Czas wolny dzieci w wieku
przedszkolnym
Okres dzeciństwa to bardzo ważne a także jakże czesto niedoceniane przez ogół społeczeństwa lata okresu życia czlowieka.
Nastawienie na wychowanie dziecka ,przygotowanie do roli jaką ma spełniać w doroslym życiu, często prowadzi do bagatelizowania teraźniejszości i pomniejszaniu jej roli w wychowaniu.
Czas wolny dziecka w tym okresie jest jakze istotnym elementem wychowania,jego rozwoju i socjalizacji.właśnie w tym czasie dziecko nabywa umiejetności zaspokajania potrzeb,ukierunkowuje je na społecznie akceptowane formy i zasady życia spolecznego.
Dlatego tak istotnym elementem w wychowaniu młodego człowieka jest ukształtowanie zasad i form oraz nawyków spędzania czasu wolnego.
W literaturze naukowej istnieje wiele definicji pojęcia czasu wolnego.
K.Czajkowski okresla czas wolny jako "okres dnia który pozostaje do wylącznej dyspozycji człowieka, po uwzględnieniu czasu przeznaczonego na zajęcia stanowiące źródło środków utrzymania, oraz zajęcia przeznaczone na zaspokojenie życiowych potrzeb/jedzenie,spanie,higiena osobista/ uzupełnianie wykształcenia zawodowego oraz niezbędne zajęcia domowe,rodzinne''.
Ta definicja dotyczy przede wszystkim osób dorosłych.Mówiąc o czasie wolnym dziecka przedszkolnego mamy na myśli tę część dnia,którą dziecko spędza w domu po powrocie z przedszkola.Dziecko w tym wieku uczy się spędzać swój czas wolny naśladując dorosłych z którymi jest związane.To właśnie rodzina jest podstawowym środowiskiem w przygotowaniu dziecka do racjonalnego spędzania czasu wolnego,bedąca pierwszym miejscem odpoczynku i relaksu.
I.Maciaszkowa słusznie zwraca uwagę że''dostarczane przez rodziców wzory wypoczynkowe utrwalają się tworzac więź rodzinną.Ogólna kultura domu rodzinnego i charakter spędzania czasu wolnego przez rodziców wpływa na kształtowanie się zainteresowań,ulubionych form zajęć i rozrywki dziec''
.Od warunków przez nia stworzonych,przekazanych systemów wartości i nawyków zależeć będzie, czy czas wolny zostanie poswięcony dobrowolnie wypoczynkowi,rozrywce,rozwojowi osobowości czy też stanie się czasem pustym,bezwartosciowym dla rozwoju człowieka.Dlatego tak ważna jest postawa rodziców,ich zaangażowanie oraz zrozumienie swej roli którą spełniają.
Na znaczenie wolnego czasu dla rozwoju dziecka zwróciła uwagę L.Wołoszynowa podkreślając że jest to okres w którym"psychiczne samopoczucie małego człowieka jako społeczno-uczuciowego dostosowania się do środowiska zależne od charakteru i przebiegu działań podejmowanych w czasie wolnym odgrywają nie tylko istotną rolę w rozwoju społecznym,ale warunkują rozwój biologiczny"."Młodszy wiek jest wiekiem w którym psychika dziecka jest bardzo plastyczna,zaś nieduży zasób doświadczeń sprawia,że ukształtowany w tym okresie system wartości,nawyków pozostawia trwałe ślad".Małe dziecko nie nauczy się korzystać w odpowiedni sposób z wolnego czasu żyjąc w rodzinie która jest środowiskiem wychowawczo ujemnym.
Wdzisiejszym okresie, dobie wizualizacji,czasu komputerów,pędu do przodu i dążeniu do coraz to lepszych warunków materialnych,oddala się myśli i chęci do spędzenia czasu z dzieckiem
.Rekompensatą i uspokojeniem własnego sumienia staje się przekazywanie dzieciom coraz to większych dóbr materialnych.Z uwagi na bardzo dużą atrakcyjność oferowanych dzieciom przedmiotów i nieznajomości prawidłowych wzorców spędzania wolnego czasu dobrowadza do sytuacji w której dzieci sądzą iż tak powinno się spedzać czas wolny i ich relacje z najbliższymi stanowią praktycznie tylko i wyłącznie wymianę przedmiotową.
Prowadzi to do ograniczenia i spłaszczenia rozwoju dziecka co stanowi kleskę w wychowaniu dziecka.
Nie wystarczy bowiem zapewnić dziecku dobra materialne,otoczyć go symbolami nowoczesności oraz komfortu,dziecko potrzebuje uwagi i wsparcia które rodzina jest zobowiązana jemu przekazać.
Na podstawie wyników badań Ośrodka Badań Opinii Publcznej dziecko ogląda programy telewizyjne przez cztery godziny dziennie,a wdzień świąteczny nawet przez sześć do siedmiu godzin.W/w świadczy o braku zaangażowania się rodziny w procesie wychowawczym,lekceważeniu podstawowych obowiązków,czy też nierozumieniu swej roli.
Jakkolwiek spędzanie czasu wolnego przez dzieci w dniach roboczych może niestety byc wypadkową stylu zycia danej rodziny to sposób spędzania dni światecznych tj dni generalnie wolnych od pracy świadczy o głębokim upadku roli rodzica.
Nie można wszystkiego tłumaczyć bardzo szybkim tęmpem życia,wytworzeiem się nowych standardów i jakości obowiazujących w danym społeczeństwie,grupie społecznej,czy też środowisku.
Rodzice stanowią osoby ,ktore najlepiej powinny znac swoje dziecko,dlatego im najbardziej powinno zależeć na jego szcześciu i powodzeniu w przyszłości.
To oni mają nie tylko prawo ale przede wszystkim obowiazekdo kierowania jego losem,i od nich w głównej mierze zależy dobór i częstotliwość oddziaływań na dziecko,tak przez zorganizowanie czynników jak i przez środowisko/np. kolegów z grupy rówieśniczej/.
Organizowanie i realizacja wypoczynku dziecka powinna być zróżnicowana i wzbogacana przez tworzenie dostepu do atrakcyjnych zajęć,możliwości zabawy z rówieśnikami i obcowaniu z przyrodą.
Jakolwiek w chwili obecnej przykłada się dośc dużą uwagę do atrakcyjności form spędzania czasu wolnego przez dziecko, to kontakt i dobór odpowiedniej grupy rówieśniczej,jak również spędzanie czasu w otoczeniu i w zgodzie z naturą jest coraz bardziej zaniedbywany.
W niektórych środowiskach na chwilę obecną zbyt dużą rolę przykłada się do atrakcyjności form spędzania czasu,w innych do doboru odpowiednich w mniemaniu rodziców kolegów,niemniej jednak niestety należy stwierdzić iz w jednym i drugim przypadku bagatelizuje się rolę beztroskiej zabawy jaką dzieci mogą wytworzyc bądąc w środowisku naturalnym jakim jest otaczająca nas przyroda.
Dzieci coraz mniej czasu spędzają na swieżym powietrzu,poswięcaja na zabawy z rówieśnikami i w coraz mniejszym stopniu rozwija się ich sfera moralna i estetyczna.Aby dziecko mogło prawidłowo funkcjonować,rozwijać się,należy zapewnić mu do tego optymalne warunki.
Jednym z bardzo ważnych czynników,odgrywajacych znaczacą rolę w rozwoju dziecka jest rekreacja fizyczna.
Spędzanie wolnego czasu przez aktywne uczestnictwo w rekreacji fizycznej całej rodziny przejawia się w róznych fazach jej rozwoju.Jednak szczególną rolę i zadania w tym zakresie staja przed rodzinami z małymi dziecmi,kiedy to rodzina jest [podstawowym środowiskiem wychowania i socjalizacji.wiek przedszkolny bowiem jest niezwykle podatny na wszelkie oddziaływania wychowawcze.Dzieci w tym wieku przejawiają wielką potrzebę ruchu,która stanowi okazję do integracji rodziny i podstawę do oddziaływań wychowawczych.Spędzanie wolnego czasu w ruchu niesie za sobą wiele korzysci sprowadzających się nie tylko do przyjemnego ,zdrowego wykorzestania tego czasu,ale również oddziałuje w dalszej perspektywie czasowej tj.wdraża do aktywnego stylu życia rozbudza zamiłowania do wysiłku fizycznego i stanowi wzór do postępowania.
Wartości rekreacji fizycznej należy rozgraniczyć na dwie sfery:fizyczną i psychiczną.
wspólne zajęcia ruchowe dzieci i rodziców pozwalają na poznanie sqwego ciała,zdolności i umiejętności,poprawiają stan zdrowia i podnoszą sprawność fizyczną zarówno dzieci jak i rodziców.Rodzinne zajęcia ruchowe prowadzone w różnych warunkach atmosferycznych zwiększają odporność organizmu i hartują ciało dziecka.
Ważna jest również możliwość korygowania przez rodziców wad postawy występujących u dzieci.
Poprzez wspólne zabawy ruchowe rodzice mogą nieustannie poprawiać postawę dziecka,wzmacniać mięsnie,a przede wszystkim pobudzać przemianę materii.
Odpowiednia kontrola i własciwy dobór treści wpływa również na kształtowanie osobowości dziecka podczas wspólnej zabawy.
Rodzice mają mozliwość pobudzać i rozwijać takie cechy jak:samodzielność,wytrwałość,wspóldziałanie w grupie pomoc słabszym,zdrową rywalizację.
Przykładem na prostą formę czynnego wypoczynku mogą być wycieczki rowerowe.pozwalaja zarówno na rozwój sfery fizycznej jak i psychicznej.Wzbogacają osobowość dziecka poprzez bezpośredni kontakt z otaczającym je światem oraz uwrażliwiają na piękno przyrody.Dostarczają wielu wrażeń zarówno estetycznych jak i poznawczych,wpływają na rozwój umiejętności oriętacji przestrzennej,co jest niezwykle ważną i bardzo potrzebną umiejętnością dziecka,jak i człowieka dorosłego.
Inną,bardzo ciekawą,często niedocenianą,a zarazem najprostrzą i ogólnie dostępną formą czynnego wypoczynku jest spacer.
Oprócz swej roli edukacyjnej pozwala dziecku rozładować tłumione emocje,budzi ciekawość i zachwyt otaczającym je światem.
Dziecko staje się odkrywcą i obserwatorem,poznaje mechanizmy kierujące przyrodą,zwiększa się jego wnikliwość i dociekliwośc co może rodzić późniejsze zainteresowania w zakresie poznawania i zroumienia otaczającej go rzeczywistości.
Oprócz w/w form czynnego spędzania czasu wolnego należy zwrócić szczególną uwagę na walory jakie ze sobą niesie oddziaływanie w sferze estetyczno intelektualnej.
Sfera ta moze być rozwijana podczas czytania bajek ,baśni,wierszy czy opowiadań.
Oglądanie i opowadanie zawartych w lekturze treści rozwija wyobraźnię,umiejętność słuchania,skupienia uwagi oraz prowadzenia rozmów na okreslony temat.Pobudza i wzmacnia również kontakty emocjonnalne między dzieckiem a rodzicem.Wpływa na nawiazanie odpowiednich relacji między nimi, bardzo często działa terapeutycznie na zaburzone relacje w rodzinie.
Jest często jakże prostym i niedocenianym w chwili obecnej oddziaływniem wychowawczym,warunkującym odpowiednie funkcjonowanie rodziny.Tego typu forma spędzania wolnego czasu przyczynia sie równiż do pobudzenia rozwoju intelektualnego dziecka,wzbogaca zasób słownictwa,pobudza wyobraźnię oraz uczy przyswajania tresci.
Kolejną z form oddziaływań poprzez wspólne spędzanie czau wolnego są różnego rodzaju zabawy manualne jak:układanie puzzli,gry planszowe,rysowanie,malowanie,lepienie i budowanie z klocków.
Zabawy tego typu są dla dziecka bardzo atrakcyjne i pozwalają często rozbudzić posiadane przez dziecko umiejętności plastyczne i manualne.
Innym aspektem prawidłowego spędzania czasu wolnego jest również wspólne wykonywanie przez dzieci i rodziców prac domowych i samoobsługowych.Czynnosci tego typu rozwijaja u dziecka poczucie obowiazku,uczą odpowiedzialności samodzielności i systematyczności ,co ma niezmierny wpływ na kształtowanie się prawidłowych nawyków i zasad jakimi będą się kierowały dzieci w okresie późniejszym/np w wieku szkolnym/.
Mimo iż w wieku przedszkolnym autorytetem dla dziecka jest rodzina jednak wyraźnie wzrasta potrzeba obcowania w środowisku rówieśniczym.Przebywanie w grupie rówieśniczej w pewnym momencie jego socjalizacji staje się bardzo atrakcyjne,dlatego istotnym staje się z kim i w jaki sposób dziecko spędza czas.
Ważne jest posiadanie kontroli i wpływu na środowisko rówieśnicze,niemniej jednak nadmierna ingerencja może negatywnie wpływać na się prawidłowe relacje między rówieśnikami.
Istotą problemu jest znajomość środowiska rówieśniczego. Poznanie go jest dość trudne, niemniej jednak warunkuje możliwość wpływu na zasady jakimi grupa się kieruje,a tym samym zapewnia kontrolę oraz wpływ na własne dziecko.Oddziaływanie poprzez grupę równieśniczą jest bardzo efektywną formą wychowania dziecka.Dlatego też czas wolny należy spędzać pośród kolegów dziecka,angażować się w działanie grupy.
Najprostrzym sposobem poznania grupy jest obcowanie z rówiesnikami dziecka,spędzanie z nimi czasu wolnego.Posiadanie odpowiedniej pozycji w grupie warunkuje możliwość wpływy na grupę.Aby to osiągnąć relacje rodzic rówieśnik /kolega/ nie mogą opierac się tylko na powierzchownej znajomości osoby/np co robią rodzice,czym się zajmują/ ale na jego głębszym poznaniu.
Znajomości jego cech charakteru,wad i zalet.
Dlatego ważnym jest aby dziecko nie pozostawało bez kontroli w czasie wolnym,rodzic angażaował sie w trakcie jego zabaw z kolegami.Stał sie partnerem dziecka i rówieśników.
Wszelkie dotychczas omówione formy spędzania czasu wolnego dziecka w wieku przedszkolnym sprowadzały się do jego życia i funnkcjonowania w środowisku rodzinnym,jednak nie sposób nie uwzglednić w tym roli jakie odgrywa przedszkole.
Jako placówka wychowawczo dydaktyczna oprócz swoich programowych zadań,uczy dziecko w jaki sposób dziecko powinno prawidłowo spędzać czas wolny.W celu tym wyposarzenie przedszkola oraz kwalifikacje zawodowe personelu musza spełniać odpowiednie kryteria.Tworzy się place zabaw,gromadzi sprzęty jak również przeprowadza w ten sposób zajęcia aby nie tylko przekazywać treści dydaktyczne,ale również zapewnic na odpowiednim poziomie rozrywkę a tym samym wpływać na formy spędzania czasu wolnego dzieci.Organizowane sa wyjścia do teatru,zaprasza się ciekawych ludz,organizuje wycieczki krajoznawcze imprezy plenerowe,jak również spacery i zajęcia na świeżym powietrzu.
Ma to ogromny wpływ na dzieci i w sposób pośredni kształtuje formy spędzania czasu wolnego również rodziców.
Ważna rolą przedszkola jest integracja dzieci i rodziców celem poznania środowiska w którym przebywa dziecko.
Poprzez angazowanie rodziców w sprawy związane z funkcjonowaniem przedszkola,spełnianiem jego roli wpływa się na głebszą integrację środowiska w którym przebywa dziecko co jest bardzo istotnym elementem budowania więzi miedzy rodzicem a dzieckiem
.Przedszkole z uwagi na czasokres jaki przebywa w nim dziecko w pewnym stopniu przejmuje funkcje rodziny,a tym samym kształtuje odpowiednie formy spędzania czasu wolnego
Reasumując w przedstawionym materiale zawarte zostały najistotniejsze mozliwości spędzania czasu wolnego rodziców i dzieci,wykazany jest wpływ form wypoczynku na relacje panujace w rodzinie,oraz kształtowanie społecznie pożądanych postaw u dzieci.Materiał ten sugeruje rodzicom w jaki sposób powinni wpływać poprzez odpowiednie organizowanie czasu wolnego na wychowanie dziecka.
Bibliografia
K.Czajkowski:Wychowanie do rekreacji.Warszawa 1979
J.Maciaszkowa:Wychowanie w rodzinie.''Problemu opiekunczo-wychowawcze''1981
L.Wołoszynowa:''Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży''PWN Warszawa 1982
madziaiadas1