mozaika,szklo,stiuk,emalia,techniki pozlotnicze,konwisarstwo.rtf

STIUK

*ęłęómieszanina gipsu, wapienia i drobnego piasku lub pyłu marmurowego,

*łatwy do formowania,

*szybko twardniejący

*często barwiony na różne kolory,

*nakładany na podłoże, gładzony i polerowany po wyschnięciu.

*gotowy stiuk często imitował marmur

*stosowany do wykonywania tynków, rzeźb pełnoplastycznych, płaskorzeźbionej dekoracji ściennej (sztukateria).

*znany był w okresie starożytności (starożytny Rzym), wczesnego chrześcijaństwa, sztuce mauretańskiej, rozpowszechniony w czasach renesansu i baroku.

*stanowił także podstawowy materiał w ornamentyce i architekturze Majów

*wykorzytanie:

Egipt:maska pośmiertna Nefretete,sarkofagi

Kreta(Konossos):reliefy figuralne

Grecja właściwa:dekoracja architektoniczna

Etruria:grób reliefów

Rzym:Villa Farnesina I w.pne.;baptysterium Ortodoksów w Rawennie

G.Romano: Villa Givlie

Primaticcio:pałac Fontainebleau

Bernini:"Catedra Petri" 1657-1666-tron piotrowy

Po połowie XVI w. pojawiają się w Polsce włoscy sztukatorzy,dekorują min.Katedrę Błogosławionego Czesława

Pod koniec XVII w. następuje rozkwit dekoracji (Fontana, dekoracja w kościele św.Anny w Krakowie.)

*ęłęómarmoryzacja - wykonywanie dekoracji w barwionym stiuku na ścianach, schodach, kolumnach.

Marmoryzacja była najbardziej popularna w okresie baroku (XVIII w.). Technika stosowana także w introligatorstwie, ceramice użytkowej.

SZKŁO

*składnik główny:kwarc+dodatki np.tlenki decydujące o barwie szkła

Po dodaniu do masy szklanej odpowiednich tlenków metali można otrzymać szkło barwne. Przykłady:

-szkło zielone zawiera związki żelaza(III) i chromu (III),

-szkło niebieskie zawiera związki kobaltu(II) i miedzi(II),

-szkło fioletowe zawiera związki manganu(VII),

-szkło żółte zawiera związki kadmu i siarki,

-szkło czerwone zawiera koloidalne cząsteczki złota.

*wykorzystanie:Babilonia,Egipt-najstarsze przedmioty wykonane ze szkła (breloki,amulety,alabastrony)

*ęłęóW I w. p.n.e. znano metodę wytwarzania przedmiotów przez wydmuchiwanie, w XIX w. wynaleziono metodę odlewania.

*szkło kameowe

*XVII-Anglia-unowocześnienie pieców ma wpływ na rozkwit w XVIII w. szklarstwa;

*X,XI w-pierwsze wyroby ze szkła znalezione w Polsce,najprawdopodobniej importowane;

*XII,XIII-pojawiają się pierwsze huty szkła w Polsce;

*WITRAŻ- ęłęóozdobne wypełnienie okna lub rozety wykonane z kawałków kolorowego szkła wprawianych w ołowiane ramki.

Do powstania witraży najprawdopodobniej przyczyniły się bizantyjskie mozaiki.

W Europie pierwsze witraże pojawiły się w średniowieczu, w XI w."Głowa Chrystusa"-Francja,Reims;

Rozkwit nastąpił w okresie gotyku. Do Polski trafiły dopiero w XIV w.,najważniejszym ośrodkiem na początku był Kraków.

-W pierwszym okresie rozwoju witrażownictwa - od XI do XVI w., posługiwano się szkłem barwionym przez wypalanie masy szklanej razem z tlenkami metali.

-W okresie drugim, od XVI w. do czasów współczesnych, stosuje się malowanie szkła a następnie wypalanie, które utrwala kolory i farby.

Zazwyczaj nie ma podobrazia,zdarza ono się gdy zastosujemy konturówkę-farbę naszkliwną.

-malarstwo gabinetowe-szybki umieszczane na środku okna-inaczej mówiąc dekoracyjne przeszklenie szkła;

-szkło katedralne-niedokładnie opracowane szkło

-szkło antyczne-podobne do dawnego szkła,stylizowane;

-farba naszkliwna-drobno zmielone szkło

-szkło cięte było gorącym prętem,przecinakiem diamentowym;

-wykonanie witrazy:(?)brak.

MOZAIKA

*zaliczana do kategorii malarstwa monumentalnego

*największy zespół mozaiek-Rawenna

*ęłęódekoracja w postaci ornamentu lub obrazu wykonana z drobnych,o różnej kolorystyce (dwu lub wielobarwne) i kształcie kamyczków, kawałków szkła,

*mozaika sztyftowa (Uruk)-w miękki podłoże-plastyczną glinę wciskano płytki,które posiadały kilkunastocentymetrowe gwinty.

*mozaika płytkowa (Ur)- cienkie płytki nie posiadające gwintów naklejano na mur,lub kolumy;

*wykorzystanie:mozaika na Krecie-Knossos-plakietki ukazujące fasady domów;świątynia Ateny Promachos;

*z ęłęóbiegiem czasu wykształciły się coraz bardziej wyrafinowane techniki układania mozaik:

opus signium,

lithostroton,

opus sectile(Rzym)

opus tessellatum,

opus vermiculatum,

opus scutulatum.

Wszystkie one, poza opus signium, wymagały specjalnego przygotowania podłoża.

A zatem najpierw kładziono statumen - warstwę z ubitego żwiru, następnie rudus - warstwę tłucznia kamiennego i wapna, grubości około 22 cm,

zmieszanych w proporcji 4:1, na to zaś nucleus - warstwę tłucznia ceramicznego i wapna grubości 12 cm, zmieszaną w proporcjach 3:1.

Jeśli kamyki miały do siebie ściśle przylegać, kładziono jeszcze jedną warstwę, w którą wciskano kamyki tworzące obraz lub wzory.

Do jej wyprodukowania używano delikatnej zaprawy przygotowywanej z marmurowego proszku i wapna.

*wykonanie:

I warstwa-grunt

II warstwa-tłucz kamienny

III warstwa-bardziej rozdrobniony tłucz kamienny

IV warstwa-powierzchnia wyrównana gliną

V warstwa-kończąca,wyrównującą warstwa wapienna;

EMALIA

*ęłęódawniej: szmelc, smalc) – technika zdobienia wyrobów metalowych, najczęściej złotych lub miedzianych,

za pomocą szklistych powłok składających się z mieszaniny sproszkowanych minerałów (piasek, kreda, glina)

oraz topników (boraks) z dodatkiem pigmentów, stopionej w temperaturze ok. 800-900°C w specjalnym piecu.

*niezbędny jest dobór odpowiedniego metalu, na którym będzie kładziona emalia.

*temperatura topnienia tego metalu musi byc wyższa, niż emalii oraz musi mieć współczynnik rozszerzalności cieplnej zbliżony do współczynnika emalii.

*przygotowanie metalu pod emalię:

metal musi być odpowiednio opracowany poprzez wykonanie w różny sposób komórek i zagłębień, które wypełni się emalią.

Następnie dokładnie się go oczyszcza, gdyż zabrudzenia i pozostałości kurzu mogą spowodować odpryśnięcie emalii.

Sproszkowaną emalię miesza się z wodą, nanosi na metal i wypala.

Następnym etapem jest powolne schnięcie wyrobu i polerowanie; czasem wypala się po raz kolejny.

*rodzaje emalii:

Techniki emalierskie rozpowszechniły się we wczesnym średniowieczu, w Europie zachodniej rozwijały się głównie między XI a XIV wiekiem,

przede wszystkim w ośrodkach nad Mozą i Renem oraz w Limoges.

W historii emalierstwa powstały liczne sposoby zdobienia tą techniką, m.in.:

emalia komórkowa (przegródkowa, fr. cloisonné) - rysunek tworzy się na podłożu z przylutowanych pionowo cienkich blaszanych listewek.

W efekcie powstają komórki, ograniczone ściankami blaszek, które wypełnia się różnymi kolorami. Odmiana ta była popularna w Bizancjum.

emalia węgierska (drutowa, siedmiogrodzka) - podobna do komórkowej, ale tutaj rysunek tworzy się z odpowiednio powyginanego drutu.

Pola wypełnia się tylko do połowy wysokości, w efekcie czego druciane przegródki lekko wystają ponad powierzchnię emalii.

Ten typ emalii powstał w XIV wieku, był bardzo popularny na terenie Siedmiogrodu od XV do XVII wieku (stąd jego nazwa).

emalia żłobkowa (rowkowa, fr. champlevé) - komórki nie są tworzone na powierzchni metalu, ale są w nim wycinane wgłąb.

Emalia ta była popularna w XII i XII wieku, a głównymi ośrodkami jej produkcji były warsztaty w Limoges, nad Mozą i Renem.

emalia limuzyńska (malarska) - metal pokrywany jest warstwą nieprzejrzystej, zazwyczaj ciemnej emalii i wypalany.

Na taki podkład nakładano rysunek inną emalią, często przejrzystą i o różnej grubości. Uzyskiwano efekty bardziej malarskie.

TECHNIKI POZŁOTNICZE

*rzemiosło artystyczne zajmujące się pokrywaniem podłoża metalami, zwykle szlachetnymi.

*do pozłotnictwa nie zalicza się technik stosowanych w jubilerstwie i metaloplastyce;

*techniki pozłotnicze rozwijały się wraz z możliwościami uzyskania coraz cieńszej złotej folii i złota w proszku.

*wykorzystanie:

zabytki sztuki egipskiej,

malarstwo bizantyjskie i gotyckie w partiach aureoli i tła

malarstwo miniaturowe w iluminowanych rękopisach;

w gotyku stosowane dla zdobienia rzeźby polichromowanej

popularne bardzo w baroku
XXw-malarstwo G.Klimta

*materiały:

ęłęófolia metalowa - złota , srebrna , brązowa (tzw.szlagmetal lub szych) , aluminiowa , cynowa.

...