przewodami mlekonośnymi. Pod wpływem hormonów łożyska może dojść do rozwoju nielicznych pęcherzyków wydzielniczych i wydzielania niewielkiej ilości mleka noworodków. Pęcherzyki wydzielnicze zanikają wkrótce po porodzie. U kobiet w okresie pokwitania pod wpływem hormonów (estrogenów i progesteronu) gruczoł sutkowy powiększa się, dzięki rozwojowi tkanki łącznej właściwej z włóknami kolagenowymi i tkanki tłuszczowej. Przewody mlekonośne w pobliżu brodawki rozszerzają się, tworząc zatoki mlekonośne. W okresie ciąży pod wpływem zwiększonego stężenia estrogenów i progesteronu wydzielanych przez ciążowe ciałko żółte i kosmówkę oraz prolaktyny wydzielanej przez przysadkę, przewody mlekonośne rozrastają się, tworząc liczne rozgałęzienia. Powstają także liczne pęcherzyki wydzielnicze. Wytwarzanie i wydzielanie mleka nazywa się laktacją. (mleko – lac). Mleko zawiera tłuszcze, białka (głównie kazeinę) cukier (laktozę) oraz sole mineralne. Zaraz po porodzie gruczoł mlekowy wydziela siarę (colostrum), różniącą się od mleka większą zawartością białka i witamin. Szczególnie ważna jest obecność w siarze dużej ilości immunoglobulin A (IgA) (wytwarzanych przez komórki plazmatyczne obecne w tkance łącznej sutka), gdyż chronią one noworodka przed zakażeniem. Dlatego tez dzieci karmione piersią rzadziej chorują na infekcje przewodu pokarmowego.
Po okresie laktacji pęcherzyki wydzielnicze i część przewodów ulega zanikowi.
Ciąża trwa 280 dni lub 40 tygodni od pierwszego dnia ostatniej miesiączki. Można na tej podstawie obliczać czas porodu, ale u kobiet z nieregularnym cyklem metoda ta jest mało precyzyjna. Można również obliczać czas trwania ciąży od momentu zapłodnienia, jeśli kobieta może określić kiedy do niego doszło. Wynosi on wówczas 266 dni lub 38 tygodni. Większość płodów rodzi się z odchyleniem 10-14 dni od obliczonego terminu. Jeśli poród jest znacznie przyśpieszony to noworodek nazywany jest wcześniakiem. W przypadku znacznego opóźnienia porodu mówi się o ciąży przenoszonej.
Określenia wieku zarodka lub płodu można dokonać zestawiając informacje o początku ostatniej miesiączki z wymiarami płodu. Pomocne jest badanie ultrasonograficzne, pozwalające na zmierzenie wymiaru ciemieniowo-siedzeniowego pomiędzy 7-14 tygodniem ciąży lub szerokości mózgoczaszki na poziomie kości ciemieniowych pomiędzy 16-30 tygodniem ciąży.
Plemniki w drogach rodnych kobiety ulegają tzw. uzdatnieniu (kapacytacji). Polega to na usunięciu z ich powierzchni niektórych substancji (glikokoniugatów) pod wpływem enzymów wydzielanych przez nabłonek macicy i jajowodu. Aby zapłodnić komórkę jajową plemnik musi przejść przez osłonkę przejrzystą. Umożliwiają to enzymy uwalniane z akrosomu plemnika, które trawiąc materiał, z którego zbudowana jest osłonka, torują mu drogę. W prawidłowych warunkach komórkę jajową może zapłodnić tylko jeden plemnik. Po przejściu przez osłonkę plemnik wnika do komórki jajowej, którą stanowi owocyt II rzędu w okresie II podziału mejotycznego zahamowanego w metafazie. Po wniknięciu plemnika owocyt kończy podział z utworzeniem ciałka kierunkowego II. Jądro plemnika ulega dekondensacji. W jądrze plemnika i komórki jajowej (zwanych w tym okresie przedjądrzami) dochodzi do syntezy DNA. W rezultacie każdy z zawartych w nich chromosomów składa się z dwu chromatyd. W czasie zachodzącego następnie podziału mitotycznego chromosomy obu przedjądrzy tworzą wspólną płytkę metafazową. Po rozłączeniu się chromatyd i zakończeniu podziału powstają dwie komórki potomne z których każda zawiera diploidalną liczbą chromosomów.
Zapłodniona komórka jajowa - zygota dzieli się mitotycznie, tworząc komórki zwane blastomerami. Po kilku podziałach, około trzeciego dnia po zapłodnieniu, blastomery tworzą morulę, nazwaną tak ze względu na podobieństwo do owocu morwy. Podziały blastomerów nazywa się tradycyjnie podziałami bruzdkowania. Nazwa powstała ze względu na charakterystyczne bruzdy widoczne na powierzchni wczesnych zarodków bezkręgowców, które stanowią materiał często wykorzystywany w badaniach embriologicznych. Morula składa się z 12-16 komórek ułożonych w dwie grupy. Z komórek znajdujących się w części
środkowej moruli powstają tkanki zarodka, natomiast komórki zewnętrzne wytwarzają trofoblast z którego następnie powstaje kosmówka (Ryc. ).
Do moruli, ciągle jeszcze otoczonej osłonką przejrzystą, przenika płyn, który stopniowo rozpycha blastomery. W efekcie powstaje pęcherzykowaty twór, zwany blastocystą, otoczony pojedyncza warstwą komórek trofoblastu. W jednym z biegunów blastocysty, z komórek znajdujących się początkowo w środkowej części moruli, powstaje węzeł zarodkowy. Osłonka przejrzysta ulega zanikowi. Umożliwia to rozpoczęcie wszczepiania się (implantacji) blastocysty do błony śluzowej macicy, co następuje około 6 dni po
zapłodnieniu.
W prawidłowych warunkach blastocysta wszczepia się w przednią lub w tylną ścianę trzonu macicy. Niekiedy jednak implantacja może zajść w pobliżu ujścia wewnętrznego cieśni macicy. Powstające w późniejszym okresie łożysko (łożysko przodujące – placenta previa) znajduje się ponad cieśnią, co może stać się przyczyną krwawienia w drugiej połowie ciąży lub w czasie porodu.
Implantacja może również zajść poza jamą macicy, co prowadzi do powstania ciąży pozamacicznej ( graviditas extrauterina). Może ona wystąpić w dowolnym miejscu jamy brzusznej, ale najczęściej w zagłębieniu odbytniczo-macicznym (kieszonka Douglasa), w jajniku lub w jajowodzie. W przypadku takiej ciąży przeważnie dochodzi do obumarcia zarodka i do silnego krwotoku w drugim miesiącu ciąży.
W prawidłowych warunkach błona śluzowa macicy jest odpowiednio przygotowana do implantacji i znajduje się w fazie wydzielniczej, czyli zależnej od
hormonu ciałka żółtego, progesteronu. Implantacja zachodzi dzięki wytwarzaniu przez trofoblast enzymów proteolitycznych (trawiących białko), które
rozpuszczają nabłonek pokrywający błonę śluzową macicy. Dzięki temu blastocysta coraz bardziej się w niej pogrąża. W 8 dniu ciąży w trofoblaście można
już odróżnić dwie warstwy – zewnętrzną, czyli syncycjotrofoblast i wewnętrzną, czyli cytotrofoblast. Syncycjotrofoblast cechuje obecność licznych jąder komórkowych i brak wyraźnych granic międzykomórkowych. Komórki węzła zarodkowego również wytwarzają dwie warstwy – zewnętrzną zwróconą w kierunku trofoblastu, stanowiącą ektodermę pierwotną (epiblast) i wewnętrzną, zwrócona do jamy blastocysty tworzącą endodermę pierwotną (hipoblast). Pomiędzy ektodermą pierwotną i trofoblastem pojawia się jamka, stanowiąca zaczątek jamy owodniowej (owodnia – amnion).
...
Blackkalia