ms_doswiadczenia.pdf

DoÊwiadczenia 1

Jakie skały przepuszczajà wod´? (pokaz)

Co b´dzie potrzebne?

• trzy słoiki do połowy napełnione wodà

• trzy puste szklanki lub słoiki

• piasek

• ˝wir

• grudki wilgotnej gliny

• trzy sitka

• Wlej do ka˝dego sitka porcj´ wody.

• Obserwuj wod´ cieknàcà do szklanek.

Obserwacje:

Piasek i ˝wir przepuszczajà wod´, a glina tworzy

z wodà m´tnà zawiesin´.

Wnioski:

Skały w ró˝ny sposób przepuszczajà wod´.

Niektóre, jak piasek i ˝wir, przepuszczajà jà łatwo,

inne, np. glina, bardzo słabo, a jeszcze inne,

np. granit, nie przepuszczajà wody.

Wykonanie:

• Nasyp do pierwszego sitka piasek, do drugiego –

˝wir, a do trzeciego – glin´ (rozgnieç jà na sitku).

• Ustaw sitka nad pustymi szklankami (lub

słoikami).

Podr´cznik „Mój Êwiat 4” Dział 4;

Temat 2: Budowa skorupy ziemskiej

Czy rodzaj substancji ma wpływ na tempo ogrzewania? (uczeƒ w domu)

Co b´dzie potrzebne?

• dwa słoiki

• woda

• ziemia ogrodowa

• dwa termometry

• Przestaw słoiki w zacienione, chłodne miejsce.

Obserwuj wskazania termometrów i zanotuj

wyniki.

• Porównaj zanotowane wskazania termometrów.

Obserwacje:

Temperatura ziemi ogrodowej roÊnie szybciej ni˝

temperatura wody. Po przestawieniu słoików

w zacienione miejsce temperatura ziemi spada

szybciej ni˝ temperatura wody.

Wykonanie:

• Jeden słoik napełnij ziemià i jà uklep. Drugi słoik

napełnij letnià wodà.

• Do ka˝dego słoika włó˝ termometr i zanotuj,

jakà wskazuje temperatur´.

• Postaw oba słoiki w nasłonecznionym miejscu.

Obserwuj wskazania termometrów i zanotuj

wyniki.

Wnioski:

Aby podniosła si´ temperatura wody, musi ona

pochłonàç wi´cej promieniowania ni˝ ziemia.

Podr´cznik „Mój Êwiat 5” Dział 4;

Temat 3: Rodzaje gleb w Polsce

Czy pochłanianie promieniowania Êwietlnego zale˝y od jasnoÊci powierzchni?

(uczeƒ w domu)

Co b´dzie potrzebne?

• dwa termometry zaokienne

• czarny flamaster

• lampka nocna

Obserwacje:

Termometr z zamalowanym zbiorniczkiem wska -

zuje wy˝szà temperatur´.

Wnioski:

Termometr, który pochłonàł w tym samym czasie

wi´cej energii wypromieniowanej przez ˝arówk´,

wskazuje wy˝szà temperatur´. Oznacza to, ˝e

ciemna powierzchnia pochłania wi´cej energii ni˝

jasna.

Wykonanie:

• Zamaluj zbiorniczek jednego z termometrów na

czarno.

• Oba termometry ustaw w jednakowej odległoÊci

od lampki.

• Włàcz lampk´ i obserwuj wskazania termo -

metrów.

Podr´cznik „Mój Êwiat 5” Dział 4;

Temat 3: Rodzaje gleb w Polsce

DoÊwiadczenia

Czy woreczek foliowy przyciàga styropian? (uczeƒ w klasie)

Co b´dzie potrzebne?

• foliowy woreczek

• kawałki styropianu lub ry˝u preparowanego

(tzw. dmuchanego)

• wełniana tkanina (np. sweter)

Wykonanie:

• Do foliowego woreczka wsyp kawałki styropianu

(lub ziarna ry˝u preparowanego).

• Nadmuchaj woreczek i zwià˝, tak aby nie ucho -

dziło z niego powietrze.

• Potrzyj energicznie woreczek swetrem lub – jeÊli

nie masz swetra – dłonià.

Obserwacje:

Kawałki styropianu (ry˝u preparowanego) przy -

warły do Êcianek woreczka w miejscu pocierania.

Wnioski:

Wskutek pocierania woreczek si´ naelektryzował

i przyciàgnàł kawałki styropianu.

Podr´cznik „Mój Êwiat 6” Dział 4;

Temat 4: ElektrycznoÊç w przyrodzie

Jak przetoczyç aluminiowà puszk´ bez dotykania? (uczeƒ w domu)

Co b´dzie potrzebne?

• kawałek rurki z tworzywa sztucznego (np. rura

od odkurzacza)

• pusta puszka aluminiowa

• wełniana tkanina (np. sweter)

Wykonanie:

Połó˝ aluminiowà puszk´ na stole.

Potrzyj rurk´ energicznie swetrem.

Zbli˝ rurk´ do aluminiowej puszki (jak na zdj´ciu).

Obserwacje:

Puszka potoczyła si´ w kierunku rurki.

Wnioski:

Wskutek pocierania swetrem rurka si´ naelektry -

zowała i przyciàgn´ła aluminiowà puszk´. Dzi´ki

temu puszka potoczyła si´ bez dotykania.

Podr´cznik „Mój Êwiat 6” Dział 4;

Temat 4: ElektrycznoÊç w przyrodzie

DoÊwiadczenia 3

Czy w jabłku mo˝e popłynàç pràd? (pokaz)

Co b´dzie potrzebne?

• jabłko

• spinacz biurowy

• drucik miedziany

• woltomierz

Wykonanie:

• Włàcz woltomierz i ustaw pokr´tło na pozycj´: 2 V

lub 20 V, tak jak pokazano na zdj´ciu nr 1.

• Wbij spinacz biurowy i drucik miedziany w jabłko,

tak jak pokazano na zdj´ciu nr 2.

• Zmierz woltomierzem napi´cie mi´dzy druci -

kami.

Fot. 1

Fot. 2

Obserwacje:

Na ekranie woltomierza wyÊwietla si´ wartoÊç na -

pi´ cia, jakie powstało mi´dzy drucikami umiesz -

czonymi w jabłku.

Wnioski:

W jabłku, po umieszczeniu w nim drucików,

popłynàł pràd i mi´dzy drucikami powstało napi´ -

cie elektryczne, czyli zaszło podobne zjawisko jak

w baterii.

Fot. 3

Podr´cznik „Mój Êwiat 6” Dział 4;

Temat 4: ElektrycznoÊç w przyrodzie

Jak samodzielnie zbudowaç kompas? (uczeƒ w klasie)

Co b´dzie potrzebne?

• magnes

• igła

• naczynie z wodà

• kompas

Wykonanie:

• Posługujàc si´ kompasem, wyznacz główne

kierunki geograficzne.

• Wzdłu˝ igły przesuƒ magnes, tak jak pokazano

na zdj´ciu nr 1.

• Połó˝ ostro˝nie igł´ na powierzchni wody (zdj´cie

nr 2).

• Obserwuj, jak si´ zachowuje igła.

• Porównaj uło˝enie igły z wyznaczonymi kierun -

kami geograficznymi.

Fot. 1

Obserwacje:

Igła poło˝ona na wodzie wskazuje kierunek

północ–południe.

Wnioski:

Przesuni´cie magnesu wzdłu˝ igły spowodowało jej

namagnesowanie. Igła stała si´ igłà magnetycznà,

podobnie jak w kompasie. Taka igła zawsze si´

ustawia wzdłu˝ linii ziemskiego pola mag ne -

tycznego.

Fot. 2

Podr´cznik „Mój Êwiat 6” Dział 4;

Temat 5: Poznajemy zjawisko magnetyzmu

DoÊwiadczenia

Jak działa elektromagnes? (uczeƒ w klasie)

Co b´dzie potrzebne?

• du˝y ˝elazny gwóêdê

• długi izolowany przewód (np. miedziany)

• płaska bateria (4,5 V)

• drobne przedmioty z ˝elaza (np. szpilki, spina -

cze, pineski)

Wykonanie:

• Rozsyp na stole drobne przedmioty z ˝elaza.

• Usuƒ izolacj´ z obu koƒców przewodu.

• Tak przygotowany drut nawiƒ na gwóêdê.

• Koƒce drutu podłàcz do baterii, tak jak pokazano

na zdj´ciu nr 1, i zbli˝ główk´ gwoêdzia do

rozsypanych przedmiotów.

• Odłàcz jeden koniec drutu od baterii i ponownie

zbli˝ gwóêdê do ˝elaznych przedmiotów.

Wniosek:

W przewodzie połàczonym z baterià płynie pràd,

który wytwarza pole magnetyczne. Dzi´ki temu

gwóêdê z nawini´tym drutem zachowuje si´ jak

elektromagnes. Elektromagnesy majà wiele zasto -

sowaƒ, np. wykorzystuje si´ je do przenoszenia

blach stalowych w stoczniach.

Obserwacje:

Gwóêdê podłàczony do pràdu przyciàga drobne

przedmioty z ˝elaza, natomiast gwóêdê odłàczony

od pràdu nie przyciàga przedmiotów z ˝elaza.

Podr´cznik „Mój Êwiat 6” Dział 4;

Temat 4: Poznajemy zjawisko magnetyzmu

Jak silny jest elektromagnes? (uczeƒ w domu)

Co b´dzie potrzebne?

• elektromagnes z doÊwiadczenia 2

• mały lekki kubek, np. po jogurcie

• du˝y metalowy spinacz biurowy

• drobne przedmioty, np. spinacze biurowe, ta siem -

ka lub sznurek

Wykonanie:

• Lekki kubek zawieÊ na spinaczu biurowym, tak

jak pokazano na zdj´ciu.

• Włàcz elektromagnes, który wykorzystywałeÊ

w doÊwiadczeniu Jak działa elektromagnes?.

• Dotknij spinacza główkà gwoêdzia i spróbuj

w ten sposób podnieÊç kubek.

• Kolejno wkładaj do kubka drobne przedmioty

(np. spinacze biurowe) i obserwuj, co si´ dzieje.

• Sprawdê, jak si´ zachowa elektromagnes, gdy

zwi´kszysz liczb´ zwojów.

Wniosek:

Za pomocà włàczonego elektromagnesu mo˝na

podnieÊç kubek z lekkà zawartoÊcià. Im wi´cej

zwojów wokół gwoêdzia, tym silniejszy jest

elektromagnes.

Obserwacje:

Za pomocà elektromagnesu mo˝na podnieÊç

spinacz wraz z przymocowanym do niego kubkiem.

Do pewnego momentu mo˝na obcià˝aç kubek

i nadal go podnosiç.

Po zwi´kszeniu liczby zwojów elektromagnes

podnosi kubek z ci´˝szà zawartoÊcià.

Podr´cznik „Mój Êwiat 6” Dział 4;

Temat 4: Poznajemy zjawisko magnetyzmu

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: