Badanie radiologiczne w uszkodzeniach więzadeł krzyżoweych stawu kolanowego.pdf

Badanie radiologiczne

w uszkodzeniach wiæzadeÆ krzyºowych

stawu kolanowego

Radiological evaluation

in lesions of knee joint cruciate ligaments

Jan ÿwiåtkowski

Katedra i Klinika Ortopedii i Traumatologii Narzådu Ruchu,

I WydziaÆ Lekarski AM w Warszawie

Streszczenie

Autor przedstawiÆ przeglåd metod radiologicznych

w rozpoznawaniu uszkodzeñ wiæzadeÆ krzyºowych

kolana. Poglådy na temat badañ obrazowych

w diagnostyce uszkodzeñ wiæzadeÆ krzyºowych u-

legÆy w ostatnim dziesiæcioleciu radykalnej zmianie.

w zwiåzku wprowadzeniem tomografii rezonansu

magnetycznego. Metoda ta wyparÆa wszystkie do-

tychczas stosowane sposoby rozpoznawania tego ro-

dzaju uszkodzenia. Nie zmienia to faktu, ºe przy

poszukiwaniu uszkodzeñ kostnych niezaståpiona

jest powszechnie dostæpna radiografia konwencjo-

nalna, w przypadkach wåtpliwych uzupeÆniona to-

mografiå komputerowå. Przy urazach czæ¥ci miæk-

kich, a zwÆaszcza struktur wewnåtrzkolanowych,

metodå z wyboru jest MR. [Acta Clinica 2001

1:307-313]

Summary

The author presented a survey of the radiological

methods in diagnostics of the knee joint cruciate lig-

aments lesions. The views on visualising techniques

in diagnostics of the cruciate ligaments lesions beca-

me radically changed in the last 10 years, due to wi-

de issue of magnetic resonanse tomography. Any-

how conventional radiography is an irreplaceable

method in evaluation of the bone injuries and could

be completed by computed tomography. In case of

soft tissue injuries, especially intraarticular structu-

res, MRI is the method of choice. [Acta Clinica 2001

1:307-313]

SÆowa kluczowe: badanie radiologiczne, wiæzadÆa

krzyºowe kolana

Key words: x-ray imaging, cruciate ligamants of

knee joint

Uszkodzenie wiæzadeÆ krzyºowych jest

czæstå przyczynå przewlekÆej niestabilno¥ci

kolana. W przeszÆo 95% przypadków doty-

czy wiæzadÆa krzyºowego przedniego. Roz-

poznanie opiera siæ w pierwszym rzædzie

na wywiadzie i badaniu klinicznym. Po-

twierdzenie uszkodzenia badaniami obra-

zowymi niejednokrotnie sprawia trudno¥ci..

W diagnostyce niestabilno¥ci kolan sto-

suje siæ:

zdjæcia rentgenowskie,

badanie w pozycjach wymuszonych

tzw. zdjæcia stresowe,

tomografiæ komputerowå,

rezonans magnetyczny,

usg.

Przy klasycznej rentgenodiagnostyce

dla oceny stawu kolanowego niezbædne så

cztery projekcje: przednio tylna, boczna,

póÆosiowa tzw. zdjæcia tunelowe oraz osio-

we rzepek. Zawsze wykonuje siæ porów-

nawczo zdjæcia obu stawów kolanowych.

Projekcjå, która dobrze uwidocznia dóÆ

miædzykÆykciowy, wyniosÆo¥ci miædzykÆyk-

ciowe oraz powierzchnie stawowe, ko¥ci u-

dowej i piszczelowej jest zdjæcie póÆosiowe

stawu kolanowego popularnie nazywane

zdjæciem tunelowym. Nazwa ta pochodzi

Tom 1, Numer 4 307

Acta Clinica

od ksztaÆtu prawidÆowego doÆu miædzy-

kÆykciowego, który w tym uÆoºeniu przypo-

mina wlot do tunelu.

Wykonaì je moºna w róºnych pozy-

cjach pacjenta. najczæ¥ciej w uÆoºeniu na

plecach z kolanami zgiætymi do 45°, z pro-

mieniem centralnym skierowanym pod kå-

tem 45° w kierunku dogÆowowym (ryc. 1).

nieregularnego zarysu ciaÆa tÆuszczo-

wego Hoffy,

przemieszczenia

przez

krwiak,

zÆamañ kostno chrzæstnych,

oderwania wyniosÆo¥ci miædzykÆyk-

ciowej,

zÆamania tylnej krawædzi plateau

ko¥ci piszczelowej (ryc. 3, 4, 5, 6).

Dla oceny stabilno¥ci kolan przydatne

så zdjæcia w pozycjach wymuszonych tzw.

stresowe. Badanie wykonuje siæ w znieczu-

leniu miejscowym przy uºyciu 10 ml 10%

Ryc. 1, 2. Schematy uÆoºenia do zdjæì póÆosiowych

stawu kolanowego

Inne uÆoºenie do zdjæcia tunelowego to ba-

danie w pozycji klæczåcej podpartej, przy

kåcie 80° pomiædzy udem a pÆaszczyznå

stoÆu rentgenowskiego z promieniem cen-

tralnym skierowanym prostopadle w dóÆ

podkolanowy (ryc. 2).

W przypadkach niestabilno¥ci stawu

kolanowego poszukujemy na rentgenogra-

mach:

pogrubienia czæ¥ci miækkich,

Ryc. 3. Zdjæcie profilowe stawu kolanowego. Pogru-

bienie czæ¥ci miækkich, zatarcie zarysu ciaÆa tÆusz-

czowego Hoffy

308 Grudzieñ 2001

rzepki

Badanie radiologiczne wiæzadeÆ krzyºowych

Ryc. 4, 5, 6. Oderwanie wyniosÆo¥ci miædzykÆykciowej widoczne na zdjæciach AP, profilowym i tunelowym

stawu kolanowego lewego

ksylokainy przy dziaÆaniu staÆej siÆy 150

newtonów (N).

Niestabilno¥ì okre¥la siæ:

testem odwiedzeniowym wiæzadÆo

poboczne piszczelowe.

testem przywiedzeniowym wiæzad-

Æo poboczne strzaÆkowe

testem Lachmana i Palmera wiæ-

zadÆa krzyºowe przednie (ACL) i krzyºo-

we tylne (PCL).

Test Lachmana i Palmera ma na celu

ocenæ przemieszczenia ko¥ci piszczelowej

i udowej wzglædem trzech linii: poziomej

przechodzåcej przez plateau piszczeli

i dwóch pionowych stycznych do tylnych

krawædzi ko¥ci piszczelowej i tylnych zary-

sów kÆykci ko¥ci udowej.

Badajåc wiæzadÆo krzyºowe przednie

przy zastosowaniu testu Lachmana pacjen-

ta ukÆada siæ na boku ze stawem kolano-

wym zgiætym pod kåtem 20°. Wspornik

blokujåcy umiejscowiony jest powyºej

rzepki, drugi nieco powyºej stawu skoko-

wego od przodu. Wspornik naciskajåcy po-

Æoºony jest ok. 6 cm poniºej doÆu podkola-

nowego. (ryc. 7). Przemieszczenie do

Tom 1, Numer 4 309

Acta Clinica

Ryc. 7. UÆoºenie pacjenta do zdjæì stresowych przy

ocenie ACL testem Lachmana

Ryc. 9. UÆoºenie pacjenta do zdjæì stresowych przy

ocenie ACL testem Palmera

5 mm okre¥la siæ jako I° niestabilno¥ci, od

5 do 10 mm jako II° a powyºej 10 mm

III° niestabilno¥ci.

Przy ocenie wiæzadÆa krzyºowego tylne-

go testem Lachmana pacjent leºy na boku

z kolanami zgiætymi pod kåtem 20°. Wspor-

niki blokujåce umiejscowione så od tyÆu, je-

den 5cm powyºej stawu kolanowego, drugi

na wysoko¥ci stawu skokowego. Element

naciskajåcy poÆoºony jest od przodu 2 cm

poniºej guzowato¥ci ko¥ci piszczelowej.

(ryc. 8). Przemieszczenie do 5 mm okre¥la

siæ jako I° niestabilno¥ci, od 5 do 10 mm ja-

ko II° a powyºej 10 mm III° niestabil-

no¥ci.

Oceniajåc ACL i PCL testem Palmera

ukÆada siæ chorego na boku przy stawie ko-

lanowym zgiætym do kåta 90°

Przy badaniu ACL jeden wspornik blo-

kujåcy poÆoºony jest 6 cm pod doÆem pod-

kolanowym, drugi przed stawem skoko-

wym, a wspornik naciskowy dziaÆa na

rzepkå. (ryc. 9). Przemieszczenie powyºej

2 mm uwaºa siæ jako patologiczne, od 3 do

5 mm jako I° niestabilno¥ci, od 6 do 10

mm jako II°, a powyºej 10 mm III° niesta-

bilno¥ci.

Oceniajåc PCL testem Palmera ele-

ment stabilizujåcy udo umieszczamy od

przodu powyºej nadkÆykci ko¥ci udowych,

wspornik oporowy za stawem skokowym,

element uciskowy 2 cm. poniºej guzowa-

to¥ci piszczeli. (ryc. 10).

Przemieszczenie do 5 mm okre¥la siæ

jako I° niestabilno¥ci, od 6 do 10 mm jako

II° a powyºej 10 mm III° niestabilno¥ci.

Ryc. 8. UÆoºenie pacjenta do zdjæì stresowych przy

ocenie PCL testem Lachmana

Ryc. 10. UÆoºenie pacjenta do zdjæì stresowych przy

ocenie PCL testem Palmera

310 Grudzieñ 2001

Badanie radiologiczne wiæzadeÆ krzyºowych

Ryc. 11, 12. Oderwanie wyniosÆo¥ci miædzykÆykciowej (zdjæcie AP i profil)

Ryc. 13. Ten sam pacjent. Tomografia komputerowa wykazuje oderwanie i przemieszczenie odÆamanego

fragmentu ku górze w kierunku doÆu miædzykÆykciowego

Stosowanie tomografii komputerowej

(TK) w ocenie uszkodzenia wiæzadeÆ krzy-

ºowych ma ograniczonå warto¥ì ze wzglædu

na trudno¥ci w interpretacji zwÆaszcza bez-

po¥rednio po urazie. Dobrze widoczne u-

szkodzenie moºna oceniì dopiero po prze-

szÆo 2 godzinach, poniewaº wtedy dopiero

obkurczone i przemieszczone wiæzadÆa uwi-

daczniajå siæ na skanach. Metoda ta jest na-

tomiast dobra w ocenie rozlegÆo¥ci uszko-

dzeñ kostnych po¥rednio ¥wiadczåcych o u-

razie aparatu wiæzadÆowego kolana (ryc. 11,

12, 13).

Artrografia przy uºyciu podwójnego

kontrastu (¥rodek cieniujåcy i powietrze)

stosowana jest rzadko w ocenie niestabil-

no¥ci kolana.

W badaniu tå metodå wiæzadÆa krzyºo-

we uwidaczniajå siæ na zdjæciach w zgiæciu

kolana pod kåtem 45° z niewielkå rotacjå

goleni. DokÆadna ocena zwÆaszcza ACL

jest niemoºliwa.

W ultrasonografii (USG) wiæzadÆo krzy-

ºowe przednie i jego przyczep przedni uwi-

daczniajå siæ na przekroju poprzecznym tyl-

nym. Z kolei wiæzadÆo krzyºowe tylne na

przekroju podÆuºnym tylnym. Jednak roz-

poznanie uszkodzenia wiæzadeÆ krzyºowych

tym sposobem jest trudne i wymaga duºego

do¥wiadczenia osoby badajåcej.

Tom 1, Numer 4 311

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: