Fleszarowa-Muskat_Stanisława_-_Czarny_warkocz.pdf

Stanisława Fleszarowa-Muskat:Czarny warkocz.

Opowiadania.

Opracowanie graficznePiotr PIÓRKO

YS^

Akc. W

KC. ^j U

ISBN 83-86181^2-7 Copyrighl by POLNORD - Wydawnictwo OSKAR, Gdańsk 1999

Przyszedł z morza

- Jeśli to jest moŜliwe - powiedział.

Przyszedłz morza, nie wiadomo skąd, przez tydzień patrzył na nią,wpierając w nią cięŜkiei

uparte spojrzenie męŜczyzny, który nagle nie chce nic, ani słońca,ani wody, ani wiatru na

czole, chce kobiety i mówią o tym jego oczywyraźniej niŜ najprostsze słowa i ostrzej niŜ glos.

- Jeśli toJest moŜliwe - powtórzył.

- Nie, to nie jest moŜliwe - odpowiedziała.

Stał przybufecie, opierając się na nim, ale łokciejego były gotowe doodlotu, jak

skrzydła ptaka, który nie wie, czy zatrzyma się dłuŜejw miejscu,gdzie wypadło mu

przystanąć.

Przez ramię miałprzewieszoną torbę -taką, jaką noszą zwykle ci, których cały dobytek mieści

sięw torbie iwędruje znimi przez morza i lądy lekki, niemęczący towarzysz.

Więc przyszedł z morza, nie wiadomoskąd, izadałjej topytanie.

Odpowiedziała: - Nie, to nie jest moŜliwe - bo wydało jejsię zbyt wielkim, zbyt szalonym

szczęściem, Ŝeby on zwycięŜył,Ŝeby przyszedł sobie z morza, nie wiadomo skąd.

i dostał ją jakpierwszą lepszą z ulicy albotaką, której niktjeszcze nie pragnął.

Niechby nie był taki pewny siebie, niechby w oczach miałtrochępokory, trochę szacunku i

pamięci o tym, Ŝe po tej stronie nabrzeŜa nie było lepszego, bogatszego, czystszego,

weselszego,pachnącego lepszymrumem i tytoniem baru jak ten, w którymona stała za

kontuarem.

Nie, nie myślało tym, myślał tylkoo niej, widziała tylko siebie w jegooczach, kiedy

patrzył na nią z bliska - z czystą, nierozumną oderwaną odświataśmiałością człowieka, który

nie mając nic, chce mieć nagle wszystko, iuwaŜa, Ŝema dotego prawo, ofiarowując w zamian

siebie.

Siebie!

Powinna była zrozumieć, co to znaczy, alenie rozumiała, wtedyjeszcze nie rozumiała.

Wydał jej się szalony - tak,szalony - i choćkrew napływała do głowyod tego szaleństwa,

postanowiła dać munauczkę.

Nie, to nie jest moŜliwe - odpowiedziała jeszcze raz, a on poprawił swoją lekką torbę na

ramieniu, dotknął palcem kapeluszai przez chwilę jeszcze patrzył na nią, na nią całą, taką,

jaka była i jakąsobie wyobraŜał, jakiej nie dostał i jaką chciał mieć - patrzył, a potem

odwrócił się i nie zawołała go, pozwalając mu odejść.

Trzy, cztery, pięć kroków do drzwi - szerokie plecy podspłowiałą kurtką, torbana ramieniu,

brązowy, nisko zarośnięty kark właśnietak powinnosię to skończyć, klamkapod mocną dłonią,

cichy trzask zamkai uspokojenie, znowupiwow kuflach, znowu spokojny uśmiechi wzrok

błądzący wśród zakurzonych stateczków pod sufitem.

I nagle Ŝycie zrobiło się zupełnie małe.

Otwierane i zamykanewschodami i zachodami słońca, między któryminic się nie

mogłozdarzyć, poniewaŜ wszystko, co mogło sięzdarzyć, juŜsię zdarzyło.

Przychodzili męŜczyźni i opierali łokcie o bufet (ale łokcie Ŝadnego nie były skrzydłami

ptaka), imówili: Mario!

Jesteś piękna!

Jesteś młoda!

Nie moŜna przez całe Ŝycie patrzeć w drzwi.

Mamwdomu łóŜko na dwoje, apod łóŜkiem skrzynkę zpieniędzmi, wyciągnij dłoń, zobacz,

jak pełna jest moja sakiewka,-, PrzychodzilimęŜczyźni, opieraliłokcie o bufet (to wciąŜ nie

były skrzydła ptaka) i mówili: Mario!

Jesteś jeszczepiękna!

Jesteśjeszcze młoda.

Nie zwróciła oczu ku Ŝadnemu znich, nie wyciągnęła ręki, Ŝebydotknąć ich sakiewek.

ZaduŜo mieli ze sobą, za mało siebie - niezrozumieliby, gdyby im to powiedziała.

Było juŜ o wieleza późno,kiedyprzyszedł drugi raz.

Niedorobiłsię niczego przez te wszystkie lata.

Miał ten sam stary kapelusz, wypłowiałą kurtkę i tę samą lekką torbę przewieszoną

przezramię.

A moŜe był tojuŜ inny stary kapelusz, inna wypłowiała kurtka i innalekka torba, kryjąca

niezasobny dobytek.

MoŜe ani razu nie zachodziłdo tego portu,a moŜe tylko do tegobaru - teraz był tu, ale to nie

oznaczało powrotu.

Przyszedł siętylko napić i kiedy patrzyła na niego, zaczął ogarniaćją strach,Ŝe przedtemnigdy

go tu nie było, Ŝe zamiastniego były setki itysiące takich jak on -przychodzącychz morza;

niewiadomo skąd, w wypłowiałych kurtkach,z lekkimitorbami na ramieniu, Ŝe patrzyła na

nich tak długo, aŜ przestała widziećinnych, tych,których łokcie oparte o bufet nie były gotowe

do odlotu.

Powinna była moŜe zapytać, czy był tu kiedyś,czy postawił jej topytanie?

Nie zrobiłatego.

Niezatrzymała go, nie zawołała, gdy pozwalając jej patrzeć na swoje szerokie plecy i na swój

brązowy kark,zbliŜał się ku drzwiom.

1963

Małe, nagie pisklę

Juliuszowi zapisywał oprawny w czerwony safian tom // CanzonierePetrarki.

Nieraz, podczas częstych wizyt przez wszystkie lata,Juliuszbrał go w rękę i - nie otwierając-

cieszył się samym dotykaniem cienkiej, miękkiej skóry; jego palce, zawsze zaŜółcone

spalanymi do końcapapierosami, długiei nerwowe, w przedziwny jakiśsposób - kontrastując -

pasował do tejpodniszczonej, zuŜytej, ale wciąŜ świetnejoprawy.

Tak, tobył najlepszy zapis dlaJuliusza.

WyobraŜał sobie, jaksię zdziwi.

Pomyśli: aŜ tyle, czy - tak mało?

Kupili ten tomrazem uulicznego antykwariusza weFlorencji.

Lato było tego rokuupalne, juŜkiedy wyjeŜdŜali z Warszawy, lipcowy skwar wydawał się nie

do zniesienia, w starych murach Florencji nie było czym oddychać,ale ichto upajało zamiast

męczyć.

Mieli po dwadzieścia pięć lat i własna młodośćbyła cudownympunktemodniesienia

dowszystkich zachwytów, jakie budziło zapchane gromadzoną przez wieki pięknością miasto.

Myśląc potemnieraz o tymmłodymflorenckim lecie z Juliuszem, zaczynałrozumieć, dlaczego

podróŜe, które odbywał w późniejszymwieku,kończyły się zawsze znuŜeniem i smutkiem.

Całkiem niedawnouciekł prawie z hotelu wGrenadzie na widok wycieczki

starychAmerykanek, wysypujących się z autokaru.

To wycieczka się wysypywała -gdyby byłpoczątkującym pisarzem, w

wydawnictwiepoprawiono by mu ten błąd, gwoli poprawności gwałcąc prawdę: botoprzecieŜ

jednak onesię wysypywały, stare, ale przeraŜająco Ŝwawe, wnienagannych fryzurach i

kostiumach, obwieszone aparatamifotograficznymi i kamerami - Ŝarłoczne turystki, pragnące

na starośćnajeść się świata, choć wiedziały,musiały wiedzieć, Ŝe za mało czasupozostało im

na to, Ŝeby go dobrze przeŜuć.

Stare miasta, starekamienie, rzeźby i ksiąŜki piękniały w młodych oczach; nie

przyćmiewałspojrzenia nanie Ŝal zrodzony zmyśli o tak szybkim,o wiele

szybszymprzemijaniu człowieka - młodziludzie o tym.

ludziom wydaje się (i to jest najpiękniejszew młodości), Ŝe będą Ŝyć wiecznie.

Im się właśnietak wydawało, jemu i Juliuszowi, gdy przy PonteVecchio, w słońcu i

średniowiecznym pyle Florencji kupowalioprawny w czerwony safian tom Petrarki.

Znad zielonej wstęgi Arnowiał po raz pierwszyod wielu dni wiatr, orzeźwiający, pachnący

urodzajnymi polami Toskanii.

- Weźmy ją - powiedział Juliusz.

Trzymał wuniesionej ręceksiąŜkę,jegopalce były smagłe, nie przyswędzone jeszcze

ogniempapierosów, aon juŜ wtedy wiedział, Ŝe nigdy nie dozna równegoszczęścia z czyjejś

obecności.

Juliuszzresztą nigdy się o tym nie dowiedział,przemilczał to przed nim,a radośćz tego - jakby

byłaofiarnym wyrzeczeniem -stała sięjeszcze pełniejsza.

Później miewałinne, częstei niezbyt długotrwałe przyjaźnie, zawszepełne namiętnego

pragnieniawyłączności, jakby chodziło o inny rodzaj uczucia,bardziej zaborczego niŜ

przyjaźń.

Zerwania kończyły je równiegwałtownie, po jakichś - urojonych niekiedy - zaniedbaniach,

nieusprawiedliwionych milczeniach,lub -czasem - dla równie porywczej świeŜej przyjaźni.

Do Juliusza jednak zawsze wracał, do czynionych mu zwierzeń, do rozmów, które z kim

innym nie byłyby w ogólemoŜliwe, do porozumień w pół słowa, w pół spojrzenia, w

półuśmiechu, do niespokojnej, burzliwej radości, jaką sobą wnosił.

Tak mało -czy aŜ tyle?

pomyśli.

OdłoŜył pióro iprzeciągnąłsię w fotelu.

Trzebabyło teraz zająćsię sprawami najwaŜniejszymii jakoś nie mógł się do tego zabrać.

Nie budziływspomnień, do których chciałby wracać - zilu ludźmimiałoby się piękne

wspomnienia, gdyby rozstania następowały wcześniej: przed zniechęceniem i znuŜeniem,

przed mordem, który w końcu zadaje sięmiłości.

W domku naprzeciwko, o którego budowę miał nawetpretensję dowładz miejskich,

poniewaŜ zasłaniał mu widok - kobieta w fartuchubez rękawów myła okna.

Była to wdowa po kolejarzu, który odziedziczywszy jakiś skromny spadek, wybudował ten

dom, a wkrótce potemzachorował i umarł, zostawiając goŜonie.

ZdąŜylispędzić wnim zaledwie pół roku wśród sycącego posiadaniem szczęścia, dla

niegojuŜzapewne pełnego wysiłku.

- Teraz wdowa myła okna.

Stojąc na parapecie wychylała się na zewnątrz a wiatr rozwiewał poły jej nie dopiętego na

kolanach fartucha.

Nogi miała gołe, tak samo jakramiona- dzieńbył ciepłyi słoneczny, przyjemniechyba byłostać

tak w oknie, w łagodnym przewiewiechłodzącym ciało.

Tak myślał - tak myśląc, wypoczywał - ale trzeba było wreszciezabrać się do tych

spraw najwaŜniejszych, skoro chciał raz z tymskończyć, skoro chciał mieć to juŜ za sobą.

Dom i prawaautorskiezapisywał RóŜyi Dorocie, Ŝadna nie była juŜ jego Ŝoną,mógł

więcuczynić to ze sprawiedliwego dystansu,oceniając bezŜalu rozczarowania, jakimi go

obdarzyły i jakich on - zapewne - takŜe im nie poskąpił.

śadnaz nich nie znaczyła więcej w jego Ŝyciui ten równypodział mógłby

wreszciedoprowadzić je sprowadzić je ze wzniesień zbyt wielkich wyobraŜeń o sobie -do

kapitulacji wyrównującego wszystko pojednania.

Było to konieczne nie tyle dla zachowaniagodnej ispokojnej pamięci o nim, czego miał prawo

się spodziewać,iledla prostego i złośliwego faktu: dom- nie przewidziany przezarchitekta do

podziału między dwu uŜytkowników - miałjedną tylkołazienkę.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: