Fiodor Dostojewski Opis: "Fiodor Michajłowicz Dostojewski (ur. 30 padziernika 1821 (jul.)/11 listopada 1821 (greg.) w Moskwie, zm. 28 stycznia 1881/9 lutego 1881 w Sankt Petersburgu); pisarz rosyjski. Uważany za mistrza prozy psychologicznej i jednego z najważniejszych powieciopisarzy literatury rosyjskiej. Dzieciństwo i młodoć Dostojewskiego były trudne i niespokojne, ze względu na jego surowego i wymagajšcego ojca. Wpływ ojca zadecydował też o przyszłym zawodzie Fiodora. Z jego powodu Dostojewski wstšpił do Wojskowej Szkoły Inżynieryjnej w Petersburgu. Szkołę ukończył w 1843 roku, a następnie pracował w Wojsku jako inżynier-podporucznik. Zaledwie po roku zdecydował się jednak porzucić armię i rozpoczšć karierę pisarskš. Pierwsza jego ksišżka Biedni ludzie (1846, niektóre wydawnictwa podajš datę 1845, ale jest to data napisania, a nie wydania ksišżki), wzruszyła samego Bielińskiego, jednego z bardziej znanych krytyków, co ułatwiło pisarzowi postawienie pierwszych kroków na scenie literackiej. Dostojewski wydawał kolejne ksišżki: Sobowtóra, Białe noce, Nietoczkę Niezwanowš, Gracza. Uważa się, że większoć ksišżek z pierwszego okresu twórczoci Dostojewskiego nie dorównuje jego póniejszym dziełom. Wymienione wyżej ksišżki zapewniły mu oczywicie pewnš sławę i opinię dobrego pisarza, ale to nie dzięki nim przeszedł do historii literatury. Do 1849 roku Fiodor Dostojewski należał do tzw. Koła Pietraszewskiego, którego poglšdy okrelano jako zapadniczelstwo (ros. zapad - zachód). Krytykowali oni samodzierżawie carskie i zacofanie kulturalne, społeczne i ekonomiczne państwa. Reformy w Rosji, powinny przebiegać tak, aby ustrój społeczny i warunki życia zmieniały się na takie, które panujš w Europie Zachodniej. Członkowie tej organizacji zostali pojmani i skazani na mierć. 24 grudnia 1849 tuż przed wykonaniem egzekucji car zlitował się jednak nad buntownikami i zamienił ich kary na zesłanie oraz służbę wojskowš w stopniu szeregowca. U Dostojewskiego w tym okresie nastšpiła znaczšca przemiana, przestał być przeciwnikiem ustroju panujšcego w Rosji i coraz mniej dobrego widział w Europie Zachodniej. Po powrocie z zesłania i odbyciu służby wojskowej udało mu się uzyskać pozwolenie na wyjazd na zachód. W następnych latach wyjeżdżał wiele razy i z każdej wyprawy powracał z coraz mocniejszym przewiadczeniem o rozkładzie moralnym i religijnym Zachodu. Teraz Dostojewski uważał, że to Rosja i prawosławie sš jedynym ratunkiem dla Słowian. Sšdził, że Słowianie powinni się zjednoczyć i to zjednoczenie powinno odbyć się pod przewodnictwem Rosji, jako najsilniejszego państwa słowiańskiego. W tym duchu napisane sš też kolejne ksišżki Dostojewskiego. Wzrósł także ich poziom literacki, a przede wszystkim głębia psychologiczna. W napisanych niewiele po powrocie z Rosji Wschodniej Skrzywdzonych i poniżonych widać już zupełnie innego autora niż w jego wczeniejszych ksišżkach. Większy rozgłos przyniosła Dostojewskiemu powieć Zbrodnia i kara, opis skrajnego indywidualizmu prowadzšcego do zbrodni. Powieć charakteryzuje się nowatorstwem formalnym i konstrukcyjnym, mistrzostwem ukazania całej złożonoci ludzkiej wiadomoci, a także głębiš analizy psychologicznej."
noczesc