WYKŁAD II
1. Definicje systemu finansowego
Definicja nr 1: Jest to zbiór rynków i instytucji finansowych, z których korzysta się przy okazji zawierania kontraktów (umów) finansowych oraz dokonywania wymiany aktywów finansowych i ryzyka finansowego.
Definicja nr 2: Jest to mechanizm współtworzenia i przepływu strumieni pieniężnych między niefinansowymi a finansowymi oraz między finansowymi podmiotami ekonomicznymi, w skład którego wchodzą:
• instrumenty finansowe,
• rynki finansowe,
• instytucje finansowe,
• zasady określające sposób funkcjonowania systemu finansowego.
Definicja nr 3: System finansowy jest częścią finansowego (nierealnego) systemu ekonomicznego i obejmuje:
• rynkowy system finansowy,
• publiczny system finansowy.
2. Zadanie systemu finansowego
Głównym zadaniem systemu finansowego jest współuczestniczenie w tworzeniu powszechnie akceptowanego środka dokonywania transakcji (czyli pieniądza) oraz umożliwienie jego przemieszczania między niefinansowymi podmiotami ekonomicznymi (gospodarstwami domowymi, przedsiębiorstwami i państwem).
3. Funkcje systemu finansowego
FUNKCJA PŁATNICZA – system fin. powinien zapewniać sprawne działanie mechanizmu rozliczeń transakcji gospodarczych, zwłaszcza kupna towarów i usług
FUNKCJA PŁYNNOŚCI – system fin. umożliwia i ułatwia zamianę pap.wart i innych aktywów finansowych na gotówkę (pieniądz)
FUNKCJA OSZCZĘDNOŚCI – s.f. umożliwia lokowanie oszczędności, ograniczając różnorakie ryzyko i na atrakcyjnych warunkach (chodzi o zachęcenie do inwestowania w kapitał finansowy)
FUNKCJA AKUMULACJI BOGACTWA (TEZAURYZACJI) – system stwarza możliwość akumulowania siły nabywczej, która w danym czasie jest zbędna, a w przyszłości umożliwi pełniejsze zaspokojenie potrzeb.
FUNKCJA KREDYTOWA – polega na zapewnieniu nieprzerwanego dopływu kredytów do podm.ekonomicznych w celu finansowania przez nie inwestycji i konsumpcji.
FUNKCJA MINIMALIZOWANIA RYZYKA – s.f. powinien zapewnić tworzenie mechanizmów i instrumentów ograniczających oraz zabezpieczających przed ryzykiem finansowym, inwestycyjnym i innymi. S.f. określa również metody zarządzania ryzykiem.
FUNKCJA INFORMACYJNA – s.f zapewnia informacje dotyczące parametrów finansowych (ST.%, indeks giełdowy, itp.), które pomagają podm.ekonomicznym podejmować racjonalne decyzje.
FUNKCJA POLITYKI GOSPODARCZEJ – s.f dostarcza śr.pieniężne niezbędne do realizacji podstawowych celów polit.gospodarczej (głównie do zapewnienia wzrostu gospodarczego, ograniczenia bezrobocia i inflacji).
4. Struktura systemu finansowego
• INSTRUMENTY FINANSOWE to nośniki siły nabywczej albo zobowiązaniajfinansowe (roszczenia) przybierające postać pieniądza gotówkowego, papierów wartościowych, obcych walut. Można je podzielić na instrumenty:
* charakterze właścicielskim i wierzycielskim,
* stałym i zmiennym dochodzie,
* Krótko -, średnio - i długoterminowe,
* Bezpośrednie i pośrednie,
* Rzeczywiste i pochodne.
Uogólniając, instrumenty finansowe dzielimy na:
ü Instrumenty lokowania zasobów pieniężnych (depozyty)
ü Instrumenty finansowania potrzeb
ü Instrumenty płatniczo – rozliczeniowe (czek, weksel)
ü Instrumenty pochodne
• RYNKI FINANSOWE to obszar wymiany kapitału w gospodarce, umożliwiający nieprzerwany przepływ środków pieniężnych między podmiotami ekonomicznymi. Wyróżnia się rynki:
* Pierwotne i wtórne,
* Hurtowe i detaliczne,
* Pieniężne i kapitałowe,
* Krajowe i międzynarodowe,
* Kasowe i terminowe.
• INSTYTUCJE FINANSOWE, czyli takie organizacje, które zajmują się aktywnością na rynku finansowym i mają w swoich aktywach przeważający udział finansowych składników majątkowych. Ogólnie można wydzielić instytucje finansowe:
* pasywnego pośrednictwa finansowego,
* aktywnego pośrednictwa finansowego - tworzące instrumenty finansowe i tworzące pieniądz.
ZASADY DZIAŁANIA SYSTEMU - regulują one tryb postępowania poszczególnych instytucji finansowych oraz tryb funkcjonowania instrumentów finansowych. Wyróżnia się zasady:
* sformalizowane,
* niesformalizowane.
5. Rodzaje systemów finansowych
SYSTEM FINANSOWY
KONTYNENTALNY ANGLOAMERKAŃSKI
(niemiecki) (skoncentrowany na rynku kapitałowym i pap.wart.)
(skoncentrowany na bankach) (rynkowy)
(bankowy)
Główne cechy sys. bankowego (kontynentalnego, niemieckiego):
* główną instytucją finansową jest BC i banki komercyjne (s.f. oparty jest na sprawności funkcjonowania sys.bankowego)
* BC realizuje głównie polit.refinansową
* instytucje finansowe charakteryzują się niskim stopniem specjalizacji, a banki mają char.uniwersalny
* mała podatność podatność s.f na innowacje finansowe
* dominuje zewnętrzne finansowanie działalności przedsiębiorstw (kredyty)
* głównym instrumentem finansowania działalności gospodarczej jest kredyt, a głównym instrumentem oszczędzania i tezauryzacji są depozyty bankowe
* giełdy pap.wart. są niewielkie, obroty na nich są małe, własność w spółkach skoncentrowana w rękach 1 (kilku) akcjonariuszy
* zasady działania systemu określa i jego funkcje realizują instytucje (agencje) państwowe, np.: Pada Polit.Pieniężnej, NBP, KPWiG, KDPW)
Główne cechy sys. skoncentrowanego na rynku kapitałowym (angloamerykańskiego):
* główną instytucją finansową jest GPW oraz instytucje z nią współpracujące, np.: domy maklerskie
* duże znaczenie finansowania wewnętrznego, a finansowanie zewnętrzne realizowane jest za pomocą anonimowych rynków kapitałowych
* głównym instrumentem finansowania podmiotów jest kapitał własny (w tym zysk), a głównym instrumentem oszczędzania i tezauryzacji są pap.wart. (np.: akcje, obligacje)
* banki komercyjne są wyspecjalizowane, rozproszone, przenosząc swoją aktywność na rynki zagraniczne, w ich działalności dominuje krótkoterminowy kredyt
* instytucje, rynki finansowe są podatne na innowacje finansowe
* obroty na giełdzie są znaczne, prawie każda firma jest spółką kapitałową o rozproszonym akcjonariacie
* rynki kapitałowe są zdywersyfikowane
* zasady działania systemu określone są z ograniczoną ingerencją państwa; są tworzone przez rynek kapitałowy i jego instytucje
6. Procesy zachodzące we współczesnych systemach finansowych
ü Konwergencja systemów finansowych,
ü Konsolidacje w sektorze bankowo -finansowym,
ü Świadczenie elektronicznych usług finansowych np. e-banking, m-banking,
ü Globalizacja operacji finansowych,
ü Powstawanie konglomeratów finansowych,
ü Integracja rynków finansowych (giełdy się łączą)
7. Destrukcja systemu finansowego - kryzys finansowy
Rodzaje kryzysów finansowych - podział pierwszy:
• finansowe,
• walutowe,
• bankowe.
Rodzaje kryzysów finansowych - podział drugi:
• Kryzysy finansowe na poziomie przedsiębiorstw – powstają na skutek nagłej i masowej utraty płynności finansowej firm, zbyt silnego ich zadłużenia oraz nagłego wzrostu ih kosztu kapitału
• Kryzysy spekulacyjne (na r.kapitałowym) - powstaje na skutek zastosowania przez wielu uczestników rynku tych samych strategii inwestycyjnych po to, by spekulować jakimś wskaźnikiem giełdowym lub ceną rynkową: powstają wtedy, gdy występuje na rynku przewaga kapitału spekulacyjnego nad długoterminowym
• Kryzysy systemu bankowego – polega na utracie płynności (wypłacalności) wielu uczestników sektora finansowego, głównie banków i innych instytucji z nimi związanych. Kryzys tego typu może przełożyć się na kryzys płatniczy i walutowy kraju, zwłaszcza gdy kapitał zacznie odpływać za granicę.
junosza1755