1.WŁADZA WYKONAWCZA (EGZEKUTYWNA) jest władzą bezpośrednio zarządzającą sprawami państwa. Wprowadza prawa i obowiązki obywateli w życie, jeśli zgodne są one z konstytucją.
PREZYDENT-kadencja 5 lat, najwyższy przedstawiciel RP i gwarant ciągłości władzy państwowej.; może nim zostać: obywatel Polski, który skończył 35 lat; mieszka na terenie Polski przez 5 lat; ma 100 tys głosów poparcia; Wybory mogą być 1 lub 2 turowe, jeżeli nie ma przewagi ponad 50% 14 dni od 1 tury jest 2, opróżnienie stanowiska prezydenta. Kompetencje: 1)ratyfikuje (zatwierdza) i wypowiada umowy międzynarodowe; mianuje i odwołuje pełnomocnych przedstawicieli RP w innych krajach; 2)powołuje sędziów Sądu Najwyższego 3)przyjmuje przedstawienia dyplomatyczne innych państw 4)współdziała z premierem i właściwym ministrem; 5)jest najwyższym zwierzchnikiem sił zbrojnych (mianuje dowódców sił zbrojnych, nadaje stopnie wojskowe), zarządza mobilizację; 6)nadaje obywatelstwo polskie; 7)przysługuje mu prawo łaski.
RZĄD wraz z PREMIEREM
ORGANY ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ
2.WŁADZA USTAWODOWACZA (LEGISLATYWNA) polega przede wszystkim na ustanawianiu obowiązującego prawa; o ważności wyborów decyduje Sąd Najwyższy; pierwsze dwa posiedzenia ustala prezydent, a kolejne marszałkowie; posiedzenia są jawne
SEJM-460 posłów(ukończyli 21 lat; wybrani w wyborach*: powszechnych, tajnych, równych, proporcjonalnych, bezpośrednich); kadencja 4 lata; wybory zarządza Prezydent 90 dni przez upływem kadencji; odbywają się 30 dni przed terminem jej końca;
SENAT-100 senatorów(ukończyli 30 lat i muszą mieć pełnię praw obywatelskich; wybrani w wyborach*: powszechnych, tajnych, bezpośrednich); kadencja 4 lata; sentor nie może być jednocześnie posłem; wybierani na zasadzie większości, mandat otrzymuje osoba z najliczniejszą liczbą głosów
SKRÓCENIE KADENCJI SEJMU I SENATU NASTĘPUJE. GDY: I. Sejm samodzielnie podejmie taką uchwałę, ale tylko w obecności 2/3 głosów, wszystkich posłówII. Decyzją prezydenta, jeżeli nowy rząd, trzykrotnie nie otrzymałby od Sejmu votum zaufaniaIII. Decyzją prezydenta, jeżeli nie w ciągu czterech miesięcy, nie zapadłaby decyzja o przegłosowaniu ustawy budżetowej SKRÓCENIE KADENCJI SEJMU=SKRÓCENIE KADENCJI SENATU
MANDAT PRZEDSTAWICIELSKI: jest 1)generalny-poseł wyraża wole narodu i kieruje się jego interesem 2)niezależny-posła nie obowiązują instrukcje wyborcze 3)nieodwołalny-wyborcy nie mogą odwołać posła IMMUNITET PARLAMENTARNY nietykalność osobista (nie można aresztować bez zgody sejmu isenatu)
FUNKCJE PARLAMENTU: 1) Ustrojodawcza-dokonywanie zmian ustroju i konstytucji 2) Ustawodawcza-regulacji za pomocą ustaw 3) Kontrolna-posłowie składają wotum zaufania lub nieufności 4) Kreacyjna-możliwość tworzenia nowych organów
ORGANY SEJMU:
MARSZAŁEK stoi na czele sejmu; wybierany przez i spośród posłów; kompetencje Marszałka: 1)wyznaczanie terminu i kierowanie obradami sejmu; 2)pełnienie funkcji głowy państwa jeśli prezydent nie jest do tego zdolny 3)Nawiązywanie i utrzymywanie kontaktów z przedstawicielami innych parlamentów europejskich 4)Podejmowanie decyzji o przeprowadzeniu wyborów prezydenckich 5)Przewodniczy obradom Sejmu, do czasu wyboru nowego Marszałka
PREZYDIUM SEJMU w skład wchodzi marszałek i wszyscy wicemarszałkowie
KONWENT SENIORÓW stanowią posłowie z Prezydium Sejmu oraz przewodniczący wszystkich klubów politycznych i kół poselskich, które weszły w jego skład w czasie jego kadencji.
KOMISJE SEJMOWE składają się z posłów i dzielą się na: I. Komisje stałeII. Komisje nadzwyczajne ( ulegają rozwiązaniu zaraz po zakończeniu wszystkich prac)III. Komisje śledcze
KLUBY (min. 15os.)i KOŁA(min. 3os.) składają się z posłów; nikt nie może należeć do kilku klubów/kół
3.KONSTYTUCJA-ustawa zasadnicza, akt fundamentalny w państwie, który określa ustrój polityczny, gospodarczy państwa i naczelnych organów władzy, relacje między nimi oraz prawa i obowiązki obywatelskie ZASADY PRAWA KONSTYTUCYJNEGO: I. Zasada zwierzchnictwa narodu – posiada on prawa i obowiązki i od niego wywodzi się władza RP II. Zasada trójpodziału władzy III. Zasada pluralizmu politycznego-dopuszcza istnienie i działanie wielu partii polit. IV. Zasada sprawiedliwości społecznej V. Zasada jednolitości państwa (państwo unitarne)-podział na jednostki tylko administracyjny VI. Zasada gospodarki wolnorynkowej VII. Zasada samorządności-udział obywateli w samorządach terytorialnych VIII. Zasada republikańskiej formy rządów-władzy się nie dziedziczy IX. Zasada pluralizmu mediów publicznych
4.PODSTAWOWE PRAWA I OBOWIĄZKI CZŁOWIEKA
Do praw i wolności osobistych należą m. in.: 1)prawo do życia 2)nietykalność i wolność osobista 3)prawo do sprawiedliwego procesu 4)prawo do ochrony prawnej życia prywatnego 5)prawo rodziców do wychowania dzieci w zgodzie z własnymi przekonaniami 6)prawo do wolności oraz ochrony tajemnicy komunikowania się 7)prawo do nienaruszalności mieszkania 8)wolność poruszania się po terytorium RP 9)wolność sumienia i religii 10)prawo do wolności poglądów oraz do rozpowszechniania informacji
Do praw i wolności politycznych należą, zgodnie z konstytucją: 1)prawo do organizowania pokojowych zgromadzeń oraz uczestnictwa w nich 2)wolność zrzeszania się 3)wolność zrzeszania się w związkach zawodowych, organizacjach społeczno-politycznych 4)prawo do uczestnictwa w referendum czy prawo wyboru (prezydenta, posłów, senatorów oraz przedstawicieli do organów władzy samorządowej) 5)prawo do składania wniosków, petycji oraz skarg
W zakres wolności i praw ekonomicznych, socjalnych i kulturalnych wchodzą: 1)prawo do posiadania własności oraz prawo do dziedziczenia 2)wolność wyboru miejsca pracy i wykonywania zawodu 3)prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy 4)prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy spowodowanej chorobą, inwalidztwem czy podeszłym wiekiem 5)prawo do ochrony zdrowia 6)prawo do nauki 7)ochrona praw dziecka 8)wolność twórczości artystycznej i badań naukowych
Obowiązki: 1)wierność i troska o wspólne dobro narodu i społeczeństwa 2)przestrzeganie prawa RP 3)ponoszenie ciężarów i świadczeń na rzecz państwa (np. płacenie podatków) 4)obrona Ojczyzny 5)dbałość o stan naturalnego środowiska, a także ponoszenie odpowiedzialności za jego zagrożenie i niszczenie.
*-POWSZECHNE-głosuje każdy, kto ukończył 18 lat(czynne prawo wyborcze); TAJNE; RÓWNE-głos każdego jest tak samo ważny; PROPORCJONALNE-każda partia otrzymuje ilość mandatów proporcjonalną do ilości głosów; BEZPOŚREDNIE-wybiera bezpośrednio wyborca
Zdzichunia