ROZDZIAŁ 11.doc

441

ROZDZIAŁ 11

ZABEZPIECZENIE BOJOWE

11.1. POSTANOWIENIA OGÓLNE

Zabezpieczenie bojowe to całokształt przedsięwzięć mających na celu zmniejszenie skuteczności uderzeń przeciwnika oraz zapewnienie pododdziałom artylerii sprzyjających warunków do pomyślnego wykonania zadań w różnych sytuacjach. Obejmuje ono: ubezpieczenie, maskowanie, powszechną obronę przeciwlotniczą, zabezpieczenie inżynieryjne, obronę przeciwchemiczną. Zabezpieczenie bojowe realizowane jest zgodnie z wytycznymi przełożonych, jednakże ich brak nie zwalnia dowódcy plutonu wysuniętych obserwatorów
z obowiązku realizacji jego przedsięwzięć.

11.2. UBEZPIECZENIE

              Ubezpieczenie jest rodzajem zabezpieczenia bojowego, mającym na celu niedopuszczenie do przenikania przeciwnika do rejonów rozmieszczenia pododdziałów artylerii, uniemożliwienie niespodzie-wanego napadu przeciwnika oraz zapewnienie czasu i dogodnych warunków przygotowania i prowadzenia działań bojowych. Polega ono na ochronie pododdziałów przed niespodziewanym uderzeniem przeciwnika oraz działaniem jego naziemnego rozpoznania i przenikania w głąb ugrupowania ochranianych wojsk.

              Ubezpieczenie organizuje się w celu uniemożliwienia przenikania grup dywersyjno-rozpoznawczych przeciwnika oraz wykonania niespodziewanego uderzenia przez niego w rejon ześrodkowania (rozmieszczenia) lub ugrupowania bojowego pododdziału artylerii. Ubezpieczenie organizuje się siłami i środkami pododdziałów w rejonach stanowisk ogniowych, stanowisk dowodzenia, punktów obserwacyjnych, w marszu i podczas rozmieszczenia w terenie.

Zadania do ubezpieczenia podaje: dowódca dywizjonu (szef sztabu) i dowódcy baterii po wydaniu rozkazu bojowego w zarządzeniach bojowych - wyniki umieszcza się na mapach roboczych. Dowódca plutonu (sekcji) wysuniętych obserwatorów organizuje ubezpieczenie w plutonie (sekcji) wyznaczając obserwatora
i funkcyjnych do ubezpieczenia, ustala sygnały ostrzegania i sposób działania na wypadek zagrożenia.

W rejonie ześrodkowania (rozmieszczenia), pluton wysuniętych obserwatorów ubezpieczenie organizuje w systemie ubezpieczenia baterii dowodzenia. W plutonie wyznacza się dyżurnego i wykonuje okopy strzeleckie dla ubezpieczenia.

Ubezpieczenie punktu obserwacyjnego realizuje się przy pomocy obserwatora. Na obserwatora wyznacza się jednego z funkcyjnych sekcji wysuniętych obserwatorów (najczęściej jednego ze zwiadowców) w czasie prowadzenia rozpoznania w nocy lub w warunkach ograniczonej widoczności. Wyznaczony obserwator przygotowuje stanowisko ogniowe w odległości do 50 m od punktu obserwacyjnego i prowadzi rozpoznanie w wyznaczonym sektorze. W wypadku braku działalności przeciwnika lub w dzień obserwator może prowadzić obserwację z zajmowanego miejsca na punkcie obserwacyjnym. Dowódca sekcji, organizując ubezpieczenie punktu obserwacyjnego, powinien współdziałać z dowódcami pododdziałów na punktach obserwacyjnych (punktach dowódczo-obserwacyjnych) ogólnowojskowych.

Ubezpieczenie marszu plutonu w składzie kolumny dywizjonu (baterii) organizuje się zgodnie z wytycznymi jego dowódcy. Natomiast podczas wykonywania marszu przez pluton samodzielną kolumną po oddzielnej drodze, ubezpieczenie stanowią obserwatorzy na pojazdach i patrol czołowy (sekcja wysuniętych obserwatorów na pojeździe), wysyłany na odległość wzrokową. Podczas postoju patrol czołowy zajmuje dogodną rubież, organizując obserwację i utrzymując gotowość do odparcia ataku przeciwnika lub patroluje teren przed czołem zatrzymanej kolumny.

W celu wzajemnego rozpoznawania się żołnierzy na każdą dobę ustala się hasło i odzew. Hasłem jest nazwa broni lub sprzętu bojowego np. „Transporter”, a odzewem - nazwa miasta, rozpoczynająca się na tę samą literę co hasło np. „Toruń”. Hasło podaje się ustnie do wiadomości wszystkim żołnierzom ubezpieczenia i wysyłanym poza rejon pododdziału, a w nocy - wszystkim żołnierzom w rejonie ześrodkowania (rozmieszczenia) pododdziału. Odzew podaje się dowódcom pododdziałów i osobom wysyłanym w celu przekazania ustnych rozkazów. Hasła żąda się od wszystkich osób podchodzących do miejsca rozmieszczenia pododdziału lub poruszających się w nocy wewnątrz rejonu ześrodkowania (rozmieszczenia), a odzewu - od osób przekazujących zadania od przełożonego i dowódców prowadzących rozpoznanie. Hasło i odzew podaje się cicho. Wszystkie osoby nie znające hasła oraz żołnierzy przybyłych z rozkazami, a nie znających odzewu zatrzymuje się.

Dobrze zorganizowane i sprawnie działające elementy ubezpieczenia pododdziałów artylerii przyczynią się w znacznej mierze do zachowania zdolności bojowej i uniknięcia poważnych strat w działaniach bojowych.

11.3. MASKOWANIE

              Maskowanie jest rodzajem zabezpieczenia bojowego mającym na celu ukrycie rzeczywistego położenia pododdziałów artylerii (ich ugrupowania bojowego, punktów obserwacyjnych, sprzętu bojowego i uzbrojenia, punktów zaopatrywania, rozbudowy inżynieryjnej, dróg manewru oraz dowozu i ewakuacji) przed wszystkimi rodzajami rozpoznania przeciwnika lub wprowadzenie go w błąd co do rzeczywistego położenia pododdziałów. Maskowanie powinno być aktywne, ciągłe, wiarygodne i różnorodne.

              Aktywność maskowania polega na nieustannym wprowadzaniu przeciwnika w błąd co do położenia i działania pododdziałów artylerii poprzez ich ukrycie lub imitację.

Ciągłość maskowania oznacza, że przedsięwzięcia związane z maskowaniem prowadzi się bez przerwy w każdej sytuacji, we wszystkich etapach działań taktycznych.

              Wiarygodność maskowania polega na tym, aby realizowane przedsięwzięcia były wysoce prawdopodobne, naturalne, odpowiadały warunkom terenowym, porze roku i konkretnej sytuacji.

              Różnorodność sposobów maskowania polega na unikaniu szablonowości wykonywania przedsięwzięć, niestosowaniu jedna-kowych, często powtarzających się, zamaskowanych obiektów.

Maskowanie realizuje się przez umiejętne wykorzystanie właściwości maskujących terenu; stosowanie etatowych i podręcznych środków maskujących oraz umiejętne wykonanie prac związanych z maskowaniem; przestrzeganie zasad maskowania radiowego, świetlnego i dźwiękowego; przestrzeganie tajemnicy wojskowej; stałą kontrolę stanu maskowania, a także terminowe usuwanie wykrytych braków.

Współczesne środki rozpoznania i rażenia pozwalają na precyzyjne, szybkie wykrycie i określenie współrzędnych położenia, identyfikację oraz wykonanie niszczącego uderzenia na każdy wykryty cel, bez względu na stopień jego ochrony. Jednym ze sposobów przeciwdziałania rozpoznaniu przeciwnika jest maskowanie.

Przystępując do maskowania plutonu w działaniach bojowych należy dążyć do ukrycia przede wszystkim jego charakterystycznych cech i właściwości, po których można go łatwo wykryć w terenie.

Cechami charakterystycznymi demaskującymi pluton (sekcję) wysuniętych obserwatorów są:

- rozmieszczenie sekcji wysuniętych obserwatorów w miejscach o dogodnej obserwacji (wzniesienia terenowe, poddasza, wieże, drzewa itp.);

- praca systemu łączności;

- rozmieszczenie plutonu w stosunku do elementów rozpoznawczych
i dowodzenia pododdziałów i oddziałów ogólnowojskowych;

- ruch ludzi i środków transportowych;

- cienie właściwe i padające od sprzętu;

- praca przyrządów laserowych i noktowizyjnych;

- odblask szkieł przyrządów rozpoznawczych, szyb i części metalowych;

- dźwięk i stuki, odgłosy, światła (dym, pył, świeżo wycięte krzaki i nowo budowane obiekty);

- inne oddziaływania związane z prowadzeniem rozpoznania.

Pluton realizuje przedsięwzięcia maskowania bezpośredniego, którego zadaniem jest całkowite ukrycie sił i środków plutonu przed obserwacją wzrokową i techniczną.

Pluton wysuniętych obserwatorów stosując maskowanie bezpośrednie powinien dążyć do:

- wyboru odpowiednich miejsc dogodnych do prowadzenia obserwacji, a jednocześnie umożliwiających maskowanie i ukrycie przed obserwacją przeciwnika;

- wyboru odpowiednich rejonów umożliwiających właściwe rozmieszczenie sprzętu i stwarzających łatwość jego zamasko-wania;

- skrytego zajmowania rejonów, szczególnie punktów obserwa-cyjnych;

- zastosowania odpowiednich środków maskujących sprzęt i środki techniczne;

- maskowania przejazdów i ścieżek w rejonie rozmieszczenia;

- maskowania pracy na środkach łączności

- maskowania prac fortyfikacyjnych i wykonanych obiektów fortyfika-cyjnych;

- przestrzegania zasad maskowania przez cały stan osobowy.

Ukrycie punktów obserwacyjnych można osiągnąć przez:

-       umiejętne wykorzystanie ukształtowania terenu i przedmiotów terenowych zapewniających warunki ochrony i maskowanie;

- rozmieszczenie ich z dala od wyraźnych punktów orientacyjnych oraz od środków ogniowych mogących swym ogniem zwrócić uwagę przeciwnika;

- poczynienie zawczasu przedsięwzięć zapewniających ukrycie prac inżynieryjnych;

- odsunięcie od punktów obserwacyjnych i ukrycie środków transportu (wozów dowodzenia, wozów rozpoznawczych);

- budowę linii łączności w rowach łączących, rowach strzeleckich lub zakopanie przewodów w ziemi;

- przemieszczanie się funkcyjnych na punktach obserwacyjnych rowami łączącymi i drogami w terenie zakrytym;

- przestrzeganie przez stan osobowy zasad maskowania.

Dowóz środków materiałowych i zaopatrywanie plutonu wysuniętych obserwatorów wykonuje się z zasady w nocy i w warunkach ograniczonej widoczności, a w dzień jedynie pojedynczymi pojazdami lub pieszo, po drogach przechodzących w terenie zakrytym lub specjalnie
w tym celu zamaskowanym maskami pionowymi i poziomymi.

Ze względu na swą specyfikę, pluton wysuniętych obserwatorów powinien w pierwszej kolejności wykorzystywać do maskowania warunki naturalne, a następnie, w zależności od sytuacji i potrzeb, sprzęt i środki do maskowania (jeżeli naturalne właściwości maskujące wraz z infrastrukturą terenu nie zapewnią skutecznego maskowania).

Bardzo ważną w maskowaniu bezpośrednim jest umiejętność wykorzystywania pokrycia terenu niezabudowanego (lasy, zagajniki, krzaki, sady, parki, zarośla, osobno rosnące drzewa, sieć komunika-cyjno-transportowa itp.). Lasy stanowią jedną ze skutecznych masek naturalnych. W czasie słonecznej pogody,  w lasach powstaje cień utrudniający rozpoznanie rozmieszczonych tam ludzi i sprzętu. Podstawowymi cechami lasu wpływającymi na jego właściwości maskujące są: piętrowość i gęstość, zwartość koron, gatunek drzew i ich wysokość - najlepsze są lasy klonowe, lipowe, dębowe, bukowe i inne lasy o drzewach szerokolistnych.

Podczas naturalnego maskowania bezpośredniego, niezbędna jest umiejętność wykorzystania rzeźby terenu (góry, wzgórza, wąwozy, jary oraz inne nierówności i zagłębienia terenowe), której elementy są ekranami dla promieni świetlnych i fal emitowanych przez stacje radiolokacyjne. Dlatego też wykorzystując elementy rzeźby terenu, należy rozmieszczać sprzęt techniczny na zboczach tylnych (przeciwstokach) w wąwozach, jarach, wykopach itp.

Ważne podczas maskowania bezpośredniego jest wykorzystanie tła terenu. W zależności od charakteru terenu przy obserwacji z powietrza lub na zdjęciach lotniczych widoczny jest on jako płaszczyzna pokryta plamami. Na przykład łąka lub duże pole widoczne jest jako powierzchnia jednobarwna.

Wykorzystanie rzeźby i tła terenu sprowadza się do wyboru takiego miejsca rozmieszczenia punktu obserwacyjnego i nadanie mu takiego kształtu i wymiarów, przy którym nie wyróżnia się on od otaczającego terenu. Rzeźbę terenu należy uwzględniać i wykorzystywać przy budowie obiektów fortyfikacyjnych, jak ukrycia dla sprzętu i ludzi, ukrycia dla środków materiałowych, okopy do prowadzenia ognia i obserwacji itp. Obiekt fortyfikacyjny powinien być wpisany w teren, to znaczy należy wybrać dla niego takie miejsce i tak go dostosować pod względem kształtu i wymiarów, aby zlewał się on z plamami terenowymi znajdującymi się w rejonie posadowienia obiektu.

Wykorzystanie tła terenu polega na rozmieszczeniu sprzętu i obiektów fortyfikacyjnych na odcinkach tła odpowiadającego kolorem. Tak np. maski koloru zielonego nie można umieszczać na polu żółtym (np. ściernisko). Do maskowania sprzętu w tych warunkach lepiej używać środków podręcznych (np. słomy) lub malowania maskującego. W okresie letnim dla rozmieszczenia sprzętu plutonu artylerii najlepiej wykorzystywać plamy koloru ciemnego, dla obiektów fortyfikacyjnych plamy koloru jasnego.

Wykorzystanie tła terenu jest skutecznym sposobem maskującym tylko przed rozpoznaniem optycznym, nie chroni jednak przed rozpoznaniem radiolokacyjnym lub termalnym.

Szczególną uwagę w ukrywaniu ludzi i sprzętu plutonu we współczesnych działaniach bojowych będą odgrywać miasta, osiedla
i wsie. Występuje w nich wiele różnorodnych przedmiotów terenowych takich jak, różnej wielkości i konstrukcji budynki mieszkalne, obiekty przemysłowe, komunikacyjne, hydrotechniczne itp. Do skrytego rozmieszczenia plutonu mogą być wykorzystywane takie obiekty jak: hale, garaże, magazyny, wiaty itp. Umiejętne rozmieszczenie (ukrycie) plutonu wysuniętych obserwatorów w miastach, osiedlach i wsiach, stwarza duże trudności w jego wykryciu nawet przez nowoczesne środki rozpoznania.

Ludzie i sprzęt plutonu wysuniętych obserwatorów rozmieszczony w miejscowości, może być ukryty w zabudowaniach, sadach lub w cieniu padającym od budynków. Istniejące drogi i ścieżki wykorzystuje się jako drogi dojazdu. Istnienie budynków z piwnicami ułatwia wykonanie ukryć dla ludzi nie posiadających charakterystycznych oznak demaskujących
w porównaniu z wykonaniem ich w terenie otwartym. Dlatego też obiekty fortyfikacyjne wykonywane w miejscowościach są mało widoczne lub w ogóle niewidoczne.

Prowadząc przedsięwzięcia maskowania bezpośredniego należy w pierwszej kolejności przeprowadzić ocenę właściwości maskujących terenu. Ocena ta może być wykonana na podstawie rekonesansu w terenie, lotniczych zdjęć fotograficznych lub mapy topograficznej. W każdorazowej ocenie właściwości maskujących należy uwzględnić charakter wykonywanych przedsięwzięć (drogi przemarszu, rejony rozmieszczenia plutonu, rejony punktów obserwacyjnych itp.). Kierunki studiowania właściwości maskujących terenu zależą od charakteru zadania, które należy wykonywać, np.: podczas przygotowania przegru-powania należy ocenić w jakim zakresie istniejące maski naturalne zabezpieczają skryty przemarsz plutonu po drogach oraz w rejonach odpoczynku i ześrodkowania. Przy studiowaniu lasów określa się powierzchnie masywu leśnego, procent zalesienia terenu, rodzaj drzew
i ich wysokość, zwartość koron, istnienie i wysokość podszycia
i inne charakterystyki lasu, a także charakterystykę istniejących w lesie dróg, przesiek, polan i źródeł wody.

Studiując miejscowości ustala się ich gęstość (liczbę miejscowości na każde 100 km2 terenu lub średnie odległości między nimi), ilość domów i budynków gospodarczych w danej miejscowości, wymiary budynków w planie i ich wysokość, rodzaj i pojemność piwnic, istnienie i charakterystykę sadów, ogrodzeń i innych przedmiotów terenowych.

Do technicznych przedsięwzięć maskowniczych, możliwych do wykorzystania w plutonie artylerii, zalicza się:

- stosowanie etatowych środków maskujących;

- wykonywanie masek sztucznych;

- malowanie maskujące;

- maskowanie świetlne i cieplne;

- maskowanie dźwiękowe;

- maskowanie dymami.

Do etatowych środków maskujących przed rozpoznaniem optycznym przeciwnika należą:

- środki indywidualne (ubrania i kombinezony maskujące pojedyn-czych żołnierzy);

- komplety masek do maskowania sprzętu technicznego;

- zestawy do malowania maskującego sprzętu technicznego.

Komplety masek są przeznaczone do maskowania w okresie letnim rozmieszczonego w terenie sprzętu technicznego, obiektów fortyfikacyjnych i innych. W skład etatowego kompletu maskującego wchodzi pokrycie maskujące oraz sprzęt dodatkowy, służący do ustawiania i przewożenia maski. W plutonie rozpoznania będą to przede wszystkim poliamidowe siatki maskujące do maskowania pojazdów.

Maski sztuczne pluton przygotowuje w terenie we własnym zakresie z materiałów miejscowych i środków etatowych. Stosuje się je do maskowania sprzętu technicznego, punktów obserwacyjnych, środków rozpoznania i obiektów fortyfikacyjnych.

Malowanie maskujące stosuje się w celu zmniejszenia widoczności i deformacji kształtów sprzętu technicznego plutonu wysuniętych obserwatorów.

W maskowaniu stosuje się malowanie ochronne (jednobarwne), deformujące (wielobarwne) i pozorujące. Malowanie ochronne wykonuje się jednobarwnie, jak najbardziej zbliżone do otaczającego tła terenu. Malowanie pozorujące wykonuje się wielobarwnie, dzięki czemu maskowanym obiektom nadaje się rzeczywiste cechy tła otaczającego ich terenu (poprzez odtworzenie barwnych wzorów otaczającego tła na tych obiektach). Za pomocą tego rodzaju malowania upodabnia się kolor obiektów sztucznych do koloru tła terenu lub rzeczywistym obiektom nadaje się cechy obiektów zniszczonych lub pozornych.

Malowanie deformujące wykonuje się także wielobarwnie, poprzez malowanie dużych plam wielobarwnych na sprzęcie technicznym. zniekształcających jego regularne kształty. Malowanie deformujące zmniejsza widoczność zamaskowanego obiektu (wozu dowodzenia, samochodu, wozu rozpoznawczego itp.) na równobarwnym tle oraz utrudnia jego identyfikację.

Poza przedstawionymi sposobami maskowania, pluton wysuniętych obserwatorów w szczególnych przypadkach (np.: atak grup naziemnych przeciwnika, atak powietrzny) może w maskowaniu wykorzystać dymy.

Maskowanie dymami polega na stawianiu zasłon dymnych w celu:

- oślepienia przeciwnika i uniemożliwienia mu prowadzenia obserwacji i skutecznego ognia;

- ukrycia działalności oraz rozmieszczenia plutonu przed obserwacją naziemną i powietrzną przeciwnika i zmniejszenie skuteczności jego ognia;

- zdezorganizowania przeciwnika i wprowadzenia go w błąd co do faktycznego rozmieszczenia plutonu, kierunku przegrupowania itp. (ukrycia naszych rzeczywistych zamiarów).

Pluton do maskowania dymami może stosować: świece i ręczne granaty dymne oraz podręczne materiały dymotwórcze. Przy zadymianiu należy brać pod uwagę warunki atmosferyczne: kierunek i prędkość wiatru, temperaturę i ruchy pionowe powietrza oraz wilgotność i opady. Od kierunku i prędkości wiatru zależy kierunek i prędkość przesuwania się zasłony dymnej.

Silny deszcz przyśpiesza rozprzestrzenianie się dymu. Słabe deszcze powiększają zdolności maskujące zasłon dymnych. Padający śnieg nie wywiera żadnego wpływu na zasłony dymne.

Przy stosowaniu dymów maskujących należy brać pod uwagę także charakterystykę terenu: rzeźbę terenu, pokrycie roślinne, rzeki, jeziora, zabudowania i osiedla.

Zadania maskowania bezpośredniego plutonu wysuniętych obserwatorów wykonuje się zawsze i wszędzie bez specjalnych wytycznych przełożonych. Niezależnie od tego obowiązkiem wszystkich żołnierzy jest wykorzystywanie w każdej sytuacji naturalnych warunków oraz etatowych środków maskowania. Ponadto podstawowym ich obowiązkiem powinno być przestrzeganie zasad maskowania zarówno ruchu, sprzętu, wykonywanych prac, pracy środków łączności i tajnego dowodzenia. Natomiast obowiązkiem dowódcy plutonu (sekcji) powinno być organizowanie kontroli maskowania realizowanego przez podległych żołnierzy.

11.4. POWSZECHNA OBRONA PRZECIWLOTNICZA

              Skuteczny i niezawodny system obrony przeciwlotniczej wojsk nie zawsze gwarantuje pełną ochronę wszystkich pododdziałów rozpoznania przed uderzeniami przeciwnika powietrznego. Każdy pluton wysuniętych obserwatorów, niezależnie od miejsca znajdowania się i rodzaju wykonywanego zadania może być celem ataku środków napadu powietrznego, którym uda się przeniknąć przez system obrony przeciwlotniczej. Dlatego wszystkie plutony rozpoznania powinny być przygotowane do samoobrony posiadanymi środkami przed uderzeniami z powietrza oraz zmniejszenia ewentualnych skutków tego ataku.
W związku z tym organizacja i realizacja powszechnej obrony przeciwlotniczej w ramach zabezpieczenia bojowego jest konieczna
w każdych warunkach.

Powszechna Obrona Przeciwlotnicza stanowi zespół przedsięwzięć i czynności mających na celu samoobronę plutonów rozpoznania przed uderzeniami z powietrza[1]. Realizuje się ją zawsze, w każdym rodzaju działań taktycznych.

Powszechna obrona przeciwlotnicza obejmuje:

- rozpoznanie wzrokowe przeciwnika powietrznego zapewniające zaalarmowanie w odpowiednim czasie pododdziałów rozpoznania o zagrożeniu z powietrza oraz otwarcie ognia do celów powietrznych środkami pododdziału;

- alarmowanie plutonów rozpoznania o zagrożeniu z powietrza, które prowadzi się dla uniknięcia lub ograniczenia strat od uderzeń środków napadu powietrznego przeciwnika poprzez terminowe wykorzystanie przygotowanych ukryć oraz natychmiastowe otwarcie ognia przez pododdziały dyżurne;

- prowadzenie zorganizowanego ognia do celów powietrznych środkami plutonu organizowane na zasadzie aktywnej obrony przed uderzeniami z powietrza poprzez wyznaczenie sił w składzie co najmniej plutonu;

- maskowanie przed rozpoznaniem z powietrza mające na celu ukrycie sił i środków przed przeciwnikiem, wprowadzenie go w błąd co do położenia pododdziałów rozpoznania i prowadzonych przez nie działań oraz u...