PSYCHOLOGIA SPOŁECZNA
Psyche- dusza, Logos- umysł, nauka o duszy.
Nauka społ. Bad. procesy myślowe, badawcze, emocjonalne oraz procesy motywacyjne jak również zachowania ludzkie.
Psychologia społ. to naukowe badanie sposobu, w jaki rzeczywista bądź wyobrażona obecność innych ludzi wpływa na ludzkie myślenie, odczuwanie i zachowania.
Dla P.S. ważniejsze jest zrozumienie w jaki sposób ludzie konstruują (spostrzegają, interpretują) rzeczywistość niż obiektywny stan rzeczy.
Z = f ( S x O )
Z-zachowanie ludzkie jest funkcją dwóch czynników :
S- sytuacje ( czynnik zewnętrzny) i
O- osobowość ( czynnik wewnętrzny)
I okres w historii PS (przed naukowy trwał do poł. XIX w. Rozważania od Arystotelesa i Platona szukanie związków pomiędzy ustrojem a osobowością władcy (redukcjonizm).
II okres od momentu założenia w 1879 przez Wilhelma Wundta w Lipsku Laboratorium psychologicznego. -obserwacji i doświadczeń empirycznych.
1] G. Le Bon –„ Psych. tłumów” opisuje zachowania ludzi w tłumie, zwraca uwagę na zjawisko sugestywności, utratę indywidualności. Jednostki w tłumie są b. podatne na zmiany jakby się nawzajem zarażali, wprowadza pojęcia dusza tłumu, (dusza narodu)– jako zespołów cech wspólnych.
2] G. Tarde- potwierdza obserwacje Le Bona wprowadza pojęcie imitacji w zach. tłumu.
Ten okres w rozwoju psych. cechuje gromadzenie danych empirycznych, kończy się wraz z IWŚ
III od 1903r do dziś - okres naukowy. Psych już zorientowana empirycznie na dośw, rozwija się w USA i wiąże się z orientacją pragmatyczną - am wersja PS. W Polsce zintensyfikowany rozwój PS nastąpił po 1998r.
1] W. Mc Dougall- psych am–„Wprowadzenie do psych”, jest autorem modelu psych psych społ. Szczególne znaczenie przypisuje czynnikom O –osobowościowym, podkreśla wpływ instynktów na zach ludzkie (darwinizm społ) instynkty te to: ucieczki, odrzucenia, ciekawości, walki, samoutwierdzenia, macierzyństwa, seksualny, stadny, tworzenia, zabawy, naśladownictwa, sugestii, sympatii, śmiechu itd.
2] E. Ross-„ Socjal Psychology” jest autorem modelu socjologicznego PS. Szczególne znaczenie w motywacjach zach ludzkich przypisuje czynnikom S- sytuacyjnym. W modelu tym PS bada procesy i zjawiska psych występujące w życiu społ, bada i opisuje nastroje społ w aspektach psych jak stereotypy społeczne, moda. „LUDZIE BYWAJĄ UCZCIWI ”
3] F i M Sherif – bezpośrednie sytuacje społeczne gdy:
1)–ludzie występują wobec siebie jako indyw. jednostki, z indywidualnymi cechami,
2)- ludzie występują wobec siebie jako członkowie małej grupy społecznej,
3)- ludzie występują wobec siebie jako członkowie zbiorowości (kibice, kinomani itp)
4)- ludzie występują wobec siebie jako członk. instytucji, organizacji społecznej,
5)- ludzie występują wobec siebie jako członk. społeczności (wiekowej, zawodowej, narodowej.)
Uczestnictwo w pośrednich sytuacjach społecznych to korzystanie z materialnych i niematerialnych elementów kultury. Elementy kultury niematerialnej to obyczaj, prawo, religia.
prof. St. Mika - Psychologia społeczna bada procesy psychologiczne i zachowania się ludzi znajdujących się w sytuacjach społecznych.
Psychologia społ. a mądrość ludowa i filozofia.
Ludzie od zarania dziejów obserwowali prawidłowości w zach ludzi wynikających z życia społ i próbowali je zrozumieć i zdef. Jednak próby te bez naukowych metod analizy i eksperymentalnych uogólnień są najczęściej jednostronne i przeczą sobie nawzajem.
Psychologia społ. a inne nauki społeczne. Wszystkie nauki społ. jak socjologia, ekonomia, nauki polit. zajmują się wpływem czynników społ na ludzkie zach, różnią się tylko tym, że analizują te same zjawiska na różnych poz. PS jako część psych koncentruje swoje zainteresowania na jedn, jako części składowej społ, ze szczególnym naciskiem na psych procesy zachodzące w jej umyśle.
Socjologia zajmuje się zachowaniami ludzi w skali makro, na poziomie klasy społ., struktura społ., instytucje społ. Ponieważ te grupy społ. tworzą konkretni ludzie więc obszary zainteresowań tych dwóch dyscyplin nakładają się na siebie. Celem P.S jest określenie uniwersalnych, właściwości natury ludzkiej, które powodują, że każdy człowiek jest podatny na wpływ społeczny.
Psychologia ogólna (psych. osobowości) bada zachowania i motywy działania jednostki ze szczególnym zainteresowaniem różnicami indywidualnymi czyli składnikami osobowości, które różnią poszczególnych ludzi, opisuje zachowania człowieka jako homo sapiens.
Psych. społeczna modyfikuje prawa z psych. ogólnej wprowadzając czynnik społeczno-kulturowy.
Antropologia bada zachowania i motywy działania w aspekcie warunków kulturowych.
Pedagogika – korzysta z dorobku psychologii społecznej w praktyce.
Podstawowy błąd atrybucji –wg Lee Ross’a to odruchowa tendencja do wyjaśniania własnych zachowań i zachowań innych wyłącznie w terminach cech osobowościowych (wew.) przy niedocenianiu lub całkowitym pominięciu czynników sytuacyjnych (zewn.). (nieuprzejma kelnerka)
Behawioryzm – szkoła w psychologii ameryk. na początku XX w. uwypuklająca znaczenie obiektywnych właściwości sytuacji społ. Badania na zwierzętach pokazały, że proces nauki zachodzi dzięki w z m o c n i e n i u, czyli na skojarzeniu pozytywnych i negatywnych zdarzeń zachodzących w środowisku w związku z określonymi zach. Koncentrowali swoje bad na obiektywnych cechach sys „nagradzających” lub „karzących” za konkretne sposoby zach. Nie doceniali poznanie, myślenie, odczuwanie jako ich zdaniem zbyt słabe, osadzone w umyśle i dające się zobiektywizować.
Psychologia postaci – szkoła psych wywodząca się ze środowiska niem żydów, którzy w latach 30 wyemigrowali do USA. ( K. Koffke, W. Kohler, M. Wertheimer, K. Lewin).- podkreśla konieczność badania sub sposobu w jaki dany obiekt( Gestalt) pojawia się w umyśle ludzkim zamiast koncentrowania głównej uwagi na jego obiektywnych cechach fiz. Dla motywów podejmowanych zach ważniejsze jest jak obserwowane zjawisko odbierane jest przez danego człowieka niż to jakie ono jest obiektywnie. K. Lewin jako 1 odkrył konieczność przyjęcia perspektywy patrzenia tych, którzy znajdują się w danej sytuacji społ, by poznać w jaki sposób konstruują oni swój obraz środowiska społ.
Konstrukty – podstawowe motywy ludzkie. Jesteśmy org złożonymi, w każdej chwili niezliczone liczby krzyżujących się motywów wpływają na nasze myślenie i zachowanie.
W psychologii społ 2 grupy motywów są szczególnie ważne:
1] – Motywy związane z samooceną – takie usprawiedliwienie swoich myśli i działań, by mieć o sobie dobre mniemanie. Mając wybór pomiędzy zniekształceniem obrazu świata a odzwierciedleniem świata adekwatnie, ludzie często wybierają tę 1opcję. w celu przestawienia się w jak najlepszym świetle, skłonni są interpretować fakty w sposób usprawiedliwiający swoje wcześniejsze postępowanie nawet jeśli obiektywnie nie są one dla nich korzystne.Rytuały inicjacyjne - Cierpienie a samousprawiedliwienie.
2] – Motywy związane z poznawaniem społ- potrzeba bycia adekwatnym. ludzie aby osiągnąć swoje cele, podejmując działania, usiłują widzieć świat, tak adekwatnie jak to jest tylko możliwe ponieważ pozwala to im lepiej zrozumieć, przewidzieć i wykorzystać swoje społ otoczenie. Oczekiwania dotyczące świata społ. wpływają również na to, jak go spostrzegamy.-samospełniające się proroctwo.
Konieczność zasto naukowych metod bad w PS - obserwacje filozofów, pisarzy, wszelkich krytyków życia społ obarczone są oceną indywidualną twórcy... teorii nie dają się przełożyć na doświadczenia innego człowieka.
Mądrość ludowa mogłaby być bardziej godnym zaufania źródłem teorii społ, oparta na gromadzonych przez lata obserwacjach wielu ludzi. Ale nie mają wartości naukowej ponieważ bardzo często są sprzeczne ze sobą .
PS jest nauką empiryczną, celem jej jest naukowe wyjaśnienie motywów i zachowań ludzi pod wpływem sytuacji społ W tym celu wykorzystuje 3 typy metod badawczych, które pomagają odpowiedzieć na pytania dotyczące zachowań społecznych.
1] – Obserwacja- celem jej jest opisanie zachowań :
-Obserwacja systematyczna- przygotowany badacz obserwując przygotowuje odpowiedzi na postawione w hipotezie pytania dotyczące określonego zjawiska społ, kodując je zgodnie z wcześniej przygotowanym zbiorem kryteriów.
-Analiza archiwalna- to forma obserwacji systematycznej w której badacz obserwuje zach społ poprzez bad nagromadzonych w danej kulturze dok i archiwaliów.
-Obserwacja uczestnicząca- w bezp interakcję z obserwowanymi ludźmi, ale stara się nie wpływać na sytuację.
-Sondaż ankietowy—tech zadawania pytań, bezp lub w formie ankiet grup społecznych lub ich przedstawicieli.
2] – Korelacja- Celem jest, bez ustalania związków przyczynowo-skutkowych, oszacowanie relacji pomiędzy zmiennym. Polega na badaniu 2, lub więcej zmiennych i określeniu czy i w jakim sensie są one ze sobą związane. Przede wszystkim należy określić w jakim stopniu można przewidzieć wartość jednej zmiennej na podst znajomości wartości 2zmiennej. Np.zachowań agresywnych a TV, wagi do wzrostu w danej grupie, wpływy stresu na wyniki nauczania.
Korelacja dodatnia (pozytywna) –wzrostowi wart 1 zmiennej towarzyszy wzrost wartości 2 zmiennej.
Wartość korelacji = +1 oznacza całkowicie wprost proporcjonalność zależności zmiennych.
Korelacja ujemna (negatywna)-wzrostowi wartości 1 zmiennej towarzyszy zmniejszanie się wartości 2zmiennej.
Wartość korelacji = -1 oznacza całkowicie odwrotną proporcjonalność zależności zmiennych.
Wartość korelacji = 0 oznacza że dwie zmienne nie są ze sobą skorelowane, czyli nie zależą od siebie nawzajem.
Warunki skuteczności metod pomiarowych:
- reprezentatywność grupy badanej ( próby),
- losowy dobór osób stanowiących próbę.
Korelacyjne metody badawcze pozwalają określić czy i ewentualnie w jakim zakresie występowanie zjawiska X jest powiązane z występującym jednocześnie zjawiskiem Y, jednak nie upoważniają nas do wyciągania wniosków, co tego, które zjawisko jest przyczyną a które skutkiem.
Korelacja nie implikuje przyczynowości, (Jak rozpętałem II wojnę światową.)
3] -Eksperyment- celem metod eksperymentalnych jest odpowiedź na pyt o przyczyny. Poprzez badanie związków przyczynowo-skutkowych ustala się czy zmienna X (niezależna) ma wpływ (jest przyczyną) zmiany drugiej zmiennej Y (zależnej).
Np. X= inteligencja (wyniki testów IQ), Y= wynik w nauce (oceny).
X= liczba świadków, obserwatorów, Y= prawdopodobieństwo udzielenia pomocy.
Zmienna niezależna –ta którą badacz zmienia lub różnicuje, aby stwierdzić czy ma ona, zgodnie z jego wcześniejszym założeniem, wpływ na inną zmienną.
Zmienna zależna – badacz mierzy , by potwierdzić lub zaprzeczyć postawionej wcześnie hipotezie o wpływie na nią zmiennej niezależnej.
Trafność wew eksperymentu- badacz ma pewność, iż tylko zmienna niezal ma wpływ na zmienną zal. kontrolowanie zmiennych ubocznych, eliminowanie ich wpływu oraz losowy przydział wszystkim badanym różnych warunków eksperymentu).
1- Losowe przydzielanie do sytuacji- wszyscy badani mają taką samą szansę na przydzielenie do danej sytuacji w eksperymencie. Różnice w osobowości uczestników albo ich wcześniejsze doświadczenia są w miarę równomiernie rozłożone na wszystkie sytuacje.
2- Poziom ufności (liczba p)- określająca statystycznie prawdopodobieństwo, że wyniki eksperymentu są dziełem przypadku a nie efektem działania zmiennej(ch) niezależnej(nych).
Wynik eksperymentu uznajemy za istotny gdy p< 0,05.
Eksperymenty laboratoryjne cechuje większa trafność wewn, łatwiej kontrolować zmienne uboczne, zmniejsza to jednak trafność zew
Eksperymenty w warunkach naturalnych urealniają sytuację ale mogą powodować trudność z kontrolą nad zmiennymi ubocznymi.
1
Trafność zeweksperymentu – wyniki badań mogą być generalizowane na:
a)-inne sytuacje i b)- innych ludzi.
a) -realizm sytuacyjny stopień w jakim syt wykorzystane w eksperymencie spotykane są w życiu codziennym,
-realizm psychologicznystopień w jakim badane w eksperymencie procesy psych podobne są do procesów pojawiających się w życiu codziennym.
b)–generalizacja na innych ludzi. Wyniki eksperymentu powinno odnosić się do grupy, pop reprezentowanej w eksperymencie. Niektóre zach społ badane w eksperymentach psychologicznych badacze uznają za fundamentalne, wspólne dla ludzi niezależne od warunków, geograficznych, kulturowych, itp. Jednak by udowodnić prawdziwość takich twierdzeń należałoby potwierdzić je empirycznie na wszystkich możliwych populacjach ludzi uzyskując zadowalającą powtarzalność.
Warunki generalizacji wyników :
-losowy dobór
-powtarzalność wyników.
Powtarzalność – jest ostatecznym sprawdzeniem trafności zewnętrznej.wielokrotnym powtarzaniu eksperymentu z udziałem innych osób lub z wykorzystaniem innych sytuacji.
Badania podstawowe – prowadzone dla samego poznania i zrozumienia zachowań społecznych.
Badania stosowane – prowadzone w celu rozwiązania konkretnych zagadnień mających duże znaczenie dla życia społecznego np. złagodzenie rasizmu, przyczyny agresywnych zachowań itp.
Artefakty- błędy badawcze,
Maskowanie – wprowadzanie w błąd uczestników eksperymentu lub zatajenie prawdziwego celu badań
Sesja wyjaśniająca – wyjawienie uczestnikom badań po zakończeniu eksperymentu jego celu i dokładne wyjaśnienie wszystkich pozostałych elementów maskowanych.
Eksperyment Lippita i Whitte nad stylami sprawowania władzy.
Jako zmienne niezależne:
styl autokratyczny,
styl demokratyczny,
styl liberalny,
Jako zmienne zależne:.
produktywność,
stosunki interpersonalne,
Eksperyment na klasach szkolnych nie spełnia warunków losowego doboru członków grup badanych jako próby.
Motywy- to stany wew które pobudzają, warunkują i ukierunkowują działania społeczne.
Motywy biologiczne- są wspólne wszystkim istotom, są wrodzone. Głód, potrzeba uczucia, itp.
Stymulacja neurofizjologiczna polega na tym, że wskaźniki fizjologiczne związane z niezaspokojeniem jakiejś potrzeby sygnalizowane są do mózgu i powodują reakcje w postaci zachowań.
Zespół motywów społecznych – to motywy wzbudzane i zaspokajane społ przez czynniki psych i społ, są wynikiem uczenia się:
-motyw aprobaty społecznej,
-potrzeba afiliacji- (stowarzyszanie się w grupy),
-potrzeba aspiracji (osiąganie),
-potrzeba dominacji,
-potrzeba zależności społecznej.
MOTYWACJA SPRAWSTWA.- wywieranie wpływów, podmiotowość.
R. White.- Motywacja kompetencji to dążenie do posiadania kompetencji czyli możliwości wpływu na otoczenie. Zdobyte kompetencje są źródłem gratyfikacji:
-gratyfikacja wewnętrzna- zadowolenie, satysfakcja, duma,
-gratyfikacja zewnętrzna – zapłata materialna, nagroda np. finansowa, pozycja w grupie.
A. Bandura (1977) – Oczekiwanie skuteczności własnego działania jest przekonaniem jednostki, że potrafi ona wykonać czynności niezbędne do uzyskania pożądanego wyniku.
-czy osoba w ogóle podejmuje działania ukierunkowane na cel?
-wpływa na wielkość wysiłku i zaangażowania?
-wpływa na uporczywość w przypadku napotkania oporu?
R. de Charmes (1968)- Koncepcja „Pana” i „Pionka”
„Pan” jest przeświadczony, że zachowanie jego jest zdeterminowane przez jego osobiste decyzje. pragnie być sprawcą i optymistycznie wierzy, że wpływa na otoczenie i decyduje o swojej przeszłości.
„Pionek” sądzi, że jego zach zdeterminowane są przez siły zew takie jak los, przypadek, inni ludzie, Bóg lub interakcje tych czynników. brakiem poczucia kontroli, niską motywacją osiągnięć, brakiem optymizmu i zaufania do własnych możliwości.
Wg tej koncepcji:
-wew czynniki osobowościowe to zgeneralizowane wcześniejsze doświadczenia jednostki.
-czynniki zew to czynniki związane z sytuacyjne wynikające z otoczenia:
-rodzaj zadania (stopień atrakcyjności, zainteresowania)
-swoboda działania (masz wybór czy impuls zewn.)
-natężenie zewnętrznych wzmocnień.(kar i nagród, silne wzmocnienia zewn.- wzmagają poczucie „Pionka” )
Julian Rotter - Człowiek zaspokaja swoje potrzeby poprzez zachowania o charakterze instrumentalnym. Wzmocnienia występujące po określonym zachowaniu zwiększają oczekiwania, że w przyszłości sytuacja się powtórzy, to znaczy, że ta sama reakcja spowoduje otrzymanie tego samego wzmocnienia.
Potrzeba
Osiągnięć
Zachowanie instrumentalne (nauka)
cezarfirst