Termin spółgłoska wargowa odnosi się do sposobu artykulacji spółgłosek polegającego na zbliżeniu warg do siebie. W ten sposób wymawia się np. /p/, /b/, /f/, /v/ (= polskie w), /w/ (= polskie ł)i /m/.
Bywają "zmiękczone" (palatalne), jak początkowe spółgłoski w polskich wyrazach pies, bić, fistaszek i wiać, o artykulacji ze środkową częścią języka zbliżoną do podniebienie (łac. palatum).
Spółgłoski przedniojęzykowe to rodzaj spółgłosek wyróżniony ze względu na narząd artykulacji, przy tworzeniu których aktywny udział bierze przednia część języka w szczególności jego czubek i brzeg (krawędź).
[Edytuj]
Artykulacja przedniojęzykowa obejmuje następujące miejsca artykulacji:
· spółgłoski międzyzębowe,
· spółgłoski zębowe i zazębowe,
· spółgłoski dziąsłowe i zadziąsłowe,
· spółgłoski przedniopodniebienne wymwiane z retrfleksją.
Ze względu na dużą swobodę ruchów tego odcinka języka wyróżnia się rozmaite typy artykulacji przedniojęzykowej. Można wydzielić:
· spółgłoski apikalne artykułowane przy pomocy czubka języka,
· spółgłoski laminalne artykułowane przy części języka znajdującej się za jego brzegiem,
· spółgłoski subapikalne artykułowane z wygiętym czubkiem języka ku górze.
Przy artykulacji głosek przedniojęzykową ważną rolę odgrywa ułożenie języka (płaskie, wzniesione, wysokie), a w przypadku sybilantów także szerokość utworzonej szczeliny (szeroka, wąska, bardzo wąska). Poza tym znaczenie może mieć ułożenie czubka języka, który może się znajdować u nasady dolnych zębów lub być uniesiony do góry.
W języku polskim mamy następujące głoski przedniojęzykowych:
· zębowe
o [t] jak t w słowie tama
o [d] jak d w słowie dama
o [ʦ] jak c w słowie wiece
o [ʣ] jak dz w słowie miedze
o [s] jak s w słowie sama
o [z] jak z w słowie zawał
o [n] jak n w słowie nawał
· dziąsłowe
o [ɾ] lub [r] jak r w słowie rama
o [l] jak l w słowie lama
· zadziąsłowe
o [ʧ] jak cz w słowie czemu
o [ʤ] jak dż w słowie dżemu
o [ʃ] jak sz w słowie szal
o [ʒ] jak ż w słowie ż...
lezynski1