Badanie serca

Skurcz  komór

Jamy serca wyrzucają krew. Następuje to po zamknięciu zastawki mitralnej [dwudzielnej] i trójdzielnej.

Zamknięcie tych zastawek wytwarza pierwszy ton serca [S1], zamknięcie tych zastawek jest zwykle słyszane jako jeden dźwięk.

Kiedy oby dwie zastawki zamykają się wyraźnie – to słychać dwa dźwięki blisko siebie – rozdwojenie [rozszczepienie] S1.

Rozkurcz komór

Jamy ciała wypełniają się krwią. Następuje to po zamknięciu się zastawek: aortalnej i płucnej. Zamknięcie się tych zastawek wytwarza – drugi ton serca [S2].

Zamknięcie tych zastawek słyszane jest często u dzieci i młodych ludzi jako rozdwojenie S2. Podczas wdechu zmniejsza się ciśnienie wsródpiersiu, to zezwala na zwiększenie powrotu żylnego do prawego przedsionka, wskutek tego zwiększona ilość krwi w prawym przedsionku przedłuża skurcz prawej komory i opóźnia zamknięcie się zastawki płucnej. Dlatego też, jeżeli słychać rozdwojenie drugiego tonu serca to tylko podczas fazy wdechowej i pojedyncze podczas wdechu tzw., – rozdwojenie drugiego tonu serca.

Dźwięki dodatkowe w rozkurczu – S3 i S4

Wcześnie, w rozkurczu krew nagle dostaje się do komór. W takich warunkach pierwsza fala krwi wypełniającą komory może wytwarzać dźwięk o niskiej częstotliwości słyszany zaraz po S2. Dźwięk ten jest norma u dzieci ze względu na zwiększoną objętość rozkurczową. Zjawisko takie może być wysłuchiwane w wadzie z przeciekiem z lewa na prawo i jest pierwszym objawem zastoinowej niewydolności serca. Ten dźwięk – to trzeci ton serca.

Podczas ostatniej 1/3 fazy rozkurczu serca występuje skurcz przedsionków i zalegająca krew jest wyrzucana z przedsionków, może to wytwarzać wibracje o niskiej częstotliwości znane jako czwarty ton serca [S4]. S4 może być wskaźnikiem anomalii sercowych [ciężkie nadciśnienie, zwężenie aorty, kardiomiopatia]. Czasami może być to słyszane też jako norma u młodych osób [poniżej 20 lat], ponieważ zwiększona objętość jest normą dla tych ludzi.       

Cykl sercowy

         A i P                       M i T
         otwarte                 otwarte
S1                  skurcz S2                         S3                       rozkurcz
S4



           M i T                   A i P
         Zamknięte             zamknięte           
        

Okolice zastawek sercowych

1. Okolica zastawki aortalnej – zlokalizowana w II przestrzeni m.żebrowej po prawej stronie mostka

2. Okolica zastawki t. płucnej – w II przestrzeni m/żebrowej po lewej stronie mostka

3. Okolica zastawki trójdzielnej – w 5 przestrzeni m/żebrowej po lewej stronie mostka

4. Okolica zastawki mitralnej – zlokalizowana w 5 przestrzeni
m/żebrowej po lewej stronie mostka, w linii środkowo = obojczykowej. Jest to również tzw., punkt tętna koniuszkowego

Okolice osłuchiwania serca

aortalna                            płucna
                                         [II przestrzeń m/żebrowa]


                                        mostek


trójdzielna                        mitralna
                                         [5 przestrzeń m/żebrowa]          

Badanie

oglądanie

1. Wygląd fizyczny – występowanie jakichkolwiek zaburzeń

2. Okolica przedsercowa – „wybulwienie”, zaciągania, pulsacje, widoczne tętno koniuszkowe, unoszenia lub zapadania

3. Kończyny - kształt paznokci, kolor, pałeczkowate palce, obrzęki, rozmieszczenie owłosienia, pulsacje, owrzodzenia

Palpacja

1. Okolica przedsercowa – tętno koniuszkowe, uniesienia lub zapadania, drżenia

2. Kończyny – tętno – tętnica ramienna, promieniowa, udowa, podkolanowa, grzbietowa stopy,
- temperatura skóry

Osłuchiwanie

1. Zlokalizuj punkt tętna koniuszkowego [4-5 przestrzeń m/żebrowa w linii środkowo-obojczykowej

2. Punkt tętna koniuszkowego pokrywa się z okolicą osłuchiwania zastawki mitralnej

3. Przyłóż membranę stetoskopu do w/w punktu

4. Wsłuchaj się w pierwszy ton serca [S1]. Spróbuj skupić się tylko na zidentyfikowaniu się tego dźwięku. Jeżeli masz trudności przyłóż palce na tętnicę szyjną, wyczuwając tętno. Wyczuwalne wówczas tętno prawie nakłada się z pierwszym tonem słyszanym z dwóch występujących w parze, występuje po dłuższej przerwie rozkurczowej i wyprzedza krótszą skurczową.

             skurcz                 rozkurcz                   skurcz
S1                          S2                              S1                     S2      

5. Czy pierwszy ton serca jest głośniejszy niż drugi ton serca?
- jeżeli tak, to jest prawidłowe, osłuchując okolice zastawki mitralnej. Ton S1 jest wynikiem zamknięcia się zastawek mitralnej i trójdzielnej.

6. Czy ton jest słyszany jako pojedynczy czy rozdwojony? – jeżeli ton jest rozdwojony, dźwięki będą słyszane bardzo blisko siebie.

7. Przesuń membranę stetoskopu w okolicę zastawki trójdzielnej [4-5 przestrzeń m/żebrowa w linii mostkowej lewej].

8. Prześledź te same wskazówki jak w pkt 4, 5, 6.

9. Przesuń membranę stetoskopu do góry wzdłuż lewej granicy mostka.

10. Przesuwając stetoskop do góry w kierunku podstawy serca posłuchaj w dwóch lub trzech punktach, identyfikując pierwszy i drugi ton serca i zauważ, jak drugi ton staje się głośniejszy wraz z przemieszczaniem stetoskopu w kierunku okolic osłuchiwania zastawki aortalnej i płucnej

11. Przyłóż membranę stetoskopu w okolicy osłuchiwania zastawki aortalnej i zidentyfikuj S1 [druga przestrzeń m/żebrowa po stronie mostka].

12. Czy S2 jest głośniejszy niż S1? – jeżeli tak, to jest to prawidłowe, ponieważ jest to okolica zastawki aortalnej, a S2 powstaje wskutek zamknięcia się zastawek: aortalnej i płucnej

13. Czy ton słyszany jest jako pojedynczy, czy rozdwojony?

14. Przyłóż membranę stetoskopu w okolicę zastawki płucnej [druga przestrzeń m/żebrowa po lewej stronie mostka]

15. Czy słyszysz S2? Czy jest rozdwojony? – to jest miejsce, gdzie najlepiej można wysłuchać rozdwojenie.

16. Czy rozdwojenie występuje w fazie wdechowej? Zapamiętaj, że fizjologiczne rozdwojenie drugiego tonu serca występuje tylko w fazie wdechowej i zanika podczas wydechu
 

Osłuchiwanie tonów serca

[rozdwojenie]
          S2                        S2
AORTALNA           PŁUCNA                     [druga przestrzeń m/żebrowa]


                                         MOSTEK

TRÓJDZIELNA       MITRALNA                [piąta przestrzeń m/żebrowa]

S1 [rozdwojenie]                S1
S3     S4                              S3  [za pomocą lejka]

20. Szmery sercowe – są dźwiękami o wyższej częstotliwości niż tony serca, mogą być słyszalne w okresie skurczu lub rozkurczu, lub mogą trwać stale przez cały okres skurczu lub rozkurczu

a] są spowodowane przez turbulencję lub zawirowania krwi, co może być wynikiem:
- zarzucania krwi w odwrotnym kierunku [przeciekająca zastawka, uszkodzenie przegrody międzykomorowej lub połączenie tętniczo-żylne]
- przepływu krwi przez zwężoną lub zdeformowaną zastawkę
- silnym strumieniem krwi przepływającym przez prawidłową lub uszkodzoną zastawkę
- wibracji luźnej struktury w zakresie serca [np.., struny ścięgnistej]
- ciągłego przepływu przez przeciek przedsionkowo-komorowy

B] osłuchiwanie – wykrywając szmery należy osłuchać wszystkie okolice zastawek, jak również wzdłuż lewego brzegu mostka za pomocą membrany oraz lejka stetoskopu.

C] opisanie szmerów
- lokalizacja – w którym miejscu słyszysz szmery najlepiej
- głośność – używając skali stopniowej od 1-6
- czas występowania – czy ciągle przez okres skurczu i rozkurczu
-jakość – dmuchający, dudniący, szorstki, chropowaty
- promieniowanie – w którym kierunku szmery są słyszalne.