Wyznacznikami ludzkiego działania są nie tylko możliwości (zdolności, umiejętności, sprawności), określające co i jak biegle człowiek potrafi zrobić, lecz także preferencje, określające rodzaje i sposoby funkcjonowania, jakie jest on skłonny wybierać z posiadanego repertuaru możliwości i rzeczywiście stosować. Przy podejmowaniu decyzji edukacyjnych i zawodowych oraz przy dokonywaniu selekcji i doboru pracowników, obok kompetencji, warto również uwzględniać preferencje.
Zgodność pracy z preferencjami:
1 – zwiększa motywacje pracownika, ułatwiając dzięki temu pokonywanie ewentualnych trudności i zmniejszając ryzyko pojawiania się szkodliwych kosztów psychofizjologicznych; w konsekwencji praca zgodna z preferencjami jest efektywniejsza
2 – taka praca daje człowiekowi więcej satysfakcji; praca zgodna z preferencjami pozwala na realizację indywidualnych potrzeb i staje się czynnikiem rozwoju, daje też większą gwarancję stabilizacji zawodowej i doskonalenia kwalifikacji
Kwestionariusz pozwala uzyskać informacje na temat stopnia nasilenia stopnia nasilenia u osoby badanej siedmiu typów zainteresowań odnoszących się do rodzaju wykonywanych czynności.
http://www.imaestra.pl/news.php?news=4&module=news&name=news_3
Powiatowy Urząd Pracy w Działdowie, Poradnictwo Zawodowe ma w posiadaniu i udostępnianiu testy komputerowe:
1. „Czy akceptuję siebie?”
2. „Czy jestem kreatywny?”
3. „Czy jestem samodzielny?”
4. „Test samooceny zainteresowań zawodowych”
5. „W jaki sposób poznaję i organizuję świat?”
6. „Test stresu egzaminacyjnego”
7. „Test preferencji i predyspozycji zawodowych”
8. „Czy jestem przedsiębiorczy”
9. „Czy jestem asertywny”
http://www.euroguidance.pl/publikacje/metody_i_narzedzia.pdf
PODSTAWOWE DEFINICJE Z ZAKRESU DORADZTWA ZAWODOWEGO
Poradnictwo zawodowe – to szereg usług, mających na celu „pomoc jednostkom w każdym wieku, na dowolnym etapie życia w dokonywaniu wyborów w zakresie edukacji, szkoleń oraz wyboru zawodu, a także pomoc w zarządzaniu własną karierą zawodową” (R.Sultana, Strategie usług poradnictwa zawodowego w społeczeństwie wiedzy – europejskie trendy, wyzwania i działania. Raport CEDEFOP, KG HP, Warszawa 2005, s.32)
Orientacja zawodowa - działania wychowawcze szkoły, rodziców, i innych osób, grup i instytucji - mające na celu przygotowanie młodzieży do planowania kariery zawodowej, których ważnym elementem jest podejmowanie kolejnych decyzji wyboru zawodu i szkoły.
(K.Lelińska: Założenia i kierunki rozwoju poradnictwa zawodowego w warunkach reformy edukacji, 1999, Problemy poradnictwa psychologiczno - pedagogicznego Nr 2/11, s.29)
Doradztwo zawodowe - świadczenie pomocy w dokonywaniu kolejnych decyzji wyboru zawodu lub pracy w formie indywidualnej porady zawodowej, poprzez analizę pola problemowego jednostki i udzielenie jej informacji zawodowych, podawanie wskazówek, sugestii oraz instrukcji. (K.Lelińska: Założenia i kierunki rozwoju poradnictwa zawodowego w warunkach reformy edukacji, 1999, Problemy poradnictwa psychologiczno - pedagogicznego Nr 2/11, s.29)
Doradca zawodowy - osoba udzielająca pomocy w formie grupowych i indywidualnych porad zawodowych, młodzieży i osobom dorosłym w wyborze zawodu, kierunku kształcenia i szkolenia, uwzględniając ich możliwości psychofizyczne i sytuację życiową a także potrzeby rynku pracy oraz możliwości systemu edukacyjnego.
Doradca zawodowy powinien posiadać kompetencje społeczne, do których należą: cechy osobowościowe, uzdolnienia i zainteresowania, warunkujące powodzenie pracy z ludźmi.
(Klasyfikacja Zawodów i Specjalności, 2002, Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dn. 22.03.2002r. - Dz.U. Nr 32, poz.304)
Poradnictwo indywidualne – należy do podstawowego kanonu usług poradnictwa zawodowego. Jest to proces podczas którego doradca zawodowy w sposób świadomy i celowy wykorzystuje procedury i techniki rozmowy doradczej motywując klienta do swobodnego wypowiadania się oraz aktywnego współdziałania w rozwiązaniu jego problemów. (Standard usługi - Poradnictwo Zawodowe, MGPiPS, 2003)
Porada indywidualna odbywa się podczas rozmowy indywidualnej z klientem i ma na celu m.in.:
- poznanie indywidualnych umiejętności, zainteresowań i potrzeb klienta,
- rozpoznanie preferencji i predyspozycji zawodowych,
- pomoc w sprecyzowaniu celów zawodowych (krótko i długofalowych)
- wsparcie w dokonaniu wyboru odpowiedniego kierunku kształcenia, rodzaju pracy, lub przekwalifikowania zawodowego,
- rozpoznanie ewentualnych trudności mogących wystąpić przy poszukiwaniu pracy (czynniki społeczno ekonomiczne, cechy charakteru, usposobienia czy temperament)
- motywowanie osoby bezrobotnej do samodzielnego poszukiwania pracy.
Poradnictwo grupowe – sposób pracy z ludźmi, którzy jako członkowie grupy, w atmosferze akceptacji i otwartości, mają możliwość zbadania i zdefiniowania własnego problemu zawodowego, dokonania adekwatnej oceny siebie oraz rozwijania umiejętności podejmowania decyzji dotyczących planowania własnej kariery zawodowej. (Standard usługi - Poradnictwo Zawodowe, MGPiPS, 2003)
Można wyróżnić wiele form i metod poradnictwa grupowego, jednak do najważniejszych i najczęściej stosowanych należą:
- specjalistyczne treningi umiejętności (mające na celu budowanie praktycznych umiejętności, kompetencji osobistych i wiedzy z zakresu employability - umiejętności wejścia na rynek pracy)
- warsztaty poszukiwania pracy (doskonalenie umiejętności funkcjonowania na rynku pracy)
(W.Kreft: Poradnictwo zawodowe w SzOK-ach. Ecorys, Warszawa 2008, s.11)
Tematyka zajęć grupowych, przeprowadzanych przez doradcę zawodowego w szkołach, może obejmować między innymi:
- poznanie swoich słabych i mocnych stron,
- rozwijanie umiejętności podejmowania decyzji,
- kształtowanie postawy asertywnej,
- doskonalenie umiejętności komunikacji werbalnej i pozawerbalnej,
- odkrywanie własnych umiejętności, możliwości i predyspozycji zawodowych,
- analizę lokalnego rynku pracy,
- poznanie zasad sporządzania dokumentów aplikacyjnych i metod szukania pracy,
- przygotowanie do rozmowy kwalifikacyjnej z pracodawcą.
Informacja zawodowa – „wszelkie zbiory danych potrzebnych jednostce do podejmowania kolejnych decyzji edukacyjnych, zawodowych oraz wejścia na rynek pracy – decyzji związanych z zatrudnieniem.” (K. Lelińska: Zawodoznawstwo w planowaniu kariery, KG OHP, Warszawa 2006, s.17)
Zakres treści, metod i kanały przekazywanych informacji są dostosowane do etapu rozwoju zawodowego jednostki oraz rodzajów podejmowanych decyzji.(por.: K. Lelińska: Przygotowanie uczniów do wyboru zawodu metodą zajęć praktycznych. Warszawa: WSiP, 1985, s. 35)
Informacja edukacyjna - zbiory danych potrzebnych jednostce do podejmowania decyzji związanych z dalszym kształceniem i nabywaniem kwalifikacji (oprac. G. Sołtysińska)
PRZYKŁADOWE NARZĘDZIA WYKORZYSTYWANE W PRACY DORADCY ZAWODOWEGO
Doradca zawodowy w swojej pracy posługuje się wieloma narzędziami oceny i samooceny, programami multimedialnymi oraz filmami. A oto przykładowe, dostępne na rynku wydawniczym w Polsce, które mogą być wykorzystywane przez doradcę zawodowego podczas procesu doradczego:
1. Testy i kwestionariusze:
a) Popularny Kwestionariusz Inteligencji Emocjonalnej (autorzy tekstu: Aleksandra Jaworowska, Anna Marczak, Anna Ciechanowicz, Joanna Stańczak, Ewa Zalewska)
b) Popularny Test Inteligencji - program do samobadania (autor: Zespół Pracowni Testów Psychologicznych),
c) Kwestionariusz osobowościowy Hartmana,
d) Inwentarz zainteresowań (autorzy: Anna Frydrychowicz, Jadwiga Jaworska, Teresa Woynarowska, Andrzej Matuszewski (1994)),
e) Wielowymiarowy Kwestionariusz Preferencji WKP (autorzy testu: Anna Matczak, Aleksandra Jaworowska, Anna Ciechanowicz, Ewa Zalewska, Joanna Stańczak (2006)
f) Kwestionariusz preferencji zawodowych Hollanda,
g) Kwestionariusz „Moja Kariera” (opracowany na podstawie: Scheina E.H. (1990). Career Anchors. Discovering your Real Values. San Francisco: Jossey-Bass/Pfeifer Printing, tłumaczenie za zgodą autora A.Paszkowska-Rogacz),
h) Kwestionariusz Uzdolnień Przedsiębiorczych (KUP) – Nosal 1990 – dla osób posiadających doświadczenie zawodowe jak i absolwentów szkół ponadgimnazjalnych, młodych poszukujących pracy,
i) Repertorium Kompetencji Zawodowych (jako że projekt zakłada pracę z młodzieżą uczącą się w ZSZ i Technikach),
j) Kwestionariusz Ról Zespołowych (opracowanie na podstawie autoryzowanego przekładu Barbary Kożusznik i Doroty Ekiert Grabowskiej (1994) oraz badań walidacyjnych Stanisława A.Witkowskiego i Sławomira Ilskiego (2000),
k) Autotest do badania zainteresowań i preferencji zawodowych,
l) Miasteczko Zainteresowań Zawodowych – przeznaczone dla osób o wykształceniu ponagimnazjalnym (Autor: Czesław Noworol).
2. Filmy
a) Planowanie kariery,
b) Techniki negocjacji,
c) Zakładam firmę,
d) Jak pokonać stres,
e) Kalejdoskop zawodów.
Filmy z serii AUTOPREZENTACJA:
- Jak wywrzeć dobre wrażenie w pracy?
- Savoir vivre w pracy.
- Mowa ciała w praktyce.
Filmy z serii PIERWSZA PRACA:
- Gdzie i jak szukać pracy?
- Przygotowanie do rozmowy kwalifikacyjnej.
- Rozmowa kwalifikacyjna.
3. Programy multimedialne
a) Piramida Kariery,
b) Indywidualny Plan Kariery.
„PRZEZNACZENIE” DORADCY ZAWODOWEGO, JEGO KOMPETENCJE...
Głównym „przeznaczeniem” doradcy zawodowego jest udzielanie pomocy osobom poszukującym pracy, pomocy w wyborze optymalnego zawodu i miejsca zatrudnienia, jak też pomocy pracodawcom w wyborze odpowiedniego kandydata do oferowanego przez niego stanowiska pracy. Zaliczyć tu można także:
a) pomoc w określeniu zainteresowania, uzdolnienia i predyspozycji zawodowych klienta,
b) dostarczenie wiedzy na temat:
· wymaganych umiejętności i cech osobowych na różnych stanowiskach pracy,
· niezbędnych kwalifikacji do wykonywania różnych zawodów,
· tendencji na rynku pracy,
c) wskazanie instytucji, które pomogą założyć własną firmę,
d) ...
monnika87