IPN-Miecz i Pług.pdf

(10119 KB) Pobierz
IPN 55.indd
DODATEK SPECJALNY IPN
IPN
Miecz i Pług
71 lat temu utworzona została organizacja niepodległościowa pod nazwą „Miecz
i Pług”. Ta początkowo lokalna grupa działająca na terenie Warszawy z czasem prze-
kształciła się w ogólnopolską formację działającą na obszarze Generalnego Guberna-
torstwa, Ziemiach Zachodnich włączonych do III Rzeszy i w Małopolsce Wschodniej.
Odnosiła ona szczególne sukcesy na polu wydawniczym i wywiadowczym. Pozostając
w opozycji do struktur wojskowych ZWZ-AK, działacze „Miecza i Pługa” podjęli próbę
stworzenia szerokiego bloku organizacji podziemnych, które miały stanowić alterna-
tywę dla struktur wojskowych Polskiego Państwa Podziemnego. Działania te spowo-
dowały, iż kierownictwo „Miecza i Pługa” stało się obiektem zainteresowania oraz głę-
bokiej penetracji ze strony gestapo i wywiadu sowieckiego. Pytanie, czy przywódcy
„MiP” dopuścili się zdrady, wciąż pozostaje otwarte.
Śmierć jest zapłatą za zdradę
Historia organizacji „Miecz i Pług”
„Ja, członek organizacji »Miecz i Pług«, przysięgam wobec Boga Wszechmogącego wier-
ność dla sprawy Ojczyzny. Dla dobra Polski, Jej wyzwolenia i potęgi pracę i siły swe
oddaję. Sprawiedliwy ustrój społeczny, zdrowie moralne jednostki, rodzin i Narodu
szerzyć, wyzysk i zakłamanie zwalczać, obiecuję. Posłuszeństwo organizacyjne dla do-
bra Sprawy zachowywać będę. Przysięgam tajność organizacji. Śmierć jest zapłatą za
zdradę. Tak mi dopomóż Bóg”.
O rganizacja „Miecz i Pług” („MiP”) powstała w paź-
rakterze wojskowym. Jej nazwa nawiązywała do idei pra-
cy u podstaw oraz idei walki. Propagowano przy tym
m.in. wiersz Kazimierza Przerwy-Tetmajera: Wieszczu
przysięgam Tobie na Pług i Miecz,/ Że pierwej legniem
w grobie, niż ustąpim wstecz.
W okresie 1939–1940 r. w kierownictwie „Miecza i Płu-
ga” znaleźli się: ks. Leon Poeplau, Antoni Szołkowski „An-
toni”, Krystyna Karier, Zofi a Kossak-Szczucka, kpt. Ferdy-
nand Trójnicki „Stefan”, „Fred”, „Wiktor”, Jerzy Hübner
„Jerzy”, por. Józef Maciąg „Sas”, Aleksander Kowalik
Początki działalności
W początkowej fazie działalności organizacja miała
niewielki zasięg, koncentrowała się bowiem tylko na wo-
jewództwie warszawskim. Była nieliczną formacją o cha-
NIEZALEŻNA GAZETA POLSKA z NOWE PAŃSTWO 9/2010
I
DODATEK SPECJALNY
Rafał Sierchuła, IPN Poznań
dzierniku 1939 r. (nazwę nadano dopiero mie-
siąc później, nawiązując do tytułu własnej gazety
konspiracyjnej). Jej duchowym i politycznym przywódcą
był ksiądz Leon Poeplau „Wolan”.
604387457.137.png 604387457.147.png 604387457.153.png 604387457.159.png 604387457.001.png 604387457.007.png 604387457.018.png 604387457.026.png 604387457.032.png 604387457.038.png 604387457.050.png 604387457.065.png 604387457.076.png 604387457.091.png 604387457.104.png 604387457.115.png 604387457.121.png 604387457.122.png 604387457.123.png 604387457.124.png 604387457.125.png 604387457.126.png 604387457.127.png 604387457.128.png 604387457.129.png 604387457.130.png 604387457.131.png 604387457.132.png 604387457.133.png 604387457.134.png 604387457.135.png
DODATEK SPECJALNY IPN
Pismo „Miecz i Pług” z 1944 r. [ze zbiorów Archiwum Państwowego w Lublinie]
Leon Poeplau, ps. „Wolan”
ksiądz, założyciel, polityczny przywódca i prezes Rady Naczelnej organizacji
„Miecz i Pług”. Podczas kampanii 1939 r. walczył jako ochotnik w Samodzielnej
Grupie Operacyjnej „Polesie”. Po zakończeniu walk zgrupowania dostał się do nie-
woli niemieckiej, z której został zwolniony. W czasie okupacji był kapłanem w para-
fii św. Zbawiciela w Warszawie. W październiku 1939 r. przystąpił do organizowa-
nia konspiracyjnej formacji „Miecz i Pług” (symbol walki i pracy). Do pracy pod-
ziemnej w Warszawie zaangażował grupę oficerów i podoficerów WP, działaczy
chadeckich, narodowych i członków organizacji „Juventus Christiana”. Współpra-
cował także z Zofią Kossak-Szczucką. W okresie 1939–1940 r. był w ścisłym kie-
rownictwie „Miecza i Pługa” – pełnił funkcję kierownika ds. wojskowych i cywil-
nych. Po utworzeniu Rady Naczelnej organizacji został jej prezesem. Był jednym
z założycieli Komitetu Porozumiewawczego Organizacji Niepodległościowych, któ-
ry miał odgrywać rolę krajowego centrum konspiracji niezależnej od ZWZ. Areszto-
wany w lipcu 1940 r., więziony na Pawiaku i przesłuchiwany przy al. Szucha. Wie-
lokrotnie namawiany był do podpisania volkslisty. Wywieziony do obozu
koncentracyjnego w Oświęcimiu, zmarł tam w sierpniu 1940 r.
„Aleksander”, Władysław Byszek, Anatol Słowikowski „Andrzej Nieznany”, Zbi-
gniew Grad „Doktor Zbyszek”. Na wniosek ks. Poeplau kierownikiem skupiają-
cym w swym ręku sprawy cywilne i wojskowe organizacji został Słowikowski. Po
utworzeniu Rady Naczelnej jej przewodniczącym mianowano ks. Poeplau, a jego
zastępcą Słowikowskiego.
W kwietniu 1940 r. kierownictwo „Miecza i Pługa” było jednym z założycieli
Komitetu Porozumiewawczego Organizacji Niepodległościowych, który miał od-
grywać rolę krajowego centrum konspiracji niezależnej od ZWZ. Do końca 1940 r.
struktury „MiP” zorganizowano w Warszawskiem, na Podkarpaciu, w Kieleckiem,
Radomskiem, Lubelskiem i na Pomorzu. Rozwijano działalność wywiadowczą
i wydawniczo-propagandową.
Opublikowana przez „MiP” w czwartą rocznicę wybuchu wojny zwięzła i prze-
sadna w swych treściach synteza jego wojskowych osiągnięć przedstawiła ten
okres następująco: „»Miecz i Pług«, podejmując dalszą walkę, przystępuje już
w październiku 1939 r. do pracy organizacyjnej. Listopad przynosi pospieszną or-
ganizację okręgów wojskowych, na czele których stają wypróbowani żołnierze,
wracający wprost z pola bitew. Sztab Kom. Gł. wypracowuje pierwsze podręczniki
i instrukcje wyszkoleniowe, które w późniejszym okresie ukazują się w druku.
Niektóre z nich liczą po 370 stron objętości. Wydanie takich pomocy i innych, jak
tablice broni, drukiem – nie są dzisiaj sprawą łatwą. »Miecz i Pług« nie zna prze-
szkód i znajduje poparcie każdego Polaka, do którego się zwróci.
Rok 1940 przynosi zjednoczenie sił wokół pracy woj-
skowej i wspólnej idei, szeregu poważnych organizacyj
wojskowych. Praca zatacza gwałtownie coraz szersze kręgi
i przybiera na tempie. Przystępują do niej pierwsze, prze-
szkolone już we własnych szkołach, kadry dowódców.
W tymże roku powstaje samodzielna jednostka bojowa
„MiP”, licząca ok. 1500 ludzi, zorganizowana w miejscu
i warunkach przechodzących najśmielsze wyobrażenie.
Ze względów konspiracyjnych trudno dziś o tym mówić,
jednak w przyszłości choćby ten szczegół powie o dzielno-
ści i niezłomności ducha żołnierza polskiego, owianego
duchem idei »Miecza i Pługa«”.
Dalsze prace organizacyjne przerwały aresztowania ge-
stapo przeprowadzone latem i jesienią 1940 r. Wśród aresz-
towanych znaleźli się ks. Poeplau, W. Byszek (zwolniony
w 1941 r.), F. Trójnicki (zwolniony w 1941 r.) i K. Karier.
Struktura organizacyjna
Władzą centralną „MiP” była Rada Naczelna, organem
wykonawczym Centralne Kierownictwo Ruchu (CKR). Na
czele Rady Naczelnej stał przewodniczący, którym po
II
NIEZALEŻNA GAZETA POLSKA z NOWE PAŃSTWO 9/2010
604387457.136.png 604387457.138.png 604387457.139.png 604387457.140.png 604387457.141.png 604387457.142.png 604387457.143.png 604387457.144.png 604387457.145.png 604387457.146.png 604387457.148.png 604387457.149.png 604387457.150.png 604387457.151.png 604387457.152.png 604387457.154.png 604387457.155.png 604387457.156.png 604387457.157.png 604387457.158.png 604387457.160.png 604387457.161.png 604387457.162.png 604387457.163.png 604387457.164.png 604387457.002.png 604387457.003.png 604387457.004.png 604387457.005.png 604387457.006.png 604387457.008.png 604387457.009.png 604387457.010.png
DODATEK SPECJALNY IPN
Pieczątka Zarządu Głównego „MiP” [ze zbiorów IPN]
Pion wojskowy „MiP”
Pion wojskowy pod nazwą Armia Podziemna Ruchu „Miecz i Pług” powstał na
początku 1943 r. w wyniku przyłączenia do organizacji wielu grup konspiracyj-
nych w 1942 r. – m.in. wywodzących się ze Zbrojnego Pogotowia Narodu, Organi-
zacji Wojskowej, Komendy Obrońców Polski – i w 1943 r. – Tajnej Organizacji Woj-
skowej „Gryf”.
Na czele Armii Podziemnej (AP) stał Komendant Główny powoływany przez
Radę Naczelną Ruchu „MiP”. Do września 1943 r. funkcję tę stale sprawował Sło-
wikowski, który miał współpracować ze Sztabem Głównym. Praktycznie jednak
wszelkie decyzje podejmował samodzielnie. W późniejszym okresie szefami Szta-
bu Głównego AP byli kolejno: ppłk st. sp. Władysław (?) Czechowicz „Gwidon”,
„Jan” z ZPN, mjr Rudolf Jan Majewski „Leśniczy”, mjr Stefan Trojnicki, mjr Stefan
Orłowski „Nałęcz”. Do stycznia 1945 r. funkcję tę sprawował ppłk Jan Mierzwiński
„Pomian”, „Ogończyk”.
Po wrześniu 1943 r. komendantem AP został mjr Stanisław Orłowski, a w lu-
tym 1944 r. powołano na to stanowisko ppłk. Jana Kubina „Turowicza”, „Jaśka”,
„Światowida”.
Komendzie Głównej podlegało sześć Wydziałów: I – Organizacyjny, II – Infor-
macji, III – Wyszkolenia, IV – Zaopatrzenia, V – Łączności, VI – Techniczny.
Podobne wydziały miały też powstać przy komendach poszczególnych okrę-
gów, nie wszędzie jednak udało się je powołać, głównie dlatego, że brakowało fa-
chowej kadry. O ile było to możliwe, starano się, aby wszystkie stanowiska Ko-
mendantów Okręgów obsadzane były przez ofi cerów, ludźmi z Warszawy wytypo-
wanymi najczęściej przez samego Słowikowskiego. Jednostkami organizacyjnymi
podlegającymi Komendzie Okręgów były powiaty, z których każdy miał mieć od-
rębną strukturę kierowniczą – Komendę Powiatu. Najniższą jednostką organiza-
cyjną była placówka funkcjonująca na szczeblu gminy. Na wyższych szczeblach
zachowywano kontakty ze strukturami cywilnymi odpowiadającymi za dostarcza-
nie odpowiedniej kadry, powiększanie liczebności struktur wojskowych, zapew-
nianie lokali, uzbrojenia itp.
aresztowaniu „Wolana” został Słowikowski. W skład CKR
wchodziły wydziały: ideologiczny (kierowany przez Z. Gra-
da, następnie Henryka Pantaka); organizacyjny (kierowa-
ny przez A. Szołkoskiego, Bogusława Hrynkiewicza, Wła-
dysława Wacha); wojskowy (kierowany przez F. Trójnic-
kiego, Zygmunta Birowskiego); wywiadowczy (kierowany
przez Czesława Kłobuta); propagandowy (kierowany przez
W. Byszka, J. Hübnera); kobiecy – przekształcony w 1943 r.
w Związek Kobiet Czynu (kierowany przez „Alicję” (NN),
Danutę Przystasz); młodzieżowy – nazywany później Mło-
dym Nurtem (kierowany przez Bogdana Szarlaka, Jerzego
Płażewskiego); fi nansowy (kierowany przez Albina Biało-
brzeskiego i Mariana Bogacza); legalizacji i archiwum (kie-
rowany przez Henryka Wajsa i Jana Rybickiego).
Wraz ze zmianą kierownictwa nastąpiła także zmiana
ofi cjalnej nazwy organizacji na Zjednoczone Organizacje
oraz Ruch „Miecz i Pług” (Ruch „MiP”) – dla wyraźnego za-
akcentowania faktu, że „MiP” nie jest partią polityczną.
Nazwy te były często używane zamiennie lub też łącznie
jako: Zjednoczone Organizacje Ruchu „Miecz i Pług” (ZOR
„MiP”).
W lutym 1943 r. wprowadzony został podział teryto-
rialny na okręgi, jednocześnie utworzono na niektórych
obszarach lokalne struktury, jednak nie wszędzie ze
względu na brak zaufanej kadry udało się wyłonić władze
okręgów. Podział na okręgi odpowiadał podziałowi na wo-
jewództwa: Warszawa Miasto, warszawski, podlaski, lu-
belski, kielecki, krakowski, toruński, podkarpacki, lwow-
ski, poznański, białostocki, pomorski i łódzki.
Struktura ta istniała jedynie w teorii, w rzeczywistości
często brakowało ludzi i w wielu rejonach organizacji
praktycznie nie było. Z kolei niektóre okręgi istniały bar-
dzo krótko, gdyż przechodziły do struktur innych organi-
zacji, głównie Armii Krajowej.
Do końca czerwca 1943 r. Słowikowski planował stwo-
rzyć jednolite kierownictwo cywilne. Do poszczególnych
okręgów wysyłano oddelegowanych z Zarządu Głównego
działaczy, którzy mieli objąć kierownictwo nad okręgiem
bądź też dopiero rozpocząć prace nad jego powołaniem.
Kierownictwo poszczególnych okręgów składało się z:
komendanta wojskowego, szefa Oddziałów Samoobrony
(tzw. OS), szefostwa poszczególnych wydziałów funkcjo-
nujących także na szczeblu okręgów i powiatów oraz ko-
mendantów organizacji autonomicznych: ZKC i Młodego
Nurtu. Podobnie jak na szczeblu centralnym także w tere-
nie obowiązywały dwa piony: cywilny i wojskowy.
Rudolf Jan Majewski, ps. „Leś”
Walczył podczas wojny polsko-bolszewickiej, brał udział w kampanii wrześniowej w stopniu kapitana. W okresie oku-
pacji od jesieni 1941 r. w Stanisławowie jako szef sztabu Okręgu ZWZ AK. Od początku 1943 r. w szeregach „MiP” -
szef sztabu i Oddziału III Szkoleniowego „MiP”. Następnie znów w AK, dowódca 25. PP AK. W styczniu 1946 r. współtwo-
rzył Związek Byłych Partyzantów „Warta”. Aresztowany przez UB, został zamordowany w więzieniu we Wronkach.
NIEZALEŻNA GAZETA POLSKA z NOWE PAŃSTWO 9/2010
III
604387457.011.png 604387457.012.png 604387457.013.png 604387457.014.png 604387457.015.png 604387457.016.png 604387457.017.png 604387457.019.png 604387457.020.png 604387457.021.png 604387457.022.png 604387457.023.png 604387457.024.png 604387457.025.png 604387457.027.png 604387457.028.png 604387457.029.png 604387457.030.png 604387457.031.png 604387457.033.png 604387457.034.png 604387457.035.png 604387457.036.png 604387457.037.png 604387457.039.png 604387457.040.png 604387457.041.png 604387457.042.png 604387457.043.png 604387457.044.png 604387457.045.png 604387457.046.png 604387457.047.png 604387457.048.png
 
DODATEK SPECJALNY IPN
Planowano zaopatrzyć oddziały wojskowe Armii Podziemnej w odpowiednie
uniformy: „Umundurowanie, o ile można zastosować, wojskowe. W razie braku
– cywilne. W obu wypadkach znak rozpoznawczy na lewym ramieniu: opaska
biało-czerwona szerokości 10 cm (5 i 5 cm), na białym tle pieczęć organizacji. Jed-
nocześnie uwidocznić na białym tle opaski posiadany stopień wojskowy. Sto-
pień ofi cerski – gwiazdki, podofi cerski – naszywki”.
Strukturę terytorialną kraju podzielono na Okręgi Korpusów pokrywające się
z okręgami cywilnymi „MiP”. Dowództwo okręgu dzieliło się na komendy powia-
towe, odpowiadające batalionom, te z kolei dzieliły się na kompanie, plutony, dru-
żyny i roty.
Wszyscy członkowie „MiP” składali przysięgę organizacyjną. Według jednego
z dokumentów jej tekst był następujący: „Ja ... członek organizacji »Miecz i Pług«,
przysięgam wobec Boga Wszechmogącego wierność dla sprawy Ojczyzny. Dla
dobra Polski, Jej wyzwolenia i potęgi pracę i siły swe oddaję. Sprawiedliwy ustrój
społeczny, zdrowie moralne jednostki, rodzin i Narodu szerzyć, wyzysk i zakła-
manie zwalczać, obiecuję. Posłuszeństwo organizacyjne dla dobra Sprawy zacho-
wywać będę. Przysięgam tajność organizacji. Śmierć jest zapłatą za zdradę. Tak
mi dopomóż Bóg”.
Pismo „Przełom” z 1943 r. z informacją o połączeniu się z organizacją
TOW „Gryf Pomorski” [ze zbiorów Archiwum Państwowego w Lublinie]
Ulotka organizacyjna [ze zbiorów Archiwum Państwowego w Lublinie]
Akcje scaleniowe
Po zaprzestaniu działalności Komitetu Porozumiewaw-
czego Organizacji Niepodległościowych, „MiP” w 1942 r. roz-
począł starania, aby konsolidować się z innymi organiza-
cjami podziemnymi.
27 września 1942 r. przyłączono do „MiP” Komendę
Obrońców Polski (KOP), kolejnymi organizacjami przyłą-
czonymi w 1942 r. były: Organizacja Wojskowa (WO)
i Zbrojne Pogotowie Narodu (ZPN). Były to zasadniczo te
części organizacji, które nie scaliły się wcześniej z AK
i NSZ.
Od listopada 1942 r. używano nazwy Zjednoczone Or-
ganizacje K.O.P., O.W., Z.P.N., „Miecz i Pług”, a od maja
1943 r. Zjednoczone Organizacje Ruchu „Miecz i Pług”.
W kwietniu 1943 r. podpisano umowę scaleniową
z działającą na Pomorzu Tajną Organizacją Wojskową
„Gryf Pomorski” oraz Narodową Konspiracją Niepodle-
głościową. W sierpniu 1943 r. „MiP” nawiązał kontakt
z Zakonem Odrodzenia Narodu, organizacją działającą we
wschodniej Małopolsce w okolicach Pokucia, Lwowa, Sta-
nisławowa i Kołomyi.
Od początku istnienia organizacji „MiP” o jej scalenie
zabiegał Związek Walki Zbrojnej. Pierwsza wzmianka
o istnieniu „MiP” – świadcząca jednocześnie o zaintereso-
waniu tą formacją – pojawiła się w meldunku z 15 kwiet-
nia 1940 r. do Sosnkowskiego – Komendanta Głównego
ZWZ wystosowanym przez płk. Roweckiego. Pierwsze te-
go typu meldunki mówiły o wojskowym charakterze
„MiP”, zawierały najczęściej stwierdzenia, że prowadzi on
własną akcję zjednoczeniową i nie zamierza się podpo-
rządkować Siłom Zbrojnym Kraju. 10 grudnia 1941 r.
gen. Rowecki wystosował pismo do Słowikowskiego
IV
NIEZALEŻNA GAZETA POLSKA z NOWE PAŃSTWO 9/2010
604387457.049.png 604387457.051.png 604387457.052.png 604387457.053.png 604387457.054.png 604387457.055.png 604387457.056.png 604387457.057.png 604387457.058.png 604387457.059.png 604387457.060.png 604387457.061.png 604387457.062.png 604387457.063.png 604387457.064.png 604387457.066.png 604387457.067.png 604387457.068.png 604387457.069.png 604387457.070.png 604387457.071.png 604387457.072.png 604387457.073.png 604387457.074.png 604387457.075.png 604387457.077.png 604387457.078.png 604387457.079.png 604387457.080.png 604387457.081.png 604387457.082.png 604387457.083.png 604387457.084.png
 
DODATEK SPECJALNY IPN
z propozycją dokonania w dniu następnym formalnego
zgłoszenia oddziałów wojskowych „MiP” pod rozkazy Ko-
mendanta Sił Zbrojnych w Kraju. W odpowiedzi Słowi-
kowski wysunął 10-punktowe zastrzeżenia mające na ce-
lu zachowanie przez „MiP” całkowitej autonomii, będące
nie do zaakceptowania przez rząd. Jednocześnie od 1942 r.
część członków „MiP” próbowała szukać kontaktów
z NSZ. Po zmianie kierownictwa „MiP”, w styczniu 1944 r.
zadeklarowano chęć podporządkowania Armii Podziem-
nej – Siłom Zbrojnym w Kraju. O decyzji tej poinformo-
wano Komendę Główną AK i Delegata Rządu RP na Kraj.
Jednostkom obwodowym i okręgowych AP wydano dys-
pozycje, by służyły konieczną pomocą oddziałom AK. Wo-
bec dużego zagrożenia przeniknięcia agentury T. Komo-
rowski „Bór” zalecił szczególną ostrożność w kontaktach
z „mieczowcami”, a ich ewentualne przyjmowanie w sze-
regi AK uzależniał od postawy poszczególnych członków
„MiP” i nakazywał rozpatrywać indywidualnie. Wobec
niechęci ze strony KG AK i Delegatury Rządu, doszło do
scalenia struktur „MiP” z Narodowymi Siłami Zbrojnymi,
które już wcześniej zostały podporządkowane Armii Kra-
jowej. Tą drogą pośrednio w struktury AK został włączony
również „MiP”. W „Wiadomościach Codziennych” z 17 lipca
1944 r. ogłoszono komunikat o scaleniu z NSZ–AK. Ze
strony NSZ dokument podpisali p.o. dowódcy NSZ Albin Rak „Lesiński” i „Witold”
(NN), a ze strony „MiP” płk Jan Kubin i Witold Sztampke.
Kierunki działalności
W ramach struktur AP prowadzona była działalność wywiadowcza i walka
zbrojna. Najbardziej znaczącą operacją wywiadowczą było odkrycie niemieckiego
ośrodka badawczego broni rakietowej V-2 w Peenemünde na wyspie Wolin oraz
przekazanie informacji na ten temat, za pośrednictwem AK, Brytyjczykom. Akcją
rozpoznawczą dowodził szef Pomorskiego Okręgu „MiP”, Augustyn Träger „Sęk”.
Kierował on komórką wywiadu penetrującą Bydgoszcz i okolice oraz Szczecin, Po-
lice i Peenemünde. Komórka ta nosiła kryptonim „Bałtyk-3” i wchodziła w skład
siatki „Bałtyk” należącej do wywiadu dalekosiężnego KG AK (kryptonim „Lom-
bard”). „MiP” rozpracowywał również m.in. ośrodek badawczy tej broni znajdujący
się w okolicach Sarnak.
Do walki bieżącej zorganizowano pion Oddziałów Samoobrony (OS). Zaczęły
powstawać na terenie Generalnego Gubernatorstwa wczesną wiosną 1943 r. Mia-
ły stanowić autonomiczną jednostkę wydzieloną z Komendy Głównej „MiP” i po-
zostawać pod komendą Słowikowskiego. Od września 1943 r. komendantem refe-
ratu samoobrony został Władysław Byszek.
Zgodnie z odgórną instrukcją wszystkie okręgi miały obowiązek zorganizowa-
nia własnych Oddziałów Samoobrony liczących od 20 do 25 osób. Żołnierze byli
szkoleni zarówno pod względem wojskowym, jak i ideologicznym. Według da-
nych wywiadowczych AK, „Akcja antyniemiecka [OS] ogranicza się do napadów
na spółdzielnie zbierające kontyngenty. Działają głównie na terenie woj. kieleckie-
go, częściowo na Podkarpaciu oraz jedna grupa w garwolińskim”.
„MiP” wielką wagę przykładał do akcji propagandowej. Według kierownika pra-
sowego Władysława Byszka wydawnictwa „MiP” dzieliły się na trzy grupy:
1. ideologiczno-polityczne – pisma: „Miecz i Pług”, „Młody Nurt”, „Polka Czynu”,
„Polska Żyje” i „Polityka”;
2. informacyjne – pisma: „Wiadomości Codzienne”, „Wieści”, „Przegląd Wyda-
rzeń”, „Przełom”;
3. specjalistyczne – pisma: „Wiadomości Żołnierskie”, „Polityka Kolonialna”,
„Technika i Gospodarka w Życiu Narodu”, „Kuźnia”, „Dźwigary” (redagowane
przez Romana Bratnego).
Augustyn Träger, ps. „Sęk”, „Dąb”, „Tragarz”, „T–l”
Podczas I wojny światowej służył w armii austriackiej, a potem w Legionach Piłsud-
skiego. Pracownik operacyjny II Oddziału WP. W 1942 r. został skontaktowany z prze-
wodniczącym Rady Naczelnej „MiP” Słowikowskim. Mianowany generalnym starostą
pomorskim, a 1 kwietnia 1943 r. delegatem Zarządu Głównego i Komendy Głównej na
terenie Wielkiego Pomorza i Prus Wschodnich. W maju 1943 r. osobiście pojechał do
Warszawy i dostarczył dane o Peenemünde A. Słowikowskiemu i Z. Gradowi. Po nawią-
zaniu kontaktu z ofensywnym wywiadem dalekosiężnym „Lombard” KG AK został kie-
rownikiem podgrupy „Bałtyk 303” (utworzonej z członków „MiP”), wchodzącej
w skład grupy „Bałtyk”. Oprócz pracy wywiadowczej zajmował się także stroną orga-
nizacyjną „MiP”. Uczestniczył w zebraniach i odprawach poszczególnych placówek
tej organizacji na Pomorzu. Zagrożony aresztowaniem opuścił Bydgoszcz i wyjechał
na Morawy. W grudniu 1944 r. lub w styczniu 1945 r. otrzymał z Częstochowy pisem-
ne wytyczne władz „MiP”, w myśl których zamierzał odtworzyć dawne ramy organiza-
cyjne na Ziemiach Zachodnich.
Aresztowany 7 lutego 1945 r. przez NKWD pod zarzutem współpracy z gestapo
i 13 marca przewieziony do Poznania, gdzie przebywał w obozie Wojsk Ochrony Ty-
łów NKWD I Frontu Białoruskiego, pozostając do wyłącznej dyspozycji władz ra-
dzieckich. Przekazany następnie polskim organom bezpieczeństwa publicznego,
składał zeznania m.in. 8 kwietnia 1945 r. i 27 kwietnia 1946 r. Jego sprawę umo-
rzono 28 lipca 1946 r.
Jednym z największych osiągnięć wydawniczych „MiP” było wydanie w 1943 r.
książki Arkadego Fidlera „Dywizjon 303” w nakładzie 2 tys. egz. W podobnym na-
kładzie jesienią 1943 r. „MiP” opublikował książkę „Kamienie na szaniec”.
Winieta pisma „Polka Czynu” 1944 r.
NIEZALEŻNA GAZETA POLSKA z NOWE PAŃSTWO 9/2010
V
604387457.085.png 604387457.086.png 604387457.087.png 604387457.088.png 604387457.089.png 604387457.090.png 604387457.092.png 604387457.093.png 604387457.094.png 604387457.095.png 604387457.096.png 604387457.097.png 604387457.098.png 604387457.099.png 604387457.100.png 604387457.101.png 604387457.102.png 604387457.103.png 604387457.105.png 604387457.106.png 604387457.107.png 604387457.108.png 604387457.109.png 604387457.110.png 604387457.111.png 604387457.112.png 604387457.113.png 604387457.114.png 604387457.116.png 604387457.117.png 604387457.118.png 604387457.119.png 604387457.120.png
Zgłoś jeśli naruszono regulamin