Budownictwo - sektor gospodarczy poddany rozbudowanej regulacji prawno- administracyjnej. Ze względu na potencjalny znaczny stopień zagrożenia jaki stwarza ono dla:
- ładu przestrzennego
- środowiska naturalnego
- użytkowników obiektów budowlanych i ich bezpośredniego otoczenia
· Przepisy odnoszące się bezpośrednio do budownictwa
Ustawa prawo budowlane
Ustawa o wyrobach budowlanych oraz
· Przepisy dotyczące pośrednio lub częściowo budownictwa
1) ustawa Prawo ochrony środowiska,
2) ustawa o gospodarce nieruchomościami
3) ustawa Prawo geodezyjne i kartograficzne
4) ustawa prawo wodne,
5) ustawa o ochronie przeciwpożarowej,
6) ustawa prawo geologiczne i górnicze,
7) ustawa o odpadach,
8) ustawa o normalizacji,
9) ustawa o ochronie zabytków i opiece na d zabytkami
10) ustawa kodeks pracy,
11) ustawa o drogach publicznych
12) ustawa prawo energetyczne
13) ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzeniu ścieków
inne
Niektóre przepisy Prawa budowlanego wkraczają w sferę Kodeksu cywilnego(K.C) przez ograniczenie swobody dysponowania przez właściciela nieruchomości prawem własności.
Prawo budowlane (P.b.) zawiera nakazy i zakazy podyktowane interesem publicznym, odnoszące się do spraw:
- projektowania
- budowy
- utrzymania i rozbiórki obiektów budowlanych
oraz określa zasady działania organów administracji publicznej w tych dziedzinach. Przepisy P.b. mają charakter publiczno- prawny i nie normują sfery stosunków cywilnoprawnych między podmiotami gospodarczymi
Ustawa Prawo budowlane obejmuje:
1) Przepisy ogólne
2) Samodzielne funkcje techniczne w budownictwie
3) Prawa i obowiązki uczestników procesu budowlanego
4) Postępowanie poprzedzające rozpoczęcie robót budowlanych
5) Budowa i oddawanie do użytku obiektów budowlanych
6) Utrzymanie obiektów budowlanych
7) Katastrofa budowlana
8) Organy administracji architektoniczno- budowlanej i nadzoru budowlanego
9) Przepisy karne
10) Odpowiedzialność zawodowa w budownictwie
11) Przepisy przejściowe i końcowe
Podane wyżej części P.b. obejmują następującą problematykę.
ad 1 „ Przepisy ogólne”
- „słowniczek” pojęć stosownych w ustawie, np.: obiekt, budowla, budynek, obiekt małej architektury, tymczasowy obiekt budowlany, remont, budowa, obszar oddziaływania obiektu budowlanego
- „ każdy ma prawo do zabudowy nieruchomości gruntowej ( warunki: wykazanie prawa do dysponowania nieruchomością na cele budowlane oraz zgodność z przepisami)
- wymagania dotyczące obiektów budowlanych w postaci art. 5 ust. 1 w brzmieniu:
Obiekt budowlany wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi należy, biorąc pod uwagę przewidywany okres użytkowania, projektować i budować w sposób określony w przepisach, w tym techniczno- budowlanych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej, zapewniając:
1) spełnienie wymagań podstawowych dotyczących:
a) bezpieczeństwa konstrukcji,
b) bezpieczeństwa pożarowego,
c) bezpieczeństwa użytkowania
d) odpowiednich warunków higienicznych i zdrowotnych oraz ochrony środowiska,
e) ochrony przed hałasem i drganiami,
f) oszczędności energii i odpowiedniej izolacyjności cieplnej przegród;
2) warunki użytkowe zgodne z przeznaczeniem obiektu, w szczególności w zakresie:
a) zaopatrzenia w wodę i energie elektryczną oraz, odpowiednio do potrzeb, w energię cieplną i paliwa, przy założeniu efektywnego wykorzystywania tych czynników,
b) usuwania ścieków, wody opadowej i odpadów;
3) możliwość utrzymania właściwego stanu technicznego;
4) niezbędne warunki do korzystania z obiektów użyteczności publicznej i mieszkaniowego budownictwa wielorodzinnego przez osoby niepełnosprawne, w szczególności poruszające się na wózkach inwalidzkich;
5) warunki bezpieczeństwa i higieny pracy;
6) ochronę ludności, zgodnie z wymagania obrony cywilnej;
7) ochronę obiektów wpisanych do rejestru zabytków oraz obiektów objętych ochroną konserwatorską;
8) odpowiednie usytuowanie na działce budowlanej;
9) poszanowanie, występujących w obszarze oddziaływania obiektu, uzasadnionych interesów osób trzecich, w tym zapewnienie dostępu do drogi publicznej;
10) warunki bezpieczeństwa i ochrony zdrowia osób przebywających na terenie budowy.
- Struktura przepisów techniczno- budowlanych( WT) oraz odpowiednia delegacja do wydania rozporządzeń w tej sprawie
- Warunki i procedura udzielania odstępstw od WT.
ad.2 „Samodzielne funkcje techniczne w budownictwie”
- zasada niedopuszczenia do pełnienia samodzielnych funkcji przez osoby o niewłaściwym wykształceniu i niedostatecznej praktyce
- pojęcie uprawnień budowlanych oraz odpowiednie warunki i procedury ich uzyskiwania
- rozporządzenie wykonawcze
ad. 3 „ Prawa i obowiązki uczestników procesu budowlanego”
- uczestnicy tego procesu z mocy P.b. : inwestor, inspektor nadzoru inwestorskiego, projektant, kierownik budowy lub kierownik robót
- bardzo dokładne określenie praw i obowiązków w/w uczestników procesu budowlanego
- inni uczestnicy procesu budowlanego: wykonawcy robót i usług, organy władzy
ad. 4 „ Postępowanie poprzedzające rozpoczęcie robót budowlanych”
- pozwolenie na budowę – podstawowa decyzja administracyjna w procesie budowlanym; zasada:„roboty budowlane można rozpocząć jedynie na podstawie ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę”
- obiekty i roboty nie wymagające pozwolenia na budowę (lista obiektów oraz robót) oraz tych spośród nich, które wymagają zgłoszenia do właściwego organu „ władzy budowlanej”- organ może nałożyć obowiązek uzyskania pozwolenia na budowę
- warunki wydania pozwolenie na budowę:
· projekt budowlany ( w tym oświadczenia właściwych jednostek organizacyjnych o zapewnienie dostaw energii, wody, ciepła, gazu, odbioru ścieków oraz warunkach przyłączenia obiektu do odpowiednich sieci
· uzyskanie wymaganych przepisami pozwoleń, uzgodnień lub opinii innych organów
· oświadczenie o prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane
· decyzje o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu- jeżeli jest wymagana (ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym)
- zakres i treść projektu budowlanego:
· projekt zagospodarowania działki i terenu
· projekt architektoniczno- budowlany
· wyniki badań geologiczno- inżynierskich oraz geotechniczne warunki posadowienia obiektów budowlanych
- rozporządzenie wykonawcze w sprawie szczególnego zakresu i formy projektu budowlanego
- zakres ingerencji władzy w projekt budowlany (sprawdzenie projektu i jego kompletności)
- terminy wydania pozwolenia na budowę
- odstąpienie od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę; kryteria „ nieistotności” odstąpienia
ad. 5 „Budowa i oddawanie do użytku obiektów budowlanych”
- obowiązek inwestora zawiadomienia organu władzy bud. i projektanta o zamierzonym terminie rozpoczęcia budowlanych (dot. obiektów dla których wymagane jest pozwolenie na budowę)
- obowiązek inwestora: zapewnia objęcie kierownictwa budowy i w miarę potrzeby kierownika robót przez osobę posiadającą uprawniania budowlane w odpowiedniej specjalności
- kierownik budowy; obowiązki:
· prowadzenie dziennika budowy
· umieszczenie tablicy informacyjnej oraz ogłoszenia zawierającego dane dotyczące bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia (bioz)
· zabezpieczyć teren budowy
- obiekty budowlane, wymagające pozwolenia na budowę (i niektóre inne) wymagają geodezyjnego wyznaczenia w terenie- a po ich wybudowaniu- geodezyjnej inwentaryzacji powykonawczej
- dziennik budowy (także montażu i rozbiórki) stanowi urzędowy dokument przebiegu budowy oraz zdarzeń i okoliczności zachodzących w toku wykonywania robót, jest wydawany (odpłatnie) przez organ władzy budowlanej
- kierownik budowy jest obowiązany przez okres wykonywania robót przechowywać dokumenty stanowiące podstawę ich wykonania
- warunki wejścia na teren sąsiedniej działki lub sąsiedniego budynku – zgoda właściciela sąsiedniej nieruchomości (rekompensata); przy braku uzgodnienia - ingerencja władzy
- norma podstawowa - zasada nakazu, w formie decyzji administracyjnej, rozbiórki obiektu budowlanego lub jego części będącego w budowie albo wybudowanego bez wymaganego pozwolenia na budowę (samowola budowlana)
- w określonych warunkach: jeżeli budowa jest zgodna z przepisami o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz nie narusza przepisów, w tym techniczno-budowlanych w zakresie uniemożliwiającym doprowadzenie obiektu do stanu zgodnego z prawem – właściwy organ władzy budowlanej wstrzymuje postanowieniem prowadzenie robót budowlanych
- zasady „legalizacji” budów j.w.; zatwierdzenie projektu budowlanego i udzielenia pozwolenia na wznowienie robót budowlanych
- obowiązuje opłata legalizacyjna, określona na podstawie przepisów dotyczących kar, z tym że stawka opłaty jest pięćdziesięciokrotnie wyższa ( kara = 500 zł.x 50 x k x w; k i w – wsp. kształtu i wielkości obiektu wg załącznika do ustawy; budynek jednorodzinny, kara = 25 000 zł. x 2 x 1=50 000 zł.)
- analogiczne postępowanie w przypadku obiektów dla których obowiązuje zgłoszenie ( a nie pozwolenie na budowę) a które są budowane bez dokonania zgłoszenia
- właściwy organ władzy budowlanej ma uprawnienie do wstrzymania robót wykonywanych:
· bez wymaganego pozwolenia albo zgłoszenia
· w sposób mogący spowodować zagrożenie bezpieczeństwa lub środowiska
· w sposób istotnie odbiegający od ustaleń pozwolenia na budowę lub ustaleń przepisów
- zasady postępowania właściwego organu władzy budowlanej w przypadku wykonywania robót pomimo ich wstrzymania postanowieniem
- zasada podstawowa: przed przystąpieniem do użytkowania obiektu budowlanego należy uzyskać ostateczną decyzję o pozwoleniu na użytkowanie jeżeli:
· jest wymagane pozwolenie na budowę i obiekt jest zaliczony do określonych kategorii obiektów (wg załącznika do ustawy)
· przystąpienie do użytkowania ma nastąpić przed wykonaniem wszystkich robót budowlanych
- do użytkowania obiektu budowlanego, dla którego wzniesienia jest wymagane pozwolenie na budowę można przystąpić po zawiadomieniu właściwego organu władzy budowlanej, jeżeli organ ten w terminie nie zgłosi sprzeciwu
- inwestor, na którego prawo nakłada obowiązek uzyskania pozwolenia na użytkowanie obiektu budowlanego, o zakończeniu budowy i zamianie przystąpienia do użytkowania organy:
Inspekcji Ochrony Środowiska
Państwowej Inspekcji Sanitarnej
Państwowej Inspekcji Pracy
Państwowej Straży Pożarnej
które są obowiązane zająć stanowisko w terminie 14 dni (lub „milcząca zgoda”).
- wniosek inwestora o udzielenie pozwolenia na użytkowanie stanowi jednocześnie wezwanie właściwego organu władzy budowlanej do przeprowadzenia obowiązkowej kontroli obiektu budowlanego
- przepisy określają szczegółowo zakres i procedury kontroli
- w razie stwierdzenia nieprawidłowości organ wymierza karę (kara=500 zł. x wsp. kategorii x wsp. wielkości obiektu)
- inwestor przekazuje właścicielowi lub zarządcy obiektu dokumentacje budowy i dokumentację powykonawczą a także w razie potrzeby instrukcje obsługi i eksploatacji obiektu, instalacji i urządzeń związanych z obiektem
ad.6. „Utrzymanie obiektów budowlanych”
- obowiązkowe okresowe kontrole stanu technicznego obiektu budowlanego:
· raz w roku – elementy narażone na szkodliwe wpływy atmosferyczne i innych czynników; instalacje i urządzenia służące ochronie środowiska; instalacje gazowe i przewody kominowe
· raz na 5 lat – przydatność do użytkowania , estetyka (instalacja elektryczna i piorunochronna)
- obowiązek kontroli nie obejmuje:
· budynków jednorodzinnych
· obiektów budownictwa zagrodowego i letniskowego oraz obiektów dla których nie jest wymagane pozwolenie na budowę
- ...
Stefanulek