dekalog mówienia o niepełnosprawności intel.pdf

Dekalog

mówienia o niepełnosprawności

intelektualnej

List od autorów –

dlaczego napisaliśmy „Dekalog”?

Język, jakim posługujemy się do opisu otaczającego nas świata i zjawisk,

kształtuje rzeczywistość. Od tego, jak nazwiemy dane zjawisko, jak o nim myślimy

i mówimy, często zależy to, w jaki sposób będziemy się potem do niego odnosić.

Współczesny język potoczny kształtują przede wszystkim media – to one są wzorcem,

z którego korzysta przeważająca większość społeczeństwa.

Język stosowany obecnie do pisania o osobach z niepełnosprawnością intelektualną jest

niespójny, pełen archaizmów i uprzedzeń. W konsekwencji nawet ci, którzy mają najlepsze

intencje, nie zawsze wiedzą, JAK mówić o osobach z niepełnosprawnością intelektualną,

by nie utrwalać negatywnych stereotypów i nie odbierać im godności. Zdarza się, że dziennikarze,

z obawy, aby nie popełnić błędu, w ogóle nie podejmują tego tematu. A trzeba pamiętać,

że – jak pokazują badania – osoby z niepełnosprawnością intelektualną to jedna z najbardziej

„niewidzialnych” grup spośród wykluczonych społecznie.

Aby pomóc w zmienianiu tego stanu rzeczy, na prośbę organizacji pozarządowych działających

na rzecz osób z niepełnosprawnością intelektualną postanowiliśmy stworzyć Dekalog – zbiór

wskazówek dotyczących mówienia i pisania o niepełnosprawności intelektualnej w sposób

nieobraźliwy, nieponiżający, nieodbierający godności.

Naszym celem jest, by „Dekalog”:

1) stał się praktycznym, podręcznym materiałem, który ułatwi prezentowanie osób

z niepełnosprawnością intelektualną w mediach w sposób korzystny dla ich integracji;

2) uporządkował język stosowany zarówno w mediach, jak i w życiu codziennym, w kontekście

niepełnosprawności intelektualnej;

3) propagował – szczególnie wśród dziennikarzy – poprawny język i sposób mówienia

o niepełnosprawności intelektualnej;

4) podniósł świadomość dziennikarzy na temat niepełnosprawności intelektualnej;

5) pomagał w zwiększaniu poziomu akceptacji i zrozumienia osób z niepełnosprawnością

intelektualną wśród ogółu społeczeństwa.

Autorzy:

dr Mariusz Damentko, prof. UW Dominika Maison, Krystyna Mrugalska, Janina Paradowska, prof. Radosław Pawelec

Przy opracowaniu Dekalogu skorzystano z tekstu Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym, opracowanego

na podstawie publikacji Międzynarodowej Ligi Stowarzyszeń na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym (Inclusion Internationale):

Ann Shearer „Myśl pozytywnie! Jak przedstawiać ludzi z upośledzeniem umysłowym”, wydanie polskie PSOUU, 2002.

Wskazówki

1 Piszmy, mówmy: osoby z niepełnosprawnością intelektualną;

takie sformułowania pozwalają myśleć o tej grupie podmiotowo, jak o osobach

posiadających - wśród innych cech – cechę niepełnosprawności intelektualnej,

co jednak nie odbiera im godności ani nie dyskwaliﬁ kuje ich jako osób.

Pamiętajmy, że sformułowania:

upośledzeni umysłowo, chorzy umysłowo, chorzy psychicznie,

nienormalni, opóźnieni

wywołują przedmiotowe podejście do osób z niepełnosprawnością intelektualną,

pozbawiają je indywidualnych cech, utrwalają stereotypy i uprzedzenia,

przez co piętnują je i odbierają im godność.

2 Rozróżniajmy sposób mówienia o dzieciach z niepełnosprawnością

Pamiętajmy, że mówienie czy pisanie o osobach dorosłych po imieniu

czy zdrobniale:

Jaś Kowalski, Kasia, dzieci, dzieciaki

sprawia, że odbiorca postrzega ich jako „wieczne dzieci”, ludzi niesamodzielnych,

nieodpowiedzialnych, niepoważnych.

osoby niepełnosprawne intelektualnie; ludzie, którzy są

niepełnosprawni intelektualnie

intelektualną od sposobu, w jaki opisujemy osoby dorosłe – podawajmy ich

imię i nazwisko lub tytuł grzecznościowy

pan Jan Kowalski, pani Katarzyna Nowak.

3 Pokazujmy osoby z niepełnosprawnością intelektualną

ponieważ w ten sposób uświadamiamy odbiorcy, że kontakt z nimi nie stanowi

żadnego zagrożenia.

Pamiętajmy, że przedstawianie osób z niepełnosprawnością intelektualną

jako samotnych lub odizolowanych od świata

utwierdza odbiorcę w przekonaniu o istnieniu barier pomiędzy nimi

oraz buduje dystans.

4 Pokazujmy osoby z niepełnosprawnością intelektualną

Opowiadanie wyłącznie dramatycznych i trudnych historii rodzinnych utrwala

stereotypowe przekonanie o ciężarze, uciążliwości i cierpieniu rodzin tych osób.

5 Przedstawiajmy osoby z niepełnosprawnością intelektualną

ponieważ pozwala to odbiorcy na otwarcie się na te osoby w jego własnym otoczeniu.

Pamiętajmy, że pokazywanie osób z niepełnosprawnością intelektualną

wyłącznie w niecodziennym, nietypowym otoczeniu

(takim jak szpital, dom pomocy społecznej)

buduje dystans, sugeruje, że nie mają one normalnych potrzeb, i utrudnia odbiorcy

wczucie się w ich sytuację.

w towarzystwie innych osób, w relacji z innymi ludźmi,

w relacjach z ich rodzicami i opiekunami.

w codziennym, zwyczajnym środowisku,

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: