Konstytucja (03) Zmiana Konstytucji w poszczególnych krajach_USA,Niemiec,Francji.pdf

Rozdział III. Sposoby zmiany konstytucji w wybranych

krajach

3.1. Zmiana Konstytucji Stanów Zjednoczonych Ameryki

3.1.1. Rys historyczny

W XVI. wieku Ameryka Północna stanowiła teren silnej ekspansji

kolonialnej państw europejskich, zwłaszcza Hiszpanii, penetrujących jej

południowe wybrzeża, Francji kolonizującej obszar wokół Zatoki

Meksykańskiej, oraz jej północne wybrzeża oraz Anglii zajmującej wybrzeża

Atlantyku w środkowej części kontynentu wraz z Holendrami, którzy jednak w

późniejszym czasie zostali przez nich wyparci z zajmowanych terenów, jak na

przykład z Nowego Amsterdamu, dziś Nowy Jork. Emigracja angielska,

kierowana początkowo przez kampanie handlowe doprowadziła do powstania

kilkunastu koloni na tych terenach. Liczba tych koloni w XVIII wieku wynosiła

13. Formalnie nie istniała między nimi żadna łączność. Każda z nich zależna

była bezpośrednio od metropolii oraz rządzona oddzielnie, przez gubernatora

królewskiego. Z reguły przy gubernatorze, w każdej kolonii rady i

zgromadzenia ogólne, reprezentujące kolonistów.

Rosnące uprzemysłowienie Anglii sprawiło, że kapitaliści angielscy

usiłowali uprawiać w stosunku do swych kolonii amerykańskich, powstałych w

drugiej połowie XVI, wyzysk kolonialny, traktując je jako dogodny rynek zbytu

dla towarów angielskich i źródło surowców potrzebnych dla Anglii. W

metropolii wydawano przepisy, które regulowały w sposób jak najdogodniejszy

dla kraju macierzystego, wbrew protestom kolonistów nie mających prawie

żadnego wpływu

na decyzje Parlamentu. Także nie liczono się zupełnie z możliwością siłą oporu,

jaka istniała wśród świadomych politycznie kolonistów.

Powszechnie wiadomo, że bezpośrednią przyczyną wojny był "spór

herbaciany". Gdy jako wyraz bojkotu towarów brytyjskich wrzucono w

Bostonie jesienią 1773 r. ładunek herbaty indyjskiej do morza, parlament

angielski chcąc upokorzyć kolonie wydał wiosną 1774 r. ustawy represyjne,

które wywołały wzburzenie i skłoniły do wspólnego wystąpienia kolonistów.

Tak oto doszło do zebrania się w 1774 r. w Filadelfii I Kongresu

Kontynentalnego, gdzie wzięli udział przedstawiciele 12 kolonii, domagającego

się od odwołania ustaw brytyjskich naruszających interesy kolonii. Jednakże

Parlament angielski odrzucił żądania Kongresu.

Taki stan rzeczy do zbrojnego powstania kolonii amerykańskich. W wyniku

konfliktu zbrojnego, w którym Anglia poniosła klęskę, kolonie amerykańskie

oderwały się od kraju macierzystego, ogłaszając przez II Kongres

Kontynentalny niepodległość dnia 4 lipca 1776 r., chociaż działania wojenne

zakończyły się dopiero w 1781 r. Należy jeszcze zaznaczyć, że niemały wpływ

na przebieg walki o niepodległość Stanów Zjednoczonych miała pomoc im

udzielona ze strony Francji.

Deklaracja Niepodległości z 1776 r. proklamowała równość wszystkich ludzi

oraz ich niezbywalne prawo do życia, wolności i szukania szczęścia. Obywatele

mieli przeciw rządowi, który by powyższe przywileje naruszał prawo rewolty.

Byłe kolonie angielskie, uznały się początkowo za niepodległe kraje, jednakże

w późniejszym czasie zrezygnowały one z części swej suwerenności i połączyły

się w jedno państwo, kiedy to na mocy "Artykułów Konfederacji" uchwalonych

przez II Kongres dn. 25 listopada 1777 r. powołano związek państw, będącym

luźną konfederacją, co nie zaspokajało aspiracji większości stanów, dążących

do większej federalizacji państwa. Jednak dopiero po zakończeniu wojny

delegaci wszystkich stanów zebrani na konwencji w Filadelfii, której celem

początkowo miało być rozstrzygnięcie sporu pomiędzy dwoma stanami

dotyczącego żeglugi i rybołówstwa na rzece Potomac, uchwalili Konstytucję

Stanów Zjednoczonych Ameryki dn. 17 września 1787 r.

Była to pierwsza, w pełni słowa tego znaczeniu, konstytucja pisana na

świecie, będąca aktem ustawodawczym o charakterze nadrzędnym,

zawierającym całość podstawowych norm prawnych dotyczących ustroju

państwa i w tym sensie była ona pierwszą konstytucją w znaczeniu formalnym

oraz co należy podkreślić, w zasadzie obowiązuje po dziś dzień. Jest to

wprawdzie najkrótsza konstytucja ze współcześnie obowiązujących, jako że

składa się z siedmiu artykułów.

Konstytucja wprowadzała definitywnie ustrój federacyjny nowo powstałego

państwa, republikańską formę rządów i zwierzchnictwo narodu. Pierwsza z nich

pomyślana była jako wykluczenie monarchii i absolutyzmu. Druga zaś

wykazywała, że nie już poszczególne stany są źródłem przekazania uprawnień

władzom związkowym, a cały naród, od którego pochodzi wszelka władza,

zarówno stanowa, jak i federalna. Sprawiło to, że Stany Zjednoczone stały się

państwem bardziej jednolitym, aniżeli były pod rządami "Artykułów

Konfederacji"

Konstytucja Stanów Zjednoczonych bywa bardzo często interpretowana jako

"karta praw". Wynika to z tego, że zostały w niej zawarte nienaruszalne

swobody obywateli, których rząd nie może naruszać, a także prawo do

swobodnego angażowania się w działalność według własnego wyboru.

Poszczególne stany zachowały niezależność we wszystkich sprawach, które

nie są w konstytucji wyraźnie uznane za sprawy wspólne. Posiadały one, obok

konstytucji federalnej, odrębne ustawy zasadnicze, uchwalane przez stanowe

konwencje, do czego wzywał II Kongres Kontynentalny. Konstytucje te były

bardzo do siebie podobne, w szczegółach wykazując tylko różnice.

3.1.2 Zmiana konstytucji

Konstytucja Stanów Zjednoczonych Ameryki należy do tych wyjątkowych

ustaw zasadniczych, do których w procesie wprowadzania poprawek nie

uczestniczy tylko parlament Poprawianie tej konstytucji jest czynnością bardzo

trudną.

Skomplikowany tryb zmiany konstytucji określa artykuł V amerykańskiej

ustawy zasadniczej. Ustala on dwie procedury dla przeprowadzenia nowelizacji,

w zależności kto jest inicjatorem przeprowadzenia zmian w ustawie najwyższej.

Może ona być zmieniona albo na wniosek Kongresu, albo też poszczególnych

stanów.

W pierwszym przypadku proponowana poprawka musi najpierw być

zatwierdzona większością 2/3 głosów każdej z Izb Kongresu, następnie musi

być przedłożona stanom i ratyfikowana przez co najmniej 3/4 stanów głosami

stanowej legislatywy, albo specjalnego zgromadzenia konstytucyjnego.

Jednakże Ustawa Zasadnicza Stanów Zjednoczonych nie określa specjalnego

trybu wnoszenia wniosków zmiany konstytucji pod obrady Izb. Przyjąć należy

zatem, że następuje to według ogólnie przyjętej procedury inicjatywy

ustawodawczej Kongresu. I tak jak to wynika z postanowień konstytucji

inicjatywę ustawodawczą mają wyłącznie członkowie Kongresu, a przy

wnoszeniu ustaw skarbowych, tylko członkowie Izby Reprezentantów. Wynika

z tego, że jeśli zmiana konstytucji pociągała by wydatki skarbowe, to wyłączna

inicjatywa do wnoszenia takiego wniosku przysługiwała by tylko deputowanym

do niższej izby parlamentu amerykańskiego. W pozostałych zaś przypadkach

wszyscy członkowie mogą wnosić pod obrady projekty poprawek

konstytucyjnych. Przepisy konstytucyjne nie wyposażają Prezydenta Stanów

Zjednoczonych w inicjatywę ustawodawczą, dlatego też każdy rządowy projekt

zmiany konstytucji musi być wniesiony pod obrady i tak wyłącznie przez

członków legislatywy federalnej.

W całej tej procedurze Kongres tylko proponuje poprawkę, a wchodzi ona

dopiero w życie po ratyfikowaniu, czyli zatwierdzeniu przez poszczególne

stany, w okresie nie dłuższym, aniżeli okres ustalony przez Kongres. Czasem

wynosi on nawet siedem lat od uchwalenia jej przez parlament.

Pozostaje jeszcze pytanie, jak następuje ogłoszenie ratyfikowanej przez stany

poprawki, jako że i w tej kwestii konstytucja się nie wypowiada. Zwykłe

projekty ustaw w wyniku podpisu prezydenta stają się ustawą "the bill is

enacted into law".

Drugim sposobem zmiany Konstytucji Stanów Zjednoczonych jest zwrócenie

się przez większość 2/3 stanów do Kongresu o powołanie specjalnego

zgromadzenia konstytucyjnego, które rozpatrzy proponowaną

poprawkę.Jakkolwiek również poprawka przyjęta przez Zgromadzenie, musi

być zatwierdzona przez 2/3 wszystkich stanów

Jak wynika z przedstawionej powyżej procedury zmiany amerykańskiej

ustawy zasadniczej, jest ona jedną z najsztywniejszych konstytucji na świecie.

Czasami bywa tak, że od momentu wniesienia wniosku o jej zmianę, aż do jego

ratyfikacji mija kilka lat. Poza tym specjalny, utrudniony tryb zmiany

konstytucji wpływa na stabilność ustrojowo prawną Stanów Zjednoczonych.

Przez cały okres jej obowiązywania, w ciągu ostatnich 211 lat była ona

nowelizowana zaledwie 26 razy, przy czym ostatni raz w 1971 r., czyli już

minęło 17 lat od ostatniej poprawki do niej wprowadzonej. Trzeba zauważyć, że

większość konstytucji państw europejskich jest nowelizowana co najmniej

kilkadziesiąt razy, i to przez okres o wiele krótszy obowiązuje konstytucja

amerykańska.

Zaznaczyć trzeba, że artykuł V ustawy najwyższej, oprócz dwóch sposobów

wprowadzenia zmian nie przedstawia różnicy po miedzy zwykłym

wprowadzeniem poprawek konstytucyjnych a rewizją konstytucji. W każdym

wypadku stosuje się jeden, ten sam tryb wprowadzania zmian, wskazując

jedynie na różną procedurę ich rozpatrywania, jako że i tak muszą one

ostatecznie być zatwierdzone przez poszczególne stany. Znamienne jest, że

konstytucja nie określa tutaj specjalnych terminów, w trakcie procesu

legislacyjnego zatwierdzającego poprawki. Terminy takie ustala sam Kongres i

dotyczą one okresu w ciągu którego odpowiednia ilość stanów powinna

ratyfikować projekt poprawek, aby wszedł on w życie Po upływie tego okresu

projekt traci ważność i upada.

Podkreślić trzeba, że zmiany do Konstytucji Stanów Zjednoczonych nie

ingerują bezpośrednio w brzmienie jej tekstu, nie są inkorporowane do niej

bezpośrednio. Poprawki te mieszczą się w odrębnych aktach ustawodawczych,

których tekst nie zostaje włączony do konstytucji. Zachowują one przy tym swą

zewnętrzną odrębność, z zaznaczeniem, że są aktem zmieniającym konstytucję.

Konsekwencją tego stanu rzeczy jest, że do zmiany tychże ustaw zawierających

poprawki konstytucyjne również musi być zachowana procedura przewidziana

przez artykuł V ustawy zasadniczej. Występowanie poprawek konstytucyjnych

jest również charakterystyczne dla konstytucjonalizmu amerykańskiego,

chociaż jest również nieobce rozwiązaniom ustojowoprawnych innych państw,

zwłaszcza Ameryki Łacińskiej, które przyjęły do swego porządku prawnego

szereg rozwiązań zaczerpniętych bezpośrednio z konstytucji amerykańskiej.

3.2. Zmiana Ustawy Zasadniczej w Republice Federalnej Niemiec

3.2.1. Rys historyczny

Wobec przegranej Niemiec hitlerowskich podczas drugiej wojny światowej i

podpisaniu przez nie dn. 8 maja 1945 r. bezwarunkowej kapitulacji, całe ich

terytorium znalazło się pod wojskową okupacją aliantów i przestały istnieć

wszelkie państwowe władze niemieckie. 5 czerwca 1945 r. na

podstawie

"Deklaracji berlińskiej" kraj został podzielony na cztery strefy

okupacyjne: a) radziecką, b) amerykańską, c) francuską, d) brytyjską.

Także Berlin został podzielony pomiędzy aliantów, a państwo pruskie zostało

formalnie zniesione w 1947 r. Wszelką władzę w tych strefach objęli dowódcy

wojsk sprzymierzonych tworzących łącznie dla spraw ogólnoniemieckich

Sojuszniczą Radę Kontroli z siedzibą w Berlinie. Okupacja Niemiec była

traktowana jako środek przejściowy, a w czasie jej trwania miało nastąpić

stopniowe odbudowywanie niemieckich władz państwowych opartych, na

nowych demokratycznych zasadach.

W wyniku konfliktu pomiędzy mocarstwami, paraliżującymi działalność

Sojuszniczej Rady Kontroli, działała ona faktycznie przez krótki czas, jednakże

zdołała podczas swego urzędowania, wydać kilka ważnych ustaw, jak na

przykład ustawę uchylającą przepisy prawne nacjonalistyczne., czy też ustawę o

likwidacji Prus.

Już od roku 1946 rozwój prawno - polityczny Niemiec toczy się także

odrębnymi torami w poszczególnych strefach okupacyjnych. Z jednej strony w

strefach państw zachodnich, a z drugiej w radzieckiej strefie okupacyjnej.

Natomiast wiosną 1948 r. różnice między strefą radziecką a strefami

zachodnimi nabrały dosyć dużego charakteru, obejmując strukturę gospodarczą,

politykę wewnętrzną, system partyjny oraz system niemieckich organów

państwowych. Wtedy także nastąpiło ostateczne zerwanie między mocarstwami

zwycięskimi. Fiasko konferencji londyńskiej wiosną 1948 r. spowodowało

ostateczne zawieszenie działalności Sojuszniczej Rady Kontroli.

W strefach zachodnich odbudowa Niemiec przebiegała w dwóch

podstawowych płaszczyznach, prawnoadministracyjnej i politycznej. W

pierwszej z nich władze okupacyjne przystąpiły do odbudowy niemieckiego

aparatu państwowego, która następował od dołu, czyli od szczebli lokalnych.

Zachowano tradycyjny, pochodzący jeszcze z czasów przedhitlerowskich

podział na kraje, zmieniając jednak ich liczbę, granice i nazwy. W ten sposób

nastąpiła zasadnicza reorganizacja podziału federalnego Niemiec, utrzymana z

małymi zmianami aż do roku 1990. Następnie w latach 1946/ 1947

przeprowadzono wybory do parlamentów krajowych, które uchwaliły

konstytucje krajowe. Przebiegało to jednak pod ścisłą kontrolą i na zasadach

ustalonych przez aliantów. Pomimo przekazania władzy na szczeblu krajowym

w ręce niemieckie to jednak na szczeblu ponadkrajowym władza państwowa

nadal była wykonywana przez organy zarządu okupacyjnego, jednak przy

współudziale doradczych, a później także wykonawczo - administracyjnych ciał

niemieckich.

1 stycznia 1947 r. połączono brytyjską i amerykańską strefę okupacyjną,

tworząc w ten sposób Zjednoczony Obszar Gospodarczy, czyli tak zwaną

Bizonię, będącą korporacją o charakterze gospodarczym. Nastąpiło to na

podstawie umowy z 2 grudnia 1946 r. W połowie 1947 r. powołano Radę

Gospodarczą będącą naczelną ustawodawczą władzą tej korporacji. Wybierana

była ona przez poszczególne parlamenty krajowe i stanowiła namiastkę

parlamentu dla całego obszaru Bizomii. Natomiast funkcje wykonawcze

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: