Raspail Jean - Pierścień Rybaka.pdf - Powiesci historyczne - everesta

JEAN RASPAIL

Pierścień Rybaka

(L‘anneau dupecheur)

tłum. Marian Miszalski

Od autora

Książka ta jest rezultatem badań przedsięwziętych bardzo dawno temu.

Wszystkie postacie należące do przeszłości występują pod prawdziwymi

nazwiskami. Co do postaci współczesnych – niektóre, oczywiście, noszą swe prawdziwe

nazwiska, niektórym je zmieniłem albo użyłem tylko inicjałów.

Przytoczone fakty historyczne są zgodne z rzeczywistością.

W tym względzie wyrażam wdzięczność dwóm francuskim pisarzom: Georges’owi

Pillementowi i Christianowi Murciaux; oni wiedzieli wszystko o Piotrze de Lunie,

któremu każdy z nich poświęcił wspaniałą książkę.

Co zaś się tyczy wielkiej schizmy zachodniej – całą swą wdzięczność kieruję do ojca

Louisa Maimbourga SJ. Jego wspaniała praca, opublikowana w 1681 roku – której

wydanie oryginalne mogłem zdobyć dzięki nieocenionemu Pierre’owi Joannonowi – nie

ma sobie równej aż do dziś.

Wreszcie winien jestem przyjacielskie podziękowania ojcu C. P. Ch. za jego wielką

erudycję oraz cudowną i gościnną bibliotekę.

Rodez, 1993

Wieczorem, w Boże Narodzenie, niełatwo dostać talerz zupy i kawałek chleba.

Mężczyzna doświadczył już odmowy w kilku barach przy placu Broni, udekorowanych

girlandami lampek elektrycznych. Siadał przy najbardziej odosobnionym, najmniej

rzucającym się w oczy stoliku, kładł przy nogach swój plecak i mówił do podchodzącego

kelnera: „Poproszę talerz zupy z chlebem” – otwierając prawą dłoń z samotną

dziesięciofrankówką.

Chleb był, ale tylko w postaci sandwicza i na pewno nie za dziesięć franków.

Mężczyzna upierał się łagodnym tonem, chciałby jednak zjeść coś na gorąco, noc będzie

długa. Może więc kawę?

Nie, kawą głodu się nie zaspokoi... Rogalik? Hot-dog? Za dziesięć franków? Kelner

wzruszał ramionami. Albo szedł do kasy naradzić się szeptem z grubą kasjerką

o farbowanych na niebiesko włosach i fioletowych paznokciach, która rzucała szybkie

spojrzenie w stronę przybysza i potrząsała przecząco głową, z oburzoną miną. Kelner

wracał: „Nie obsługujemy...”. Co chciał dopowiedzieć? Że nie obsługują włóczęgów,

żebraków?

Jego wzrok skrzyżował się ze spojrzeniem mężczyzny, który słuchał go w milczeniu.

„Przykro mi, proszę pana, to niemożliwe” mówił dalej kelner, sam zdziwiony swym

tonem, teraz prawie pełnym szacunku. „Dziękuję panu” odpowiadał mężczyzna przy

stoliku. I zabierając swój plecak, kierował się ku wyjściu, a gruba kasjerka ożywiała się

nagle, niezadowolona, wściekła, że poczuła wyrzuty sumienia, których przedtem nie

znała.

Mężczyzna na ogół unikał miast, idąc z wioski do wioski, przez Causses i Cevennes,

Levezou, Aubrac i Albigeois, ufając swej pamięci i zatrzymując się w miejscach, których

nazwy znał na pamięć, nauczywszy się ich od tego, który szedł przed nim.

Czasem odnajdywał znak na starych domach lub budynkach gospodarczych,

wyrzeźbiony w kamieniu w zwyczajowym miejscu, nadgryziony upływem wieków.

Rozgarniał wtedy palcami bluszcz i rozpoznawał dotykiem, równie pewnie jak

niewidomy, ów znak, o którego obecności właściciele domostwa zwykle nie mieli

pojęcia i który nie odnosił się już do niczego ani do nikogo, kto rozumiałby jeszcze jego

znaczenie. Tak bardzo zmieniły się czasy.

Wioski się wyludniały, tracąc swych najstarszych mieszkańców.

Drzwi się już nie otwierały, a spoza zamkniętych żaluzji zamieszkanych jeszcze

domów dobiegał metaliczny dźwięk wszechobecnej telewizji, zacierający przeszłość

i pamięć wspomnień. Trzydzieści lat wcześniej mężczyzna z plecakiem łatwo jeszcze

znajdował pracę w gospodarstwie albo w lesie, na dzień, tydzień, miesiąc, zadowalając

się siennikiem w ciepłym kącie i talerzem w końcu stołu, ale już wtedy się nie zdarzało,

by powstawano z miejsca na powitanie i nakrywano stół białym obrusem, jak to czyniono

dla innego Benedykta, przed nim, kiedyś, choć i w tamtej epoce było to jeszcze – czy

może już – czymś wyjątkowym.

Z czasem o pracę było coraz trudniej. Ziemia zdradzała wieśniaków, którzy umierali,

nie pozostawiając następców i zabierając pamięć do grobu. Stodoły i szałasy pasterskie,

gdzie znajdował schronienie, pozawalały się, a gdy nawet się zdarzało, że jakiś dom

znowu ożywał – to już za sprawą obcych przybyszów, ignorantów bez duszy

i przeszłości. Zamykały się ostatnie oberże, gdzie na piecu, w rogu, zawsze stała gęsta,

dymiąca zupa dla sezonowych robotników, którzy wędrowali od wsi do wsi, najmując się

na dniówki; pełna miska takiej zupy z chlebem, który można było jeść do sytości, nie

kosztowała aż dziesięciu franków. Obecnie mężczyzna z podróżnym workiem na plecach

coraz częściej był skazany na żebractwo. Nie żeby uważał je za coś niegodnego, wszak

biedaczyna z Asyżu czynił tak przez całe życie, ale cierpiał, nie mogąc wyjaśnić –

ponieważ nikt by mu nie uwierzył – że właśnie w imię Boże i w Jego służbie wyciąga

proszalnie dłoń. Pewnego dnia, gdy był bardzo zmęczony, prawie u kresu sił, droga

zawiodła go do opactwa Sainte-Tarcisse, w wapiennych górach Lanhac: był tęgi mróz

tego wieczoru, sam środek zimy. Ten znak wykuto tam bardzo dawno temu, może przed

pięciuset lub sześciuset laty, z czasem jednak się zatarł i teraz nikt już o nim nie pamiętał

poza tym ostatnim depozytariuszem starych szlaków. Brat furtian zaprowadził

mężczyznę do kominka w pomieszczeniach gościnnych. Był jedynym gościem. Kolację

spożył razem z zakonnikami. Gdy wchodził do refektarza, opat, zgodnie z dawnym

obyczajem, chcąc uhonorować gościa, polał mu palce wodą i podał biały ręcznik. Ich

spojrzenia się skrzyżowały. Nazajutrz, zaraz po laudesach, w których uczestniczył, łącząc

swój głos ze śpiewem zakonników, brat furtian zapytał, czy – zanim wyruszy w dalszą

drogę – nie chciałby się spotkać z najczcigodniejszym ojcem przełożonym, a pytanie

zabrzmiało mocniej niż zwykła sugestia. Mężczyzna zawahał się przez chwilę.

Rozmawiać, zwierzać się, tłumaczyć, przerwać tę okropną samotność, wyznać wreszcie

prawdę, wypowiedzieć ją z otwartym sercem... Mimo serdecznego przyjęcia, nie była to

jeszcze ani ta chwila, ani to miejsce, ani ten rozmówca. Później. W innym miejscu. Musi

odbyć daleką podróż. Poza tym nie sięgnął jeszcze dna rozpaczy. Podziękował

furtianowi, który pożegnał go, zaciekawiony, składając dłonie przy ustach i lekko

pochylając głowę.

Przygotowano dla niego nowy plecak, ten właśnie, który teraz miał ze sobą, śpiwór,

spory bochenek świeżo upieczonego chleba, czekoladę, książeczkę do nabożeństwa

(mimo wszystko wywołała jego uśmiech) i kopertę, oznaczoną krzyżem, z podpisem

opata i odręcznym zapewnieniem o jego modlitwach, która zawierała dziesięć banknotów

stufrankowych. Gdy zakręt drogi miał mu już ostatecznie przesłonić widok klasztoru,

mężczyzna przystanął na chwilę. Miał łzy w oczach. Po chwili, opanowując wzruszenie

i upewniwszy się, że nikt go nie obserwuje ani że nie nadjeżdża drogą żaden pojazd,

pobłogosławił klasztor, trzykrotnie kreśląc ręką w powietrzu znak krzyża. Od tamtego

czasu minęło kilka miesięcy...

Za katedrą, przy ulicy Touat, mężczyzna znalazł wreszcie mały bar o biednej

prezencji i dumnej nazwie „Wieża Anglików”, do której faktycznie przylegał tylną

ścianą. Kobieta w szarej sukni i o nieokreślonym wieku bez słowa wzięła jego

dziesięciofrankówkę i przyniosła talerz rosołu z mięsem i kwaterkę wina.

Trzech starszych jegomościów, grających w belotkę przy sąsiednim stole, ledwo

podniosło wzrok znad kart. W barze nie było innych klientów, a ciszę przerywały tylko

krótkie uwagi rzucane przez graczy w miejscowym dialekcie oraz tykanie dużego zegara,

który wraz z wiejskim kredensem, poczerniałymi od sadzy belkami stropowymi

i upstrzoną przez muchy reprodukcją Pańskiego Milleta stanowił jedyną ozdobę tego

lokalu. Położone w centrum starego Rodez, dawnego lenna miejscowych biskupów,

wśród których, przed wiekami, był kardynał Jan Carrier, późniejszy papież – miejsce to

wydawało się tkwić poza czasem, jakby pogrążone w pośmiertnej ciszy. Mężczyzna

wreszcie poczuł się swobodnie. Spojrzał na zegar i zorientował się, że ma jeszcze dobrą

godzinę, zanim będzie musiał stanąć w kruchcie katedry, wyciągając proszalną dłoń do

wiernych, którzy jeszcze nie zapomnieli, że tej nocy świętuje się narodziny Chrystusa

w Betlejem.

Zaczął jeść. Przeżuwał powoli, maczając obficie chleb w rosole, myślami był daleko.

Betlejem... Betlejem, jego najstarszy druh. Od jak dawna, ileż to już lat go nie widział?

W ostatnim umówionym miejscu, w Aleth, nie doczekał się go. Rok później,

w Maguelone, czy może to było dwa lata później, zjawił się tylko posłaniec: Betlejem nie

przybędzie. Nie może chodzić. Nie ma z czego żyć. Od tamtej pory – cisza. Żadnej

wiadomości. Mężczyzna pomyślał, że w ich samotności i nędzy ani on, ani żaden z jego

błąkających się druhów nie ma już dziś do dyspozycji tych spontanicznych posłańców,

którzy niegdyś zapewniali jego poprzednikom choćby symboliczne poczucie więzi.

Zapewne Jakub z Betlejem od dawna nie żył i już dane mu było poznać, jak w świetle

wiecznej sprawiedliwości został osądzony ich upór.

A tymczasem obraz jego szlachetnej twarzy okolonej krzaczastą brodą powoli

zacierał się w pamięci; mężczyzna usiłował wydobyć ją z otchłani zapomnienia, ale

zdołał ocalić tylko blask tego ostatniego spojrzenia, z którego biła cała ufność, jaką

Raspail Jean - Pierścień Rybaka.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: