zarzadzanie pytania - odpowiedzi.doc

1. Jaka jest zależność między zarządzaniem a organizacją ?

Zarządzanie a organizacja polega na dostosowaniu do siebie poszczególnych części organizacji,oraz na dostosowaniu do siebie organizacji i otoczenia. Celem zarządzania jest utrzymanie równowagi wewnętrznej i zewnętrznej systemu organizacyjnego. Utrzymanie tej równowag zależy od możliwości pozyskania z otoczenia odpowiedniej wielkości zasobów (określane jako zasilenia materialno energetyczne). Otoczenie dostarcza organizacji ludzi , zasoby rzeczowe, pieniądze oraz informacje. Kadra kierownicza odpowiada za prawidłowe wykorzystanie tych zasobów dla osiągnięcia celów organizacji. Odbywa się to w procesie zarządzania. Zarządzanie jako kompleksowe działanie można rozłożyć na pewną ograniczoną liczbę funkcji cząstkowych. Poszczególne grupy czynności są logicznie ze sobą powiązane i powinny być w sposób ciągły wykonywane przez każdego kierownika. Istnieją różne klasyfikacje funkcji zarządzania.

Kierowanie można rozumieć jako oddziaływanie jednego obiektu (kierującego) na inny obiekt (kierowany) zmierzające do tego , aby obiekt kierowany zachowywał się (działał lub funkcjonował) w kierunku osiągnięcia postawionego przed nim celu.

Zarządzanie jest to działalność kierownicza polegająca na ustalaniu celów i powodowaniu ich realizacji w organizacjach podległych zarządzającemu na podstawie własności środków produkcji lub dyspozycji nimi.

Organizacja i zarządzanie należy do grupy nauk ergologicznych., które tworzą system nauk o pracy. Organizacja i zarządzanie jest po prakseologii nauką o najwyższym poziomie abstrakcji Organizacja inaczej to sposób ułożenia i przydziału pracy członkom organizacji dla sprawnego osiągnięcia jej celów.

2.  Jakie podstawowe części można wyróżnić w ramach każdej organizacji?

W ramach każdej org. można wyróżnić 5 podstawowych części (podsystemów), które realizują zadania:

a.)      wykonawczy rdzeń (operatywne jądro)- obejmujący wszystkich tych pracowników, którzy wytwarzają podstawowe produkty i usługi,

b.)      strategiczny wierzchołek – grupujący wyższą kadrę kierowniczą, sterujący organizacją jako całością,

c.)      linia środkowa – obejmuje kierowników wewnętrznych jednostek organizacyjnych, za które odpowiadają,

d.)      technostruktura – obejmuje ludzi, których zadaniem jest normalizacja pracy innych pracowników ( pracownicy umysłowi, systemy finansowe , itp.)

e.)      personel pomocniczy –obejmuje tych pracowników, którzy nie są bezpośrednio związani z podstawową działalnością organizacji i występują na różnych szczeblach hierarchii.

3. Co wywołuje (kształtuje) strukturę organizacyjną ?

Czynnikiem sprawczym powstania struktury organizacyjnej jest podział pracy. Podział ten kształtują dwa zasadnicze czynniki: wzrost i złożoność przedsiębiorstwa. W przedsiębiorstwach jednoosobowych nie ma struktury organizacyjnej, ponieważ nie ma podziału pracy (wszystkie czynności związane z jego funkcjonowaniem są skupione w jednym ręku). Można powiedzieć ze strukturę organizacyjną kształtują potrzeby informacyjne organizacji. Uważa się że struktura organizacyjna jest wynikiem współdziałania wielu różnych czynników. Wyróżnia się najczęściej trzy grupy czynników: strategię, czynniki zewnętrzne i czynniki wewnętrzne.

4. Wymienić rodzaje otoczenia zewnętrznego organizacji i scharakteryzować ich wpływ na organizację

Powodzenie organizacji uzależnione jest od akceptacji jej działań przez otoczenie. Jak już wcześniej podano, wyróżnia się różne rodzaje otoczenia. Każdy rodzaj otoczenia wywiera określony wpływ na organizację.

-           otoczenie ekonomiczne może wywierać wpływ bezpośredni (rynek, na którym organizacja funkcjonuje) lub pośredni (sytuacja na rynkach pracy, kapitałowym, zbytu, zaopatrzenia)

-           otoczenie prawne wpływa na strukturę organizacyjną poprzez ustalenie ram prawnych (np. ustawa o przedsiębiorstwie, wyroki sądów),

-           otoczenie społeczno-prawne wpływa poprzez system norm i wartości określających postawy i zachowania kierowników i pracowników (stosunek do pracy, współudział w procesie zarządzania).

5. Struktura liniowo – sztabowa ?

Struktura ta łączy zalety struktury: liniowej i funkcjonalnej z równoczesnym ograniczeniem wad tych struktur. Występuje tu wyraźny podział na komórki liniowe i sztabowe. Komórki liniowe zawiązane są zależnościami hierarchicznymi w oparciu o zasadę jednoosobowego kierownictwa. Natomiast komórki sztabowe przywiązane są do konkretnych stanowisk kierowniczych. Nie mają one prawa wydawania poleceń, pełnią jedynie funkcje doradcze, badawcze i kontrolne. Zaletą powyższej struktury jest więc prostota i przejrzystość konstrukcji, jednolitość kierowania i istnienie kompletnych porad (sztabowcy), możliwość zwiększenia liczby komórek podległych jednemu kierownikowi, dość duża wydajność pracy. Wśród wad należy wskazać na możliwość utożsamiania się sztabowca z  pionem kierowniczym.

6. Scharakteryzować strukturę liniową ?

(forma najstarsza historycznie) posiadająca przewagę więzi służbowej charakteryzuje jednolitość kierowania polegająca na tym, że podwładny ma tylko jednego przełożonego. Oznacza to, że funkcjonuje tu zasada jednoosobowego kierownictwa. Zalety struktury: prostota, stabilność, wyraźnie określone obowiązki i odpowiedzialność, łatwość utrzymania dyscypliny, łatwe zapewnienie autorytetu kierownika. Słabe strony: plecenia wyższych instancji nie mogą być przekazane bezpośrednio do osób będących podwładnymi, brak elastyczności utrudnia dokonywanie zmian organizacyjnych, konieczność wysokich kwalifikacji kierowników.

7. Co należy do struktur współczesnych ?

Do struktur współczesnych zalicza się struktury: macierzowe, dywizjonalne i sieciowe.

8. Postulaty nowoczesnej organizacji przedsiębiorstwa ?

Panuje przekonanie, że istniejące obecnie przedsiębiorstwo charakteryzuje się ociężałością. W przedsiębiorstwach takich najwartościowsze „jądro” otulone jest grubą warstwą mniej istotnych funkcji komórek organizacyjnych. Dzisiejsze warunki gospodarowania wymagają zmiany tej sytuacji. Aby dostosować się do konkurencyjności rynkowej i podnieść efektywność ekonomiczną produkcji należałoby m.in.:

-           spłaszczyć strukturę organizacyjną (np. w skrajnych przypadkach przesuwać pracowników technicznych do sprzedaży indywidualnej),

-           odchudzić produkcję (krótkie serie, produkcja jednostkowa, kontrola jakości),

-           doskonalić procesy i produkty,

-           kontrolować siły i środki na właściwych produktach, koncentrować działalność na kluczowych umiejętnościach (na tym, co firma umie robić najlepiej),

-           ograniczyć koszty stałe.

9. Co zawiera statut firmy ?

Statut jest dokumentem stanowiącym podstawę formalną istnienia instytucji. W przypadku spółek prawa handlowego, pełni podwójną rolę, tj. z jednej strony jest aktem erekcyjnym a, z drugiej – określa podstawowe kwestie sfery organizacyjnej. W przypadku przedsiębiorstwa państwowego jest aktem wewnętrznej organizacji. Stanowi w zasadzie akt wykonawczy w stosunku do przepisów ustawy o przedsiębiorstwach państwowych. Oprócz danych formalnych, tj. nazwy instytucji, typu działalności, rodzaju działalności, powinien on określać m.in. cel i zakres działania organizacji, wewnętrzną organizację.

10. Jak można rozumieć pojęcia: kierowanie i administrowanie ?

Kierowanie – rozumie się działanie zwierzchnika zmierzające do spowodowania określonego zachowania się osoby podporządkowanej. Wg. Bednarskiego – oddziaływanie na zachowanie ludzi i rzeczy, które mają zapewnić sporą realizację celów organizacji.

Administrowanie – rozumie się jako realizację funkcji przewidzianej dla administracji publicznej, administrowanie jest specyficzną formą kierowania ze względu na ograniczenie usprawnień kierowniczych, które dotyczą prawa do samodzielnego... W zasadzie obejmuje ono czynności faktyczne, do których należy: utrzymanie porządku i czystości w obrębie nieruchomości, ściąganie czynszów, rejestrowanie awarii i ich usuwanie oraz prowadzenie korespondencji.

11. Jakie można wyróżnić rodzaje otoczenia przedsiębiorstwa ?

Przedsiębiorstwo funkcjonuje w zewnętrznym otoczeniu społecznym i gospodarczym. Wyróżnia się:

-           otoczenie bliższe (bezpośrednie): rynki pracy, zaopatrzenie i zbyt, podatki,

-           otoczenie dalsze (pośrednie): polityczno - prawne, techniczne, kulturalne.

W pozornej całości, jaką tworzy otoczenie przedsiębiorstwa, można wyróżnić następujące rodzaje otoczenia:

-           prawne: utworzone przez system ustawodawstwa obowiązujący na danym obszarze i w danym czasie,

-           naukowo-techniczne: tworzone zarówno przez instytucje zajmujące się kierowaniem i wdrażaniem postępu naukowo-technicznego, jak i wszelkie zasoby nowoczesnej wiedzy,

-           społeczno-kulturowe: tworzone przez zbiór wartości i norm obowiązujących w danej społeczności,

-           ekonomiczne: głównie w sferze zbytu przedsiębiorstwa, np. rynek zbytu produktów, klienci, konkurenci; w tym otoczeniu działa wiele podmiotów z którymi przedsiębiorstwo wchodzi w bliższe i dalsze kontakty.

12. Dwie podstawowe kategorie form prawnych przedsiębiorstw, charakterystyka ?

W Polsce wyróżniamy
1. Formy prawa publicznego
- przedsiębiorstwa państwowe
- jednoosobowe spółki skarbu państwa
- przedsiębiorstwa użyteczności publicznej
2. Formy prawa handlowego (spółki):
- osobowe ? nie posiadają osobowości prawnej, nie są wpisywane do rejestru spółek w sądzie;
- kapitałowe ? posiadają osobowość prawną poprzez wpisanie spółki do rejestru w sądzie (sp. z o. o., S.A.).

OSOBOWE - nie ma już spółki cywilnej.

Spółki osobowe, które obecnie w Polsce funkcjonują:
v Spółka jawna ? najprostsza forma spółki. Utworzona przez co najmniej dwóch wspólników w celu prowadzenia przedsiębiorstwa na większą skalę. Nie ma wymogu co do wielkości kapitału. Odpowiedzialność wspólników solidarna, całym swoim majątkiem. Zarządzają razem.
v Spółka partnerska ? spółka, która może być zakładana w celu wykonywaniu wolnego zawodu (lekarz, prawnik, farmaceuta, ...). W jednej spółce wspólnicy mogą wykonywać różne zawody. Za zobowiązania nie związane z wykonywaniem określonego zawodu wszyscy wspólnicy odpowiadają solidarnie. Za zobowiązania wynikające z wykonywania określonego zawodu ? każdy wspólnik odpowiada za swoje zobowiązania. Spółka jest zarządzana wspólnie, ale można powołać zarząd i wtedy stosuje się przepisy jak przy sp. z o. o.
v Spółka komandytowa ? spółka, w której są dwie kategorie wspólników:
- komplementariusze- ono odpowiadają za zobowiązania spółki w sposób nieograniczony, to oni zarządzają tą spółką;
- komandytariusze ? oni odpowiadają za zobowiązania spółki do wysokości wniesionego wkładu własnego.
v Spółka komandytowo-akcyjna (komplementariusze i akcjonariusze) ? 50 000 zł. ? minimalny kapitał.

KAPITAŁOWE
v Sp. z o. o. ? minimalny kapitał - 50 000 zł. Jeśli ponad 500 000 zł to powołuje się Komisję Rewizyjną.
v S.A. ? minimalny kapitał ? 500 000 zł.

SPÓŁKA KAPITAŁOWA W ORGANIZACJI
Można przekształcać spółkę z jednej formy w inną.

13. Organizacje prawa handlowego ?

-           przedsiębiorstwa jednoosobowe,

-           spółki osobowe: prawa cywilnego, jawne, ciche, komandytowe,

-           spółki kapitałowe: z ograniczoną odpowiedzialnością, akcyjne

-           formy mieszane,

-           spółdzielnie.

14. Grupy potrzeb według Maslowa ?

Abraham Maslow zaproponowaną przez siebie strukturę potrzeb człowieka ułożył

hierarchicznie. Założenia modelu:

§ Ludzi skłania do pracy jeden typ potrzeb

§ Bodźcem działania jest każda następna potrzeba

§ Ostatnia potrzeba nigdy nie może być zaspokojona

Ogólne przykłady Przykłady w organizacji

Tak więc motywy działania człowieka są, jego zdaniem, pochodną wyżej wymienionych

potrzeb. Wymienia on także jeszcze dwie potrzeby które bezpośrednio wynikają z

potrzeby samorealizacji. Są nimi wiedza i potrzeba rozumienia rzeczywistości, oraz potrzeby

estetyczne. Ludzie samorealizujący się częściej charakteryzują się spontanicznością, autonomią

niekonwencjonalnym sposobem ocen, Zdolnościami twórczymi oraz umiejętnością

koncentracji na problemach. Teoria ta jest jedną z najpopularniejszych i zyskała w kręgach

praktyków duże uznanie. Jest logiczną i przejrzystą. Niestety przeprowadzone badania empiryczne

nie potwierdzają jej słuszności. Teoretyczny model Maslowa stał się podstawą do zbudowania

wielu innych zbliżonych teorii motywacji. Najbardziej zbliżonym jest model ERG.

15. Schemat postępowania pracowników w myśl teorii Maslowa ?

Teoria potrzeb

Maslov uszeregował potrzeby od tych najbardziej podstawowych do najwyższych następująco:

1.        Potrzeby fizjologiczne.

2.        Potrzeby bezpieczeństwa.

3.        Potrzeby przynależności (społeczne).

4.        Potrzeby uznania.

5.        Potrzeby samorealizacji.

     Według Maslova daną osobę motywuje dążenie do zaspokajania potrzeby u niej dominującej, najbardziej w danej chwili przez nią odczuwalnej. Z teorii Maslova wynika, że pierwszą w kolejności potrzebą pracowników jest potrzeba wynagrodzenia, która zapewni im oraz ich rodzinom wyżywienie czy dach nad głową. Następnie muszą zostać zaspokojone potrzeby bezpieczeństwa – pewność zatrudnienia, pewność, że nie będą poddani wymuszaniu bądź apodyktycznemu postępowaniu. Kierownicy mogą stosować zachęty zapewniające pracownikom uznanie, poczucie przynależności i możliwość rozwijanie się. Stosowanie teorii potrzeb przez kierowników jest trudne ze względu na to, że potrzeby różnych ludzi różnią się znacznie, a poza tym potrzeby tej samej ooby mogą zmieniać się w czasie.

16. Koncepcja Herzberga w teorii potrzeb człowieka ?

Dwuczynnikowa teoria motywacji do pracy F. Herzberga nawiązuje do koncepcji potrzeb Maslowa i opiera się także na hierarchii potrzeb. Autor tej teorii uważa, że na zachowanie człowieka wpływają dwie grupy potrzeb Są to: Czynniki zewnętrzne, inaczej zwane czynnikami niezadowolenia lub higieny (czynniki higieny należy rozumieć w znaczeniu higieny mentalnej w psychiatrii, tzn. są to czynniki niezbędne, ale niewystarczające dla zachowania równowagi człowieka), odnoszą się do kontekstu pracy (środowisko pracy). Czynniki wewnętrzne, inaczej zwane czynnikami zadowolenia, odnoszą się do treści pracy. Dotyczą one m.in. zainteresowania pracą, osiągnięć, uznania, odpowiedzialności, czy też możliwości promocji. Czynniki te przyczyniają się do zwiększania satysfakcji związanej z wykonywaniem pracy, co z kolei prowadzi do wyższej wydajności pracowników.

17. Teoria oczekiwań ?

zwana teorią procesu, objaśnia w jaki sposób i przez jakie cele osoby są motywowane

wysiłek jednostki à efektywność à nagrody organizacyjne à cele jednostki.

TEORIA OCZEKIWAŃ mówi o tym, że ludzie wybierają określone zachowanie spośród różnych możliwości, aby uzyskać swoje cele. David Nadler i Edward Lawler opisują 4 założenia, na których oparto teorię oczekiwań, dotyczące zachowań ludzi w organizacji:
1. Zachowanie jest wyznaczone przez kombinację czynników występujących u danej osoby i w jej środowisku;
2. Ludzie podejmują świadome decyzje o swoich zachowaniach w organizacji;
3. Ludzie mają odmienne potrzeby, pragnienia i cele;
4. Ludzie dokonują wyboru spośród rozmaitych możliwych zachowań na podstawie oczekiwań, że dane zachowanie doprowadzi do pożądanego wyniku;

Założenia te są podstawą tzw. Modelu oczekiwań, na który składają się trzy główne składniki;
1. Oczekiwania dotyczące wyników zachowań
2. Wartość (siła motywacyjna)
3. Przewidywania dotyczące wysiłku i efektywności
Według teorii oczekiwań poszczególne osoby mają motywację, jeżeli dostrzegają sprzyjającą im kombinację tego, co dla nich jest ważne, i tego, czego oczekują jako nagrody za ich wysiłek. Zachowanie danej osoby w pewnym stopniu zależy od rodzaju oczekiwanych wyników. Niektóre z nich są nagrodami wewnętrznymi, nagrodami odczuwanymi bezpośrednio przez daną osobę. Przykładami są: świadomość własnych osiągnięć, większy szacunek dla samego siebie, zadowolenie ze zdobycia nowych umiejętności. Natomiast nagrody zewnętrzne, takie jak premia, pochwała albo awans, uzyskuje się od kogoś innego, na przykład od kierownika lub od zespołu roboczego.
Teoria oczekiwań wymaga bardziej skomplikowanego rachunku niż teoria sprawiedliwości, ponieważ obejmuje się nim iloczyn wartości wyniku zachowań, przewidywanego wysiłku i prawdopodobieństwa osiągnięcia zamierzonego wyniku. Przykładem może być wypełnianie zeznań podatkowych, z góry wiemy, że trzeba w to włożyć dużo wysiłku a efekt jest nic nie warty. Efekt naszego zachowania jest taki, że odkładamy to na ostatnią chwile.
Teoria oczekiwań uwzględnia też pewne dynamiczne cechy osobowości. Oczekiwania mogą z czasem zmieniać się z pozytywnych w negatywne. Jeżeli odczuwaliśmy frustrację w wyniku niezadowalających nagród otrzymywanych za zachowania w przeszłości, to możemy stracić wiarę w to, że potrafimy przewidzieć wyniki naszych działań i że działania te przyniosą nam nagrodę. Jeżeli kierownik systematycznie przypisuje sobie autorstwo naszych sprawozdań, tak że nasz podpis z nich znika, a następnie sam zbiera pochwały za te sprawozdania, to nasze pozytywne oczekiwania mogą się przekształcić w negatywne. Wtedy wartość także może się zmienić w negatywną, bo zaczynamy myśleć: "Tego rodzaju nagroda nie będzie dla mnie równie cenna jak dawniej"....