Dodziuk Anna - Pokochac siebie.pdf - Książki dla DDA - spymax1

Dodziuk Anna - Pokochać siebie

Wydawnictwo „Intra”

Warszawa 1993

Psychologia podręczna część trzecia

Dzień dobry, mój kochany.

Znajdź trochę czasu na to, by być szczęśliwym!

Jesteś cudem, który żyje, Który rzeczywiście istnieje na ziemi.

Jesteś kimś jedynym, niepowtarzalnym, nie można cię z nikim pomylić.

Czy wiesz o tym?

Dlaczego się nie zdumiewasz, nie podziwiasz, nie cieszysz się swym

istnieniem i istnieniem innych wokół ciebie?

Czy to tak oczywiste, czy to nic nadzwyczajnego, że żyjesz, że możesz żyć,

że dano ci czas, abyś śpiewał i tańczył, czas, abyś był szczęśliwy? (...)

Phil Bosmans: Nie zapomnij o radości.

Pallotinum Warszawa 1990

Serdecznie dziękuję wszystkim, którzy przeczytali maszynopis i podzielili się

ze mną swoimi uwagami: Agnieszce Korzeniewskiej, Mai Lis, Grażynie Płachcińskiej,

Piotrowi Fijewskiemu, Włodkowi Kameckiemu, a zwłaszcza Andrzejowi

Goszczyńskiemu, który od paru lat jest cierpliwym i ba-rdzo wnikliwym pierwszym

czytelnikiem tego, co przetłumaczę lub napiszę.

Wiesz, zajmuję się tym już prawie 20 lat i ciągle nie mogę się nadziwić. Aż

trudno uwierzyć, jak źle ludzie myślą o sobie i jak źle sami siebie traktują. Zrób mały

eksperyment: powiedz paru znajomym komplement, a zobaczysz, ile wysiłku włożą

w to, żeby go „unieważnić” - udowodnić Ci, że są brzydsi i głupsi niż myślisz, a ciuch,

który Ci się spodobał, to stara szmata.

A co Ty robisz, kiedy ktoś Tobie powie coś miłego albo Cię pochwali? Co Ci

wtedy przychodzi do głowy? Czy natychmiast zaczynasz szukać argumentów, żeby

udowodnić sobie, że to nieprawda? Jeżeli tak, to myślę, że nie lubisz też patrzeć na

siebie w lustrze. Jedna moja koleżanka wróciła po długich wakacjach na zabitej wsi

w bardzo dobrym humorze i stwierdziła, że najlepszy był nie wspaniały las dookoła,

nie piękny widok na Tatry ani zatrzęsienie grzybów, które uwielbia zbierać - tylko fakt,

że nie było tam lustra i przez dwa miesiące nie musiała na siebie patrzeć. Chcesz

przyglądać się temu dalej? Sprawdź jeszcze coś, tym razem u siebie. Zaznacz we

właściwych miejscach odpowiedzi na pytania i połącz je linią tak, żeby tworzyły

wykres.

Jakie uczucia odczuwasz do samego siebie?

W tym celu użyj poniższej skali skali:

1. Nigdy.

2. Wyjątkowo.

3. Rzadko.

4. Czasem.

5. Często.

6. Prawie zawsze.

W stosunku do swoich uczuć:

1. Miłość, sympatia do samego siebie.

2. Uczucia mieszane (do samego siebie).

3. Niechęć, nienawiść do samego siebie.

Przeanalizuj swoje odpowiedzi. Po przeczytaniu książki odpowiedz ponownie

na postawione wyżej pytania.

Chciałam Cię prosić, żebyś to zrobił nie tylko dla siebie, ale i dla mnie. Może

się kiedyś spotkamy, wtedy poproszę Cię, żebyś mi powiedział, czy była jakaś

różnica - jeśli tak, to znaczy, że udało mi się wpłynąć na zmianę Twojego

autoportretu. A na tym mi zależy, bo mam taki oto ambitny zamiar: żebyś nie tylko

dowiedział się czegoś o sobie, ale też że-by coś się w Tobie zmieniło. Żeby Ci było

łatwiej i weselej żyć. W największym skrócie można to ująć tak. Myślenie o sobie

może dodawać Ci skrzydeł, a może je obcinać. Może być motorem, który dostarcza

Ci energii do życia, realizowania przedsięwzięć, pomysłów i marzeń, a może być kulą

u nogi, bagażem, z powodu którego wszystko przychodzi Ci z trudem, rzadko coś się

udaje, a marzenia nie spełniają się nigdy. Najczęściej myślimy o sobie źle, chociaż

zwykle nie przyznajemy się do tego przed ludźmi, a nawet przed sobą. Ponieważ

wiele lat temu, zaczynając pracę jako psycholog w poradni rodzinnej przekonałam

się, że wszystkim moim pacjentom doskwiera złe mniemanie o sobie, zaczęłam to

sprawdzać u innych ludzi.

Ilekroć miałam na ten temat wykład czy jakieś spotkanie - a sprawa po-czucia

własnej wartości jest moim hobby i mówiłam o tym do setek słucha-czy - zadawałam

zebranym prościutkie zadanie: prosiłam, żeby dokończyli zdanie, składające się

z własnego imienia i słowa „jest”. W moim przypadku brzmiało to „Ania jest...”. Oni

mieli na „trzy-cztery” złapać pierwszą myśl jaka odruchowo przyjdzie im do głowy.

Otóż niezależnie od tego, czy byli to pacjenci, którzy mieli jakieś kłopoty ze sobą,

psycholodzy szkolący się w lepszym pomaganiu innym czy też po prostu ludzie

zainteresowani poznawaniem siebie, którzy przyszli „z ulicy” do jakiegoś domu

kultury - zawsze reakcja była taka sama. Najpierw poruszenie, szmer, wyraźne

zaskoczenie na wielu twarzach, potem pełen napięcia śmiech albo smutek. Niektórzy

zaczynali niecierpliwie trącać sąsiada, żeby natychmiast zwierzyć się ze swojego

odkrycia. Oczy-wiście tak mocna reakcja pojawiała się nie u wszystkich, ale

u znacznej większości. Znalazło się zawsze parę osób na tyle odważnych

i otwartych, żeby podzielić się tym, co im wyszło.

Mogłoby się wydawać, że pojawią się tu głównie takie określenia, których

używamy zapytani o charakterystykę jakiejś osoby. Kto to jest Kowalczyk? Młody

facet z Poznania, nauczyciel, żonaty. Albo sprzedawczyni z naszego sklepu

osiedlowego, starsza pani. Jednak wśród setek odpowiedzi, jakie zdarzyło mi się

słyszeć, zawód ani miejsce zamieszkania nie występowało nigdy, płeć i wiek tylko

parę razy, podobnie stan rodzinny. Określenia, jakie padały, to nie były informacje,

lecz oceny. I to oceny w znacznej większości negatywne: „Piotrek jest głupi”, „Basia

jest brzydka”, „Józek jest do niczego”. Czasem bardziej rozwinięte bardziej

szczegółowe - niektórym na przykład przychodziło do głowy zdanie „Krysia wszystko

gubi” albo „niczego nie potrafi doprowadzić do końca”. Robię ten eksperyment już

kilka lat i nadal szokuje mnie, jak duży jest procent osób z takimi negatywnymi

ocenami wśród zgromadzonych na dowolnej sali. No dobrze, nie ma się czemu

dziwić, kiedy siedzą tam ludzie z jakimiś problemami: alkoholowymi, małżeńskimi,

z trudnościami w szkole (daję takie przykłady, bo z kłopotami tego rodzaju

najczęściej miałam do czynienia). Ale również kiedy grupy były dobierane pod innym

kątem - młodzież z warszawskiego klubu osiedlowego, studenci, dokształcający się

pracownicy socjalni - zawsze określenia „na minus” przeważały nad pozytywnymi

i była to przewaga miażdżąca.

A co z Tobą? Czy już sprawdziłeś, co masz w głowie na własny temat?

Możesz powiedzieć, że to się rozpisuje na całe mnóstwo różnych szczegółowych

ocen. To znaczy: co myślisz o sobie jako o człowieku w ogóle albo jako o kobiecie

czy mężczyźnie jakim jesteś synem, jaką matką, jakim pracownikiem. Jak gotujesz,

pływasz, całujesz, jak sobie radzisz w towarzystwie, czy umiesz zbierać grzyby, co

myślisz o własnych zdolnościach do uczenia się języków obcych. To prawda,

w każdym z tych obszarów masz jakąś samoocenę, myślisz o sobie dobrze albo źle.

Każdy z nich zresztą i niezliczone inne można by dzielić na jeszcze mniejsze cząstki.

Ale masz również - jak każdy - pewien syntetyczny obraz, jakieś ogólne poczucie na

własny temat. U amerykańskiego psychoterapeuty Erica Berne’a nazywało się to

poczuciem, czy jestem O.K. czy nie O.K., czy jestem w porządku, czy nie. Można

o tym mówić jeszcze inaczej, mianowicie: jaki mam stosunek do samego siebie? Czy

siebie akceptuję, lubię, kocham? Czy godzę się na siebie takiego lub taką, jaka

jestem? Co jestem wart czy warta? (Niestety, mam z tą książką pewien kłopot

w zdaniach takich jak dwa poprzednie trudno za każdym razem używać i rodzaju

męskiego, i żeńskiego. Po długich wahaniach zdecydowałam się konsekwentnie

zwracać się do Ciebie w rodzaju męskim, ponieważ wszyscy jesteśmy

przyzwyczajeni do określonego sposobu czytania. Otóż - jak myślę - zdanie „jesteś

dobra” zostanie tylko przez kobiety odczytane jako skierowane do nich, zaś „jesteś

dobry” brzmi naturalnie zarówno dla mężczyzn, jak i dla kobiet. Andrzej, mój

przyjaciel i recenzent, któremu zwierzałam się z tej trudności, trochę mnie pocieszył:

„Przecież zwracasz się do człowieka, a człowiek w naszym języku jest rodzaju

męskiego”). Mnie samej, muszę Ci powiedzieć, jako uzupełnienie zdania „Ania jest...”

przez wiele lat pojawiało się „głupia” albo „brzydka”. Mówię to, bo chcę, żeby było

jasne, że problem niskiej samooceny znam nie tylko z pracy z pacjentami

i psychologicznej literatury - gdzie ostatnio poświęca się tej sprawie coraz więcej

miejsca - ale też z własnych prze-żyć. Udało mi się wiele poprawić, mój autoportret

jest coraz lepszy. Z tym, że w trakcie tej niełatwej pracy uprzytomniłam sobie coś

ważne-go: że negatywne myślenie o sobie to sprawa nie tylko indywidualna, ale

i społeczna. Mówić - i myśleć! - o sobie dobrze jest czymś nieładnym, nietaktownym,

tak nie wypada. Człowiek boi się, że zostanie uznany za chwalipiętę, narazi się na

zarzut wywyższania się albo pychy. Nie ma zwyczaju nie tylko chwalenia siebie, ale

też innych. Skrytykować, powiedzieć „całą prawdę prosto w oczy”, wytknąć błędy

i niedostatki - tak, to się ceni. Jesteśmy przesiąknięci takimi nawykami. Natomiast

rzadko kiedy spotykamy się z pochwałą chwalenia, dostrzegania korzystnych cech

i otwartego wyrażania pozytywnych opinii o drugim człowieku. Dlatego nawet jeśli jak

powietrza potrzebujesz dobrego słowa, życzliwego zdania o sobie, uznania ze strony

innych, to sam uparcie im tego odmawiasz. I oto mamy do czynienia ze

społeczeństwem pod tym względem dosłownie wygłodzonym.

Nie da się tego zmienić tak od razu, ale - jak mawiał pewien chiński mędrzec -

nawet droga o długości dziesięciu tysięcy li zaczyna się od pierwszego kroku.

Napisałam tę książkę dla tych, którzy chcą go zrobić. Kilkanaście lat temu

pracowałam przez pewien czas w zespole jednego z najlepszych polskich

psychoterapeutów. Kiedyś rozmawialiśmy o wypisaniu z ośrodka pacjentki z nerwicą,

której udało się podczas leczenia pozbyć przykrych objawów nieustannego lęku.

Pamiętam smutne słowa szefa: „Ona jest młoda, ładna, inteligentna ale tak strasznie

źle myśli o sobie. Anka, co ja mam zrobić?”

Wzięłam sobie to pytanie mocno do serca i przez następne piętnaście lat

szukałam odpowiedzi na nie. Czytałam książki, analizowałam własne prze-życia,

a przede wszystkim słuchałam ludzi, którzy zdecydowali się zajrzeć w siebie i coś

w sobie zmienić. Poszukiwania wciągały mnie coraz bardziej i nie wygląda na to,

żebym miała ich zaprzestać, bo ciągle odnajduję jakieś nowe cegiełki, z których

buduje się odpowiedź. W każdym razie dzisiaj wiem już na pewno, że niska

samoocena to jedna z najważniejszych i najbardziej powszechnych ludzkich

dolegliwości.

Rozdział 1

Co naprawdę myślisz o sobie?

Czy już wiadomo, o czym właściwie mamy rozmawiać? W języku

psychologicznym mówi się o poczuciu własnej wartości, samoocenie albo obrazie

własnej osoby. I każdy wie, że najogólniej chodzi o to, jak przeżywamy samych

siebie, czy myślimy o sobie dobrze czy źle, jaki jest nasz prywatny „wewnętrzny

Dodziuk Anna - Pokochac siebie.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: