Lenin Ilicz Włodzimierz - O zadaniach kobiecego ruchu robotniczego w Rosji Radzieckiej.PDF - Historia - Kobiety - MMarkMMark

Włodzimierz I. Lenin

O zadaniach kobiecego

ruchu robotniczego w

Republice Radzieckiej

Samokształceniowe Koło Filozofii Marksistowskiej

WARSZAWA 2008

Włodzimierz I. Lenin – O zadaniach kobiecego ruchu robotniczego w Republice Radzieckiej (1919 rok)

Tekst Włodzimierza Iljicza Lenina „O zadaniach

kobiecego ruchu robotniczego w Republice

Radzieckiej” jest przemówieniem wygłoszonym

na IV moskiewskiej ogólnomiejskiej bezpartyjnej

konferencji robotnic, która odbyła się 23 września

1919 r. Tekst ukazał się następnie w gazecie

„Prawda” nr 213 z 25 września 1919 r. i broszurze

„Riecz na sjezdie robotnic”, Moskwa 1919.

Podstawa niniejszego wydania: Włodzimierz

Lenin, „Dzieła wszystkie”, tom 39, wyd. Książka i

Wiedza, Warszawa 1988.

– 2 –

www.skfm.w.pl

Włodzimierz I. Lenin – O zadaniach kobiecego ruchu robotniczego w Republice Radzieckiej (1919 rok)

Towarzyszki, z wielką radością witam konferencję kobiet robotnic. Pozwólcie, że nie będę

poruszać tych tematów i tych zagadnień, które, rzecz jasna, najbardziej nurtują obecnie każdą kobietę

robotnicę i każdego świadomego człowieka pracy. Są to zagadnienia najbardziej palące – zagadnienie

chleba i zagadnienie naszej sytuacji wojennej. Ale, jak mi wiadomo ze sprawozdań prasowych o waszych

zebraniach, zagadnienia te zostały w sposób wyczerpujący zreferowane przez tow. Trockiego, jeżeli

chodzi o sprawy wojskowe, oraz przez towarzyszy Jakowlewą i Swidierskiego – jeżeli chodzi o sprawę

chleba. Dlatego też pozwólcie, że zagadnień tych nie będę poruszał.

Chciałbym powiedzieć kilka słów na temat ogólnych zadań kobiecego ruchu robotniczego w

Republice Radzieckiej – zarówno tych zadań, które są związane z przejściem do socjalizmu w ogóle, jak i

tych, które obecnie są szczególnie aktualne i wysuwają się na plan pierwszy. Towarzyszki, kwestię

położenia kobiety władza radziecka podjęła już od pierwszej chwili. Wydaje mi się, że zadanie każdego

państwa robotniczego przechodzącego do socjalizmu będzie dwojakie. Pierwsza część tego zadania jest

stosunkowo prosta i łatwa. Dotyczy ona tych starych ustaw, które stawiały kobietę w nierównoprawnej

sytuacji wobec mężczyzny.

Z dawien dawna przedstawiciele wszystkich ruchów wyzwoleńczych w Europie Zachodniej w

ciągu nie tylko dziesięcioleci, lecz w ciągu stuleci wysuwali żądanie zniesienia tych przestarzałych ustaw

i zrównania kobiety w prawach z mężczyzną, ale żadnemu z europejskich państw demokratycznych,

żadnej z najbardziej przodujących republik nie udało się tego urzeczywistnić, ponieważ tam, gdzie

istnieje kapitalizm, gdzie utrzymuje się prywatna własność ziemi, prywatna własność fabryk i zakładów

przemysłowych, gdzie utrzymuje się władza kapitału, uprzywilejowani pozostaną mężczyźni. W Rosji

udało się tego dokonać jedynie dlatego, że od 25 października 1917 roku zapanowała tu władza

robotników. Władza radziecka od samego początku postawiła sobie za zadanie być władzą ludzi pracy,

wrogą wszelkiemu wyzyskowi. Postawiła ona sobie zadanie zlikwidowania możliwości wyzysku ludzi

pracy przez obszarników i kapitalistów, obalenie panowania kapitału. Władza radziecka dążyła do

osiągnięcia tego, by ludzie pracy kształtowali swoje życie bez prywatnej własności ziemi, bez prywatnej

własności fabryk i zakładów przemysłowych, bez tej prywatnej własności, która wszędzie, na całym

świecie, nawet w warunkach pełnej wolności politycznej, nawet w najbardziej demokratycznych

republikach, postawiła faktycznie ludzi pracy w sytuacji najemnego niewolnictwa i nędzy, a kobiety – w

sytuacji podwójnego niewolnictwa.

Władza radziecka, jako władza ludzi pracy, już w pierwszych miesiącach swego istnienia

dokonała w ustawodawstwie dotyczącym kobiety najbardziej zdecydowanego przewrotu. Z ustaw, które

upośledzały kobietę, nie pozostał w Republice Radzieckiej kamień na kamieniu. Mówię o tych właśnie

ustawach, które szczególnie wykorzystywały trudniejsze położenie kobiety, stawiając ją w sytuacji

nierównoprawnej, a częstokroć nawet poniżającej, tzn. o ustawach o rozwodzie i dziecku nieślubnym, o

prawie kobiety do powództwa wobec ojca dziecka w sprawach zabezpieczenia bytu dziecka.

Należy zaznaczyć, że właśnie w tej dziedzinie ustawodawstwo burżuazyjne, nawet w najbardziej

przodujących krajach, wykorzystuje trudniejsze położenie kobiety, upośledzając ją pod względem

prawnym i poniżając. I właśnie w tej dziedzinie władza radziecka nie pozostawiła kamienia na kamieniu z

dawnych ustaw, niesprawiedliwych i nie do zniesienia dla przedstawicieli mas pracujących. Toteż obecnie

możemy powiedzieć z wielką dumą, bez żadnej przesady, że prócz Rosji Radzieckiej nie ma na świecie

ani jednego kraju, w którym istniałoby pełne równouprawnienie kobiet i gdzie kobieta nie znajdowałaby

się w sytuacji poniżającej, szczególnie silnie dającej się we znaki w życiu codziennym, rodzinnym. Było

to jedno z naszych pierwszych i niezmiernie ważnych zadań.

Jeżeli zdarza się wam stykać z partiami wrogimi bolszewikom albo jeżeli wpadają wam w ręce

gazety wydawane w języku rosyjskim na terenach zajętych przez Kołczaka lub Denikina, albo jeżeli

zdarza się wam mówić z ludźmi stojącymi na stanowisku reprezentowanym przez te gazety, to często

możecie od nich usłyszeć oskarżenie władzy radzieckiej o pogwałcenie demokracji.

– 3 –

www.skfm.w.pl

Włodzimierz I. Lenin – O zadaniach kobiecego ruchu robotniczego w Republice Radzieckiej (1919 rok)

Nam, przedstawicielom władzy radzieckiej, bolszewikom komunistom i zwolennikom władzy

radzieckiej, zarzuca się stale, że pogwałciliśmy demokrację, a na dowód słuszności tego oskarżenia

przytacza się fakt, że władza radziecka rozpędziła konstytuantę. Na te oskarżenia odpowiadamy zwykle w

sposób następujący: tej demokracji i tej konstytuanty, które powstały w warunkach istnienia prywatnej

własności ziemi, gdy ludzie nie byli równi między sobą, kiedy ten, kto miał własny kapitał, był panem, a

wszyscy inni, którzy u niego pracowali, byli jego najemnymi niewolnikami – takiej demokracji nie

cenimy. Taka demokracja nawet w najbardziej przodujących państwach stała się osłoną niewolnictwa.

My, socjaliści, jesteśmy zwolennikami demokracji jedynie o tyle, o ile czyni ona lżejszym położenie mas

pracujących i uciskanych. Socjalizm stawia sobie na całym świecie za zadanie walkę z wszelkim

wyzyskiem człowieka przez człowieka. Dla nas prawdziwe znaczenie ma taka demokracja, która służy

wyzyskiwanym, tym, którzy znajdują się w sytuacji nierównoprawnej. Jeśli ten, kto nie pracuje, zostaje

pozbawiony praw wyborczych, to jest to właśnie prawdziwa równość między ludźmi. Kto nie pracuje, nie

powinien jeść.

W odpowiedzi na te oskarżenia mówimy, że należy postawić pytanie, w jaki sposób w tym czy

innym państwie urzeczywistnia się demokrację. Widzimy we wszystkich republikach demokratycznych,

że proklamuje się równość, ale w ustawodawstwie cywilnym i w ustawach o prawach kobiety,

dotyczących jej sytuacji w rodzinie, dotyczących rozwodu, stwierdzamy na każdym kroku nierówność i

poniżenie kobiety, mówimy więc, że jest to pogwałcenie demokracji, i to właśnie w stosunku do

uciskanych. Władza radziecka w większym stopniu niż wszystkie inne, najbardziej przodujące kraje

urzeczywistniła demokrację przez to, że w swych ustawach nie pozostawiła nawet śladu prawnego

upośledzenia kobiety. Powtarzam: żadne państwo ani żadne demokratyczne ustawodawstwo nie uczyniły

dla kobiety nawet połowy tego, co uczyniła władza radziecka już w pierwszych miesiącach swego

istnienia.

Rzecz jasna, nie wystarczą same ustawy i nas w żadnym razie nie zadowalają same tylko dekrety.

Ale w zakresie ustawodawstwa zrobiliśmy wszystko, co trzeba było zrobić dla zrównania położenia

kobiety z położeniem mężczyzny, i słusznie możemy się tym chlubić. Położenie kobiety w Rosji

Radzieckiej jest obecnie takie, że z punktu widzenia najbardziej przodujących państw stanowi ono ideał.

My jednak mówimy sobie, że jest to oczywiście dopiero początek.

Pozycja kobiety, dopóki zajmuje się ona gospodarstwem domowym, jest nadal ograniczona. Do

całkowitego wyzwolenia kobiety i jej rzeczywistej równości z mężczyzną potrzeba, aby istniała

gospodarka społeczna i aby kobieta uczestniczyła we wspólnej pracy produkcyjnej. Wówczas kobieta

będzie zajmowała taką samą pozycję, jak i mężczyzna.

Rzecz jasna, chodzi tu nie o to, aby zrównać kobietę z mężczyzną pod względem wydajności

pracy, zakresu pracy, długości czasu pracy, warunków pracy itd., lecz o to, żeby kobiety nie ujarzmiało jej

położenie gospodarcze, odmienne od położenia mężczyzny. Wszystkim wam wiadomo, że nawet w

warunkach pełnego równouprawnienia trwa nadal mimo wszystko to faktyczne uciemiężenie kobiety,

ponieważ na nią zwala się całe gospodarstwo domowe. To gospodarstwo domowe jest zazwyczaj

najbardziej nieproduktywną, najbardziej barbarzyńską, najcięższą pracą, wykonywaną przez kobietę. Jest

to praca nadzwyczaj żmudna, nie zawierająca w sobie niczego, co by choć trochę przyczyniało się do

rozwoju kobiety.

Dążąc do ideału socjalistycznego pragniemy walczyć o całkowite urzeczywistnienie socjalizmu, i

tu otwiera się przed kobietą olbrzymie pole działania. Obecnie przygotowujemy się poważnie do

oczyszczenia gruntu pod budowę socjalizmu, sama zaś budowa społeczeństwa socjalistycznego

rozpocznie się dopiero wówczas, kiedy osiągnąwszy całkowitą równość kobiety przystąpimy do nowej

pracy wespół z kobietą, wyzwoloną z tej żmudnej, otępiającej, nieproduktywnej roboty. Pracy tej starczy

nam na wiele, wiele lat.

Praca ta nie może dać szybkich wyników i błyskotliwych efektów.

– 4 –

www.skfm.w.pl

Włodzimierz I. Lenin – O zadaniach kobiecego ruchu robotniczego w Republice Radzieckiej (1919 rok)

Tworzymy wzorcowe instytucje, stołówki, żłobki, które mają wyzwolić kobietę od gospodarstwa

domowego. I tu właśnie na kobiety przede wszystkim spada praca nad zorganizowaniem wszystkich tych

instytucji. Trzeba przyznać, że obecnie mamy w Rosji bardzo mało takich instytucji, które by pomagały

kobiecie wydostać się z sytuacji niewolnicy domowej. Ilość ich jest znikoma, a warunki, w jakich

znajduje się obecnie Republika Radziecka – warunki zarówno wojenne, jak i aprowizacyjne, o których

mówili wam tu szczegółowo towarzysze – przeszkadzają nam w tej pracy. A jednak należy stwierdzić, że

te instytucje, dzięki którym kobieta przestaje być niewolnicą domową, powstają wszędzie, gdzie istnieje

choćby najmniejsza po temu możliwość.

Mówimy, że wyzwolenie robotników powinno być dziełem samych robotników, i zupełnie tak

samo wyzwolenie kobiet robotnic powinno być dziełem samych kobiet robotnic. Kobiety robotnice same

powinny dbać o rozwój takich instytucji, i ta działalność kobiet doprowadzi do całkowitej zmiany

sytuacji, w jakiej znajdowały się dawniej, w społeczeństwie kapitalistycznym.

Aby zajmować się polityką, potrzebne było w starym kapitalistycznym społeczeństwie specjalne

przygotowanie; dlatego też udział kobiet w polityce, nawet w najbardziej przodujących i wolnych krajach

kapitalistycznych, był znikomy. Nasze zadanie polega na tym, aby uczynić politykę dostępną dla każdej

pracującej kobiety. Od chwili, gdy zniesiona została prywatna własność ziemi i fabryk i obalona władza

obszarników i kapitalistów, zadania polityki stają się dla mas pracujących i dla kobiet pracujących proste,

jasne i dla wszystkich całkowicie dostępne. W społeczeństwie kapitalistycznym kobieta jest tak dalece

wyzuta z praw, że udział jej w polityce jest znikomy w porównaniu z udziałem mężczyzny. Aby ten stan

rzeczy zmienił się, potrzebna jest władza ludzi pracy, a wtedy na główne zadania polityki składać się

będzie to wszystko, co bezpośrednio dotyczy losu samych ludzi pracy.

I tutaj właśnie udział kobiety robotnicy, nie tylko partyjnej i uświadomionej, lecz również

bezpartyjnej i najbardziej nieuświadomionej, staje się niezbędny. Tu władza radziecka otwiera przed

kobietą robotnicą szerokie pole działania.

Mieliśmy ogromne trudności w walce z siłami wrogimi Rosji Radzieckiej, które podjęły

przeciwko niej wyprawę. Trudno było nam walczyć zarówno w dziedzinie wojskowej z siłami, które

prowadzą wojnę z władzą ludzi pracy, jak i w dziedzinie aprowizacji – ze spekulantami, ponieważ

niedostatecznie wielka jest liczba ludzi, liczba ludzi pracy, którzy by ze wszech miar pomagali nam swym

własnym wysiłkiem. Toteż tu nie może być dla władzy radzieckiej nic cenniejszego od pomocy szerokich

mas bezpartyjnych kobiet robotnic. Niechaj wiedzą one, że, być może, w starym, burżuazyjnym

społeczeństwie działalność polityczna wymagała skomplikowanego przygotowania, a to było dla kobiety

niedostępne. Ale głównym zadaniem działalności politycznej Republiki Radzieckiej jest walka z

obszarnikami, kapitalistami, walka o zniesienie wyzysku – i dlatego w Republice Radzieckiej przed

kobietami robotnicami otwiera się pole działalności politycznej, która będzie polegała na tym, aby

kobieta swą umiejętnością organizatorską pomagała mężczyźnie.

Potrzebna nam jest nie tylko praca organizatorska w skali obejmującej miliony ludzi. Potrzebna

nam jest praca organizatorska również w zupełnie małej skali, praca, w której mogą uczestniczyć także

kobiety. Kobieta może pracować również w wojennych warunkach, jeśli chodzi o pomoc dla armii, o

agitację w armii. Kobieta powinna we wszystkim tym brać aktywny udział, aby Armia Czerwona

wiedziała, że się o nią troszczą, że o nią dbają. Kobieta może pracować również w dziedzinie aprowizacji

przy rozdziale produktów i polepszaniu żywienia zbiorowego, przy rozwijaniu stołówek, których tak

wiele powstało teraz w Piotrogrodzie.

Oto w jakich dziedzinach działalność kobiety robotnicy nabiera prawdziwego znaczenia

organizatorskiego. Udział kobiety nieodzowny jest również w zakładaniu dużych gospodarstw

doświadczalnych i w ich doglądaniu, aby sprawa ta nie była u nas czymś odosobnionym. Bez udziału w

tym wielkiej liczby kobiet pracujących nie da się tego wykonać. A kobieta robotnica całkowicie nadaje

się do tej pracy, zarówno do nadzoru nad rozdziałem produktów, jak i do nadzoru nad tym, aby łatwiej

– 5 –

www.skfm.w.pl

Lenin Ilicz Włodzimierz - O zadaniach kobiecego ruchu robotniczego w Rosji Radzieckiej.PDF

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: