!Ursula K. Le Guin - Miejsce początku.doc

Ursula K. Le Guin

Miejsce początku

1

Kasjer na siódemkę! - i znów do kasy między barierki rozładowywać druciane wózki, Jabłka trzy po osiemdziesiąt dziewięć centów, ananas w Ikoistkach cena o'kazyjma, pół galonia dwuprocentowe-go - siedemdziesiąt pięć, cztery i jeden w sumie pięć, dziękuję, od dziesiątej do szóstej, przez sześć dni w tygodniu; a dobry był w tym. Kierownik, facet ulepiony z żelaznych opiłków i żółci, chwalił go iza operatywność. Inni kasjerzy, starsi, żonaci, gadali o piłce ręcznej, -nożnej, spłatach za domek, dentystach. Mówili na mego Rodge, z wyjątkiem Donny, która mówiła na niego Buck. Klienci w godzinach szczytu - ręce, które podają pieniądze, ręce, które biorą. Gdy nie było ruchu, starsi mężczyźni i kobiety lubili sobi'^ pogawę-dziić, nde mi'ało znaczenia, co się odpowiadało, i tak mię słuchiali. Ope-ratywnfość towarzyszyła miu przez ezias pracy, ale mię dłużej. Przez osiem godzin dziennie rosół z makaronem za .sześćdziesiąt d2iewięć, konserwy dla ipsów cena okazyjna, pół ikwarty bitej śmietany dziewięćdziesiąt pięć, jeden i pięć, tak, mamy czterdzieści Wracał do domu ma Oałk Valley Road i jadł obiad iż matką, potem trochę pogapił się w telewizor i szedł spać. Czasem zastanawiał się, co by robił, gdyby supermarket Sam's Thrift-E-Mart znajdował się po drugiej stronie autostrady, bo przejście dla pieszych było oddalone o cztery przecznice w jedną i sześć w drugą stronę, więc ndgdy by się tam nie wybrał. Ale pierwszego dnia po przeprowadzce pojechał tam po zakupy, żeby zaopatrzyć lodówkę, i zobaczył wywlie-szkę "POTRZEBNY KASJER", którą umieszczono pół godziny wcześniej. Gdyby nie trafiło mu się to zajęcie, mógłby, tak j»aik miał ochotę i jak planował, ikupić samochód i dojeżdżać do śródmiieścia do

pracy. Ale nigdy mię miał pieniędzy ina dobry woź ii dopiero teraz mógł zaoszczędzić tyle, ze za jakiś czas starczy może (na coś porządnego. Wolałby raczej mieszkać w samym mieście i obywać się ibez .samochodu, ale matika bała się centrum. Idąc 'to domu przyglądał się autom i medytował, jakie by w ?woim czasie wybrał. Samochody me mterestowały go specjalmie, ale sko.ro ro^ptał sio x myślą o nauce, to przecież pieniądze trzeba w końcu 'na coś wydać, i 'z przyzwyczajenia myślał o tym, kiedy wracał do domu. Był zmęczony - przez cały dzień w kółko tylko rzeczy na sprzedaż i piemiądzn, wiec ponieważ ręce były zajęte tylko tym, to głowa nie rejestrowała nic innego, wyrzucając szybko i ten balast.

Gdy przeprowadziła się tutaj wczesną wiosną iniebo nad dacna-mi w czasie jego powrotów do domu skrzyło się Ziimną pielenia i 'złolem Teraz, w lecie, na pozbawionych drzew ulicach o siódmej wieczorem było jeszcze ciągle widno i gorąco. Samoloty wybijające się z lotniska oddalonego o dziesięć mil ma południe przecinały gęsite oślepiające niebo, ciągnąc za sobą włamy dźwięk i ctień; połamane metalowe huśtawki na placykach zabaw skrzypiały koło podjazdów. Osiedle nosiło nazwę Kensington Heights. Aby dotrzeć do Oak Valley Road, przeciął Loma Linda Dmve, Raieigh Dnve, P&ne View Place, skręcił w Kensington Avenue, przieoiąi Chelsea Oaks Road. Nie ibyło tu wzgórz, nie było dolm, Raieighów ani dębów. Na Oalk Valley Road siał} dwupiętrowe domy, każdy o sześciu mieszkaniach, pomalowane na kolor brązowy i biały. Między stanowiskami dla samochodów ciągnęły się płaty trawnika obramowane połupa-nymii białymi kamilemiami i obsadzone jałowcem Papierki po gumie do żucia, pusziki po napojach chłodzących, plastikowe pokrywki, pancerze i szikielety produktów nietrwałych, które przechodziły przez jego ręce w dziale spożywczym, walały aię maęd%y białymi kamieniami i ciemnymi krzewami. Przy Raieligh Drive i Pine View Place stały domy-bLiżniaki, a przy L/oma Ltiinda domki jednorodzinne, każdy z własnym podjazdem, placykiem do parkowiamia, traw-nilkiems białymi kamieniamfi i jałowcem. Sciieżkl były równe, ulice poziome, teren płaski. Stare miasto, w centrum, leżało na wzgórzach, nad rzeką, ale wschodnie i północne dzielnice obsiadły równinę. Raz tylko objął wzrokiem okolicę, w dniu, w którym przy-

jechali tutaj 'ze wschodu wozem meblowym. Tuż przed tablicą wyznaczającą gramilcę miasta autostrada biegła wiaduktem i stamtąd widać było pola. Z-a nami miasto w złotej mgle. Pola, łąki w łagodnym wieczornym świetle i ciemię drzew. Potem fabryka farb z wielobarwną reklamą zwirócomą ku szosie i - osiedle mieszkaniowe.

Pewmego popołudnia po pracy, był wtedy upał, przeciął na ukos rozległy parking supermarketu Sam's Thrift-E-Mart i podjazdem dla wozów dostawczych doszedł do wąskiego chodnika stanowiącego skraj autostrady, żeby sprawdzić, czy nie dałoby się tamtędy wydostać na świat, na pola, które widział pierwszego dnia, ale nie było jak. Smiefimk pod nogami, papiery, żelastwo, plastyk; powietrze smagane i udręczone biczami podmuchów, ziemia rozdygotana od każdej przejeżdżającej ciężarówki, bęlbenki w uszach bombardowane hałasem, a ido oddychamia mic pfotea swędem spalonej gumy i wyziewami diesla. Po półgodzinie zrezygnował i chciał zejść z autostrady, ale osiedlowe uliczki były oddzielome od nasypu szosy łańcu-chamd. Musnął wrócić tą samą drogą przez pairkiing supermarkeftu, żeby wydostać się na fulicę Kensington. Porażka rozjątrzyła go, czuł się, jakby go ikftoś poturbował. Szedł do domu (mrużąc odzy w gorących, pozaomyich promienialch słońca. Samochodu miałki nie było na placyku przed domem. Kiedy otwierał drzwi, (dobiegł go z głębi mieiszikainlia dzwonek telefomu.

- Jestieś w końcu! Dzwonię i dzwonię. Gdzie byłeś? Dzwonii-łam już dwia razy. Zostanę tutaj mniej więcej do dziesiątej. U Dur-briny. W zamrażarce masz indyka. Nie rusizaj dań -orientalnych, będą na środę. Weź sobie na obiad indyka. - Dolar dwadzieścia dziewięć centów, dziękuję, zabrzęczało mu w głowlie. - Nie zdążę na początek tego filmu na szóstym kanale, oglądaj go za mnie, aż wrócę.

- Okay.

- No to na razae.

- Na raizie.

- Hugh?

- Co?

- Gdzie byłeś tak długo?

- Wnacałem do domu inną drogą.

- Co jesteś 'taki zły?

- Nie wiem.

- Weź aspirynę. I zlimny prysznic. Jeat tak gorąco. Dobrze ci radzę. Ja 'rie wrócę późno. No to uważaj na siebie. Nie wychodzisz dzisiaj?

- Nie.

Zawahała sio, .nic JUŻ ime mówiła, ale nie odkładała słuchawki. Powiedział ,,na razie", odłożył pierwszy i stał przy aparacie. Czuł się oiężlki, ciężkie zwierzę, gruby pomarszczony stwór z obwisłą dolną wargą i stopami Jak opony ciężarówki. Dlaczego spóźniłeś się piętnaście mlinut dlaczego jesteś zły uważaj na siebie mię jedz mrożonego damia orientalmego mię wychodź. W porządku. Uważaj ma siebie uważaj. Ruszył się wreszcie, wstawił indyka do pieca, nie włączył go uprzednio, jak zalecała instrukcja; nastawił na czas. Był głodny. Zawsze był głodny. Właściwie to miigdy mię był głódmy, ale zawsze chciało mu się jeść. W spiżarce iznalazł itoireokę orzeszków;

zabrał ją do pokoju, włączył telewizor i usiadł w fotelu. Fotel zadrżał i zaskrzypiał pod je^o ciężarem. Podmiiósł się gwałtownie upuszczając torebkę z orzeszkami. Tego już było za wiele - słoń na-pychający s'ię orzeszkami. Czuł, że ma otwarlbe 'usta, tak Jakby nie mógł wciągnąć powietrza do płuc. Gardło miał zablokowane .czymś, co usiłowało wydostać się ma 'zewnątrz. Stał koło fotela, dygotał cały, a'to coś w gardle wydobywało się jako słowa. "Nie mogę, nie mogę" - powiedziało na głos.

Przestraszył się bardzo, w pamięć ruszył ku drzwiom frontowym, otworzył je szarpnięciem i wypadł z domu, zanim to coś miało czais powiedzieć więcej. Gorące przedwieczorne światło słoneczne miłgotało na białych kamieniach, parkingach, samochodach, ścianach, huśtawkach, antenach telewizyjnych. Stał rozdygotany, szczęki mu chodziły, to coś próbowało siłą je otworzyć i przemówić iznowoi. Nie wytrzymał i uciekł.

Na wprost Oak Yalley Road, na lewo w stronę Pine View Place, znowu na prawo, nie wiedział gdzie, nie był w stanie odczytać tabliczek. Rzadko biegał, nie miał wprawy. Walił stopami w ziemię twardo, ciężko. Auta, parkingi, domy zlewały się w jaskrawo pulsującą mgłę, która, w miarę jak biegł, czerwieniała i ciemniała. Słowa za oczami głosiły "Biegniesz poza kres dnia". Powietrze wpa-

dające do gardła, płuc było kwaśne, palące, oddech wydobywał się z szelestem dartego papieru. Ciemność gęstniała jak krew. Stawiał nierówne kroki z coraz większym wysiłkiem, mimo że biegł teraz z góry. Próbował się zatrzymać, zwolnić, czując, że ziemia kruszy mu się, wysuwa spod stóp, a twarz muskają mu raz po raz delikatne gałązki krzewów. Widział albo czuł liście, ciemne liście, gałęzie, muł, ziemię, ściółkę i przez łomotanie serca i oddechu słyszał głośną, nieprzerwaną muzykę. Zrobił kilka wolnych, powłóczystych kroków, opadł na czworaki, a potem jak długi rozciągnął się na brzuchu na skalistej ziemi nad brzegiem strumienia.

Kiedy wreszcie usiadł, nie miał uczucia, że spał, ale było to jak przebudzenie z głębokiego smiu w ciszy, kiedy człowiek inależy w pełni do siebie i nic nie może go poruszyć, 'dopókil nie rozbudzi się całkiem. Źródłem spokoju była muzyka wody. Pod j'ego dłonią piasek zsuwał isię ze sikały. Kiedy usiadł, poczuł, jałk powietrze swobodnie wypełmia mu płuca, chłodne powietrze pachnące ziemią i 'zgniiłymi liśćmi, i zielonymi liśćmi, i wszelakim rodzajem zielska i traw, i krzewów, i drzew, chłodna woń wody, ciemna woń mułu, słodki zapach, w jakiś sposób znajomy, chociaż nie potrafił go nazwać, wszystkie wonie pomieszane, a mimo to oddzielne jak nici w tkaninie, co dowodziło, że część mózgu zawiadująca węchem jest czynina i pojemna, że mieści, choć nie ma dla mich inazw, wszystkie warianty zapachów, woni, aromatów i odorów, 'które składały się ma mocny, ciemny, z gruntu obcy, a jednak bliski zapach brzegu strumienia późnym letnim wieczorem ma wai.

Bo był na wsi. Nie 'miał pojęcia, ile przebiegł, bo nawet nie zdawał sobie sprawy, Jak długa jest mila, ale wiedział, że zostawił za sobą ulicę, domy, granicę brukowanego świata, że biegł po ziemi. Mroczny, przesycony lekką wilgocią, nieuładzony ndewiarygodny światek - jednym palcem dotknął ziarenek piasku i -ziemi, izibu-twiałych liści, kamyków, sporego kamienia tkwiącego do połowy w ziemi, korzonków. Leżał z twarzą wciśniętą w ziemię, na niej,

w niej. Głęboko zaczerpnął powietrza i przycisnął otwarte dłonie do ziemi.

Zmrok jeszcze nie zapadł. Oswojone JUŻ oczy 'w^d^iały teraz wy-rażme, chociaż ciemniejsze barwy i wszystkie zacienione miejsca były ma skraju nocy. Niebo pomiędzy czaimymi, ostro rysującymi się konarami nad głową było bez barwy ii bez smugi jasności wskazującej, w której sitroime 'zaszło 'słońce. Niie 'było Jeszcze gwiazd. Strumień, 'szerokości dwudziesitu czy trzydziestu stóp, usiany głazami, burzliwy i migocący wśród skał, zdawał się jaskrawszym kawałkiem 'nieba. Otwarte piaszczyste brzegi po obu stronaich były jasne, jedynie w dole, igdziie drzewa 'rosły gęściej, zmierzch wygładził już inderówności, zamazał detale.

Strzepnął piasek, zeschłe liście i pajęczyny z twarzy i włosów, czuł pod okiem lekkie kłucie ułamanej gałązki. Wychylił się w przód wsparty na łokciu, przejęty, i palcami lewej ręki dotknął wody; początkowo bardzo lekko, płaską dłonią, jakby głaskał zwierzę;

po chwili zamurzył ręikę w wodzte i uczul, jak prężny nurt napiera na jego dłoń. Wychylił się jeszcze dalej, opuścił głowę i opierając obie dłonie na piaszczystych płyciznach przy brzegu, zaczął pić.

Woda była zimna i miała smak nieba.

Hugh przykucnął sną mulistym piasku z wciąż pochylaną głową, czując potsmalk, który trudno nazwać ptosm aktem, na wargach i w ustach. Z woma wyprostował plecy, aż zamarł na klęczkach z podniesioną głową i rękami ina kolanach. To, na co jego umysł nie znał określeń, jego ciało zrozumiało w pełni, z łatwością i pochwalało.

Kiedy ta fala doznania, którą brał za modlitwę, uciszyła się, opadła i przeszła w intensywne, złożone uczucie przyjemności, usiadł ponownie na piętach, rozglądając się wokół bystrzej i baczniej niż poprzednio.

Pod jednolitym, 'bezbarwnym niebem nie wiedział, gdzie północ, ale miał pewność, że osiedLe, autostrada, miasto, wszystko to razem znajdowało się dokładnie z tyłu za nim. Ścieżka, którą tu przyszedł, biegła itam właśnie, miedzy wielką sosną o rudawej korze a gęstwimą wysokich krzewów z dużymi liśćmi. Dalej wispiiinała Się stromo i ginęła z oczu w gęstym mroku pod drzewami,

00

Ścieżkę przecinał zupełnie prostopadle sitrumień płynący z prawa na lewo Widoczna była jeszcze daleko 'na drugmi brzegu, widział, jak wije Się między drzewami i głazami |i dalej biegnie pomad wodą W dolnym biegu strumiiema, przełamany jego śliskim lśnieniem, odchodził w narastającą ciemność las Ponad brzegami, po obu stronach wody, skarpy wznosiły się, po czym opadały przechodząc w polanę pozbawioną drzew, porębę, nilemal łączkę, porośnięta trawą i ^ęsto usianą krzewami i zaroślami

Znajomy zapach, dla którego nie mógł znaleźć nazwy, nasilił się pachniała nim jego ręka - mięta, rozpoznał nareszcie. Ta kępa zieis/ i n.' .^-aju wody, gdzie opairł się rękami, to musu być dzika mtu ta. Zerwał listek i powąchał, potem, rozgryzł, spodziewając się, /e bccfie słodki jak miętowy cukierek. Był ostry, trocnę włochaty, codobny do ziemi, zimny

To dobre miejsce, pomyślał Hugh. I dotarłem tu. W końcu gdzieś doitarłem. Udało się

Za JP^O plecami pozostał obiad w piecyku, czasomierz kuchenki, telewizor bełkocący w pustym pokoju. Nie zamknięte drzwii frontowe Mo/r nawet otwarte na oścież. Jak dłiugo?

Matka wraca o dziesiątej1

Gdzie byłeś, Hugh? Wyszedłem się przejść Ale me było cię w domu kiedy przyszłam do domu wiesz jak ja Tak zrobiło się później niż' myślałem przepraszam Ale nie było cię w domu...

Już był na nogach Ale w ustach miał listek mięty, moikine ręce, koszulę i dzunsy oblepione liśćmi i muhstym piachem, i serce wołane od rozterek.i Znalazłem to miejsce, więc mogę tu wrócić, powiedział do siebie,

Stał jeszcze z minutę słuchając szmeru wody na kamieniach i wpatrując się w nieruchomość konarów na tle wieczornego nieba; potem ruszył z powrotem da-ogą, którą przyszedł, ściLeżką pod górę między wysokimi krzewami a sosną. Droga była z początku stroma i ciemna, potem biegła równo przez rzadki lasek. Łatwo (r)ię nią szło, chociaż kolczaste (ramiona jeżyn zaczepiały go od czasu do czasu w szybko zapadającym zmierzchu. Stary rów ziarośmięty trawą, właściwie zapadhna albo zmarszczka na ziemi, stanowfcł granicę lasu, za mm zobaczył otwarte pole. W oddali iraa wprost prze-

11

suwał się w obie stromy dziwny migot samochodowych świateł na autostradzie. Po prawej sttromie zobaczył jakieś nieruchome światełka. Skierował siię 'ku inim przez pola suchych traw i skamieniałych bruzd i zbliżył się wreszcie do wzniesienia czy 'nasypu, po którym biegła żwirowa droga. Po lewej stronie przy drodze, bhsko autostrady, stał duży budynek, rzęsiście 'oświetlony, w przeciwnym kierunku było coś, co wyglądało ma skupisko zabudowań farmerskich. Przed jednym z nlich paliło się również światło nią frontowym podwórku i Hugh skierował się w tę stronę nie mając wątpliwości, że tam właśnie powdmein 'iść, drogą pomiędzy wiejskimi domami, przy których ujadały psy. Za cmentarzyskiem samochodów biegł ciemną limiią szpaler drzew, a dalej pierwsze świaltła uliczne, wylot uhcy Chelsea Gardens, która przechodzi w Chelsea Gardens Avenue i dalej prodto do centrum osiedla mieszkaniowego. Zaufał pamięci, która bez udziału świadomości zarejestrowała, którędy biegł, ii ulica po ulicy bezbłędnie doprowadziła go do Kensrngtom Heights, Pine View Place na Oak Vialley Road i do drzwi pod iniumerem 14067 1/2 C, które były zamikmięte.

Telewizor wibrował śmiiechem z puszki. Zgasił go ii wtedy usłyszał brzęczenie czasomierza w piecyku; skoczył, żeby go wyłączyć. Zegar w kuchni wskazywał za pięć dziewiątą. Danie z indyka obumarło w swojej małej alumdimoweJ farumienc-e Usiłował rię do innego zabrać, ale okazało się skamieniehina Wypił szklanka mleka, po! litra jogurtu z jagodami, zjadł cztery kromki chleba z masłem, dwa jabłka, wziął z pokoju torebkę orzeszków, zasiadł przy stoliku w kuchni i pogryzając je rozmyślał. Droga do domu była długa. Nie patrzył na zegarek, ale musiała mu ziając chyba z godzinę. I na pewno spędził godizinę albo więcej przy struirniieniu i trochę czasu, nawet 'biorąc pod uwagę, że biegł, musiało upłynąć, zanim tam dotarł, nie był w końcu spriintterem na długie dystanse. Przysiągłby, że jest dziesiąta, może nawet jedenasta, gdyby zegar kuchenny i własny zegarek nie przeczyły temiu jednogłośnie.

N&e ma nad czym łamać głowy, dał sobie z tym spokój. Wykończył orzeszki, przeniósł się do pokoju, zgasił światło, włączył telewizor, natychmiast go wyłączył i usiadł w fotelu. Fotel zadygotał i zaskrzypiał, ale tym razem bardzliej mdierzyło go nieprzysto-

12

sowamie tego sprzętu do jego funkcja niż własna (niezdarna ociężałość. Miał świeitne samiopoczuclie po 'biegu. Zamiast odrazy do sie-•bie czuł politowaniie dla biednego dziadowskiego grata. JDlaczego uciekł?. Dobra, rnie ma co tego wałkować. Rrzez całe życie nie robił nic innego.

Ale uciekać i dokądś dotrfzeć to było coś nowego. Do tej pory nigdzie nigdy mię dotarł. Żadnego miejsca, żeby się ukryć, żadnego mdejsca, zęby być. Aż w końcu przypaść twarzą do ziemi w miejscu takim ja)k to, w dzikim, ukrytym zakątku. Jak gdyby wszystkie przedmieścfia, osiedla dwurodzinnych domików, supermarket dla zmotoryzowanych parking używane samochody podjazdy huśtawki białe kamienie jałowce atrapy plasterków bekonu papierki po gumie do żucia w pięciu różmych stamach, gdzie mieszkał pirzete olstaitnie siedem lat, jak gdyby to wszystko było w gruncie rzeczy nieważne, nietrwałe, nie w sposób, w jaki życie być powinno, gdyż zaraz za tyn; wszystkim, tuż za krawędzią, istniiała ciisza, samotność, woda płynąca o zmierzchu, smak mięty.

Nie pij tej wody. Ściek. Tyfus. Cholera. Nie! To była pierwstoa czysta 'woda, jaką piłem. Wrócę tam ii, dio diabła, będę ją pił, kdedy mi się zechce.

Ruczaj. W stanie, gdzie chodził do szkoły średiniej, powiedziano by ,,strumień", ale słowo ,, ruczaj" wypłynęło z głębszych zakamarków mrocznej pamięci. Cieniste słowo odpowiednie dla ciem-tetej wody, dla rwących, migotliwych nuritów, które syciły jego umysł. Przez ściany pokoju, w którym siiedział, dochodziły niewyraźne odgłosy programu telewizyjnego z mieszkania na górze, pirzez koronkowe firanki padało światło ulicznej latarni i od czasu do czasu rozsiane kręgi od reflektorów przejeżdżającego auta. W głębi pod tym niespokojnym, niecichym półświatłem była cicha 'ustroń, potok. Od tej myśli jego umysł pożeglował starym nurtem' rozmyślań. Gdybym posizedł tam, dokąd chcę iść, na uczelnię, i 'pogadał z ludźmi, może są jakieś pożyczka dla studentów bibliotekarstwa felbo jak zaoszczędzę fcrochę i dostanę może stypendium... i stąd coraz dalej, niczym łódka dryfująca wśród wysp, nie tracąc z oczu brzegu wędrował w przyszłość bardziej 'odległą, wymanzoną. Gmach z szerokimi schodami, wewnątrz schody i przestronne sale, A wyso-

13

kle okina, ludzie cisli, zagłęlbieini w cichej pracy, zadomowtieini wśród me kończących się półek z książkami, jak w umyśle zadomowione są myśli. Biblioteka Miejska i wycieczka szkolna zorganizowana w piątej klasie dla uczczenia Krajowego Tygodnia Książki, dom i przystań jego tęsknoty.

- Co ty 'robisz po ciemku? Telewizor nie włączony? I drzwi wejściowe mię zamkną etę na zamek! Dlaczego światło się nie palii? Myślałam, że (nikogo nde ma. - I zaraz potem "znalazła danie tz lin-dyka, które inie dość głęboko wepchmął do kubła na śmieci pod zlefwem. - Co jadłeś? Dlaczego, na małość boską, to wyrzuciłeś? Nie możesz przeczytać przepisu? Pewsnie złapałeś g'rypę? Weź lepiej aspirynę. Słowo daję, Hugh, ty naprawdę imię dajesz sobie iż niczym, rady, najprosts2ej rzeczy inie potrafisz załatwić. Jak jr- mooą spokojnie wyjść gdz&eś po pnący, do przyjaciół, żefcy chociaż (trochę się odprężyć, skoro jesteś taki nieodpowiedzialny? Gdzie są orzeszki, które kupiłam dla Durbiny na jutro? - I chociaż z początku patrzył na nią jak na fotel, po prostu jak na istotę imeprzylgt cisowa-na, która 'bardzo się stara spełniać funkcję zupełnie dla isi.^i nieodpowiednią, nlie mógł długo spoglądać na nią spokojniie ze swojego cichego miejsca - został jak zwykle zapędzony w róg, spętany, aż w końcu mógł już tylko przesilać słuchać i wykrztusić ,,w 'porządku" i - kiedy włączyła telewizor na asitatnią reklamę filmu, który chciała obejrzeć - powiedzieć ,,dobranoc, mamo". I uciec, i schować się w łóżku.

W poprzednim (mieście, w małym domu towarowym, gdzie Hnigh awansował ze stanowiska roznosioiela na kasjera, panował pełen luz, był czas, by pogadać i poobijać się na zapleczu, ale w supermarkecie Sama dnteres iszedł całą parą, każdy miał ściśle określone otoowaązki i ani chwili wolnej. Nieraz wyglądało, że kolejka skończy stię na najbliższym kliencie, ale zaraz podchodził następny. Hugh opanował bechniikę myślenia po kawałku i po trochu - nie była to najlepsza metoda, ale jedyna mu dostępna. W czasie dnia pracy mógł trochę pomyśleć, o ile zatrzymywał myśl do następnej okazji;

14

myśl czekała na jego powrót jak wiemy pies. Ten pies czekał dzdś ma mego, kiedy się obudził, i szedł za mim do 'pracy merdając ogonem. Chcfiał (wrócić do potoku, do m)iejisoa mad potokiem i mieć dość czasu, zęby przez chwilę tam zostać. Koło dziesiątej trzydzieści, kiedy podliczał starszą panią v/ ortopedycznym bucie, która płaciła iza chleb i margarynę bonami żywnościowymi i jak zwykle nie omieszkała udzielić iinfolrmacjii, że puszka łososila kosztowała swego czasu foziesięć centów, a teraz tak skandalicznie podrożała, bo wszystko wysyłają iza granicę przez tem program pomocy dla krajów socjalistycznych, zaświtała mu myśl, że najlepszą porą do pójścia nad potok będzie nie wieczóo:, lecz ranek.

Matka ze swą rnową przyjaciółką Durbiną zgłębiały wspólnlie jakąś odmianę okultyzmu. Osifaatniio jeździła do Durfbiiny co najmn&ej raz w tygodniu. Mógł więc liczyć ma wieczór, ale tylko jeden w tygodniu, a do tego nie mógł przewidzieć który i ciągle byłby w strachu, że nie zdąży do domu przed jej powrotem.

Nie przeszkadzało jej, gdy za dnia pierwsza wracała do domu, ale jeżeli uważała, że powinfen być, a go nie było, albo jeśli wracała po ciemku do pustego domu, sprawa nie wyglądała dobrze. A ostatnio również wtedy, kiedy zostawała w domu sama po zapadnięciu zmroku. Na wyjście wieczorem mię było zatem sensu liczyć, zupełnie jak na studia wieczorowe, po co więc o tym myśleć.

Ale ramo wychodziła do pracy o ósmej. Wtedy pójdzie nad potok. Zawsze to są dwie godziiny. W ciągu (dnia mogą się tam kręcić ludzie, myślał (w południe, kiedy jego kasę numer siedem przejmował Bili na czas przerwy), mogą być ludzie alibo tabliczki z napisem ,,własność prywatna, przejścia nie ma", ale zaryzykuje. To miejsce nie wyglądało na często odwiedzane przez ludzi.

Do domiu dotarł o zwykłej porze, za piętnaście siódma wlieczo-rem, ale matki me było ii nie telefonowała. Siedział sobie i czytał gazetę, marząc o tym, żeby mieć 'coś do pogryzania, na przykład orzeszki, takie jakie wykończył poprzedniego wieczoru, te, które matka chciała wziąć jutro do Durbmy, to znaczy dzisiaj. Do diabła, pomyślał, mogłem mimo wszystko iść nad potok. Podniósł się z tym zamiarem, ale nie mógł przecież iść teraz nie wiedząc, kiedy ona wróci. Postanowił zrobac sobie obiad, ale inie znalazł nisc takie-

15

go, ma co miałby ochoitę; wyjadł jakieś resztki, rozcieńczył puszkę mrożonego soku pomarańczowego i wyplił. Polała go głowa. Miał ochotę poczytać coś i pomyślał; dlaczego nie kupię sobie samochodu, żeby skoczyć do bibl'ioteki, dlaczego ja nigdzie nie wychodzę, dlaczego imię mam samochodu. Tylko że jaki byliby z iniego pożytek, skoro pracuje od dziesiątej do szóstej i musi siedzieć wieczorami w domu?

Obejrzał w telewizji kronikę tygodnia, żeby 'odgrodzić się od tego ipsa 'we własnej głowie, który zwrócony ku n'iemu szczerzył zęby i warczał.

Zadzwonił telefon. Głos matki był ostry:

- Tym razem chciałam się upewmić, zanim wyjadę do domu - powiedziała i odłożyła słuchawkę.

Tej nocy w łóżku usiłował przywołać Jałkieś pocieszające obrazy, ale zarniieniło się to w udrękę; w końcu uciekł się do starych rojeń - pomyślał o kelnerce, z którą się widywał, kiedy miał piętnaście lat. Wyobraził sobie, że ssiiie jej piersi, i 'w ifen sposób doprowadził się do orgazmu i leżał potem rozbity.

Rano wstał o siódmej izamiast o ósmej. N-ie uprzedził miałki, że •ma zamiar ws'tać wcześniej. A ona mię lubiłła zarrian w rozkładzie dnia. Siedzaała w pokoju dziennym z filfiżanką kawy i papierosem, w telewizji leciał dziennik poranny, pomiędzy jej podkreślonymi ołówkiem brwiami rysowała się pionowa zmarszczka. Na śmiiadanie Tobiła sobie tylko kawę. Hugh lubił ŚTliadamia, lubił jajka, bekon, szynkę, grzaniki, rogaliki, ziemniaki, parówki, grejpfruty, sok pomarańczowy, naleśniki, jogurt, zupy mleczTle, co się nawinęło. Dodawał do kawy mleko i cukier. Matka twierdziła, że widok, odgłosy, zapachy jego śniadaniowego ceremoniału przyprawtiają ją o mdłości. Między kuchnią a pokojem dziennym 'nie było drzwi, mieszkanie miało rozkład otwarty. Hugh 'starał się poruszać cic-ho i 'nic sobie nie smażył, ale na niewiele się to zdało. Przeszła koło niego, tóiedy siedział przy stole kuchennym, usiłując bezgłośnie jeść płatki kukurydziane. Wrzuciła filiżankę i spodek do inierdzewnego zlewu rJpeiwiedziała;

- Wychodzę do pracy. - Usłyszał w jej głośne przeraźliwie

16

wysoko dźwięk, zgrzytliwą ositirosc, którą określił (nie słowami) jako ositrze noża

- Dobra - powiedział nie odwracając się ii usiłując nadać swemu głosowi łagodne, neutralne, nijalkip 'brzmień e Wiedział, ze wła-sin'ie jego głęboki głos jego rozirniaiy, jego wielkie stopy i grube paluchy jego ciozk1^ zmysłów*- diało ^ą dla matki me do zmesremia i doprowadzają ]ą do '37a'u

Weszła, zaraz chociaż była dopieiro za dwadzieścia pięć ósma. Usłyszał warkot silnika, zobaczył, jak nebieski japoński wóz przejeżdża koło okna, &7vbko

Kiedy podszedł do zlewu zęby pozmywać, zauważył, ZP spodek jest wyszczerbiony a IiliTanka od kawy ma obtłuczone uszko W żołądku go kręciło na widok tego drobnego przejawu pasji Stał -Ł rękami na krawędzi zlewu, z otwartymi ustami, przestępując z nogi na nogę, jak rrmał w zwyczaju, gdy był roztrzęsiony Wolno wyciągnął rękę, odkręcał kurek z zimną wodą, puścił wodę Obserwował jej wartki, czysty strumień, napełniający i przelewający isię przez obtłuczoną filiżankę

Pozmywał naczynia, zamknął m' eszkame i wyszedł Na prawo Oak Valley Road, na lewo w Pme View Place i prosto Spacer był przyjemny, powiieitr/e miłe, wie'ko upalonego dima jeszcze saę nie zamknęło Szedł szybkim, rozkołysanym krokiem a gdy mimął dziesięć czy dwanaście domów, wydostał SIŁ z zasięgu humorów maltiki Ale w trakcie marszu zenkinął na zegarek i opadły go wątpliwości, ozy zdąży dotrzeć nad potok, zanim trzeba 'będzie wracać, zęby ma dz esiątą zdążyć do pracy Jakim cudem (poprzedniego wueozortu dotarł do potoku, pobył tam jakiś czas i wrodił w ciągu zaledwie dwóch godzin7 Być może dzisiaj zboczył i me szedł najkrótszą drogą albo w ogolę zmylił kierunek Ta część jego umysłu, która inie posługiwali się słowami w myśleń? u, puszczała mimo te wątpliwości

1 nfiepokoje prowadząc go od ulicy do uhcy przez jaikieś pięć mai Kensmgton Heights, Sylyan Dęli i Chelsea Gaatdeins kfu żwirowej drodze nad połami

Ten wielki budynek przy autostradzie to była fabi Widać było sifąd tył ogromnej wielobarwnej reklamy do łańcuchów odgradzających fabryczny parking i

2 - Miejsce poc7ttl<u                     J n

wzimesiiemd.ia w dół, usiłując dojrzeć pola wyzłocone słońcem, które wdidzliał 2 samochodiu. W porannym świetle (nlie miały tego uroku. Zachwaszczone, niegdyś uprawne, ale już mię oranie ami •nawet nie użytikowane jako pastwiska, bezpańisikie. -Czekające nią przedsiębiorców budowlanych. Tiablioa "zakaz zWałki" 'sterczała z rowu za-rośmiiętego ostama obok 'zardzewiałego podwozia samochodu. Na krańcu pól kępy drzew rzucały cienie na zachód, poza nimi ciągnęły się lasy, indebieszcząic się w zadymionym, prześwietlonym słońcem powietrzu. Minęło wpół do dziesiątej, zaczynało przygrzewać.

Hugh zdjął dżinsową kurtkę, otarł pot z czoła i policzków. Postał minutę patrząc w kierunku lasów. Gdyby poszedł dalej i tylko napił slię wody i dd razu izeibrał się do powrotu, 'i tak prawdopodobnie spóźniłby się do pracy. Zaklął głośno 'ze złością, odwrócił się ii Tuszył z powrotem żwirową drogą koło obskurnych wiejskich domów i szkółki drzewek czy plantacji choinek, czy ico to tam było, skrótem do Chelsea Gardens ii przemierzając szybkim mainszem kręte bezdłrzewne uliczki mliędzy parkingami, trawniSkami, domami, parkingami, trawnikami, domami dotarł do supermainketu Sam's ThrIft-E-Mart zia dziesięć dziesiąta. Był spocony, czerwony i Donna powleldz.lała na zapleczu:

- Zaspało ci się, Buck.

Donna była osobą miniej więcej czterdziieigtop!ięciolettnią. Miała 'masę ciemnorudych włosów i ostatnio zrobiła sobie modną fryzurę z lokami i grajcarkami, nadającą jej wygląd dwudziestolatki z tyłu i sześćdziesięciolatki z przodu. Miała dobrą figurę, złe zęby, jednego złego syna, który pfił, i jednego dobrego syna, który był kierowcą rajdowym. Dubiła Hugha 'i rozmawiała z nim, kiedy tylko była ofkazja, opowiadając mu - czasem od kasy lek) kasy, ponad wózkami i 'klienitami - 10 zębach, o synach, o raku teściowej, o ciąży swojej siilki i komplikacjach tej ciąży; oferowała mu szczeniaku, opowiadali sobńe treść filmów i programów telewizyjinych. Mówiła na niego Buck od pierwszego dnia w pracy - Buck Rogers w dwudziestym pierwszym wieku, założę się, że jesteś za młody, żeby pamiętać prawdziwego - roześmiała isaę z tego paradoksu. Tego dnia powie-diziała:

- Zaspało ci się, Bucik. Ale wsttyd!

18

- Wsitałem o siódmej - odparował.

- No to dlaczego biegłeś? Para z ciebie bucha. Stał nie Wiedząc, co odpowiedzieć, wreszcie uchwycił się tego słowa.

- Biegałem - rzucił. - To, wiesz, podobno dobrze robi.

- Faktycznie. Był nawet o tym jakiś bestseller. Jak jogging, tylko trudniejsze. Jak to robisz, po prostu biegasz dziesięć razy koło domu? Chodzisz na jakieś zajęcia sportowe czy jak?

- Talk sobie biegam - odparł Hugh, czując niesmak, że na jej życzliwe zainteresowanie odpowiada (kłamstwem, jednak aini przez chwilę inie pomyślał, zęby opowiedzieć jej o mliejscu, które zmalazł nad potokiem. - Jestem trochę za gruby. Pomyślałem

- sobie, żeby spróbować biegania.

- Możliwe, że jak na twój wiek masz małą nadwagę. Dla mihie fajnie wyglądasz - powiedziała Donna taksując go od sitóp do głów. Hugh był uszczęśliwiony.

- Grubas jestem - powiedział poklepując Się po brzuchu.

- No, może trochę za masywny. Ale popatrz, jaki ty masz kościiec do dżwigatnia tego wszystkiego. Sikąd ty to wziąłeś? TWoja mama jest taką małą, drobną 'kobietką, taka jest szczupła, aż się wierzyć inte chce, kiedy przychodzi i\i po zakupy. Twój taita to

•rnuisii być kawał chłopa, po nim masz tę posturę?

- Aha - powiedział Hugh odwracając się, żeby założyć fartuch.

- Nie żyje już? - zapytała Donna, a w tym pytaniu zabrzmiała macierzyńska powaga, której nie mógł zignorować ani obejść, ale nie był w stanie udzielić dokładnej odpowiedzi Potriząsnął głową.

- Rozwiedli się - powiedziała Doalina wymawiając to słowo jak każde inne i jafko wariant wyraźnie lepszy od śmierci; Hugh, dla którego matiki słowo to było nieprzyzwoite i niewymawialne, chętnie by przytaknął, ale musiał potrząsnąć głową.

- Porzucił nas - powiedział. - Muszę pomóc Billowi ndsiić skrzynki. - I odszedł. Odszedł, udekł, schował się. Za sffcnzyaliki, za atrapy plasiterików bekoinu, za zielone przepierzemie, za mruganie

2-                                   19

kas, gdziekolwiek, gdziekolwiek można się schować - żadne miejsce nie jest lepsze od innych.

Ale od czasu do czasu 'w ciągu dnia praicy powracał myślą do wody iż potoku na wargach i w mstach. Tęsikmł za tym, by napić się jej znowu. Łaknął tej wody.

Spożytkował w domu pomysł, który podsunęła mu Donma.

- Pomyślałem sobie, że będę wstawał wcześniej raino, żeby sobie pobaegać - powiedział przy obiedzie. Jedli na tacach przed telewizorem. - Dlatego dzisiaj wcześniej wstałem. Żeby spróbować. Tylko chyba lepiej byłoby jeszcze wcześniej. O szóstej altoo o piątej. Kiedy nie ma samochodów na ulicach. I jest chłlodniej. I nie będę ci w ten sposób zawadzał, kiedy się zbierasz do pracy. - Zaczęła przyglądać mu się czujnie. - Jeśli nie masz nic przeciwko temu, żebym wychodził przed tobą. Trochę kiepsko się czuję. Sterczeć przy -kasiie cały dzień ito średnia g'imnastyfka.

- Lepsza niż sterczeć gdzieś przez cały dzień przy biurku - burknęła, a jego zaskoczył jej zamaskowany atak; od miesięcy. od czasu jak wyprowadzili się z popirzedniiego miasta, nie wspomlinał o studiach bibliotekarskich ani o żadnej pracy w bibliotece. Być może miała na myśli pracę biurową w rodzaju swojej własnej. W jej głosie nie było ostrza noża, chociaż brzmiał dostatecznie ostro.

...