Ilsa J. Bick

Prochy

Asches

Przekład Agnieszka Zajda

Davidowi, teraz i na zawsze

Mówię ci – przeszłość jest wiadrem popiołów...

Carl Sandburg Preria, przeł. Marek Skawarnicki

– Gdzie jesteś? – zażądała odpowiedzi ciotka Hannah, kiedy tylko Alex nacisnęła „odbiór”. – Co ty najlepszego wyprawiasz?

– Właśnie wjechałam do Michigan – odparła Alex, na początek wybierając łatwiejsze pytanie. Kiedy dostrzegła powitalną tablicę: „Wspaniałe jeziora! Wspaniała zabawa!”, ogarnęło ją uczucie, że coś się rozpoczyna, rozrasta, zupełnie jakby dotychczas podróżowała wśród wiecznej nocy samotną drogą, otoczoną gęstym, czarnym lasem, i dopiero teraz ujrzała pierwszy przebłysk słońca. – Musiałam zatankować. – To kompletnie nie miało nic do rzeczy.

– Michigan. A cóż takiego, do cholery, jest w Michigan? – Drugi mąż Hannah był Brytyjczykiem. Ale ona nie. Pochodziła z Sheboygan w Wisconsin (miejsca, które zdaniem Alex naprawdę nie istniało, dopóki nie napomknęli o nim Everly Brothers) i twierdziła, że „do cholery” jest o wiele lepsze od innych przekleństw, ponieważ dzięki niemu wszyscy znajomi – w większości luteranie – uważali ją za wprost czarującą: Och, ta Hannah. Więc ciotka powtarzała „do cholery” dosyć często, zwłaszcza w kościele.

– Mnóstwo rzeczy – odpowiedziała Alex. Stała o kilka stóp od toalet na stacji benzynowej, oblana łososiowo-różowym blaskiem zachodu. Po przeciwnej stronie szosy billboard proponujący odwiedzenie krainy amiszów walczył o palmę pierwszeństwa z drugim, który namawiał rodziny, by oddawały swoich staruszków do hospicjum o nazwie Zorza Polarna („Boże światło w mroczną porę”), a jeszcze inny zalecał wizytę w Muzeum Górnictwa Rud Żelaza na północ od Orenu. – Po prostu potrzebowałam trochę czasu.

– Czasu? Na co? – Głos ciotki Hannah brzmiał surowo. – Myślisz, że to jakaś cholerna gra? Mówimy o twoim życiu, Alexandro.

– Wiem. Po prostu... – Bawiła się srebrnym gwizdkiem na łańcuszku, który nosiła na szyi. Gwizdek był podarunkiem od ojca przed ich pierwszą całonocną wędrówką, kiedy Alex miała sześć lat. „Kochanie, gdybyś kiedykolwiek wpadła w tarapaty, po prostu zagwiżdż, a pojawię się w ułamku sekundy”. Było to jedno z jej nielicznych, wyraźnych, bezcennych wspomnień o nim. – Muszę to zrobić teraz, dopóki jeszcze mogę.

– Rozumiem. Więc oni są z tobą?

Alex wiedziała, o co – o kogo – ciotka pyta.

– Tak.

– Widzę, że brakuje również broni twojego ojca.

– Wzięłam ją.

– Rozumiem – powtórzyła ciocia Hannah, chociaż jej ton sugerował, że tak naprawdę wcale nie rozumie. – Naprawdę uważasz, że samobójstwo jest rozwiązaniem?

– To właśnie myślisz? – Gdzieś za swoimi plecami Alex usłyszała, jak otwierają się drzwi toalety, a chwilę później minęły ją dwie dziewczyny, Jasny Koński Ogon i Ciemny Koński Ogon, obie w błękitnych bluzach z napisem „Liceum Somerville” i odrysowaną według szablonu tenisową rakietą w błysku bieli. – Myślisz, że mam zamiar się zabić?

Pożałowała tych słów, kiedy tylko padły z jej ust. Gapiąc się na nią, blondynka pochyliła się i szepnęła coś brunetce, a brunetka obrzuciła Alex ciekawskim spojrzeniem. Oba Końskie Ogony wykonywały rutynowy układ zerknięcie-szept-chichot przez całą drogę do leciwego szkolnego busa i znękanego starszego okularnika o fryzurze Einsteina.

Alex odwróciła się do nich tyłem z płonącymi policzkami.

– W ogóle nie o to chodzi.

Chociaż faktycznie nie dawało się zaprzeczyć, że już kilka razy, po paru łykach jacka danielsa, wyciągała ojcowski pistolet i poważnie mu się przyglądała. Powstrzymywał ją głównie strach, że może jej drgnąć ręka i skończyłoby się na zafundowaniu sobie lobotomii, a to już zbyt żałosne. Oczyma wyobraźni widziała różne plotkary – takie jak Jasny Koński Ogon i Ciemny Koński Ogon – podniecające się potem podczas szkolnego lunchu: „Rany, ale dno”.

Ciotka Hannah powiedziała:

– Tak, ale gdybyś zamierzała wrócić, nie zabierałabyś ich.

– Nie. To tylko znaczy, że oni nie wrócą.

– Alexandro, nie musisz tego robić sama. Twoja mama była moją siostrą. – Głos ciotki stał się odrobinę łzawy. – Wiem, że ona nigdy by się na coś takiego nie zgodziła. To nie było ich intencją.

– Więc chyba dobrze się składa, że skoro ich nie ma, nie mogą protestować?

W ciągu nanosekundy Hannah przeszła od wilgoci łez do pustynnej oschłości.

– Nie mów do mnie takim tonem, Alexandro. Masz dopiero siedemnaście lat. Jesteś ciężko chora i nie na tyle dorosła, żeby wiedzieć, co jest w tej sytuacji najlepsze. Upór i rozczulanie się nad sobą nie są żadnym rozwiązaniem.

Ta rozmowa prowadziła donikąd. Ciocia Hannah widziała jedynie sierotę z guzem mózgu wielkości piłki tenisowej, nastolatkę, która w końcu załamała się pod naporem stresu.

– Wiem. Masz rację. Smęcenie i wkurzanie innych niczego nie załatwiają.

– Dobrze. To żeśmy sobie co nieco wyjaśniły. – Ciotka głośno wytarła nos. – Kiedy wracasz?

Och... może nigdy?

– W pierwszym tygodniu października. Pewnie... ósmego?

Usłyszała, jak Hannah po cichu liczy.

– Dwanaście dni? Dlaczego tak długo?

– Tyle mi zejdzie na wędrówkę tam i z powrotem.

– Wędrówkę?

– Cóż, tam nie ma szos.

– Chyba nie mówisz poważnie? Nie jesteś wystarczająco silna.

– Oczywiście, że jestem. Od ostatniego cyklu minęły już trzy miesiące. Biegam, pływam, dźwigam. Znowu podskoczyła mi waga. Jestem bardzo silna.

– A co z nową terapią? Zaczynasz ją za trzy dni i...

– Nie zamierzam poddawać się już żadnym terapiom.

– Doktor Barrett jest przekonany, że ta metoda... – Ciotka nagle umilkła, kiedy dotarło do niej znaczenie słów Alex. – Co? Co przez to rozumiesz, że nie zamierzasz poddawać się żadnym terapiom? Nie bądź śmieszna. Oczywiście, że musisz. Co mówisz?

– Mówię, że już po mnie, ciociu.

– Ale... ale ten nowy eksperymentalny lek... – wybełkotała Hannah. – I twoja kuracja, PEBBLE... [PEBBLE - akronim Probes Encapsulated By Biologically Localized Embedding, (ang.) pebble- kamyk (przyp. tłum.).]

– Dobrze wiesz, że nie zadziałają. – Tak jak nowy lek, PEBBLE – Nanosondy Wstawiane przez Biologicznie Umiejscowione Osadzenie – też były środkiem eksperymentalnym. Mikroskopijne granulki, wypełnione trucizną i pokryte specjalną światłoczułą substancją chemiczną, wstrzyknięte do jej krwiobiegu wędrowały aż do mózgu, gdzie przywierały do guza: upartego potwora, który, mimo wielu serii naświetlań i chemoterapii, nie chciał zniknąć. Aktywowane przez sondę optyczną granulki miały uwolnić swój śmiercionośny ładunek. Jednak po czterech próbach nie uwolniły, chociaż lekarze ładowali jej mózg porcjami kamyków wystarczającymi na kilka tuzinów automatów do gry we flipera.

– Musisz dać im trochę czasu, Alexandro.

Łatwo ci mówić. Ty masz czas.

– Ciociu Hannah, minęły już dwa lata, odkąd go wykryli. Jak dotąd nic nie zadziałało.

– To prawda, ale guz rośnie stosunkowo powoli. Doktor Barrett powiedział, że jesteś w stanie trzymać się jeszcze przez kilka lat, a do tego czasu wynajdą nowe lekarstwa.

– Albo i nie. Ja po prostu już tak dłużej nie mogę. – Spodziewała się wybuchu, lecz w rozmowie nastąpiła nagła przerwa. Cisza przeciągała się tak długo, aż Alex pomyślała, że coś przerwało im połączenie. – Ciociu Hannah?

– Jestem. – Chwila milczenia. – Kiedy podjęłaś decyzję?

– W zeszłym tygodniu, po wizycie u Barretta.

– Dlaczego teraz?

Bo trzęsie mi się lewa ręka. Bo nie czuję żadnych zapachów. Bo w głowie siedzi mi pełno malutkich, malusieńkich kamyczków, które nie działają, co oznacza jeszcze więcej regularnej chemii i radioterapii, a ja mam już dość tracenia włosów i wyrzygiwania flaków na darmo, i odbywania lekcji w łóżku. I nie zamierzam trafić do jakiegoś hospicjum. Bo tym razem to ja dyktuję warunki.

Ale powiedziała tylko:

– Nie myślę, żeby miało być lepiej. Muszę to zrobić, póki jeszcze mogę.

Znowu cisza.

– Przypuszczam, że szkoła będzie się o ciebie dopytywać. A doktor Barrett dostanie ataku apopleksji.

W głębi duszy Alex uważała, że Barrettowi być może ulży. Koniec z przymusem patrzenia na dobre strony choroby.

– Co zamierzasz im powiedzieć?

– Coś wymyślę. Zadzwonisz?

– Kiedy wrócę – obiecała, nie mając pewności, czy dotrzyma słowa. – To znaczy, kiedy wrócę do samochodu. Jak tylko znajdę się w Waucamaw, komórka straci zasięg.

– A co ja mam robić? Wywiesić latarnię na wieży? Obijać się bezczynnie? Dziergać na drutach? – Alex nie odpowiedziała, więc ciotka ciągnęła: – Jestem w połowie zdecydowana zadzwonić na policję, żeby cię przywlekli z powrotem.

– A co mówi ta druga połowa?

– Że jesteś uparta. Że kiedy sobie coś postanowisz, nie ma z tobą dyskusji. – Na chwilę zamilkła. – I że nie jestem pewna, czy cię obwiniam. Co nie znaczy, że moim zdaniem postępujesz słusznie. Ale cię rozumiem.

– Dzięki.

– Drobiazg. – Ciotka Hannah westchnęła. – Och, Alex, uważaj na siebie, dobrze? Postarasz się wrócić cała i zdrowa?

– Nic mi się nie stanie. Przecież już wędrowałam z plecakiem.

– To nie twoje umiejętności podaję w wątpliwość. Rozpalić ogień, żyć z darów ziemi, wybudować dom z gałązek i gumy do żucia... zupełnie jak twój ojciec. W razie ataku cholernych zombie jesteś przygotowana.

– Dzięki – powtórzyła Alex wbrew łzom szczypiącym ją w oczy. Płacz nie był sposobem, w jaki chciała to zakończyć. – Chyba już muszę iść. Kocham cię, ciociu Hannah.

– Och, ty cholerny głuptasku – odparła ciotka. – Myślisz, że tego nie wiem?

Już nigdy więcej ze sobą nie rozmawiały.

Część I

Góra

1

Cztery dni później przycupnęła na zlodowaciałym skalnym występie i czekając, aż zagotuje się woda na kawę, ostrzyła wykałaczkę z olchowego patyka. Od północnego zachodu zawiewał silny wiatr, wilgotny i zimny. Daleko w dole Moss River lśniła w słonecznym blasku. Jak błyszcząca wstążka wiła się przez głęboką dolinę wśród bezlistnych drzew, srebrzystobłękitnych świerków, ciemniejszej zieleni gęstego szaleju i pierzastych sosen białych. Rześkie powietrze pachniało ostro – to znaczy, dla Alex w ogóle nie miało zapachu. Do czego zdążyła przywyknąć, bo już dobrze ponad rok temu straciła powonienie.

Zaskoczył ją ten chłód, ale też nigdy przedtem nie wędrowała po Waucamaw pod koniec września. Park stanowy Waucamaw Wilderness zawsze był letnią przygodą z rodzicami, kiedy to największy problem stanowiły dokuczliwe kuczmany, krwiożercze komary i upał zdolny roztopić człowieka w kałużę potu. Teraz każdego ranka pod nogami chrzęścił jej kruchy lód, a stopy ślizgały się na oszronionych korzeniach i gołej skale. Droga była zdradliwa. Każdy krok zapraszał do skręcenia nogi w kostce. Im dalej na północ i bliżej do Jeziora Górnego (nadal miała przed sobą dwa dni marszu i tylko zamgloną, purpurową smugę plamiącą horyzont), tym bardziej wzrastało ryzyko złej pogody. Na zachodzie pod burą warstwą chmur Alex dostrzegła właśnie pierzaste, niebiesko-szare wiry deszczu, przewiewane ku południowi. Jednak nad nią rozciągało się błękitne niebo. Dzień obiecywał rześką, piękną pogodę i jeszcze coś, co z pewnością bardzo spodobałoby się rodzicom.

Gdyby tylko Alex mogła sobie ich lepiej przypomnieć.

Najpierw pojawił się dym.

Miała wtedy piętnaście lat i była sierotą; sytuacja raczej beznadziejna, chociaż minął już rok, żeby się pozbierać. Kiedy smród dymu nie ustępował, mimo że nigdzie się nie paliło, ciotka zadecydowała, że Alex cierpi na jedną z tych pourazowych historii, i wyprawiła ją do psychiatry, wypisz wymaluj niedoszłej gestapówki, która prawdopodobnie nosiła czarne szpilki i tłukła męża („Aha, dym? To powtórka z wypadku rodziców, prawda?”) Tyle że ta lekarka była autentycznie bystra i szybko skierowała Alex do neurochirurga, doktora Barretta, a on wykrył potwora.

Oczywiście, guz okazał się nowotworem złośliwym i nieoperacyjnym. Więc dostała chemię i naświetlania, wypadły jej włosy i brwi. Plus: nogi i pachy nigdy nie wymagały golenia. Minusem było to, że przeciwwymiotne leki nie działały – takie już jej szczęście – i rzygała mniej więcej co pięć minut, doprowadzając szkolne bulimiczki do lekkiego szaleństwa, bo była w tej dziedzinie totalną profesjonalistką. Pomiędzy kuracjami przestawała rzygać, a włosy, bujne i czerwone jak krew, znowu odrastały. Chroniczny ból głowy szemrał jej w skroniach, ale jak mawiał doktor Barrett, od bólu jeszcze nikt nie umarł. To prawda, jednak czasami nie dawało się też zbytnio cieszyć życiem. W końcu zapach dymu zniknął – lecz wraz z nim zniknęły też wszystkie inne, ponieważ potwór nie skurczył się, ale nadal po cichu rósł i ją pożerał.

Nikt jej nie ostrzegł, że kiedy całkowicie traci się powonienie, wiele wspomnień wygasa. W jakiś sposób zapach sosny wyczarowuje w mózgu migawkę z choinkowymi świecidełkami, lampkami i błyszczącym aniołem albo gałka muszkatołowa i maślany cynamon ukazują wam na mgnienie oka jasną kuchnię i mamę, która podśpiewuje pod nosem, wciskając do szklanego naczynia ciasto na tartę. Bez zmysłu węchu wspomnienia wypadają jak monety z rozdartej kieszeni, aż wreszcie przeszłość obraca się w proch i wasi rodzice stają się pustymi miejscami w pamięci – jak dziury w szwajcarskim serze.

Jąkający się rytm – coś pośredniego pomiędzy kosiarką do trawników a karabinem półautomatycznym – zakłócił ciszę. Chwilę później Alex dostrzegła samolot. Biały jednośmigłowy samolot zadaniowy przelatywał nad doliną, kierując się na północny zachód. Sprawdziła czas: za dziesięć ósma. Punktualny drań. Po czterech dniach doszła do wniosku, że ta sama maszyna kursuje dwa razy w ciągu doby – każdego ranka trochę przed ósmą i każdego popołudnia około czwartej dwadzieścia. Według tych przelotów można było niemal regulować zegarek.

Warkot zanikł i cisza jak szklany klosz znowu okryła las. Z odległej doliny nadpłynęło głuche stuk-puk dzięcioła. W sosnach zaskrzeczało trio wron, jastrząb żłobił leniwą spiralę na niebie.

Alex siorbnęła kawę i usłyszała, jak ją przełyka. Napój nie miał zapachu ani smaku, był po prostu ciemny i gorący. I wówczas kątem oka coś zauważyła. Po prawej stronie mignął miękki, jasnobrązowy, niewyraźny kształt. Rzuciła szybkie spojrzenie, nie oczekując niczego bardziej ekscytującego niż wiewiórka albo pręgowiec.

Pies był więc, hm, swego rodzaju niespodzianką.

2

Zamarła.

Pies był chudy, ale muskularny, z szeroką klatką piersiową, czarną maską i ciemnym nalotem na płowej sierści. Wyglądał jak owczarek niemiecki, tylko o wiele mniejszy, może jeszcze nie w pełni wyrośnięty? Do grzbietu miał przyczepiony jasnoniebieski plecaczek, wokół szyi migotał łańcuch obroży.

Gdzieś niżej, ze ścieżki dobiegał słaby szelest liści. Pies zastrzygł uszami, jego ciemne ślepia nie odrywały się od Alex. Po chwili od strony zbocza przypłynął męski głos:

– Mina? Znalazłaś coś, malutka?

Zwierzę wydało cichy skowyt, jednak nie ruszyło się z miejsca.

– Halo? – Gardło Alex było całkiem suche, więc okrzyk zabrzmiał dość ochryple. Oblizała wargi i spróbowała przełknąć ślinę mimo języka nagle tak szorstkiego jak papier ścierny. – Hm... czy mógłby pan zawołać swego psa?

Głos doleciał ją znowu:

– O Boże, przepraszam. Proszę się nie bać, ona nic złego nie zrobi... Mina, leżeć, malutka.

Mina natychmiast wykonała rozkaz i opadła na brzuch. Dobry znak. W tej pozycji nie wyglądała nawet w połowie tak przerażająco.

– Waruje? – zawołał nieznajomy.

A gdyby nie posłuchała? Wtedy co?

– Yhm.

– Doskonale. Momencik, już prawie jesteśmy... – Chwilę później na górę wygramolił się zarośnięty mężczyzna ze strzechą siwych włosów i laską w prawej dłoni. Ubrany był jak drwal, aż po czarny golf pod czerwoną flanelową koszulą. Siekiera w futerale dyndała przy stelażu plecaka.

Dziewczynka – jasne kucyki – trzymała się o krok czy dwa z tyłu. Miała różowy dziecięcy plecaczek Hello Kitty, dopasowaną do niego kolorem puchową kurtkę z kapturem i nadąsaną minę. Para białych słuchawek wciskała się w jej uszy, ale dźwięk był tak głośny, że Alex mogła uchwycić nawet najsłabsze basy.

– Witaj – zawołał starszy facet. Kiwnął głową w stronę zaparzarki do kawy. – Poczułem ten zapach już w połowie szlaku, więc postanowiłem pójść za swoim nosem. Tylko że Mina mnie wyprzedziła. – Wyciągnął rękę. – Jack Cranford. A to moja wnuczka, Ellie. Ellie, przywitaj się.

– Cześć – powiedziała dziewczynka bezbarwnym tonem. Alex uznała, że ma jakieś osiem-dziewięć lat i już o wiele za dużo tupetu. Głowa małej podrygiwała w rytm muzyki.

– Hej – odparła Alex. Nie uczyniła żadnego ruchu, żeby uścisnąć dłoń faceta, nie tylko dlatego, że ze swoją siekierą, psem i naburmuszonym dzieciakiem był jej kompletnie obcy. Po prostu sposób, w jaki Mina ich obserwowała, budził podejrzenie, iż z entuzjazmem chwyciłaby palce Alex jako pierwsza.

Starszy pan czekał. Jego uśmiech stał się trochę niepewny, a w oczach pojawiło się pytanie. Kiedy Alex nie zaoferowała niczego więcej, wzruszył ramionami, cofnął rękę i miłym tonem powiedział:

– Rozumiem. Gdybym był na twoim miejscu, też bym sobie nie ufał. I przepraszam za Minę. Zupełnie zapomniałem, że po Waucamaw włóczy się kilka sfor dzikich psów. Musiała napędzić ci stracha.

– W porządku – skłamała Alex i pomyślała: dzikie psy?

Milczenie przeciągało się. Dziewczynka podrygiwała ze znudzoną miną. Suka wywiesiła jęzor jak wilgotną, różową wstęgę i zaczęła ziajać. Alex zauważyła, jak spojrzenie mężczyzny przeskakuje z jej twarzy na namiot i błyskawicznie wraca.

– Zawsze jesteś taka rozmowna?

– Och. No... – Jak to możliwe, że dorosłym uchodzi na sucho wygłaszanie uwag, które w jej ustach brzmiałyby impertynencko? – Nie znam pana.

– Jasne. Jak wspomniałem, mam na imię Jack. To jest Ellie, a to Mina. A ty jesteś... ?

– Alex. – Pauza. – Adair. – Miała ochotę samą siebie kopnąć. Odpowiedź była odruchem, podobnym jak nieignorowanie pytań nauczyciela.

– Miło cię poznać, Alex. Wydaje mi się, że masz w sobie coś irlandzkiego, z tymi oczami skrzata i rudą grzywką. W tutejszych okolicach nie spotyka się wielu Irlandczyków.

– Mieszkam w Evanston. – Jakby to coś tłumaczyło. – Hm... ale mój tata pochodził z Nowego Jorku. – Co ona najlepszego wyprawia?

Lewa brew starszego pana uniosła się.

– Rozumiem. Więc jesteś tu sama?

Na to pytanie postanowiła nie odpowiadać.

– Wcale nie słyszałam pańskiego psa.

– Och, nic dziwnego. Obawiam się, że to skutki jej tresury. Prawdę mówiąc, Mina nie jest moja. Formalnie należy do Ellie.

– Dziadkuuu... – Dziewczynka przewróciła oczami.

– Daj spokój, kochanie, powinnaś być z tego dumna – powiedział Jack. A do Alex: – Mina to malinois, czyli w zasadzie owczarek belgijski. Jest psem wojskowym. Dawniej zajmowała się wykrywaniem bomb, ale teraz przeszła już na emeryturę. – Zdobył się na smutny uśmiech, który nie sięgnął oczu. – Należała do mego syna, Danny’ego... taty Ellie. Poległy w akcji. Irak, prawie rok temu.

Kąciki warg dziewczynki opadły, a skraj rumieńca sięgnął łuków jarzmo...