Materiały dodatkowe.doc

Przyrodnicze podstawy życia społecznego zbiorowości ludzkich:
Czynniki biologiczne:
1. Cechy organizmu ludzkiego-fizjologia, mechanizm dziedziczenia cech, potrzeby biologiczne, popędy, skłonności, anatomia.
2. Postawa wyprostowana jako cecha anatomiczna: wzrok, mózg, złożony system nerwowy.
3. Złożony mechanizm głosowy-krtań, wargi, język.
4. Długie dziedzictwo i długa socjalizacja.
5. Elastyczność popędów i skłonności wrodzonych.
6. Trwały popęd seksualny.
Krytyka teorii rasowej głoszącej prymat cech i czynników biologicznych jako zasadniczych wyznaczników procesów społecznych.
Geograficzno-geofizyczne czynniki:
-ukształtowanie geograficzne,
-klimat,
-roślinność-flora,
-zwierzęta-fauna,
-gleby,
-zasoby wodne-rzeki,
-bogactwa mineralne,
-czynnik naturalny granic,
-determinizm geograficzny.
Demograficzne czynniki-wszystko co się dzieje z ludźmi na danym terytorium:
-przyrost demograficzny(naturalny)-liczba rodzących się i imigrujących osób,
-gęstość zaludnienia na danym obszarze wyznacza formy wykorzystania ziemi i bogactw naturalnych zwiększa konkurencje, sprzyja szybkiemu krążeniu idei, wpływa na wzrost wynalazków(wpływa na rozwój kultury),
-odsetek ludności w wieku przedprodukcyjnym(dzieci, młodzież, które nie podjęły pracy zarobkowej), produkcyjnym(ludzie, którzy są czynni zawodowo, tworzą majątek państwa) i poprodukcyjnym(emigranci, renciści),
-szybki przyrost ludności jest przyczyna(jeśli nie idzie w parze z możliwościami wytwórczymi społeczeństw) utrzymującego się zacofania gospodarczego, obniżenia stopy życiowej

Podstawy życia społecznego:1 Przyrodnicze 2 Ekonomiczne (gospodarcze) 3 Kulturalne
1 Przyrodnicze podstawy życia społecznego Obejmują one czynniki dotyczące samego człowieka jako istoty biologicznej, jego środowiska geograficznego i struktury ludności Możemy wyróżnić następujące
podstawy: a)biologiczne – w życiu społecznym człowieka najważniejsze są takie cechy jego organizmu
jak:-wyprostowana postawa -wzrok skierowany na przód -duży mózg i złożony system nerwowy -złożony
mechanizm głosowy -długa zależność dziecka od rodziców -popędy i potrzeby -trwałość popędu
seksualnego
b) geograficzne – te czynniki wyznaczają dynamikę i kierunki rozwoju społeczno – gospodarczego kraju.
Mają bezpośredni wpływ na kształt struktury zawodowej i na różne procesy zachodzące w społeczeństwie
- klimat
- ukształtowanie terenu
- rodzaj gleby i roślinności
- świat zwierzęcy
- rzeki
- eksploatowane bogactwa naturalne
c)demograficzne – czynniki te warunkują odpowiednie zjawiska i procesy społeczne zachodzące w
społeczeństwie, np. kulturowe, gospodarcze, polityczne, itp.
- gęstość zaludnienia
- płeć
- wiek
- płodność
- przyrost naturalny
- przeciętna długość życia
- zdrowotność
2) Ekonomiczne podstawy życia społecznego. Składają się na nie: -sposoby użytkowania
zasobów środowiska geograficznego; -narzędzia i maszyny; -organizacja pracy; -ważna jest
forma własności środków produkcji Są to siły wytwórcze Na proces produkcji składa się: -
praca- podmiot -zespół narzędzi.
Znajomość zagadnień ekonomicznych jest niezbędna do zrozumienia typowych zjawisk i procesów
społecznych jakie zachodzą w społeczeństwie, czyli procesów demograficznych, kulturowych,
militarnych, religijnych, itp.
3) Kulturowe podstawy życia społecznego Kultura stanowi ogół dóbr dających się podzielić na klasy
- rzeczy
- znaki
- zachowania
Wpływ kultury na życie społeczne – mechanizmy wpływu:
1. Socjalizacja i kształtowanie osobowości jednostki – “Człowiek staje się ludzkim poprzez wychowanie i
kulturę – człowiek nie rodzi się ludzkim”
2. Ustanawianie systemów wartości i kryteriów je określających.
3. Ustalanie wzorców zachowania i postępowania
4. Konstruowanie modeli (ideałów) zachowań, instytucji i systemów
Ideał – to taki wzorzec wysoko usytuowany, że z góry zakładamy, że go nie osiągniemy – samo
dążenie jest już wartością
Kultura masowa – zespół treści rozpowszechnianych za pośrednictwem środków masowego
komunikowania, nazwanych też mass mediami.
Kulturę tą charakteryzuje pośrednia droga przekazywania treści, koncentracja źródeł przekazu,
eksterytorialność oraz bardzo liczna i zróżnicowana masa odbiorców.
Publiczność kultury masowej nazywamy pośrednią – bo powstaje za pośrednictwem prasy, radia i
telewizji a nie drogą fizycznego kontaktu.
Rozwój kultury masowej zależy od 3 czynników:
- skali idustrializacji i urbanizacji
- wyposażenia technicznego
- od warunków społeczno – ekonomicznych

Trzy stadia Comte'a i klasyfikacja nauk

Prawo trzech faz (stadiów) opisuje sposób, w jaki postrzegano świat (w ujęciu historycznym). Najbardziej prymitywne społeczeństwa poznawały świat w sposób teologiczny. Wszystkie zjawiska wyjaśniano wpływem boga na życie codzienne, najważniejszą rolę pełniła w życiu religia. Potem nastąpiło przejście do fazy metafizycznej, gdzie rolę odchodzono powoli do nadnaturalnego wyjaśniania sobie wszystkich zjawisk społecznym. Kulminacyjnym etapem rozwoju społeczeństwa jest stadium pozytywne, w którym nauka daje odpowiedź na wszelkie dręczące ludzkość problemy.

Według Comte'a nauki należy sklasyfikować według stopnia złożoności i kolejności powstania. Najmniej złożona, a przez to również najmniej istotna jest matematyka, która powstała jako pierwsza. Najmłodsza z nich i najbardziej skomplikowana, a więc najważniejsza jest socjologia. Istnieje logiczny ciąg pozwalający jednej nauce płynie przechodzić w następną. Każda poprzednia nauka stanowi bazę do powstania kolejnej. Socjologia, jako nauka stojąca na samej górze hierarchii korzysta z wszystkich poprzednich.

Dwa sposoby narodzin nauk:

·         historyczny

·         logiczny

Fundamenty socjologii.sformułowane przez Comte'a

- stworzenie terminu "socjologia" dla nowej gałęzi wiedzy

- określenie, czy ma się zajmować nowa nauka

- zdefiniowanie metod badawczych, które miałaby wykorzystywać socjologia w swoich badaniach. Są to: eksperyment i obserwacja - obserwowanie zachowań poszczególnych jednostek w realnych sytuacjach życiowych, metoda porównawcza - zestawienie dwóch podobnych zjawisk i wyciąganie na tej podstawie wniosków, analiza historyczna - badanie pewnego zjawiska w ujęciu historycznym.

August Comte zapoczątkował erę pozytywizmu czyli bezgraniczną wiarę w naukę, która posiada narzędzia do rozwiązywania problemów. Widział on również kryzys społeczny nie jako zjawisko destrukcyjne, ale pozytywne.

Comte uważał, ze należy badać społeczeństwo patrząc na niego z dwóch perspektyw:

·         z punktu widzenia statyki społecznej czyli tych elementów, stanowią strukturę społeczną: rodzinę, pracę i własność, religię państwo i język

·         z punktu widzenia dynamiki społecznej, czyli tych elementów, które stanowią o rozwoju społecznym. W ujęciu dynamicznym mówimy o wspominanym już wcześniej prawie trzech stadiów: teologicznym (ingerencja Boga w świat ludzki jest traktowana jako wyjaśnienie wszelkich zjawisk), metafizycznym (Bóg jest zastąpiony przez pewne abstrakcyjne idee) i pozytywnym, naukowym (nauka jest widziana jako ta siła, która wyjaśnić może wszelkie aspekty życia społecznego)

Dynamika społeczna Comte'a opiera się na następujących zasadach:

·         determinizmie ewolucyjnym - ewolucja nie jest chaotyczna, jej przebieg jest z góry określony

·         prawo trzech faz rozwoju społecznego (przejście społeczeństwa od stadium teologicznego, poprzez metafizyczne, aż do pozytywnego) jest siłą napędową tej ewolucji

·         świadomość jednostek ulega zmianom, tak samo jak inne dziedziny życia społecznego

·         końcowym etapem rozwoju ludzkości będzie ład doskonały, który zapewni ludzkości stabilizację, a jednocześnie rozwój

·         ludzkość traktowana jako ogół stanowi podmiot dziejów

· Źródła zdobywania wiedzy przez badacza socjologa:

Przy zdobywaniu wiedzy należy wykorzystać doświadczenia nauk przyrodniczych

(wzory naturalistyczne):

- obserwacja - oparta na minimalnej wstępnej teorii (inaczej nie miałaby żadnego sensu)

- eksperyment - zdobywanie wiedzy, aby zastąpić ją wiedzą eksperymentalną

- porównanie - wg metody historycznej, porównywanie danych z różnych okresów historycznych, porównywanie różnych faz

· Comte stworzył swoją ewolucjonistyczną wersję rozwoju społecznego. Ponieważ wywodził socjologię z biologii, jego teoria ewolucji była oparta na ontogenezie. Trzy fazy rozwoju człowieka (dzieciństwo, dojrzałość, dorosłość) przeniósł on na fazy rozwoju społecznego:

a) faza teologiczna (dzieciństwo) - oparta na wojsku,

b) faza metafizyczna (dojrzewanie) - dominują tu abstrakcyjne pojęcia, abstrakcyjne siły, otwiera ona możliwość spekulacji myślowej,

c) faza naukowa (dorosłość) - najważniejsza jest wiedza o rzeczywistości materialnej i zdobycie możliwości władania tą rzeczywistością;

wiodącymi osobami w tej fazie są zarządcy przemysłowi, a władzę sprawują naukowi moraliści.

Różne wymiary choroby

I. ASPEKT BIOLOGICZNO-MEDYCZNY

II. ASPEKT PSYCHOSPOŁECZNY

III. ASPEKT RELIGIJNO-MORALNY

Wymiary zdrowia

·         zdrowie fizyczne (somatyczne) – prawidłowe funkcjonowanie organizmu, wszystkich jego układów i narządów;

·         zdrowie psychiczne – bardzo trudne do zdefiniowania; można wyróżnić zdrowie:

- umysłowe – zdolność do jasnego, logicznego myślenia,

- emocjonalne – zdolność do rozpoznawania własnych uczuć i wyrażania ich w

   odpowiedni sposób; umiejętność radzenia sobie ze stresem, napięciami, depresją,

   lękiem;

·         zdrowie społeczne – zdolność do utrzymywania prawidłowych relacji z innymi ludźmi i pełnienia ról społecznych;

·         zdrowie duchowe – u niektórych ludzi związane z wiarą i praktykami religijnymi, u innych z ich osobistym „credo”, zasadami, zachowaniami i sposobami utrzymania wewnętrznego spokoju.

Obecna definicja zdrowia przyjęta przez Światową Organizację Zdrowia jest następująca:
Zdrowie to nie tylko całkowity brak choroby, czy kalectwa, ale także stan pełnego, fizycznego, umysłowego i społecznego dobrostanu (dobrego samopoczucia). 

Definicja ta jest bardzo ważna i postępowa, ponieważ nie poprzestaje na samym negującym ujęciu, że zdrowie jest brakiem choroby, ale bardzo mocno akcentuje, że zdrowie ma w sobie aktywny aspekt, którym jest dobrostan.
Oznacza to, że w kwestiach zdrowia nie mamy jedynie koncentrować się na chorobach i próbach ich zwalczania, ale powinniśmy zwłaszcza koncentrować się na samym zdrowiu - na jego wzmacnianiu.

Pojawia się zatem bardzo duża rola prewencji - zapobiegania chorobom. Jeżeli chcemy być zdrowi, to drogą do tego celu nie jest jedynie pójście do lekarza wtedy, gdy jesteśmy chorzy, aby ten pomógł nam zwalczyć chorobę (ponieważ jest to skupianie się jedynie na chorobach),
ale powinniśmy koncentrować się także na samym zdrowiu - wzmacniać je przez odpowiedni tryb życia (np. odpowiednie żywienie, ruch fizyczny), sposób myślenia i właściwe radzenie sobie z naszymi emocjami.

Współczesna definicja zdrowia WHO bardzo mocno podkreśla zatem połączenie kwestii zdrowia z życiem wewnętrznym i społecznym człowieka oraz jego osobistą troskę o kondycję fizyczną.