Wykład nr 3 Patologia 15.10.2007
Zapalenia
Zapalenie – zespól zmian wstecznych, zjawisk fizykochemicznych, zaburzeń i zmian rozrostowych pojawiających się w miejscu zadziałania czynnika szkodliwego.
Zjawisko miejscowe o konsekwencjach ogólnoustrojowych
Cechy stanu zapalnego:
- zaczerwienienie
- podwyższona temperatura
- ból
- upośledzenie czynności
Patofizjologia zapalenia
Teren reakcji zapalnej ® pole bitwy ® tkanka łączna
Obrońcy ® komórki (neutrofile, eozynofile, komórki tuczne, limfocyty, monocyty)
Komórki obronne:
- Neutrofile – fagocytoza bakterii, kompleksów immunologicznych, wytworów rozpadu tkanek
- Eozynofile – fagocytoza kmpleksów immunologicznych, neutralizacja histaminy oraz SRS-A
- Komórki tuczne – wydzielają histaminę, heparynę, serotoninę, SRS-A
- Limfocyty – odpowiedź humoralna i komórkowa
- Monocyty – fagocytoza i trawienie wchłoniętych cząstek
Czynnik zapaleniotwórczy ® uszkodzenie komórki ® uwolnienie enzymów proteolitycznych ® uwolnienie mediatorów procesu zapalnego
Mediatory procesu zapalnego:
- działanie miejscowe
o Histamina – wzrost przepuszczalności naczyń
o Bradykinina – przekrwienie zapalne, wzrost przepuszczalności naczyń
o Dopełniacz – wzrost aktywności granulocytów
o Prostoglandyny – pobudzenie granulocytów i limfocytów, wzrost przepuszczalności naczyń
o Leukotrieny – chemotaksja, wzrost przepuszczalności naczyń
o Interleukina – wzrost przepuszczalności naczyń, aktywacja limfocytów
o Interferon – aktywacja limfocytów
o Wolne rodniki – wzrost przepuszczalności naczyń
- działanie ogólne
o Prostaglandyny – gorączka
o Interleukina I
§ Gorączka
§ Synteza białek ostrej fazy
§ Katabolizm białek mięśniowych
Zapalenie ostre
Czynnik zapalny ® wazodylatacja (rozszerzenie) naczyń krwionośnych ® przekrwienie ® zmniejszenie szczelności ścian naczyń ® ucieczka granulocytów, monocytów, makrofagów do miejsca zapalenia
Zapalenie ostre:
- zjawiska korzystne
o dostarczenie przeciwciał, komórek żernych
o rozcieńczenie czynnika szkodliwego
o ograniczenie rozprzestrzeniania czynnika szkodliwego
o rozpuszczanie tkanek martwiczych
- zjawiska niekorzystne
o obrzmienie zapalne błon śluzowych
o utrudnienie pracy narządów przez duży wysięk
o niszczenie narządów
o powstawanie owrzodzeń
o wybroczyny i uszkodzenia błon podstawnych naczyń włosowatych
o wysiew toksyn i ból
Zapaleniu ostremu towarzyszą odczyny ogólnoustrojowe
- Toksemia – wydostanie się toksyn do organizmu
- Bakteriemia – wydostanie się bakterii do krwioobiegu w warunkach sprawności układu immunologicznego
- Posocznica – rozchodzenie się bakterii i ich toksyn w krwioobiegu w warunkach niedostatecznej sprawności układu immunologicznego
Posocznica jest rozpoznaniem klinicznym
Zapalenie ostre – objawy:
- wysoka gorączka
- dwukrotne przyspieszenie przemiany materii
- nasilenie zużycia tlenu
- prostracja i osłabienie (nasilony katabolizm białek mięśniowych)
- leukocytoza
- tachykardia
- porażenie naczyń obwodowych – upośledzony przepływ krwi
- DIC (zespół wykrzepienia wewnątrznaczyniowego) i ostre wrzody żołądka
- ARDS ® ostra niewydolność oddechowa dorosłych
- Niewydolność wielonarzędowa
- Uszkadzające
- Wysiękowe
- Wytwórcze
Zapalenie uszkadzające – zapalenie o przewadze zmian wstecznych nad wysiękowymi
- Zmiany wodniczkowe
o Stłuszczenie
o Martwica
o Przyćmienie miąższowe
Np.:
- zapalenie rogów przednich rdzenia kręgowego
- błonicze zapalenie mięśnia sercowego
- wirusowe zapalenie wątroby
Zapalenie wysiękowe – przewaga zmian wysiękowych nad uszkodzeniami i rozplemem komórek
Podział:
- surowicze
- włóknikowe
- nieżytowe
- krwotoczne
- ropne
Surowicze – płyn zapalny bogatobiałkowy ze śladem włóknika oraz pojedynczymi neutrofilami
- może wycofać się bez śladu
- płyn zapalny gromadzi się w:
o jamach surowiczych
o pęcherzykach płucnych
o przestrzeni podpajęczynówkowej
Włóknikowe – znaczne uszkodzenie bariery naczyniowej umozliwia wydostanie się fibrygenu poza naczynia
- powierzchowne
- głębokie
o rzekomobłoniaste
o zestrupiające
Nieżytowe
- zapalenie surowicze błon śluzowych
- mieszanina wysięku i śluzu
- błona śluzowa ścieńczała lub pogrubiała
Krwiotoczne – przerwanie ciągłości drobnych naczyń krwionośnych – zwykle żył
- posocznica meningokowa
Ropne; Ropa – gęsta lepka ciecz o konsystencji śmietany, w której oprócz granulocytów znajdują się bakterie, ich toksyny, martwe komórki, enzymy prokolistyczne pochodzące z rozpadu tkanek
- wysięk zawiera liczne granulocyty objętochłonne
- wywołany zwykle gronkowcem i paciorkowcem
- w ropie nie ma błonnika
o toczy się na powierzchni błon śluzowych i jam surowiczych i innych zamkniętych przestrzeni anatomicznych
o Ropotok – ropne zapalenie błon śluzowych
o Ropniak – zbiorowisko ropy w jamie surowiczej
o rozległe – toczy się w luźnej tkance łącznej – Ropowica
o lokalizuje się głownie w skórze i tkance międzymięśniowej
o zastrzał
o zanokcica
o czyrak
o zbiorowisko ropy w jamie powstało z rozpadłych tkanek pod wpływem enzymów proteolitycznych - Ropień
- wytwórcze
o odczyn zapalny w którym rozplem dominuje nad uszkodzeniem i wysiękiem
o ostre lub przewlekłe
o zapalenie ostre kończy się:
§ wyzdrowieniem zupełnym/niezupełnym
§ powstanie śladów w postaci blizn
§ przejściem w stan przewlekły
§ śmiercią
Zapalenie wytwórcze ostre:
- ostre kłębuszkowe zapalenie nerek
- ostre odczynowe zapalenie węzłów chłonnych
Zapalenie wytwórcze przewlekłe
- rozplem tkanki łącznej zrębu narządów
- rozrost w charakterze tworów uszypułowatych (polipów)
- tworzenie ziarniny
- tworzenie ziarniaków
- rozplem tkanki nabłonkowej
- kłykciny kończyste
- polipowate zapalenie śluzówki żołądka
- rozplem tkanki łącznej śródmiąższowej
- marskość wątroby
Przyczyny zapaleń
- Czynniki fizyczne
o Wysoka lub niska temperatura
o Promieniowanie jonizujące
o Powtarzający się uraz mechaniczny
o Nierozpuszczalne ciało obce
- Czynniki chemiczne
o Egzogenne
§ Terpentyna
§ Alkohol
§ Leki
o Endogenne
§ Azot niebiałkowy w mocznicy
§ Żółć
- Czynniki biologiczne
o Tkanka martwicza – zwał
o Bakterie
o Wirusy
o...
kot_fredek