Ustrój ll Rzeczpospolitej.pdf

Ustrój II RP

W listopadowych dniach 1918 r., w pierwszych chwilach wolności, zostały

określone tymczasowe zasady organizacji włądzy, przez funkcjonujący od

dwóch tygodni rząd J. Maraczewskiego, powołanego na ten urząd przez Józefa

Piłsudskiego. Na mocy dekretu z 22.11.1918 władzę najwyższą do momentu

zwołania Sejmu Ustawodawczego, miał sprawować Tymczasowy Naczelnik

Państwa , którym był J. Piłsudski. Powoływał on rząd wraz z jego szefem

(premierem) i mógł ich również odwołać. Rząd opracowywał projekty dekretów,

które po zatwierdzeniu ich przez Naczelnika stawały się obowiązującym

prawem. Wkrótce rząd Moraczewskiego wydał dekret o organizacji wyborów do

Sejmu Ustawodawczego wraz z przepisami ordynacji wyborczej. Doszło do

nich na większości polskich obszarów 26.01.1919 r. . Tam, gdzie toczyły się

walki wybory przeprowadzono w innym terminie.Przyjeto oryginalny wariant, że

z ziem zaboru pruskiego oraz Galicji Wschodniej weszli w skałd polskiego

sejmu posłowie zasiadający w niemieckim (Reichstag) lub austryjackim (Rada

Państwa) parlamencie. Najpóźmiej dołączono posłów z Wileńszczyzny (1922).

Po rozpoczęciu obrad Sejmu Ustawodawczego (10.02.1919) J.Piłsudski

złożył władzę. Jako, że brakowało wówczas jakichkolwiek norm prawnych

regulujących ustrój państwa do czasu uchwalenia ustawy zasadniczej, stąd

sejm musiał w błyskawicznym tempie podjąc odpowiednie decyzje i

naszkicować namiastkę ustawy zasadniczej. Parlamentarzyści różnych klubów

zdlai ten swoisty egzamin i 20.02.1919 r uchwalili tzw. "Małą Konstytucję" . Do

czasu uchwalenia właściwej konstytucji, Sejm Ustawodaczy przedłożył

J.Piłsudskiemu dalsze sprawowanie funkcji Naczelnika Państwa. Sejm miał

sprawować włądzę "suwerenna i ustawodawczą". Naczelnik był wykonawcą

uchwał sejmu, reprezentował państwo na zewnątrz i powoływał rząd w

porozumieniu z parlamentem. Naczelnik i rząd pozostawali odpowiedzilani

przed sejmem. Akt z 10.12.1919 r. funkcjonował faktycznie do grudnia 1922 r.

Sejm powołał w 1919 r., wkrótce po swoje słąwnej uchwale z 20 lutego,

komisję konstytucyjną, która opracowała projekt właściwej ustawy zasadniczej

do połowy 1920, następnie dyskutowany w klubach i na posiedzeniach

plenarnych całego skłądu parlamentu. Konstytucja została uchwalona

ostatecznie 17.03.1921 r., ale weszła w życie w końcu następnego roku, po

drugich wyborach w niepodległej Polsce. Poprzedzona wstępem z "invocatio

Dei" czyli formule "W imię Boga wszechmogącego" opierała się na

następujących zasadach:

 Ciągłości państwa polskiego (odrodzona POlska kontynuacją tej sprzed 1795)

 republikańskiej formie rządów

 zwierzchnictwa czyli suwerenności narodu, stanowiącego źródło władzy

 demokracji przedstawicielskiej (parlament reprezentantem narodu)

 trójpodziału władz

 liberalizmu czyli zagwarantowania podstawowytch praw i wolności

obywatelskich jednolitości państwa: wyjątkiem od tego unitaryzmu stała się

autonomia Śląska, posiadał on własny sejm i władzę wykonawczą - Radę

Wojewódzką, obradującą w Katowicach

Władzę ustawodawczą sprawował 2-izbowy parlament, złożony z

Sejmu i Senatu , z tym że ten pierwszy posiadał większe uprawnienia czyli

pozycja izb nie była równorzędna. Kadencja parlamentu trwała 5 lat. Wyłaniano

go w 5-przymiotnikowych wyborach. Czynne prawo wyborcze posiadały osoby

po ukończeniu 21 roku życia w wyborach do Sejmu oraz 30 lat w przypadku

Senatu. Z kolei bierne prawo wyborcze przysługiwało bądź po ukończeniu 25

lat w przypadku Sejmu lub Senatu - 40. Praw wyborczych nie posiadali

wojskowi służby czynnej. Sejm liczył sobie 444 posłów, a Senat 111 senatorów.

Przedstawiciele narodu cieszyli się przywilejem immunitetu, czyli nietykalności.

Interesujący był system wyborczy którego osią czy wręcz kręgosłupem stała

się proporcjonalność. Niezależnie od głosowania w swym okręgu, wyborca

oddawał swój głos na listę państwową danej partii. Na owej liście mandaty

przypadały stronnictwom w ścisłej zależności od oddanych na nie głosom we

wszystkich okręgach. wyborcy w swoich okręgach wyłaniali 372 posłów, a z list

państwowych wchodziło do parlamentu dalszych 72 ; w przypadku senatorów

proporcje wyglądały jak 93 do 18. Listy państwowe pełniły rolę premii dla

silniejszych stronnictw. Sesje parlamentu zwoływał, otwieral, odraczał i zamykał

prezydent. Przed upływem jego kadencji mógł rozwiązać sobie izby jedynie

zgodą 3/5 ustawowej liczby członków senatu. Najważniejszym uprawnieniem

parlamentu było ustawodawstwo. Inicjatywę w tym względzie posiadały Sejm

wraz z rządem. Senat mógł tylko wnosić poprawki, które Sejm miał prawo

odrzucić większością 11/20 głosów. Ustawy uchwalone przez parlament

podpisywał prezydent. Sejm - nie zaś Senat czy obie izby wspólnie - mógł też

pociągać do odpowiedzialności członków rządu Obie izby posiadały prawo

rewizji ustawy zasadniczej (na wspólnym posiedzeniu), oraz jako

Zgromadzenie Narodowe wybierały głowę państwa czyli prezydenta.

Na czele obu izb stali marszałkowie. Niezbędne quorum do podejmowania

decyzji ustalono na 1/3 ustawowej liczby posłów. Przy obecności tej właśnie

liczby parlamentarzystów wystarczyła z reguły zwykła większość. Konstytucja

marcowa powoływała specialną instytucję do kontroli finansowej administracji

pańtstwowej - Najwyższą Izbę Kontroli (NIK). Prezesa NIK mianował na mocy

ustawy prezydent.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: