03. SYSTEM PODATKOWY teoria.doc

PODATEK OD TOWARÓW I USŁUG

I.                                Zakres przedmiotowy opodatkowania:

a)                 definicja towaru

Towar – zgodnie z art. 2 pkt 6 ustwy o VAT są to rzeczy ruchome, wszelkiej postaci energia, grunty, budynki oraz budowle, jak również części składowe budynków i budowli, które stanowią przedmiot czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług i są wymienione w klasyfikacjach wydawanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej.

Towar ma kilka elementów składowych:

¨      rzeczy ruchome, które są zdefiniowane w przepisach prawa cywilnego jako rzeczy nie będące nieruchomościami:

¨      postacie dostarczonej energii

¨      budynki (w pełni ukończone); które dzielimy na:

- budynki mieszkalne

- budynki użytkowe

- części budynków mieszkalnych – tj.  lokale mieszkalne

- części budynków użytkowych – będą to lokale użytkowe przeznaczone na działalność gospodarczą

¨      budowle np. przejścia dla pieszych powiązane ze znakami sygnalizacji świetlnej, kładki, mosty, piece produkcyjne, hala produkcyjna, piece hutnicze

¨      grunty – wierzchnia warstwa powierzchni ziemi (definicja w prawie cywilnym)

b)                 definicja usługi

Wobec braku definicji ustawowej  należy posiłkować się definicją zawartą w obowiązującyh klasyfikacjach statystycznych i wydawanych na ich podstawie opiniach organów statystycznych. Klasyfikacja na gruncie obowiązującego prawa nie decyduje o tym , czy dana usługa podlega VAT.

Zgodnie z art. 8 ust 3 ustawy o VAT, usługi wymienione w klasyfikacjach są za ich pomocą identyfikowane. Ma to istotne znaczenie przede wszystkim w zakresie określenia usług zwolnionych z opodatkowania bądź też podlegających opodatkowaniu preferencyjną stawką VAT.

Na podstawie art. 40 ustawy o statystyce publicznej, prezes GUS, w porozumieniu z właściwymi naczelnymi organami administracji państwowej, opracowuje podstawowe dla określenia przebiegu i opisu procesów gospodarczych i społecznych klasyfikacje i nomenklatury, wzajemne relacje między nimi oraz ich interpretacje. Przygotowane standardowe klasyfikacje i nomenklatury wprowadza RM w formie rozporządzenia. Obecnie obowiązująca Polska Klasyfikacja Wyrobów i Usług została wprowadzona rozporządzeniem z dnia 6 kwietnia 2004 r.
Usługi – zgodnie z Polską Klasyfikacją Wyrobów i Usług, usługi obejmują wszelkie czynności świadczone na rzecz jednostek gospodarczych prowadzących działalność o charakterze produkcyjnym, nie tworzące bezpośrednio nowych dóbr materialnych, tzw. usługi na rzecz produkcji oraz wszelkie czynności świadczone na rzecz jednostek gospodarki narodowej oraz na rzecz ludności, przeznaczone dla celów konsumpcji indywidualnej, zbiorowej i ogólnospołecznej.

c)                 definicje poszczególnych czynności podlegających opodatkowaniu wraz z przykładami

SPRZEDAŻ OBEJMUJĄCA:

1)                  odpłatną dostawę towarów

tj. odpłatne przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, (Sprzedający samochód przekazuje określony towar nabywcy i ten nabywca może rozporządzać tym samochodem jak właściciel) a także w szczególności:

·                                 - przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie (np. wywłaszczenie: gmina buduje drogę, następuje przymusowe przekazanie gruntu, w zamian za to gmina wypłaca określone odszkodowanie i staje się właścicielem).

·  - wydanie towarów w o parciu o umowę leasingu lub inna umowę o podobnym charakterze zawarta na czas określony lub umowę o podobnym charakterze zawartą na czas określony lub umowę sprzedaży na warunkach odroczonej płatności, jeżeli umowa przewiduje, że w następstwie normalnych zdarzeń przewidzianych tą umową lub z chwilą zapłaty ostatniej raty prawo własności zostanie przeniesione.

·  dostawa towarów za wynagrodzeniem, czyli przekazanie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa na cele inne niż związane z prowadzonym przez niego przedsiębiorstwem

obejmuje:

- przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników

- wszelkie inne przekazanie towarów bez wynagrodzenia, w szczególności darowizny, pod warunkiem, że podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony od tych czynności w całości lub w części.

2)     odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju

– to jest czynności nie będące „ dostawą towarów”. Nie zaliczane są tu usługi o charakterze nieodpłatnym, które nie mieszczą się w zakresie opodatkowania VAT( art.5 ust.1 pkt 1 ustawy o VAT) i nie podlegają opodatkowaniu. Jednakże ustawodawca określił wyjątki od tej zasady: to każde nieodpłatne świadczenie usług, jeżeli spełnione są dwa warunki:

- świadczone usługi nie są związane z prowadzonym przedsiębiorstwem

- podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabywaniu towarów i usług związanych z tymi usługami, w całości lub w części.

3) eksport towarów,

czyli potwierdzony przez urząd celny wywozu, wywóz towarów z terytorium RP poza terytorium Wspólnoty w wykonaniu czynności, pod warunkiem, że wywóz dokonywany jest :

·                    przez dostawcę lub w jego imieniu,

·                     przez  nabywcę mającego siedzibę poza terytorium RP lub w jego imieniu

Jeżeli polski producent samochodów podpisuje umowę z odbiorcą w Rosji  to może on dokonać dostawy bezpośredniej do odbiorcy niemieckiego z siedzibą w Moskwie, wówczas producent wywozi określoną ilość samochodów wynikająca z zawartego kontraktu na rzecz odbiorcy rosyjskiego tym samym dokonując exportu do Rosji lub jeżeli czynność wykonana jest w imieniu dostawcy; producent samochodów zawiera umowę np. z PKP, które dostarcza towar do odbiorcy niemieckiego)lub, (nabywca przyjeżdża do Polski i odbiera samochody, Czwarty przypadek – rosyjski odbiorca wynajmuje kolej do transportu towaru

4)     wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów –

jest to wywóz towarów z terytorium Polski na terytorium innego państwa członkowskiego. Istotne jest również to, że wywóz ten następuje w wykonaniu czynności określonych w art. 7, które stanowią dostawę towaru.

Istotne jest  jednak to, iż mamy do czynienia z tą czynnościa tylko po spełnieniu przez nabywcę jednego z kilku warunków:

1)     podatnikiem podatku od wartości dodanej zidentyfikowanym dla potrzeb transakcji wewnątrzwspólnotowych na terytorium innego państwa członkowiego niż terytorium polski (Spółka z siedzibą w Krakowie sprzedaje i dostarcza komputery do nabywcy w Austrii, który jest zidentyfikowany dla potrzeb transakcji wewnątrzwsólnotowych);

2)     osobą prawną niebędącą podatnikiem podatku od wartości dodanej, która zidentyfikowan jest dla potrzeb transakcji wewnątrzwspólnotowych na terytorium innego państwa członkowskiego niż terytorium Polski; (podmiot nieprowadzący działalności gospodarczej – niebędący przedsiębiorcą, a tym samym niebędący podatnikiem VAT w RFN, nabywa zabawki od producenta, który dostarcza je do miejsca jego siedziby);

3)     podatnikiem podatku od wartości dodanej lub osobą prawną niebędącą podatnikiem podatku od wartości dodanej, działającymi w takim charakterze na terytorium innego państwa członkowskiego, niewymienionymi w pkt 1 i 2, jeżeli przedmiotem dostawy są wyroby akcyzowe zharmonizowane, które zgodnie z przepisami o podatku akcyzowym objęte są procedurą zawieszenia poboru akcyzy lub procedurą przemieszczania wyrobów akcyzowych z zapłaconą akcyzą. Zgodnie z załącznikiem nr 2 do ustawy z dnia 23 stycznia 2004 r. o podatku akcyzowym, do wyrobów akcyzowych zharminizaowanych  zaliczamy m.in.: ropę naftową, gaz ziemny, piwo otrzymane ze słodu, wina musujące gronowe, wodki, cygara i papierosy;

4)     podmiotem innym niż wymienione w pkt 1 i 2, działającym (zamieszkującym) w innym państwie członkowskim, jeżeli przedmiotem dostawy są nowe środki transportu ( Pan Schmidt mający miejsce zamieszkania w Berlinie – niebędący podatnikiem niemieckiego VAT- zakupił samochód marki Daewoo od dealera z siedzibą w Warszawie; dealer dostarczył sprzedany samochód do Berlina)

Poza pojęciem sprzedaż znajdują się:

1)     Wewnątrz wspólnotowe nabycie towarów

to nabycie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, które w wyniku dokonanej dostawy są wysłane lub transportowane na terytorium innego państwa członkowskiego inne niż państwo wysyłki lub transportu przez dostawcę, nabywcę lun na ich rzecz.  Z czynnością tą mamy do czynienia:

a.      gdy nabywcą towarów jest podatnik podatku od towarów i usług zdefiniowany w art. 15 ustawy o VAT (Spólka z siedzibą w Krakowie nabywa komputery od producenta z Austrii, który przesyła je do Polski za  pośrednictwem wynajętego przewoźnika)

b.      gdy nabywcą twarów jest podatnik podatku od wartości dodanej działający na podstawie przepisów dotyczących VAT, obowiązujących w jednym z państw członkowskich UE (Y GmbH z siedzibą w Berlinie, zidentyfikowana dla potrzeb VAT przez organy podatkowe w RFN, nabywa części niezbędne do produkcji maszyn włókienniczych);

W obydwu przykładach nabywane przez polskiego i niemieckiego podatnika towary mają służyć czynnościom wykonywanym przez niego jako podatnika.

c.       gdy nabywcą towarów jest osoba prawna niebędąca podatnikiem podatku od towarów i usług lub podatku od wartości dodajej ( Fundacja pomocy osobom niepełnosprawny, nieprowadząca działalności gospodarczej, z siedzibą w Tarnowie, nabyła w Czechach wózki inwalidzkie, które zostaną jej dostarczone przez czeskiego producenta);

d.      Gdy dostawcą towarów jest podatnik podatku od towarów i usług lub podatku od wartości dodanej, działający na podstawie przepisów określonych powyżej. Odrębne zasady zostały wprowadzone przez ustawodawcę w odniesieu do sytuacji, w której przedmiotem nabycia są nowe środki transportu. Wówczas dostawca i nabywcą może być dowolny podmiot niepoiadający statusu podatnika (Pan kowalski , niebędący podatnikiem VAT, zakupił samochód marki Peugeot od delera z siedzibą w Paryżu);

e.       Gdy doszło do przemieszczenia towarów należących do podatnika podatku od wartości dodanej, przez niego samego lun na jego rzecz, z terytorium państwa członkowskiego innego niż Polska na terytorium RP. Należy pamiętać jednak o tym , że chodzi tu tylko o przypadki, gdy towary te zostały przez podatnika wytworzone, wydobyte lub nabyte w ramach prowadzonego prze niego przedsiębiorstwa, albo zaimportowane, pod warunkiem jednak że sluża one czynnościom wykonywanym przez niego jako podatnika w Polsce.( producent telefonów komórkowych z siedzibą w Finlandii przywozi jena terytium Polski w celu przekazaniu pacownikom spólki córki z szidzibą w Warszawie, jako narzędzie do świadczenia pracy na rzecz owej spólki)

2) import towarów - przywóz towarów z terytorium państwa trzeciego na terytorium kraju

3) import usług - świadczenie usług, z tytułu wykonania których podatnikiem jest
usługobiorca, a usługodawca jest podatnikiem nieposiadającym siedziby, stałego
miejsca zamieszkania lub stałego miejsca prowadzenia działalności na terytorium RP

d)    wyłączenia z opodatkowania wraz z przykładami

Wyłączenie z opodatkowania nie jest równoznaczne ze zwolnieniem z opodatkowania, dlatego też tych dwóch pojęć nie można mylić.

Wyłczenie to jest sfera, która zostaje poza zainteresowaniem ustawodawcy, bez względu na warunki podatek nie jest pobierany.

Zwolnione – to sytuacje, kiedy podatek nie jest pobierany, ale przy wypełnieniu dodatkowych warunków

Czynności wyłączone z opodatkowania

a)                  Transakcje odpłatnego lub nieodpłatnego zbycia przedsiębiorstwa – ważne jest to, co sprzedajemy, przedsiębiorstwo jest sumą składników( np. licencje, znaki towarowe, księgi podatkowe- czyli to, co tworzy całość, wtedy nie płacimy podatku

b)                 Czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy, czyli usługi, które są objęte prawem karnym usługa zabójstwa na zlecenie morderstwa, stręczycielstwo

Przedsiębiorstwo zgodnie z z art.55 KC stanowi zespół składników materialnych niematerialnych przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej, obejmujących wszystko, co wchodzi w skład przedsiębiorstwa, w szczególności:

a) oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa);

b) własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości;

c) prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych;

d) wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne;

e) koncesje, licencje i zezwolenia;

f) patenty i inne prawa własności przemysłowej;

g) majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne;

h) tajemnice przedsiębiorstwa;

i) księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy, to czynności nieskuteczne na gruncie prawa cywilnego, w szczególności czynności związane z działalnością przestępczą. O ile jednak dostawa narkotyków nie podlega opodatkowaniu, o tyle dostawa podrabianej odzieży (naruszającej własność intelektualnej) opodatkowaniu podlega. W przypadku narkotyków w obrocie legalnym nie występują ich odpowiedniki, natomiast występują odpowiedniki odzieży, i to zdaniem Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości stanowi uzasadnienie dla takiego podziału.

\

2. Zakres podmiotowy opodatkowania.

a) jakie podmioty są podatnikami tego podatku

Podatnikami VAT są:

1) osoby prawne;

2) jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej;

3) osoby fizyczne

wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel czy też rezultaty takiej działalności.

Dalsza część artykułu 15 rozszerza tą definicję o osoby fizyczne, które prowadzą wyłącznie gospodarstwo rolne, leśne lub rybackie, lub wyłącznie działalność rolniczą w innym zakresie, które złożą zgłoszenie rejestracyjne (zgłoszenie powinno być złożone przed dniem wykonania pierwszej czynności podlegającej opodatkowaniu, o których mowa była wcześniej)  naczelnikowi urzędu skarbowego. (jeżeli to nie nastąpi istnieje odrębny zryczałtowany tryb opodatkowania dotyczący rolników ryczałtowych, gdzie cały ciężar opodatkowania przerzuca się na nabywcę, a rolnicy ryczałtowi nie muszą prowadzić żadnej ewidencji ani składać deklaracji, rolnictwo jest preferowane w tym sensie, iż wszelkie obowiązki ewidencyjne, deklaracyjne związane z funkcjonowaniem tego podatku nie zostały nałożone na rolników i w sposób uproszczony ich działalność jest opodatkowana)

Zgodnie z artykułem 17 ustawy podatnikami są również osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne:

1) na których ciąży obowiązek uiszczenia cła i uprawnione do korzystania z procedury celnej obejmującej uszlachetnianie czynne, odprawę czasową, przetwarzanie pod kontrolą celną,

2) dokonujące wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów;

3) które są usługobiorcami usług świadczonych przez podatników nieposiadających siedziby, stałego miejsca zamieszkania lub stałego miejsca prowadzenia działalności na terytorium kraju. oczywiście chodzi o usługi, które uwzględniając kryterium miejsca świadczenia uznaje za wykonane na terytorium Polski (z wyjątkiem przypadków, gdy podatek został rozliczony przez usługodawcę) (tu chodzi o sytuację, w której polskiemu Fiskusowi trudno byłoby pobrać podatek od usługodawcy, bo np. tylko czasowo przebywa w Polsce – np. przyjeżdża w celu przeprowadzenia szkolenia, wykładów, edukacji, nauki, stąd też ustawodawca postanowił pobierać podatek od usługobiorcy; w przypadku gdyby ta usługa została opodatkowana ten podatek nie będzie tu pobierany)

4)   nabywające towary, jeżeli ich dostawy w kraju dokonuje podatnik nie mający siedziby, stałego miejsca zamieszkania lub stałego miejsca prowadzenia działalności na terytorium kraju

b) definicja pojęcia działalności gospodarczej

została określona w art. 15 ust. 2 ustawy o VAT. Według niej działalność gospodarcza

obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub innych usługodawców, w tym również podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, i działalność osób wykonujących wolne zawody (doradców podatkowych, adwokatów, radców prawnych, architektów, lekarzy, weterynarzy), również gdy, czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonania czynności w sposób częstotliwy . Obejmuje również czynności polegające na wykorzystaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Podmioty, które są osobami fizycznymi, osobami prawnymi, bądź jednostkami organizacyjnymi nie posiadającymi osobowości prawnej, jeżeli wykonują działalność gospodarczą stają podatnikami podatku od towarów i usług.

c) wyłączenia z pojęcia działalności gospodarczej.

Z pojęcia wykonanej samodzielnie działalności wyłączone są czynności:

1) z tytułu których przychody zostały wymienione w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych z dnia 26 lipca 1991 r.

A) w art. 12 ust. 1-6 ustawy: ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy (wypłaty pieniężne ich ekwiwalenty lub wartość w naturze, bez względu na źródło finansowania a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, oraz wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych);

b) w art. 13 ust. 2-9 ustawy:

- przychody z tytułu osobistego wykonywania usług na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło na rzecz podmiotów prowadzących działalność gospodarczą lub właściciela nieruchomości,

- przychody z osobiście wykonywanej działalności artystycznej, trenerskiej, oświatowej, publicystycznej, uprawiania sportu, stypendiów sportowych,

- z działalności duchowej osiąganej z innego tytułu niż umowa o pracę,

- biegłych w postępowaniu sądowym i administracyjnym, udziału w komisjach powoływanych przez organy władzy lub administracji państwowej bądź samorządowej,

- należące do osób składu zarządu, rady nadzorczej, komisji, na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze, w tym prz...