Tomasz_Pacynski_Nagroda.pdf

Tomasz Pacyński

Nagroda

www.fantastykapolska.pl

Tekst udostępniony na licencji Creative Commons. Uznanie autorstwa – użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych. 3.0. Polska.

Cień przesłonił słońce. Obdarty pastuszek, zajęty kręceniem fujarki z wierzbowego pręta

wzdrygnął się z przestrachem, słysząc dobiegający z góry szum i dziwny, skórzasty łopot.

Zdjęty nagłym, porażającym strachem tkwiącym gdzieś głęboko w podświadomości całych

pokoleń pastuszków cisnął niedokończony instrument na ziemię porzucając swe drugie w

kolejności, zaraz po dłubaniu w nosie, ulubione zajęcie. Z niezwykłą jak na nieco ociężały

umysł szybkością reakcji drapnął w krzaki, pozostawiając powierzone sobie stadko swemu

losowi.

Losowi nader nieprzyjemnemu, jak się wkrótce okazało. Wylęknione jak pastuszek krowy

zbiły się w gromadkę, porażone potężniejącym łopotem i rykiem. Rykiem pikującego od

strony słońca smoka.

Rozpostarte tuż nad ziemią olbrzymie skrzydła wzniosły tumany kurzu, zaprószając

dokumentnie szeroko otwarte oczy skrytego w krzakach pastuszka. Ziemia zadrżała pod

ciężarem bestii, lecz sam moment lądowania i to, co stało się zaraz po nim skrywały kłęby

kurzu i wirujących w powietrzu śmieci. Słuchać było tylko żałosne porykiwanie krów, tupot

racic i ohydne chrupnięcia. Po nieskończenie długiej chwili wszystko ucichło. Kurz zwolna

zaczynał opadać.

Sparaliżowany strachem pastuszek nie mógł zerwać się do ucieczki. Przypadł tylko do

ziemi, rozpłaszczył się na niej, odmawiając w duchu modlitwy do wszystkich świętych ze

szczególnym uwzględnieniem Świętego Jerzego. Nie modlił się o to, by sam Smoczy Rycerz

pojawił się i poraził bestię. Modlił się tylko o to, by smok nie był zbyt spostrzegawczy. Miał

dziwne przeczucie, iż jest smaczniejszym kąskiem niż łykowate, ojcowe krówska.

Kurz i śmieci opadły wreszcie, pokrywając szarym nalotem łąkę. Już nie zieloną. Teraz

zakurzoną zieleń plamiła czerwień posoki, brunatne bruzdy ziemi rozrytej racicami.

Nieruchome lub drgające jeszcze krowie ciała.

Smok z mlaskaniem pożerał wnętrzności wylewające się sinoczerwoną masą z rozdartego

brzucha. Był czujny. Co chwila przerywał posiłek, jego nieproporcjonalnie mała w stosunku

do cielska głowa unosiła się na długiej szyi, błyszczące krwawo oczy rozglądały się uważnie.

Wyglądał na starą, doświadczoną bestię, o czym świadczyły liczne blizny widoczne na nie

pokrytych pancerzem częściach skóry. Jeden z kręconych, baranich rogów był ułamany przy

końcu, zwisające ośle uszy ponadrywane.

Potwór wywlókł jeszcze trochę kiszek, lecz już bez większego entuzjazmu. Zaczął

rozglądać się, wybierając zdobycz, która zabierze ze sobą. Wiedział, że smoki ucztujące na

miejscu polowania nie dożywają późnego wieku.

Z donośnym stęknięciem uniósł się na tylnych łapach. Gdy tak stał, pastuszkowi zdawało

się, że przewyższa wzrostem kościelną dzwonnicę. Strach wszystko wyolbrzymia, smok nie

był wyższy niż pięciu chłopa. Przeciętny, nie żaden okaz.

Smok chwycił wybrane starannie ścierwo w pazury przednich łap, rozpostarł skrzydła.

Z wyraźnym wysiłkiem wzniósł się w powietrze. Tym razem kurz nie przesłonił tej sceny w

całej jej potworności, już lądowanie zdmuchnęło z łąki większość kurzu i śmiecia. Smok

zawisł kilka łokci nad łąką, z wysiłkiem machając skrzydłami. Ciężar zdobyczy nie pozwalał

mu wznieść się pionowo, aczkolwiek nie opadał dzięki efektowi ziemi.

Wiedziony odwiecznym smoczym instynktem ruszył do przodu z głośniejszym łopotem

skórzastych skrzydeł. Po chwili osiągnął prędkość translacyjną i zaczął się wznosić.

Z wysiłkiem przeszedł tuż nad rosnącymi na skraju łąki drzewami przeczesując szczyty koron

pazurami tylnych łap i zniknął.

Pastuszek leżał jeszcze długo z twarzą wtuloną w trawę, nie śmiąc podnieść oczu. Wreszcie

zebrał się na odwagę i pochlipując pobiegł co sił do miasta, aż migały w powietrzu brudne

pięty. Ojcu na razie wolał się nie pokazywać.

***

– Auuu!

Mistrz Erazm rzucił karcące spojrzenie spod obwisłych siwych brwi. Pokręcił z dezaprobatą

głową. Ten chłopak nigdy się nie nauczy, pomyślał niechętnie. Zresztą, chłopak... Pod

trzydziestkę mu idzie, piętnasty rok będzie, jak terminuje, a gwoździa wbić nie potrafi. Inni

dawno się wyzwolili na czeladników, warsztaty własne pootwierali, a ten nic, ino gwoździe

psuje.

Jednak złość przeszła szybko. Mistrz szewski Erazm, artysta w swym zawodzie co najmniej

raz dziennie miał okazję by złościć się na swego wyjątkowo nieudanego ucznia. Zdążył się

przyzwyczaić. Zgodnie ze swą żelazną zasadą powrócił do przerwanej pracy. Zasada owa

brzmiała – pilnuj, szewcze, kopyta!

Obiekt jego złości również nie przejął się niechętnym spojrzeniem. Też był

przyzwyczajony, miał czas, by się przyzwyczaić. Dmuchając na stłuczony palec zagapił się w

przesłonięte zasmolonymi błonami okno warsztatu.

Mistrz wiedział, że nie warto go popędzać. Cóż, nie udał się... Ale nie ma tego złego, co by

na dobre nie wyszło. Ktoś przecież musiał zamiatać warsztat, biegać po piwo dla mistrza

i czeladników, wykonywać wszelkie prace, których nikt inny nie chciał się nawet dotknąć.

A Jamroz, zwany przez wszystkich Zelówą czynił to chętnie i bez protestu, mimo, iż nie był

już pacholęciem, a nawet młodzieńcem. Czynił od początku, od piętnastu bez mała lat. Tylko

szewstwa nie mógł się nauczyć. Dratwa, choćby nie wiadomo jak dobrze nasmolona rwała mu

się w rękach, igły gięły i łamały. Prawie nigdy nie zdarzało się, by trafił w gwóźdź, zamiast

we własny palec. Przyznać należy, że rzadko próbował.

Taki układ ustalił się przez lata i w końcu odpowiadał wszystkim. Mistrzowi Erazmowi, bo

ojciec Jamroza, znany w mieście kupiec bławatny sumiennie od lat wpłacał należność za

nauki syna. Nauczony zresztą doświadczeniem, że w ten sposób wiele oszczędza, bowiem

straty, jakie poniósł przed laty usiłując przyuczyć syna do handlu były znacznie większe.

Układ odpowiadał czeladnikom, którzy mieli się kim wysługiwać i mieli komu robić proste,

rzemieślnicze dowcipy, zwłaszcza w ciżmy.

Co najdziwniejsze, układ zdawał się odpowiadać głównemu zainteresowanemu, co

powodowało, że wszyscy wkoło, nie wyłączając własnego ojca, mieli go za idiotę. Ojcu

należy oddać sprawiedliwość, iż czynił to z ubolewaniem.

Istotnie, Zelówa sprawiał wrażenie idioty, gdy siedział całymi dniami w kącie warsztatu,

wpatrując się przed siebie niewidzącymi oczyma. Albo gdy trzymał godzinami uniesiony

młotek, ze skrzywioną twarzą i zaciśniętymi powiekami, wybierając miejsce do uderzenia.

Nie wyglądał też specjalnie inteligentnie, gdy popędzany rubasznymi klepnięciami

w czerwieniejący kark leciał po piwo.

Zelówie było wszystko jedno. Bowiem wszyscy się mylili. Nie byli w stanie ocenić jego

wartości, wejrzeć w głębię duchową. Żyli jak woły w kieracie, z dnia na dzień, mozolnie

dochrapując się swych żałosnych pragnień, wyzwolenia na czeladników, własnego warsztatu,

tłustej żony i gromadki bachorów. Nie widzieli nic poza kopytem, śmierdzącymi skórami

i lepką smołą. Przeżyją swoje i umrą, pozostanie po nich najwyżej para ciżem. Rozlazła

wdowa i dzieciaki, co radośnie roztrwonią uciułane sztuki srebra.

Jamroz, zwany Zelówą był stworzony do wyższych celów. Miał swoje marzenia,

niedostępne dla przyziemnych profanów. Przekraczające ich zdolności pojmowania. Przecież

już nie raz, jak ludzie prawili, szewczyka spotkała wielka kariera.

Zelówa czekał na swego smoka.

Był tylko jeden mały problem. Czekał już piętnaście lat, a żaden smok nie zapałętał się

w pobliże miasta. Czasy były ciężkie, również dla bezlitośnie tępionych smoków.

Ale wieczny uczeń Jamroz wciąż czekał. I wiedział, że kiedyś nadejdzie dzień, gdy stanie

przed wielką próbą, z której wyjdzie zwycięsko, inaczej przecież być nie może. A wtedy... Aż

westchnął, jak zawsze, gdy o tym myślał. Wtedy sława i szlachectwo, wtedy bogactwo.

Koniec ze śmierdzącym skórą warsztatem, koniec z gderliwym mistrzem. Koniec

z czeladnikami, którzy będą musieli w pas się kłaniać, w obawie, że wypłazuje... Zelówa

uśmiechnął się do siebie. Może wypłazuje, a może i nie... Może grosz z kulbaki rzuci,

uśmiechnie się tylko... Jak to ludzki pan, przecież mógł zabić...

Z tyłu dobiegł śmiech. Czeladnicy pokazywali go sobie palcami.

– Zobacz – zarechotał jeden. – Zelówa znowu mierzy swoje włości...

– Nie – zaprzeczył drugi. – Jak tak siedzi z rozwartą gębą, to dukaty liczy, ani chybi...

Jamroz zamknął istotnie otwartą gębę. Nie zareagował w widoczny sposób. Z wyrazu

twarzy nie można było poznać, iż postanowił, że nie rzuci grosza, jednak wypłazuje.

Plastycznie wyobraził sobie czerwone, wykrzywione strachem, spocone gęby. Trzeba było

przyznać, że wyobraźnię miał bogatą. Jednak miłe, choć wyobrażone krzyki zamilkły

wkrótce, bo w marzeniach pojawiła się ona. Już nie tak odległa, jak ją widywał z dna

wyschniętej, zarzuconej odpadkami fosy. Stojąca wysoko na blankach, niedostępna. Teraz

stała przy jego boku, a on odziany w pancerz wydawał rozkazy swej wiernej straży

i rycerzom z okolicy, co nie mieszkając pospieszyli na wezwanie suwerena... Jego, znaczy się,

męża książęcej córki. Albo nie, teraz w alkowie, białe ramiona wysuwające się spod

niedźwiedzich skór... Skóry osuwają się niżej, już widać...

– Zobacz, teraz o niej zamyśla!

– Istowo! – parsknął drugi głos, krztusząc się śmiechem. – Widać! Ani chybi o...

Mistrz Erazm uniósł głowę znad swej roboty.

– Cichajta! – warknął ze złością. – Z Zelówy jaja sobie robić, wolna wola! Ale od książęcej

córki wara!

Czeladnicy umilkli jak zmyci. Znali ciężką rękę mistrza Erazma. Nagle zajęli się pilnie

swoją robotą.

Twarz Jamroza pokraśniała. Wreszcie zrobił się zły, jak zwykle, kiedy mu przerwali.

Ciekawe, po czym poznali, pomyślał ze złością.

Wkrótce jednak humor mu się poprawił. Co oni wiedzą! Przecież kiedyś pojawi się smok.

***

Czeladnicy poszli już do domów, za przyzwoleniem mistrza oczywiście. Sam mistrz

kończył jakąś pilną pracę, wymagającą jego ręki. Coś dla któregoś z wielmoży, coś, czego nie

można powierzyć czeladnikom. Zapadł już wczesny, jesienny zmierzch, mistrz pracował przy

świetle kopcącego kaganka, mrużąc krótkowidzące oczy.

Jamroz czekał cierpliwie, aż przyjdzie jego kolej. Kolej na pozamiatanie izby, wygaszenie

ognia na palenisku. A kiedy już to zrobi, będzie mógł pójść na stryszek, do swej izdebki nad

warsztatem. Będzie mógł położyć się na posłaniu i układać plany. Trzeba być

przygotowanym. Smok może zjawić się w każdej chwili. Trzeba mieć plan, by pokonać

bestię.

Coś było w tym jesiennym zmierzchu, coś, co przejęło wrażliwą duszę Zelówy zwątpieniem

i zniechęceniem. Nie po raz pierwszy zresztą. Bo ile można czekać? Sam był jeszcze młody,

dla mężczyzny to pełnia sił. Ale, na Boga, książęca córka się starzeje! A smoka jak nie ma,

tak nie ma...

Może w ogóle już nie ma smoków?

Z wysiłkiem odepchnął od siebie defetystyczne rozmyślania. Kiedyś zjawi się smok, musi

się zjawić. Przecież jestem do tego stworzony, pomyślał z nowym przypływem optymizmu.

Skrzypnęły drzwi, płomyk kaganka zamigotał od podmuchu. Mistrz Erazm uniósł głowę.

– Hej, Zelówa! – dobiegł od drzwi wesoły, choć nieco bełkotliwy okrzyk. – Skończyłeś? To

chodź na piwo, wy, szewcy...

Przybysz nie dokończył, że szewcy zwykli mieć pieniądze, czego o uczniach mularskich nie

można powiedzieć.

Zelówa zobaczył, iż przekrwione oczy jego przyjaciela, ucznia mularskiego zwanego

Obszczymurem prawie wyszły z orbit. Obszczymur zbladł tak, że twarz przypominała

kolorem wapno, plamiące jego fartuch. Tylko fioletowy nos, którego barwa była

niewątpliwym skutkiem trapiącej mularzy choroby zawodowej pozostał fioletowy.

– Wybaczcie, mistrzu Erazmie – wybełkotał, zrywając z głowy czapkę. – Nie wiedziałem...

Odwrócił się i zniknął bez słowa.

Mistrz Erazm bez słowa powrócił do przerwanej pracy, uśmiechając się pod wąsem. Nie był

formalnie we władzach cechu, nie miał nic do mularzy. Ale z jego zdaniem liczyli się

wszyscy. Zaś Obszczymur miał się niedługo wyzwalać na czeladnika.

Kaganek znów świecił równym płomieniem. Mistrz pochylił się niżej, przygryzł obwisły

wąs, jak zwykle, gdy praca wymagała uwagi i skupienia. Nie zwracał uwagi na dobiegające

z zewnątrz, od bramy miejskiej odgłosy rogów. Nie zwrócił uwagi nawet wtedy, gdy

nierównym rytmem rozdzwonił się kościelny dzwon.

Drzwi z łomotem uderzyły o ścianę. Kaganek zamigotał, zgasłby niechybnie, gdyby mistrz

nie osłonił go dłonią.

Gdy płomień rozgorzał równym blaskiem mistrz Erazm wyprostował się ze ściągniętą

gniewem twarzą, widząc stojącego w drzwiach, dyszącego Obszczymura.

– To niebywałe – syknął groźnie. – To zupełnie niebywałe, żeby taki gówniarz jak ty

przeszkadzał mistrzowi w pracy. Poczekaj, już ja...

To rzeczywiście było niebywałe, bo mularczyk nie pozwolił mistrzowi skończyć.

– Smok! – wydyszał. – Smok srogi wioski pustoszy!

***

Dwie niedziele minęły jak z bicza trzasł. Jamroz był w rozpaczy. Co dzień przychodziły

nowe, straszliwe wieści. Podgrodzie pękało w szwach od koczujących wieśniaków, którzy

w panice porzucili swe wioski i chudobę, a poniektórzy korzystając z okazji również baby

i bachory. Od obozowiska uchodźców unosił się straszliwy zaduch nędzy i strachu, a także

czegoś jeszcze, tłumiąc nawet zwyczajny odór rynsztoków i wypełnionej wszelkimi

odpadkami fosy.

Jak wieść niosła smok poczynał sobie srodze, od czego blady strach padł na ludność,

zbrojnych i drużyny książęcej nie wyłączając. Jedyna nadzieja w odsieczy, po którą posłał

książę umyślnego, zaraz, jak tylko złowieszczą nowinę usłyszał. Tą jedyną nadzieją żył cały

gród.

I tylko jeden człowiek jej nie podzielał. Zelówa.

Dla niego był to koniec marzeń.

Dwie niedziele. Zda się, dużo czasu, by na bestię wyruszyć, łeb plugawy odciąć, rzucić go

księciu pod nogi. A potem nagrody zażywać, szlachectwa dostąpić, książęcą córkę...

Zelówa zmełł pod nosem plugawe przekleństwo. Miło byłoby pomyśleć, co zrobi z książęcą

córką, ale... Dwie niedziele. A on wciąż nie był gotów.

To była straszliwa ironia losu. Całe lata przygotowywał się do tej chwili. To nieprawda, że

był bezwolnym marzycielem. Wiele czasu poświęcił na zgłębianie smoczych obyczajów.

Zbierał każdy strzęp informacji, choćby najbardziej nieprawdopodobnej, każdą pogłoskę. Nie

było bajki czy legendy, której by nie znał. Znał wszelkie rodzaje smoków, ich obyczaje.

Oglądał przerażające ryciny, zadręczał mnichów z klasztornego skryptorium, by wynajdowali

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: