256
ROZDZIAŁ 7
DZIAŁANIA OPÓŹNIAJĄCE
7.1. Zasady ogólne
Działania opóźniające, są jednym z podstawowych rodzajów walki. Są to starcia o charakterze obronnym i zaczepnym, w których szeroko stosowany manewr będzie miał na celu osłabienie potencjału przeciwnika, by doprowadzić do ostatecznego zatrzymania jego natarcia.
Prowadzone mogą być w obronie, w pasie przesłaniania, na pozycjach opóźniania, w trakcie wycofywania, walki w okrążeniu i podczas wychodzenia z okrążenia.
W walkach o charakterze powietrzno-lądowym będą one dominować w wypadku wysadzenia desantów powietrznych i oddziałów wydzielonych, zwłaszcza w sytuacji opanowania określonego obiektu lub rubieży terenowej i utrzymania jej do czasu podejścia sił głównych.
Działania opóźniające prowadzi się w celu:
- zadania przeciwnikowi znacznych strat, bez wdawania się w przewlekłe walki;
- zyskania czasu kosztem stopniowej utraty terenu;
- skierowania przeciwnika w określonym kierunku i tym samym przejęcie inicjatywy;
- wyprowadzenie pododdziałów w wypadku zagrożenia rozbiciem ich przez przeciwnika;
- ustalenie punktu ciężkości natarcia przeciwnika.
W zależności od warunków pola walki i celu działań opóźniających mogą być one wymuszone lub zamierzone.
Wymuszone działania opóźniające prowadzone są w wyniku niepomyślnej sytuacji własnych pododdziałów. Ma to najczęściej miejsce po wyczerpaniu możliwości kontynuowania walki na zajmowanych liniach obronnych lub przez pododdziały znajdujące się w okrążeniu a także podczas wychodzenia z niego. Tego typu działania organizowane są w warunkach bezpośredniej styczności z przeciwnikiem, przy znacznym oddziaływaniu nacierającego. Mogą one mieć miejsce w początkowym okresie wojny podczas niespodziewanego uderzenia przeważających sił przeciwnika; w razie niepomyślnego przebiegu boju spotkaniowego; podczas odpierania kontrataków przeciwnika.
Zamierzone działania opóźniające są wcześniej zaplanowane i mają głównie na celu osłabienie i wciągnięcie przeciwnika w teren (miejsce) kanalizujący jego ruch i ograniczający manewr. Po uzyskaniu mniejszego stosunku sił walczących pododdziałów i wygospodarowaniu czasu na konieczne przegrupowanie własnych wojsk, przystępuje się do ostatecznego załamania natarcia przeciwnika. Dokonuje się tego w wyniku kontynuowania walki na rubieży terenowej położonej w głębi.
Istotą działań opóźniających jest to, że pododdziały nie wdając się w przewlekłe walki, opuszczają zajmowany punkt oporu, stawiając nacierającym pododdziałom opór na kolejnych, dogodnych rubieżach terenowych, unikają przy tym rozstrzygających starć. Działania te powinny powstrzymać ruch przeciwnika i zadać mu znaczne straty.
Działania opóźniające charakteryzują się następującymi cechami: walczące pododdziały powinny unikać starć rozstrzygających; organizować kolejne linie opóźniania tylko na określony czas; kontrataki wykonywane w składzie wyższego szczebla mają głównie na celu oderwanie się od przeciwnika i przejścia na kolejną linię oporu w głębi; większość sił i środków ogniowych rozmieszczać na przedniej linii; pododdziałom wyznaczane są z reguły dwukrotnie większe pasy działania.
7.2. Pluton i drużyna w działaniach opóźniających
7.2.1. Zadania plutonu i drużyny
Pododdziały zmechanizowane i czołgów odgrywają zasadniczą rolę w działaniach opóźniających i wykonują w nich podstawowe zadania. Ich siła ognia umożliwia skuteczne oddziaływanie na przeciwnika, a duże możliwości manewrowe pozwalają im szybko przemieszczać się pomiędzy kolejnymi rubieżami terenowymi i liniami opóźniania oraz wykonywać manewr na skrzydła.
Pluton zmechanizowany (drużyna) może być użyty do uczestniczenia w działaniach opóźniających na kierunku w składzie kompanii. Zadaniem jego jest obrona punktu oporu, w ramach linii opóźniania (przedniej, pośredniej, końcowej). Trwałość i aktywność obrony zapewnić ma utrzymanie zajmowanego punktu oporu i wykonanie zadania. Obsługi broni zespołowej i żołnierze mają uporczywie bronić tego, co zostało określone im w zadaniu bojowym. W wypadku natarcia przeważających sił przeciwnika, na komendę lub sygnał dowódcy, opuszczają zajmowane stanowiska lub punkty oporu i zajmują nowe na kolejnej linii opóźniania w głębi ugrupowania.
7.2.2. Przygotowanie działań opóźniających
Czynności związane z przygotowaniem działań opóźniających, rozpoczynają się z chwilą otrzymania zadania lub zaistnienia w toku walki konieczności powstrzymywania natarcia przeciwnika. Planowanie działań opóźniających i stawianie zadań podwładnym powinno odbywać się w terenie w którym będzie realizowane.
Planowanie obejmować powinno określenie celu prowadzenia opóźniania oraz ustalenie sposobów jego wykonania. Dokonuje się tego w wyniku analizy zadania, podczas której następuje rozważenie takich czynników jak: przeciwnik i efekty jego dotychczasowych działań, przewidywana siła i możliwości dalszego prowadzenia natarcia; własne pododdziały, ich położenie, skład i możliwości dalszego prowadzenia walki. Akcentować należy przede wszystkim wpływ siły i możliwości kontynuowania natarcia przez przeciwnika w zaistniałej sytuacji bojowej. Ocenić należy, czy jego działania mają na celu doprowadzić do okrążenia i odcięcia od sił głównych, czy będzie to natarcie w celu rozbicia broniących się sił i opanowanie obiektu lub rubieży terenowej. Uwzględnić przy tym należy, jaki wpływ na prowadzenie opóźniania ma otaczający teren wraz z zabudową i pokryciem, jakie są aktualne warunki atmosferyczne, pora doby oraz jaki jest stosunek miejscowej ludności do prowadzonej walki.
Ustalenie możliwych sposobów wykonania zadania powinno doprowadzić do wyboru takiego, który w danych warunkach środowiska, będzie według uznania dowódcy – najskuteczniejszy. Podjęta decyzja powinna obejmować przede wszystkim początkowy etap prowadzenia walki i bliższe perspektywy jego rozwoju, wynikające z posiadania inicjatywy przez przeciwnika. Istotną kwestią jest ustalenie kierunku skupienia głównego punktu ciężkości opóźniania oraz czasu prowadzenia walki na poszczególnych liniach opóźniania.
Stawianie zadań jest jedną z najważniejszych czynności, realizowane wydaniem rozkazu bojowego. Jego układ nie różni się od stawianego w innych rodzajach działań taktycznych. Treść zależna jest jednak od konkretnej sytuacji, metody prowadzenia działań opóźniających i sposobu osiągnięcia ich celu.
Treść zadania bojowego dla plutonu powinna zawierać potrzebę obrony określonego punktu oporu, stanowiącego element linii opóźniania batalionu, znajdujący się na ustalonym kierunku opóźniania. Ponadto może być określona linia rozpoczęcia (początkowa) i końcowa oraz wyznaczone linie pośrednie. Dla plutonu, terminu rozpoczęcia walki lub czasu jej trwania, nie określa się wyraźnie, a ustala się i podaje do wiadomości komendy i sygnały zmiany punktów lub stanowisk oporu na wyznaczonej linii opóźniania.
7.2.3. Sposoby prowadzenia działań opóźniających
Działania opóźniające charakteryzują się dużą manewrowością. Do ich prowadzenia predysponowane są pododdziały przystosowane do uczestniczenia w walce o wysokim tempie. Decydować o tym będzie wyposażenie i uzbrojenie w nowoczesny sprzęt o wysokich parametrach techniczno-bojowych. We współczesnych warunkach muszą to być siły wydzielone do prowadzenia powietrzno-lądowych działań bojowych.
Zadania wykonywane będą głównie za pomocą dobrze zaplanowanego i elastycznie realizowanego ognia. Oddziaływanie ogniowe powinno odbywać się już przed pierwszą linią opóźniania by wydłużyć czas i zmniejszyć siłę uderzenia przeciwnika. Pluton w działaniach w tym etapie może wykonywać zasadzki i bronić zapór inżynieryjnych na drogach przemarszu kolumn i przechodzenia w ugrupowanie bojowe do natarcia. W połączeniu z minowaniem dogodnych odcinków terenu powinien zapewnić sobie dogodne warunki do zmiany punktów i stanowisk oporu na kierunku opóźniania.
Właściwe wykorzystanie naturalnych przeszkód terenowych poprzez wykonywanie niszczeń, pożarów, zatopień, powinno pomagać w rozbijaniu poszczególnych części ugrupowania bojowego nacierającego przeciwnika.
Podczas prowadzenia działań opóźniających, pluton walczący w składzie kompanii, a w niektórych wypadkach samodzielnie – zależnie od zaistniałej sytuacji, będzie bronił się, wycofywał lub nacierał w składzie większego pododdziału wykonującego kontratak lub wzmacniającego opór na zagrożonym kierunku.
Liczba linii opóźniania uzależniona jest od: głębokości prowadzenia działań opóźniających; składu i możliwości bojowych wojsk wyznaczonych do prowadzenia działań opóźniających; składu i możliwości bojowych wojsk przeciwnika oraz czasu, o jaki należy opóźnić natarcie; zamiaru przełożonego co do rodzaju działań opóźniających.
Linie opóźniania należy wybierać w miarę możliwości za naturalnymi przeszkodami terenowymi, umożliwiającymi miedzy innymi skryte odejście. Odległość pomiędzy poszczególnymi liniami może być różna, jednakże ich położenie winno być ukierunkowane na zamykanie dróg i wszelkiego rodzaju miejsc kanalizujących ruch, a sąsiadujące ze sobą punkty oporu mają swym charakterem przypominać obronę stałą.
Działania opóźniające, w zależności od składu i możliwości bojowych przeciwnika oraz własnych pododdziałów, celu prowadzonych walk i warunków terenowych, są najczęściej prowadzone trzema metodami: ciągłej walki; przekraczania kolejnych linii opóźniania oraz metodą kombinowaną.
Rys. 7.1. Podział działań opóźniających
Opóźnianie ciągłe (rys. 7.2) realizowane będzie metodą obsadzania kolejnych linii opóźniania. W tym wypadku pododdziały przeznaczone do prowadzenia opóźniania prowadzą ciągłą walkę z przeciwnikiem na kolejnych liniach oporu. Opóźnianie natarcia jak i uniemożliwianie pościgu realizowane jest przez te same pododdziały. Przejście na kolejne linie opóźniania odbywa się pod jego bezpośrednim oddziaływaniem. Jednocześnie z odpieraniem powietrzno-lądowych ataków, likwidowaniem skutków ogniowego i elektronicznego oddziaływania, pododdziały wychodzą z walki i wykonując manewr zajmują punkty oporu na kolejnej linii opóźniania. W takich warunkach odbywać się będzie organizowanie systemu ognia, uzupełnianie środków materiałowych oraz odtwarzanie zdolności bojowej.
Rys. 7.2. Opóźnianie ciągłe prowadzone metodą obsadzania kolejnych rubieży
Opóźnianie przemienne (rys. 7.3), prowadzone metodą przekraczania, polega na zajmowaniu kolejnych linii opóźniania przez pododdziały, które opuściły pierwszą linię i przystąpiły do organizowania obrony na kolejnej w głębi. Walkę zaś z przeciwnikiem rozpoczęły prowadzić te, które wcześniej zajęły punkty obrony na tej linii opóźniania. Stwarza to korzystne warunki organizowania walki w głębi. W ten sposób przeciwnik w czasie natarcia napotyka na zawsze silną obronę i zmuszony jest do pokonywania kolejnej linii obrony, co zmusza go do rozpoczęcia nowych przygotowań, a tym samym utraty czasu na rozwijanie się do ataku. Pododdziały zaś w głębi realizują czynności związane z organizacją walki na zajętej rubieży terenowej. Metoda ta określana jest dość często jako „szufladkowanie”.
Rys. 7.3. Opóźnianie przemienne prowadzone metodą przekraczania
Opóźnianie kombinowane (rys. 7.4) prowadzone metodą kombinowaną jest połączeniem poprzednich sposobów walki z przeciwnikiem. Dzięki temu można przygotować się do zwalczania go w warunkach braku wyraźnie zarysowującego się głównego kierunku jego działania. W toku walki, gdy poznany zostanie już kierunek natarcia, wykonany manewr pododdziałami zapewni obsadzenie zagrożonego kierunku i wzmocnienie w ten sposób obrony tam, gdzie przeciwnik skierował swoje główne siły.
Rys.7.4. Opóźnianie kombinowane prowadzone metodą kombinowaną
W czasie działań opóźniających metody ich prowadzenia przez poszczególne pododdziały mogą ulegać zmianie. Na określonej głębokości opóźniania mogą one stosować metodą przemienną, by następnie przejść do metody ciągłej lub odwrotnie.
W działaniach opóźniających, podobnie jak podczas prowadzenia obrony pozycyjnej, czołowe pododdziały przeciwnika zwalcza się w miarę ich podchodzenia do przedniej linii opóźniania. Stopniowo do walki włączają się ograniczone siły i środki broniące tej linii oraz przełożonego przewidziane do wykonywania określonych zadań. Wspólnym wysiłkiem dążą do powstrzymywania natarcia przeciwnika i uniemożliwienia mu pokonania z marszu czołowych punktów oporu pierwszej linii opóźniania. Aktywna działalność broniących się pododdziałów ma utwierdzić nacierającego w przekonaniu, iż napotkał dobrze rozbudowaną linię obronną, której pokonanie wymagać będzie zaangażowania sił głównych oraz odpowiedniego przygotowania i zabezpieczenia ataku.
Powstrzymywanie natarcia przeciwnika opierać się będzie na uporczywej obronie określonych punktów i rejonów obrony oraz szerokim stosowaniu manewru ogniem, siłami i środkami oraz zaporami inżynieryjnymi. Ciągłym i różnorodnym oddziaływaniem należy dążyć do stopniowego wyczerpywania jego sił.
Bardzo złożonym problemem będzie przechodzenie z jednej linii opóźniania na kolejną, położoną w głębi. Nie można dopuścić do tego, aby przeciwnik w ślad za wycofanymi pododdziałami przystąpił do pościgu. Należy zatem dążyć do zamaskowania działań świadczących o rozpoczęciu wycofania, a następnie blokować dostępnymi siłami i środkami szybki ruch przeciwnika do przodu.
W wypadku zaistnienia odcięcia części wojsk od sił głównych pododdziału prowadzącego działania opóźniające, w celu ich odblokowania należy wykonać silne, a zarazem zaskakujące, uderzenie dostępnymi siłami i środkami.
Gdy działania opóźniające prowadzone są w pasie przesłaniania, to na wysokości utworzonej pozycji przedniej, nacierający powinien zostać zatrzymany ponownie. W tym czasie siły główne mogą dokonać zmian w systemie obrony i przygotować się do rozstrzygającego starcia z przeciwnikiem.
Po kolejnym powstrzymaniu przeciwnika na końcowej już linii opóźniania, pododdziały stopniowo, za zgodą przełożonego, wycofują się. W tym etapie działań aktywnie włączają się do walki niektóre środki ogniowe rozmieszczone w rejonach obrony pierwszorzutowych oddziałów. One właśnie powinny uniemożliwić przeciwnikowi ściganie wycofujących się sił, znajdujących się na przedpolu. Działanie takie winno zapobiec wdarciu się nacierającego w głąb obrony.
7.2.4. Działania opóźniające w różnych sytuacjach bojowych i specyficznych
środowiskach walki
Działania opóźniające mogą być prowadzone w różnych sytuacjach bojowych i środowiskach walki. Wpływa to na przyjmowane sposoby prowadzenia walki oraz modyfikowanie zasad ogólnych i ich uzupełniania, zależnie od warunków opóźniania.
Pas przesłania może być organizowany zarówno podczas przygotowywania działań na przedpolach obrony w pasie przygranicznym, w warunkach braku styczności i w styczności z przeciwnikiem. Podczas planowania zadań dla pododdziałów, w pierwszej kolejności należy uwzględniać potrzeby potęgowania oporu na przewidywanych kierunkach działań nacierających jego sił głównych. Oprócz tego, należy przygotować się do wykonania zaskakujących uderzeń na nacierającego, zabezpieczenia oderwania i wycofania się własnych pododdziałów na kolejne pozycje i linie opóźniania, podejmowania walki z desantami powietrznymi oraz wszelkimi próbami przedzierania się i przenikania przez pas przesłaniania.
Celem działań opóźniających prowadzonych w pasie przesłaniania może być: wprowadzenie przeciwnika w błąd, co do rzeczywistego położenia pododdziałów w ramach przygotowywanej obrony; niedopuszczenie do niespodziewanego uderzenia przeciwnika na pododdziały pierwszego rzutu; wykrycie w ugrupowaniu przeciwnika obiektów będących szczególnie opłacalnymi celami do uderzeń ogniowych.
Podczas organizacji, a następnie prowadzenia walki w pasie przesłaniania, pododdziały muszą umiejętnie wykorzystywać warunki terenowe do polepszania maskowania własnych przedsięwzięć. Ograniczony także powinien być zakres rozbudowy fortyfikacyjnej bez zmniejszania możliwości bojowych pododdziałów wyznaczonych do działań przed przednią linią obrony.
W obszarze pasa przesłaniania zasadniczy wysiłek należy skupić na pr...
hermes50