Szumowiny - Isaac Bashevis Singer.pdf - Isaac Bashevis Singer NOBEL 1978 - ChomikKulturalny

Isaac B. Singer

Szumowiny

Tytuł oryginału

SCUMS

Z angielskiego przełożył

Łukasz Nicpan

(ji14)

Ciało ( zepsucie stanowiły jedno od samego początku i pozostaną na zawsze szumowinami

stworzenia, przeciwieństwem bożej mądrości, miłosierdzia i chwały... Człowiekowi będzie dane

pełzać tam i sam po powierzchni ziemi, póki Bóg nie wypowie mu przymierza i imię człowiecze nie

zostanie po wsze czasy wytarte z księgi żywota.

( Śmierć Matuzalema )

Gazeta żydowska, którą Maks Barabander kupił tego rana w Warszawie, przynosiła te same

wiadomości, jakie wyczytał z dzienników w Nowym Jorku i Londynie: Półwysep Bałkański był

beczką prochu; osławiony pogromiciel Puryszkiewicz oraz inni czarnosecińcy pracowicie tępili

rosyjskich Żydów; żydowskie kolonie w Palestynie cierpiały suszę; w Argentynie biurokraci z

Żydowskiej Agencji Osiedleńczej znowu piętrzyli trudności przed koloniami barona de Hirscha;

cesarz Wilhelm wzbudził świeżą gorycz kół dyplomatycznych swoimi wojowniczymi

pogróżkami; syjoniści przygotowywali się do nowego kongresu. W rubryce zaś nowinek,

zatytułowanej „Z czterech stron świata”, zamieszczono notatkę o egipskiej wieśniaczce, która

powiła martwe sześcioraczki.

Maks Barabander przeglądał gazetę, pogryzając sernik i popijając kawę. „Szóstka za jednym

zamachem!” ― mruknął do siebie. Ciekawe, czy wykopią sześć oddzielnych mogiłek, czy

pochowają dzieciaki we wspólnym grobie? I czy to były dziewczynki, czy chłopcy, czy i to, i to?

Ani na statku, płynącym z Argentyny do Anglii, ani później, we Francji i w Niemczech, nie

udało mu się dostać żydowskiej gazety. W Berlinie kupił niemiecki dziennik, lecz doniesieniom w

tym języku brakowało pieprzu. W jidysz każda lokalna nowinka miała swój smaczek: pewien

szewc nabył na loterii los, na który byłby wygrał siedemdziesiąt pięć tysięcy rubli, gdyby nie

zużył go w charakterze papieru toaletowego; do Australii zawinął okręt wiozący z Anglii trzysta

narzeczonych, wybranych przez oblubieńców na podstawie fotografii. Maks pociągnął łyk kawy.

„Trzy setki dziewczynek! Niech diabli porwą ich zdrożne pępuszki ― zachwycił się w duchu ―

to by mi się podobało, statek z żywym towarem”. Bawił się tą myślą. „Pomiędzy «tak» i «nie»

zgarnąłbym tysiąc rubelków”.

Poklepał się po kieszeni na piersi; nosił tam pieniądze, argentyński paszport, bilet powrotny i

nabity nazwiskami notes. Sam był złodziejem i bał się śmiertelnie, że zostanie obrabowany. By

się uspokoić, dotknął rewolweru w kieszeni marynarki.

Maks Barabander miał czterdzieści siedem lat, lecz nie wyglądał na tyle; dawano mu zwykle

trzydzieści pięć, najwyżej trzydzieści osiem. Był wysokim, barczystym blondynem o niebieskich

oczach, kwadratowej szczęce, krótkiej szyi i prostym nosie. Jako chłopak słynął z siły. Gdy rąbnął

pięścią w stół, stołowi rozjeżdżały się nogi jak szlachtowanemu bydlęciu. Założył się któregoś

razu, że zje trzy tuziny jajek i wypije dwanaście flaszek piwa, i wygrał zakład. W to, co

wyczyniał z kobietami, nie uwierzyłby nikt prócz nich samych. A teraz dobiegał pięćdziesiątki i

zbliżająca się starość wprawiała go w popłoch; zaczęły mu rzednąć włosy, tak że ledwie był w

stanie zaczesać łysinę.

Odkąd umarł mu syn, Arturo, nieustannie rozmyślał o śmierci. Jeśli siedemnastoletni

wyrostek skarży się na ból głowy, a w dziesięć minut później wydaje ostatnie tchnienie, to

znaczy, że życie ludzkie złamanego grosza nie jest warte. Maks zdołał się jakoś pozbierać po tym

nieszczęściu, lecz jego żonie, Ruchełe, coś się pomieszało w głowie. To przez nią w gruncie

rzeczy wybrał się w tę podróż. W domu nie mógł już dłużej ścierpieć jej graniczących z obłędem

napadów. Zmusiła go, by odmówił kadysz nad ich synem, stale paliła świeczki za duszę Artura i

często składała datki na cele dobroczynne. Dostała tak ostrych ataków kamicy żółciowej, że

musiała się poddać operacji. Maks chciał ją zabrać do Polski, kiedy lekarze powiedzieli mu, że

taka wycieczka może ją uratować, lecz Ruchełe uparła się: „Muszę zostać tutaj z Arturem”.

Jest prawdą, że Maks Barabander wycofał się ostatnio niemal z wszystkich swoich ciemnych

interesów. Został nawet współwłaścicielem teatru w Buenos Aires. We właściwym czasie

skupował tuzinami domy i parcele, które obecnie przynosiły mu krociowe zyski. Nowo przybyli

do Argentyny Żydzi, występujący przeciw „odszczepieńcom”, nie wpuszczali ich do synagogi ani

nie dawali im kupować miejsc na kirkucie. Maks pozostawał jednakże w dobrych stosunkach z

przywódcami gminy, piastował nawet stanowisko wiceprezesa ochronki. Przez lata wiódł życie

szanowanego obywatela i w małżeństwie z Ruchełe znajdował satysfakcję. Aż do tragicznej

śmierci Artura była z niej żwawa kobieta, która go tak osiodłała, że stracił apetyt na inne

spódniczki. Lecz śmierć Artura zmieniła wszystko: Ruchełe stała się zimna, nie dopuszczała go

do siebie; chciała umrzeć, wciąż plotła o śmierci i zleciła kamieniarzowi, by wyrył jej nagrobek.

Pierwszy raz, odkąd się poznali, wysyłała go do innych kobiet. W tę podróż wybrał się dla

rozrywki, nie dla interesów. Być może teraz, gdy znalazł się w Polsce, odmłodnieje.

Na statku nasłuchał się najrozmaitszych opowieści o południowoamerykańskich alfonsach,

którzy porywają dziewczęta, uprowadzają je w powozach, sprzedają przyzwoite kobiety do

burdeli i zmuszają do życia w pohańbieniu. Maks śmiał się z tych wyssanych z palca historyjek.

Może i robili tak sześćdziesiąt lat temu, ale w dzisiejszych czasach to nie wchodziło w rachubę.

Zresztą zawsze można było znaleźć dziewczęta chętne do takiej eskapady. Maks zdawał sobie

sprawę, że w gruncie rzeczy przyjechał do Polski w poszukiwaniu przyjaciółki Wiedział i to, że

Ruchełe już nigdy nie będzie taka jak dawniej. Jeśli miał pozostać mężczyzną, musi pożądać

kobiety równie mocno, jak niegdyś pożądał Ruchełe.

Miał w Polsce do załatwienia i kilka innych spraw. Przed laty zostawił w Raszkowie ojca i

matkę, nie napisał do nich nigdy ani linijki, aż pomarli, nie wiedząc, co się z nim dzieje. Żyli

gdzieś w Polsce jego brat, Zełman, i siostra, Sure-Neche, żeby już nie wspominać o wujach,

ciotkach i kuzynach. Nadal miał w Polsce przyjaciół. Ale jakże ma stanąć przed krewniakami i

przyjaciółmi po dwudziestu trzech latach milczenia? I czy mu wolno odwiedzić grób rodziców na

kirkucie, skoro to jego należało pewnie winić o ich śmierć?

Pociągnął ostatni łyk kawy i przełknął ostatni kęs sernika. Ledwie przed godziną przyjechał

ekspresem z Berlina i zostawił bagaż w przechowalni Dworca Wiedeńskiego. Idąc ulicami

Warszawy dotarł aż na Grzybowo. Miasto znał doskonale, przeżył tu dobre i złe dni. Przesiedział

nawet trzy miesiące na Pawiaku, lecz to było dwadzieścia lat temu.

W tamtych czasach dopiero zaczynały kursować po Warszawie konne tramwaje; teraz, w

1906, mieli już tramwaje elektryczne, a i automobil czasem przejechał. Maks zauważył, że w

sklepach przy Marszałkowskiej handluje się przyzwoitym towarem, a kobiety ubierają się równie

modnie jak elegantki Paryża i Berlina. Ulice były szersze, domy wyższe. Choć w dzielnicy

żydowskiej zaszły mniejsze zmiany, czuło się i tu powiew nowych czasów, dwudziestego wieku.

Wielu młodych mężczyzn miało ogolone brody, nosiło kapelusze i garnitury; młode Żydówki

paradowały w sukienkach z krótkimi rękawami, tak wyciętych, że widać było gołe szyje. Za

Maksa czasów wszystkie żydowskie dziewczęta nosiły szale, kapelusze należały do rzadkości, a

torebki były nieznane.

Teraz gazeta zamieszczała anonse o przedstawieniach w jidysz, o recytacjach poezji w

Hazomir, o wieczorku pieśni w wykonaniu chóru Sznejera, o zebraniu studentów w ognisku.

Doktorzy polecali nawet swe usługi w leczeniu chorób wenerycznych i „męskich kłopotów”.

„No cóż, świat poszedł nieco z postępem” ― mruknął do siebie Maks.

Dziwne! Wśród kawiarnianych gości było kilka dziewcząt. Jadły śniadanie przy małych

stolikach i przeglądały gazety. „Ciekawe: co to za dziewczyny?” ― zainteresował się. W

Argentynie nie widywało się porządnych dziewcząt siedzących samotnie, szczególnie w

restauracjach. Te zaś fräuleinki sprawiały wrażenie przyzwoitych; po ubiorach sądząc, mogły być

robotnicami fabrycznymi lub pannami sklepowymi.

Mieszkając za granicą, Maks czytał o rewolucji 1905 roku w Rosji i o wojnie między

światkiem przestępczym a robotnikami ― czy raczej strajkującymi. Emigranci zwozili

najprzeróżniejsze wieści o krwawej niedzieli, o bombie, którą Boruch Szulman rzucił w

policjantów, o demonstracjach, strajkach, masowych aresztowaniach, wreszcie o tym, jak to car

na koniec ustąpił, zezwalając Rosji na Dumę, czyli zgromadzenie narodowe. Jeden z felietonistów

utrzymywał wszelako, że wszystko pozostało po dawnemu: władza była nadal w rękach

czarnosecińców, a stary Rasputin zahipnotyzował cara, carycę i damy dworu.

„Dokąd by tu teraz pójść?” ― zapytał sam siebie Maks Barabander. Wyjął notes,

przekartkował go i natrafił na nazwę hotelu „Bristol”, którą pamiętał z przeszłości. Ludzie

mówili, że stają tam generałowie i kupcy pierwszej gildii, a gdy ktoś w więzieniu narzekał na

twardą pryczę, kumple żartowali: „Jutro cię przeniosą do «Bristolu»”. No więc teraz zatrzyma się

tam Maks Barabander.

Wyszedł z kawiarni, przywołał dorożkę i kazał się zawieźć na Dworzec Wiedeński. Odebrał z

przechowalni dwie skórzane walizki, które tragarz zaniósł do czekającej dryndy. Maks dał mu

Szumowiny - Isaac Bashevis Singer.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: