Jakie zmiany wprowadzono do kodeksu pracy w 2009 roku.pdf

Jakie zmiany wprowadzono do Kodeksu pracy - - Kadry - INFOR.pl

http://kadry.infor.pl/drukowanie,97325,Jakie%20zmiany%20wprowadzono%20do%20Kodeksu%20pr...

Jakie zmiany wprowadzono do Kodeksu pracy

Ostatnia aktualizacja: 2009-01-13

Autor: Agnieszka Bolesta-Borkowska, Ewa Łukasik

Źródło: Monitor Prawa Pracy i Ubezpieczeń

18 stycznia 2009 r. wejdzie w życie nowelizacja Kodeksu pracy. W jej wyniku nastąpiło dostosowanie przepisów polskiego

prawa pracy do wymagań Unii Europejskiej w zakresie bhp oraz równego traktowania pracowników w zatrudnieniu. Zmiany te

powodują zwiększenie obowiązków pracodawców.

W zakresie przepisów dotyczących równego traktowania w zatrudnieniu ustawa z 21 listopada 2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy

(DzU nr 223, poz. 1460) zmienia przede wszystkim definicję molestowania i molestowania seksualnego. Wprowadza również ochronę

dla pracowników, którzy w jakikolwiek sposób przeciwstawili się molestowaniu w pracy.

Zmiana definicji dyskryminacji pośredniej

Na skutek omawianej nowelizacji Kodeksu pracy doprecyzowano definicję dyskryminacji pośredniej (art. 1 pkt 1 lit. a ustawy o zmianie

ustawy - Kodeks pracy). W wyniku wprowadzonych zmian powstał większy katalog sytuacji, w których pracodawca może dopuścić się

dyskryminacji pośredniej w pracy. Do tej pory dyskryminowanie pośrednie istniało wówczas, gdy na skutek pozornie neutralnego

postanowienia, zastosowanego kryterium lub podjętego działania wystąpiły dysproporcje w zakresie warunków zatrudnienia na

niekorzyść pracowników należących do grupy wyróżnionej ze względu np. na płeć, wiek, rasę (art. 18 3a § 4 Kodeksu pracy). Po

zmianie Kodeksu pracy do dyskryminacji pośredniej dojdzie nawet wówczas, gdy dysproporcje w zakresie warunków zatrudnienia nie

wystąpiły, ale mogły wystąpić.

Ponadto zgodnie z nową definicją za dyskryminację pośrednią będzie uważane takie zachowanie, które nie tylko powoduje

dysproporcję w warunkach zatrudnienia, ale także szczególnie niekorzystną sytuację, w jakiej mogła się znaleźć grupa pracowników

wyróżniona ze względu na jakąś cechę. „Szczególnie niekorzystna sytuacja” występuje wtedy, gdy np. przez długi okres istnieje

znacząca różnica w zakresie warunków zatrudnienia na niekorzyść np. kobiet w stosunku do mężczyzn. Taką szczególnie niekorzystną

sytuację można próbować wykazać w różny sposób, np. posługując się danymi statystycznymi.

W nowej definicji dyskryminowania pośredniego wprowadzono również możliwość wystąpienia dyskryminacji pośredniej w czasie

całego przebiegu stosunku pracy. Do dyskryminacji może więc dojść nie tylko, jak do tej pory, w zakresie warunków zatrudnienia, ale

także w zakresie nawiązania i rozwiązania stosunku pracy, awansowania oraz dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji

zawodowych.

WAŻNE!

Po zmianie Kodeksu pracy dyskryminacja pośrednia może wystąpić w zakresie nawiązania i rozwiązania stosunku pracy,

awansowania oraz dostępu do szkolenia podnoszącego kwalifikacje zawodowe.

Zgodnie z nowymi przepisami, do dyskryminacji pośredniej nie dojdzie, jeżeli zastosowane przez pracodawcę postanowienie, kryterium

lub działanie jest obiektywnie uzasadnione ze względu na zgodny z prawem cel, a środki służące osiągnięciu tego celu są właściwe i

konieczne.

1 z 8

2009-01-15 17:17

Jakie zmiany wprowadzono do Kodeksu pracy - - Kadry - INFOR.pl

http://kadry.infor.pl/drukowanie,97325,Jakie%20zmiany%20wprowadzono%20do%20Kodeksu%20pr...

PRZYKŁAD

Supermarket poszukuje pracowników. Praca będzie polegała na wykładaniu towaru na półki. W ogłoszeniu o pracę jednym z

wymagań, jakie ustalił pracodawca, jest 10-letni staż pracy. Takiego wymogu nie można uznać za konieczny do wykonywania tego

rodzaju pracy. Niewątpliwie im wyższy staż pracy, tym kompetencje pracownika rosną, ale do wykładania towaru nie potrzeba aż

tak długiego stażu pracy. Zatem wymaganie to należy uznać za mające charakter dyskryminacji pośredniej ze względu na wiek.

Rozszerzenie katalogu sposobów dyskryminowania

W wyniku zmiany Kodeksu pracy doprecyzowano, że dyskryminacją jest także nakazywanie naruszenia zasady równego traktowania w

zatrudnieniu (art. 1 pkt 1 lit. a ustawy o zmianie ustawy - Kodeks pracy). Do tej pory przejawem dyskryminowania było działanie

polegające na zachęcaniu innej osoby do naruszania zasady równego traktowania w zatrudnieniu (art. 18 3a § 5 pkt 1 Kodeksu pracy). W

dotychczas obowiązującej regulacji brak było zatem bezpośredniego wskazania, że dyskryminowanie stanowi także nakazanie innej

osobie naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu. Przyjmowano jednak w praktyce, że dotychczasowe rozumienie tego

przepisu obejmowało także nakazywanie naruszenia zasady niedyskryminowania, bo gdy nie można zachęcać, to tym bardziej nie

można nakazywać dyskryminowania.

Zmiana definicji molestowania i molestowania seksualnego

W wyniku nowelizacji Kodeksu pracy zmieniono definicję molestowania w pracy. Definicja ta w dotychczasowym brzmieniu nie

zawierała wskazania, że za molestowanie można uznać tylko działanie niepożądane.

Ponadto definicja molestowania została uzupełniona o regulację, zgodnie z którą celem lub skutkiem takiego niepożądanego działania

jest stworzenie wobec pracownika zastraszającej, wrogiej, poniżającej, upokarzającej lub uwłaczającej atmosfery. Obecnie zatem, aby

można było uznać dane zachowanie za molestowanie, konieczne będzie wystąpienie łącznie dwóch przesłanek:

• naruszenia godności pracownika i równocześnie

• wystąpienia określonego rodzaju niekorzystnej atmosfery,

przy założeniu, że kwestionowane zachowanie jest niepożądane.

Do tej pory za molestowanie było uważane zachowanie, którego celem lub skutkiem jest naruszenie godności albo poniżenie lub

upokorzenie pracownika (art. 18 3a § 5 pkt 2 Kodeksu pracy).

WAŻNE!

Po nowelizacji Kodeksu pracy molestowaniem jest takie zachowanie, którego celem lub skutkiem jest naruszenie godności

pracownika i stworzenie wokół niego zastraszającej, wrogiej lub uwłaczającej atmosfery.

Zmiany wprowadzone do definicji molestowania seksualnego pokrywają się ze zmianami, które zostały wprowadzone do definicji

molestowania (art. 1 pkt 1 lit. a ustawy o zmianie ustawy - Kodeks pracy). W przypadku definicji molestowania seksualnego również

dodano zapis, że celem lub skutkiem niepożądanych zachowań o charakterze seksualnym jest stworzenie niekorzystnej atmosfery

wobec pracownika. Molestowaniem seksualnym będzie np. opowiadanie żartów odnoszących się do sfery seksualnej, czynienie tego

2 z 8

2009-01-15 17:17

Jakie zmiany wprowadzono do Kodeksu pracy - - Kadry - INFOR.pl

http://kadry.infor.pl/drukowanie,97325,Jakie%20zmiany%20wprowadzono%20do%20Kodeksu%20pr...

rodzaju gestów czy zwłaszcza uzależnianie awansu, podwyżki albo w ogóle przyjęcia do pracy od poddania się czynności seksualnej.

Ochrona pracowników przeciwstawiających się molestowaniu

Na skutek nowelizacji do Kodeksu pracy został wprowadzony nowy przepis, który zabrania stosowania jakichkolwiek konsekwencji

wobec pracowników, którzy przeciwstawili się molestowaniu lub molestowaniu seksualnemu oraz którzy mu się podporządkowali (art.

1 pkt 1 lit. b ustawy o zmianie ustawy - Kodeks pracy). Z praktycznych względów przepis ten nie odnosi się do zakazu ponoszenia

konsekwencji pozytywnych, bo raczej na takie konsekwencje ofiara molestowania nie będzie się skarżyła.

PRZYKŁAD

Pracodawca ma w swoim gabinecie na ścianie powieszony kalendarz zawierający treści pornograficzne. Pracownicy wchodzący

do gabinetu nie mogli go nie zauważyć. Jedna z pracownic zwróciła szefowi uwagę na niestosowność zawieszenia takiego

kalendarza w gabinecie, gdzie często odbywają się zebrania pracowników. Wyjaśniła, że czuje się z tego powodu urażona, a także

nieswojo. Pracownica przeciwstawiła się w przedstawionej sytuacji zachowaniu pracodawcy, które można uznać za molestowanie

seksualne. Pracodawca nie może jednak w jakikolwiek sposób negatywnie potraktować pracownicy z tego powodu. W szczególności

nie może jej zwolnić, pozbawić premii czy w inny sposób pogorszyć warunków pracy.

Ochrona pracowników w razie naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu

Omawiana nowelizacja Kodeksu pracy wprowadziła większą ochronę dla pracowników, którzy korzystają z uprawnień wynikających z

naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu, czyli np. dochodzą od pracodawcy odszkodowania za naruszenie tych zasad

(art. 1 pkt 3 ustawy o zmianie ustawy - Kodeks pracy).

Zmiany te polegają na:

• rozszerzeniu zakresu ochrony dla pracownika korzystającego z uprawnień wynikających z zasady równego traktowania w zatrudnieniu

jedynie z zakazu zwolnienia z pracy na zakaz jakiegokolwiek niekorzystnego traktowania pracownika, jak również zakaz jakichkolwiek

negatywnych konsekwencji z tego tytułu dla pracownika,

• przyznanie ochrony pracownikowi udzielającemu pomocy innemu pracownikowi korzystającemu z uprawnień przysługujących z

tytułu naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu.

PRZYKŁAD

Pracownica została gorzej potraktowana przez pracodawcę, bo uznał on, że z powodu ciąży długi czas będzie nieobecna w pracy ze

względu na urlop macierzyński, a potem urlop wychowawczy. Było to jedynym powodem przyznania jej niższej premii, mimo że

wyniki w pracy miała znacznie lepsze niż inni. Pracownica zwróciła się o pomoc do Państwowej Inspekcji Pracy, a także

postanowiła wystąpić z pozwem przeciwko pracodawcy. Pomocy udzielił jej kolega z pracy wskazując przepisy, na które może się

powołać dochodząc swoich praw, podpowiadając, że jest dyskryminowana bezpośrednio, bo została gorzej potraktowana ze

względu na ciążę. Kolega poinformował pracownicę także o możliwości wystąpienia do sądu pracy o odszkodowanie z tego tytułu.

Po zmianie przepisów dotyczących równego traktowania w zatrudnieniu ani pracownica, ani współpracownik, który jej pomaga,

nie mogą zostać gorzej potraktowani w pracy z powodu skorzystania przez kobietę z uprawnień w związku z naruszeniem zasady

równego traktowania w zatrudnieniu. Pracodawca nie może zastosować także wobec nich żadnych negatywnych konsekwencji.

3 z 8

2009-01-15 17:17

Jakie zmiany wprowadzono do Kodeksu pracy - - Kadry - INFOR.pl

http://kadry.infor.pl/drukowanie,97325,Jakie%20zmiany%20wprowadzono%20do%20Kodeksu%20pr...

Przed zmianą przepisów pracownica nie mogłaby zostać jedynie zwolniona z pracy z powodu skorzystania ze swoich uprawnień,

natomiast pracownik, który udzielił jej pomocy, nie miał żadnej ochrony.

Warunki zatrudnienia pracownika powracającego z urlopu macierzyńskiego

Na skutek nowelizacji Kodeksu pracy pracodawca został zobowiązany do dopuszczenia pracownika po zakończeniu urlopu

macierzyńskiego lub urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego do pracy na dotychczasowym stanowisku. Natomiast jeżeli nie jest

to możliwe, pracownik powinien zostać zatrudniony na stanowisku równorzędnym z zajmowanym przed rozpoczęciem urlopu lub na

innym stanowisku odpowiadającym jego kwalifikacjom zawodowym, z wynagrodzeniem za pracę, jakie by otrzymywał, gdyby nie

korzystał z urlopu macierzyńskiego.

W praktyce dotychczas nie było wątpliwości, że kobieta powracająca do pracy po urlopie macierzyńskim powinna wrócić na swoje

stanowisko pracy. Urlop ten nie powoduje bowiem przerwania stosunku pracy. Dotychczas nie było to jednak uregulowane

bezpośrednio w przepisach. W wyniku omawianej zmiany zasadę taką zawarto w Kodeksie pracy.

WAŻNE!

Obowiązek dopuszczenia pracownika na dotychczas zajmowane stanowisko pracy dotyczy zarówno powrotu po urlopie

macierzyńskim, jaki i po urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego.

Należy zwrócić uwagę, że wprowadzona nowelizacja odnosi się zarówno do pracownicy, jak i pracownika powracającego do pracy po

urlopie.

Pracownikowi powracającemu po urlopie macierzyńskim do pracy przysługuje takie wynagrodzenie, jakie otrzymywałby, gdyby w tym

czasie nie korzystał z urlopu (art. 1 pkt 4 ustawy o zmianie ustawy - Kodeks pracy). Obejmują go więc wszystkie podwyżki i inne

zmiany w warunkach wynagradzania, do jakich mogło dojść w czasie, gdy przebywał na urlopie macierzyńskim.

Należy zwrócić uwagę na różnice między gwarancjami przysługującymi pracownikowi powracającemu po urlopie macierzyńskim a

gwarancjami przysługującymi pracownikowi powracającemu po urlopie wychowawczym. W przypadku urlopu wychowawczego

gwarancje te są mniejsze: pracownik ma prawo tylko do wynagrodzenia nie niższego od wynagrodzenia, jakie przysługuje na

stanowisku pracy zajmowanym przed urlopem w dniu jego powrotu do pracy po urlopie wychowawczym.

Przegląd najważniejszych zmian w zakresie bhp wprowadzonych do Kodeksu pracy

Nowelizacja Kodeksu pracy w zakresie bhp była konieczna ze względu na przedstawienie Polsce przez Komisję Europejską zarzutów

formalnych w związku z niewłaściwym lub niepełnym wdrożeniem postanowień dyrektywy Rady 89/391/EWG z 12 czerwca 1989 r. w

sprawie wprowadzenia środków w celu poprawy bezpieczeństwa i zdrowia pracowników w miejscu pracy. Ponadto konieczne było

dostosowanie przepisów Kodeksu pracy do zmian wynikających z innych, wydanych w ostatnim okresie, aktów prawnych z zakresu

bhp.

Odpowiedzialność pracodawcy za stan bhp

Zgodnie z nową regulacją, pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bhp w zakładzie pracy i na zakres jego odpowiedzialności nie

4 z 8

2009-01-15 17:17

Jakie zmiany wprowadzono do Kodeksu pracy - - Kadry - INFOR.pl

http://kadry.infor.pl/drukowanie,97325,Jakie%20zmiany%20wprowadzono%20do%20Kodeksu%20pr...

wpływają:

• obowiązki pracowników w dziedzinie bhp oraz

• powierzenie wykonywania zadań służby bezpieczeństwa i higieny pracy specjalistom spoza zakładu pracy (art. 1 pkt 5 lit. a ustawy o

zmianie ustawy - Kodeks pracy).

Dotychczas w Kodeksie pracy było określone, że odpowiedzialność za stan bhp ponosi pracodawca (art. 207 § 1 Kodeksu pracy).

Wśród specjalistów bhp panowała zgoda co do tego, że zakres tej odpowiedzialności nie jest uzależniony od tego, czy pracodawca

realizuje zadania w zakresie bhp sam, czy wykonywanie zadań służby bhp powierza specjalistom spoza zakładu. Obecnie zmiana

Kodeksu pracy wyjaśnia wszelkie wątpliwości interpretacyjne w tym zakresie.

PRZYKŁAD

W czasie przeprowadzanej kontroli inspektor PIP stwierdził, że na stanowiskach pracy, na których występuje przekroczenie

dopuszczalnych norm hałasu, pracownicy nie stosują środków ochrony indywidualnej w postaci ochronników słuchu. Pracodawca,

zgodnie z obowiązkiem, wyposażył pracowników w odpowiadające normom ochronniki słuchu. W przedstawionej sytuacji

pracownicy naruszyli przepisy bhp dotyczące używania przydzielonych środków ochrony indywidualnej. Ponadto działająca u

pracodawcy zakładowa służba bhp nie dopełniła swoich obowiązków, zgodnie z którymi jest zobowiązana do przeprowadzania

kontroli warunków pracy oraz przestrzegania przepisów i zasad bhp. Niedopełnienie obowiązków przez pracowników oraz służbę

bhp nie będzie miało w tym przypadku wpływu na zakres odpowiedzialności pracodawcy za naruszenie przepisów bhp.

Pracodawca może natomiast ukarać pracowników jedną z kar porządkowych oraz wyciągnąć konsekwencje w stosunku do służby

bhp.

Obowiązki pracodawcy w dziedzinie bhp

W wyniku omawianej nowelizacji Kodeksu pracy rozszerzono katalog obowiązków pracodawcy związanych z ochroną zdrowia i życia

pracowników oraz zapewnieniem bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Do nowych obowiązków należą:

• reagowanie na potrzeby w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy oraz dostosowywanie podejmowanych środków w

celu doskonalenia istniejącego poziomu ochrony zdrowia i życia pracowników, biorąc pod uwagę zmieniające się warunki wykonywania

pracy,

• zapewnienie rozwoju spójnej polityki zapobiegającej wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym, uwzględniającej zagadnienia

techniczne, organizację pracy, warunki pracy, stosunki społeczne oraz wpływ czynników środowiska pracy,

• uwzględnianie ochrony zdrowia młodocianych, pracownic w ciąży lub karmiących dziecko piersią oraz pracowników

niepełnosprawnych w ramach podejmowanych działań profilaktycznych.

Realizacja tych obowiązków powinna następować na podstawie najnowszych osiągnięć nauki i techniki, przede wszystkim dorobku

ergonomii, socjologii, psychologii i medycyny pracy.

Nowelizacja Kodeksu pracy podkreśliła też zasadę, że koszty działań podejmowanych przez pracodawcę w zakresie bhp w żaden

sposób nie mogą obciążać pracowników (art. 1 pkt 5 lit. b ustawy o zmianie ustawy - Kodeks pracy). Zakaz ten dotyczy zarówno

bezpośrednich form obciążania pracowników kosztami związanymi z zapewnieniem bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, np.

5 z 8

2009-01-15 17:17

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: