NAGRYWANIE WOKALU.pdf

Praktyczny poradnik

pocz¹tkuj¹cego realizatora

Nagrywanie

wokalu

Tomasz Hajduk

i sprawdź sprzęt, upewnij się, że muzycy wie-

dzą co chcą nagrywać i są w stanie to zrobić,

nie szukaj problemów, lecz rozwiązań, bądź za-

wodowcem i nie denerwuj siebie oraz innych”.

A oto garść kolejnych porad dotyczących na-

grań, przebiegu sesji i roli, jaka przypada w tym

wszystkim realizatorowi.

wykrzesać z siebie grama emocji przed godziną

dwudziestą. Są też ranne ptaszki, którym śpie-

wanie wychodzi najładniej przed południem.

Dowiedz się, do której grupy należy nagrywany

śpiewak i zarejestruj jego partie we właściwym

czasie. Zyska na tym cały materiał.

Kontynuuj¹c nasz¹ jedyn¹ w swoim ro-

dzaju podró¿ przez œwiat studyjnych pery-

petii, wyp³yniemy tym razem na szerokie

wody zaczynaj¹ce siê zaraz za czerwo-

nym guzikiem Record. Co mo¿e siê zda-

rzyæ podczas nagrywania œcie¿ek wokal-

nych i jak ma sobie radziæ w takich

przypadkach realizator? Zapraszam do

lektury.

2 Przed nagrywaniem pozwól wokaliście się

8 razy wokal

Chcesz być dobrym i cenionym realizatorem?

Dbaj o wokalistów. Wokal to w większości przy-

padków najważniejszy element nagrywanego

materiału. Jakość ścieżek wokalnych, artystycz-

na i techniczna, decyduje o tym, czy słuchacze

zaakceptują dany materiał.

rozgrzać i rozśpiewać. Niech rozśpiewa się

w zakresie tej skali i tonacji, w której będzie po-

ruszał się w utworach. Są dwie szkoły rozgrze-

wania (się) wokalistów do nagrań. Jedna z nich

mówi, by osobie śpiewającej zostawić tyle czasu

na rozgrzewkę ile potrzebuje, tak by wokalista

poczuł się pewnie i swobodnie. Druga szkoła re-

alizatorska mówi, by wokalista zaśpiewał na

rozgrzewkę tylko raz lub dwa i następnie „z bie-

gu” spróbował nagrać główne partie. Osobiście

uważam to drugie podejście za lepiej sprawdza-

jące się w praktyce, gdyż czasami niedoświad-

czeni wokaliści przesadzają z rozgrzewką

i szybko później tracą siły przy nagraniach.

Jeżeli ktoś z Czytelników ma wybitnie dobrą

pamięć, to może pamięta, że w poprzednim od-

cinku Poradnika zajmowaliśmy się wstępnym

przygotowaniem studia, sprzętu, muzyków

i w końcu samego realizatora nagrań do proce-

su rejestracji. Zwróciliśmy też uwagę na kilka

kwestii dotyczących zachowania porządku oraz

dobrej, kreatywnej atmosfery w studiu, które

w skrócie zamknąć można w następującym zda-

niu: „W studiu pij kawę lub herbatę, przygotuj

sta/wokalistka ma najlepsze samopoczucie

i najwięcej energii. Zmęczony lub niewyspany

wokalista, zamiast ekscytujących partii zaśpie-

wa tylko partie wymęczone lub mało przytom-

ne. Są ludzie, którzy za nic w świecie nie mogą

108

Estrada i Studio • paŸdziernik 2006

1 Zrób wywiad, o jakiej porze dnia wokali-

kowane lub przynajmniej czytelnie napisane

teksty do utworów. Podczas nagrywania bę-

dziesz dzięki temu miał jasność, w którym miej-

scu jesteście z postępem pracy.

podczas śpiewania gra równocześnie na gi-

tarze. Jeżeli tak, niech w podobny sposób na-

grywa ścieżki w studiu. Razem z wokalem na-

graj ścieżkę gitary. Kto wie, może upieczesz

trzy pieczenie przy jednym ogniu: fajny wokal,

pasującą do niego gitarę i świetne, naturalne

wykonanie.

stów na pamięć. Nie ma nic gorszego niż

śpiewanie z kartki. Chociaż wiele osób lubi

widzieć tekst przed sobą podczas śpiewania,

lepiej gdy artysta śpiewa z pamięci. Nie zasta-

nawia się wówczas nad tym, którą linijkę tek-

stu ma śpiewać i może skupić się na wykona-

niu, interpretacji i przekazaniu właściwych

emocji.

Najlepsi realizatorzy i producenci starają

się zawsze wydobyć z nagrywanego materiału

i utrwalić jak najwięcej emocji, pasji i właśnie

sztuki. Jeżeli równolegle uda im się osiągnąć

idealne technicznie brzmienie, to sukces muro-

wany.

5 Jeżeli śpiewak chce nagrać swoje partie ska-

cząc i trzymając mikrofon w ręku (bo za-

wsze tak robi na próbach i koncertach), to za-

miast upierać się przy ustawianiu go na bacz-

ność przed statywem, nawet wtedy, gdy twój

demon perfekcjonizmu podpowiada ci, żeby

gnałem, który dostaje także nagrywający

wokalista. Dzięki temu będziesz mógł ustawić

mu idealne proporcje odsłuchu, aby zaśpiewał

tak jak trzeba.

K³ad¹c na jedn¹ szalê ca³kiem przeciêtnie, lecz po-

prawnie brzmi¹c¹ œcie¿kê – emocjonaln¹ bombê, a na

drug¹ idealne technicznie, lecz pozbawione wyrazu

wykonanie zawsze warto wybraæ to pierwsze, choæby

utwór mia³ zabrzmieæ przez to mniej atrakcyjnie.

tego w żadnym wypadku nie robić, spróbuj wy-

razić na to zgodę.

Dlaczego? Emocje są w nagraniach dużo

cenniejsze niż techniczna doskonałość. Jakoś

tak się składa, że niewielu inżynierów dźwię-

ku jest w stanie przychylić się do tego twier-

dzenia. To jednak prawda, którą warto zrozu-

mieć i zaakceptować. Zgodzą się z moim

stwierdzeniem na pewno ci, którzy jednocze-

śnie nagrywają i produkują własną muzykę.

Kładąc na jedną szalę całkiem przeciętnie, lecz

poprawnie brzmiącą ścieżkę – emocjonalną

bombę, a na drugą idealne technicznie, lecz

pozbawione wyrazu wykonanie zawsze warto

wybrać to pierwsze, choćby utwór miał za-

brzmieć przez to mniej atrakcyjnie.

Dlaczego? Po jakimś czasie nie zwraca się

już uwagi na zastosowaną kompresję bądź ko-

rekcję dla ścieżek, lecz na wartość artystyczną

utworów. Słyszeliście genialny utwór „So Lone-

ly” The Police z ich debiutanckiej płyty? Prze-

cież na początku tego kawałka słychać skanda-

liczne brumy przystawek gitary przebijające się

bezlitośnie w miksie! Kawałek nagrywano na

czterech śladach i wiele ścieżek trzeba było

zgrywać do jednej ścieżki. Brumy gitarowe zo-

stały, bo ważniejszy dla wszystkich był powala-

jący, świetny wokal Stinga. Czy komuś to kie-

dykolwiek przeszkadzało?

11 sposobów na poprawê atmosfery

Prowadź wokalistę, a także wszystkich na-

grywających muzyków przez nagrania. Słuchaj

tego co nagrywają, podpowiadaj w jakim kie-

runku powinni zmierzać z wykonaniem czy in-

terpretacją. Muzycy lubią mieć takiego przewod-

nika, dzięki któremu czują się pewniej. Jeżeli nie

czujesz tego w jakim kierunku prowadzić wyko-

nawców, kieruj się intuicją, poprawnością tech-

niczną bądź przykładami z podobnych nagrań

referencyjnych. Możesz też zapytać muzyków,

jak im możesz pomóc.

Rola przewodnika, o której mowa, nie jest

właściwie zadaniem realizatora nagrań, lecz

producenta. Ucz się produkowania nagrań pod-

czas ich realizacji. Im więcej nagrań zrealizu-

jesz, tym więcej będziesz wiedział o ich produk-

cji. Jeżeli sesja nie ma opłaconego producenta

i nie jest nim nikt z nagrywanego zespołu, nie

wahaj się przejąć pałeczki producenta. Sporo

się w ten sposób nauczysz.

kie niepotrzebne osoby z reżyserki i pomiesz-

czeń, w których nagrywasz ścieżki razem z wo-

kalistą. Śpiewający lubią mieć spokój, aby się

skupić. Osoby zaglądające przez szybę reżyserki,

chodzące po studiu itd. zawsze przeszkadzają

wokaliście, choćby zapewniał, że jest inaczej.

Estrada i Studio • paŸdziernik 2006

3 Poproś wokalistę o to, by dostarczył Ci dru-

6 Zwróć uwagę na to, czy wokalista zwykle

4 Poproś wokalistę o to, by nauczył się tek-

7 Pamiętaj, że muzyka jest dziedziną sztuki.

8 Nagrywając wokal zakładaj słuchawki z sy-

1 Podczas nagrywania wokalu wyproś wszyst-

TECHNOLOGIA Praktyczny poradnik początkującego realizatora

Zrób porządek z niepotrzebnymi osobami

w studiu, a zobaczysz o ile szybciej i lepiej

odbędzie się rejestracja.

Dobry plan to po³owa sukcesu, wiêc dla ka¿dej sesji, nawet

gdy ma to byæ krótka sesja, zrób plan nagrañ na arkuszu pa-

pieru i przygotuj konspekty dla ka¿dego z utworów. Jest to

powszechna praktyka w przyzwoitych, zachodnich studiach

nagrañ, gdzie wiesza siê zawsze na specjalnej tablicy tzw.

track sheets dla sesji.

styczną atmosferę. Wczuj się w utwory

i zainspiruj w ten sposób wokalistę. Ła-

twiej nagrywać osobę pełną entuzjazmu,

która w dodatku ma przed oczami jakąś

wizję dotyczącą własnych nagrań.

wokalista za grosz nie może z siebie

wykrzesać entuzjazmu i śpiewa jak za

karę. Pomóż mu złapać klimat sugeru-

jąc, by zapomniał o tym, że nagrywa.

Niech spróbuje przenieść się gdzieś

w myślach i zaśpiewa swoje partie dla

jakiejś konkretnej osoby. Aktualna bądź

była sympatia to często najlepsze wyj-

ście. Może tekst skierowany jest do ko-

goś konkretnego – niech śpiewak wy-

obrazi sobie spotkanie oko w oko z tą

osobą. Jeżeli brakuje mu wyobraźni,

niech śpiewa wszystko do ciebie. Reali-

zatorzy nagrań to przecież osoby, dla

których również można śpiewać piosen-

ki, nieprawdaż?

Tzw. track sheet z sesji

Mike’a Oldfielda, pod-

czas której nagrano

utwór „Five Miles Out”,

zawiera praktycznie

wszystko co jest zwi¹za-

ne z tym utworem,

w³¹cznie z jego tek-

stem. Tego typu arkusze

by³y czêsto stosowane

w czasach, kiedy reje-

strowano utwory na

wieloœladach taœmo-

wych. Wspó³czesne

track sheets to w zasa-

dzie dokumenty zawie-

raj¹ce informacje

o przebiegu i realizacji

sesji; rozk³ad poszcze-

gólnych œcie¿ek i czêœci

jest doskonale widocz-

ny na ekranach kompu-

terowych rejestratorów

wieloœladowych.

nym podejściem. Utrzymuj pogodę

ducha, nie krzyw się przez szybę reży-

serki. Jeżeli masz zastrzeżenia co do

pewnych kwestii, a zawsze są jakieś za-

strzeżenia, zwracaj uwagę muzykowi na

to co ma zrobić, zamiast czego nie robić.

Nikt z nas nie lubi być ganiony, dlatego

łatwiej nam słuchać pomocnych rad niż

dowiadywać się o błędach. Pochwal też

śpiewaka zawsze wtedy, gdy wykona

coś ciekawego.

nie zawsze uda się złapać wszystko ide-

alnie za jednym podejściem, dlatego po

ujęciu zaproś wykonawcę do wspólnego

odsłuchu i ustalcie co wyszło dobrze,

a co trzeba poprawić i dograć.

Jako realizator, być może nigdy nie

stałeś ze strony mikrofonu właściwej ar-

tystom. Dlatego uświadom sobie, że ar-

tyści, a szczególnie wokaliści nie zno-

szą, gdy podczas ich sesji ktoś śmieje się

w reżyserce. Każdy wokalista ma wraże-

nie, że wszyscy śmieją się z niego, co

jest prawdą tylko w jednym procencie

przypadków. Dodatkowo napięcie potę-

guje fakt, że osoba nagrywająca nie sły-

szy żartów zza szyby.

Powiedzmy też, że powyższy problem

dotyczy w takiej samej mierze począt-

kujących amatorów jak i największych

gwiazd. Osoba o znanym nazwisku nie

przyzna się może do tego, że drażni ją

utworów za jednym podejściem. Tak

nagrane ścieżki mają lepszy feeling, niż

te dogrywane po kawałku. Oczywiście

110

Estrada i Studio • paŸdziernik 2006

2 Spróbuj wytworzyć w studiu entuzja-

3 Są momenty, a także całe sesje, gdy

4 Pomagaj wokaliście swoim pozytyw-

6 Wracając do atmosfery w reżyserce.

5 Nagrywaj linie wokalne do całych

kilka ucieszonych po pachy osób, wyglądają-

cych do niej zza szyby podczas nagrań, lecz

z tego co mi wiadomo, gwiazdy denerwuje to

jeszcze bardziej niż innych. Chcesz być topo-

wym realizatorem? Pilnuj, by w studiu wła-

ściwa atmosfera pojawiała się we właściwym

momencie. Zasugeruj, by śmiechy z fałszowa-

nia wokalisty nie zdarzały się podczas takich

sesji. Nawet jeśli faktycznie fałszuje niemiło-

siernie.

grywa, powiedzmy przez tydzień, zostawienie

ostatniego dnia na wszystkie ścieżki wokalne

jest najgorszym pomysłem, jaki można sobie

wyobrazić. To w Polsce jest niestety powszech-

ną praktyką. W ten sposób marnuje się cenny

czas na szlifowanie solówek i przejść na bęb-

nach, zamiast skupić się na najważniejszej

rzeczy, jaką są wokale i chórki. Według mojej

własnej teorii, lepiej jest nagrać świetne woka-

le już na początku sesji i dokładać do tego

świetną resztę, niż nagrać próbny wokal po to,

by skupiać się na detalach basu czy gitary,

a na końcu rejestrować głosy w nerwowej at-

mosferze.

niech wokalista nagrywa swoje ścieżki

w reżyserce, zamiast w osobnym pomieszcze-

niu. Może znajdziesz jakiś dobry sposób na to,

aby nie musiał zakładać słuchawek i śpiewał

do dźwięków płynących z monitorów?

połowa sukcesu, więc dla każdej sesji,

nawet gdy ma to być krótka sesja, zrób plan

nagrań na arkuszu papieru i przygotuj kon-

spekty dla każdego z utworów. Jest to po-

wszechna praktyka w przyzwoitych, zachod-

nich studiach nagrań, gdzie wiesza się zawsze

na specjalnej tablicy tzw. track sheets dla se-

sji. Plansze te zawierają tytuły utworów, do-

kładny opis ścieżek do nagrania, wykonaw-

ców, tempo utworów, docelowy format, struk-

turę każdego utworu itd. Chodzi o to, by reali-

zator, producent i nagrywający artysta mieli

zawsze przed oczami wszystko co chcą zreali-

zować podczas sesji. Pamiętaj, aby papierowy

harmonogram zrywać ze ściany dopiero wów-

czas, gdy wszystko będzie nagrane, a artysta

w pełni zadowolony z przebiegu sesji opuści

studio i pojedzie do domu. E i S

gardło, nie dobijaj go już w czasie tej sesji.

Nic z tego dobrego nie wyjdzie, a po co masz

nagrywać ścieżki śpiewane nieczysto i na siłę.

nych linii wokalnych na samym początku

nagrań. Niech solidny głos służy za podstawę

dla wszystkich ścieżek instrumentalnych, któ-

re zostaną zbudowane wokół wokalu. Muzycy

będą wtedy bardziej kreatywni i zapewnią lep-

sze pomysły oraz wykonanie.

10 Nagrywaj wokale każdego dnia sesji.

Estrada i Studio • paŸdziernik 2006

7 Jeżeli nagrania wokalu nie idą dobrze,

11 Zawsze powtarzam, że dobry plan to

8 Jeżeli słyszysz, że wokalista ma zmęczone

9 Spróbuj nagrać ostateczne wersje głów-

Zawsze złapiesz coś ciekawego. A to

chórek, a to dwa całe utwory. Jeżeli zespół na-

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: