Garma C. C. Chang - Nauka o Karmie.pdf - BIBLIOTEKA BUDDYJSKA - qbrzydal

Garma C. C. Chang

"Nauka o karmie"

Od tłumacza

Powiedziano, że bez właściwych poglądów postępy w praktyce są bardzo trudne, o ile nie możliwe.

Powiedziano też, że na praktykę Dharmy składają się trzy podstawowe elementy: słuchanie,

studiowanie i medytacja; wszystkie one, wraz z ich efektami, powinny znaleźć wyraz w naszej

codzienności.

U nas, zgodnie ze starą tradycją ("To mamy za wszyćko zdrowe, co mam ksiądz z ambony powie"),

najbujniej rozwinęło się to pierwsze. Jeszcze nie najgorzej jest z tym trzecim, chociaż za medytację

bierze się często powtarzanie mantry (co - jak przypuszczam - prowadzi w prostej linii do odrodzenia

się jako katarynka) lub "sportowe"pokłony, tzn. dużo, w krótkim czasie, bez ugruntowanych poglądów

i elementarnej wiedzy o co w nich chodzi. To też jest zgodne z bardziej ogólną tradycją: skoro

gospodarka może opierać się na eksporcie nieprzerobionego węgla, zatem Dharma - na

"eksporcie"nieprzerobionej energii.

Natomiast najsłabiej jest, jak się wydaje, z tym drugim. Samodzielne, a przy tym pogłębione studia

nad Dharmą, to pradziwy rarytas. Robi to w Polsce może kilku, lecz już na pewno nie kilkunastu

(grudzień, 85).

Co prawda, w stosunku do bardzo ograniczonych możliwości wydaje się sporo tekstów. Jednak albo

są one spisane z taśmy, a przeto stanowią właściwie przedłużone słuchanie; albo też są na bardzo

wysokim poziomie lecz dotyczą spraw elementarnych (i chwała im za to !); albo są to części

większych całości, więc w umysłach nieuków wypaczają treść owych całości. Bywają też

najwyższych lotów teksty związane z nauki tantrycznymi, o wielkiej mocy inspirującej i niezwykłej

symbolicznej głębi, które jednak nie mogą zastąpić solidniej, elementarnej wiedzy, zatem są niczym

drogie kamienie oprawione w niewyrobione ciasto.

Albo - w końcu - są to inspirujące biografie wielkich joginów, które pogłębiają oddanie, lecz również

nie mogę zastąpić podstawowej wiedzy. Mowa tu o wiedzy, która w Tybecie czy innych krajach

buddyjskich zawiera się wszędzie i w najprostszych postaciach (rzeźby, inskrypcje; wzorce myśli,

mowy i uczynków), kształtuje środowisko i jego poglądy, stwarza szczególny klimat sprzyjający

praktyce już w dzieciństwie.

Ale powróćmy do siebie, gdzie aktualna sytuacja wygląda tak, jak wygląda. Mianowicie, nie

przetłumaczono i nie wydano podstawowych dla Dharmy tekstów, jak chociażby"Sutra Lotosu" [Sutra

Lotosu - Saddharmapundharikasutra - "Księgi Lotosu ("pundharika") prawdziwej nauki lub "dobrego

prawa", jeden z najważniejszych tekstów tzw. "północnego buddyzmu". (p. tłum.)] lub

Mahayanauttaratantraśastra. Nie mamty też zasadniczych tekstów dla szkoły Karma-Kagjut, a więc

elementarza szkoły (tekst Gampopy, czy inne teksty tej tradycji), ani też teksów innych szkół. Co

grosza, nie sprowadzono podstawowych komentarzy do"Ścieżki Mahamudry", nawet tych które

wymienia jedyny całościowo traktujący rzecz tekst (jakkolwiek zbyt ogólny dla praktyki codziennej),

zatytułowany "Ukazanie ścieżki do Wyzwolenia". Komentarze takie, dokładnie opisujące

poszczególne etapy i kroki praktyki, stanowiłyby przecież dla adeptów istotną pomoc, szczególnie w

sytuacji braku wykwalifikowanego lamy. U innych teksy takie dawno już doczekały się fachowego

przekładu i stanowią obiekt codziennych studiów. Ci spośród praktykujących, którzy jeżdżą za

granicę, muszą przecież o tym wiedzieć. Obecnie jest już publiczną tajemnicą, iż niektóre z tych

tekstów nie tylko sprowadzono, ale i przełożono; jednakże niedostępne są dla praktykujących, być

może dla zadośćuczynienia wzmiankowanej już starej zasadzie ("ambona").

Wobec takiej sytuacji nie dziwota, że często słyszy się facecyjki dowodzące braku rozeznania w

prymarnych pojęciach Dharmy: "idę do sanghi", "jaka karma, taka pasza" itp. To ostanie, niby

humorystyczne, niektórzy głoszą zupełnie serio. Stan ten o tylko odbiega od dotychczasowej normy,

iż w ciągu dwuipółtysiącletniej historii buddyzmu, gdziekolwiek pojawia się Dharma, pojawiali się też

odpowiednio wykształceni tłumacze. Należy bowiem zwrócić uwagę na sposób traktowania książek

przez samych Tybetańczyków, świadczy o wadze przywiązywanej di słowa pisanego. Nawet Buddha

Śakyamuni czy Guru Rimpocze mieli za sobą gruntowne studia.

Żeby chociaż w znikomym stopniu przyczynić się do zmiany naszkicowanego powyżej ponurego

obrazu, przetłumaczyłem tekst o jednym z elementowych dla nas zagadnień, definiujący pojęcie

karmy i udostępniam do ze szczerą radością. Tekst ten jest zredagowanym wykładem o karmie,

wygłoszonym przez dobrze w Polsce znanego autora "Elementarza Mahamudry"- Garma C. C.

Changa. Jest wykładem, stąd specyficzny układ, na który jednak - zważywszy niewątpliwą wartość

całości - można przystać.

A oto kilka słów o autorze:

Garma C. C. Chang urodził się w Chinach. W wieku piętnastu lat wstąpił do klasztoru

Nauking, a mając siedemnaście lat przybył do Tybetu, gdzie pozostał do

dwudziestego piątego roku życia, z czego przez sześć lat studiował pod kierunkiem

swego guru - Żyjącego Buddy, Lamy Kong Ka w Meia Nya (Tybet Wschodni). Od

roku 1951 ma stałą siedzibą w USA. Wykłada na Uniwersytecie Columbia w Nowym

Jorku i od 1966, jako profesor Wydziału Religioznawstwa Uniwersytetu Stanowego i

College'u Pensylwania, naucza filozofii buddyjskiej.

Garma Chang jest pierwszym, który zapoznał Zachód z Mahamudrą, tą znaczącą i

pomocną naukę Wschodu. Mahamudra jest postacią w jakiej przyjął się w Tybecie

buddyzm Zen i wielce kosztownym skarbem wschodniej wiedzy, dającym praktyczne

doświadczenie pełni człowieczeństwa.

Poniższy tekst przetłumaczono z numeru 6/84 wydanego w Austrii czasopisma BODHI BAUM.

Wstęp

Najważniejszym, najbardziej skomplikowanym i najtrudniejszym do zrozumienia pojęciem buddyjskiej

nauki jest zapewne pojęcie karmy. Wpłynęło ono na kulturę całej Azji; znakomita większość ludności

krajów azjatyckich uczyniła je fundamentem swej postawy moralnej i jądrem wierzeń religijnych. W

buddyzmie nauka o karmie zajmuje tak ważną pozycję, że można rzec, iż pojęcie to jest

fundamentem nauki buddyjskiej. Nauka o karmie jest nadzwyczaj trudna do zrozumienia, ponieważ

jest ona w istocie niezgłębiona i zwyczajna ludzka mądrość nie wystarcza do ujęcia całej jej

subtelności. Częstokroć pojęcie karmy staje się przyczyną nieporozumień, albowiem

przeprowadzenie jego systematycznej analizy, sformułowanie i przedstawienie dotyczących go

poglądów okazuje się niezwykle trudne.

Poniżej wyłożę zatem swoje rozumienie tej nauki i podejmę próbę wprowadzenia do najbardziej

podstawowego, lecz zarazem najbardziej skomplikowanego obszaru myślenia w zakresie wiedzy

buddyjskiej.

Rdzeniem sanskryckiego słowa "karma" (lub "karman") jest cząstka "kar-", która znaczy tyle co

"czynić","działać". Dlatego podstawowym znaczeniem rzeczownika karma jest "czyn", "akcja".

Niemniej jednak, znaczenie tego terminu w użyciu buddystów odnosi się do nadzwyczaj

skomplikowanego pojęcia, zawierającego wiele rozmaitych aspektów, którego zasadnicza definicja

brzmi następująco:"Karma jest prawem przyczyny i skutku, które określa wszelkie zjawiska, zarówno

w przyrodzie jak i moralności."Tak więc, na pierwszy rzut oka pojęcie to wydaje się być zupełnie

proste, jednak przy dokładniejszym badaniu rychło odkryjemy je jako wieloznaczne i skomplikowane.

Aby ułatwić zrozumienie zagadnienia, rozpatrzymy naukę o karmie w sześciu punktach.

1. karma jako siła (energia);

2. karma jako tajemnica;

3. karma jako "przeznaczenie";

4. karma jako związki;

5. karma jako wyraz sprawiedliwości;

6. karma jako czynnik kształtujący charakter człowieka.

1. Karma jako siła (energia)

Karma jest działaniem, a każde działanie nieodwracalnie wytwarza energie. Z kolei, energia ta staje

się przyczyną następnego działania, zaś nowe działanie jest źródłem nowej energii. I tak oto, energia

wyzwala działanie, zaś każda aktywność tworzy energię. Tym sposobem warunkują się one

wzajemnie, tworząc obieg kołowy:

Oglądając western mamy sposobność poznać stosunki i układy panujące w pewnych czasach

amerykańskiego Zachodu. W związku z zagospodarowaniem wszelakich dziewiczych rubieży kraju

musiały najpierw powstać drogi i linie kolejowe. Budowa linii kolejowych jest pewnym działaniem, na

gruncie, którego mogą zaistnieć inne aktywności; na przykład, można teraz przetransportować

większą ilość ludzi, towarów czy pieniędzy. Te nowe siły wywoływane są oczywiście przez ludzi,

którzy dokonując nowych czynów powodują ich następstwa, a to z kolei tworzy nowe siły, nowe formy

energii.

Weźmy inny przykład. Dzięki rozmaitym formom aktywności zarabiamy pieniądze. Kiedy je mamy,

powstają nowe siły: siła nabywcza i motywacja (siła napędowa) do nieustannego podejmowania

nowych działań. Do tego ustawicznie dołączają się nowe potrzeby i pragnienia, to zaś powoduje

powstanie nowych, wynikających z tych potrzeb powiązań, jakimi są dążenia do zdobycia pożywienia,

mieszkania, odzienia; wynikiem tego będę zmiany w całym zachowaniu, przy czym z biegiem czasu

wszystko to bezustannie się komplikuje. Początkowo zarobkowanie miało służyć człowiekowi, lecz w

rezultacie takiego rozwoju wydarzeń częstokorć człowiek zaczyna służyć pieniądzom.

Albo inny przykład. Ludzie wynaleźli maszyny, które - wedle początkowych założeń - miały służyć

człowiekowi do zaoszczędzenia sił. Lecz w dobie obecnej wciąż rosną problemy wynikające z

zastosowania maszyn i oto dlaczego ludzie stali się już prawie ich niewolnikami (np. samochodu).

Widać z tego, że czyn, akcja nie tylko wytwarza siłę lecz również sama w sobie jest pewną energią,

siłą, która wpływając na człowieka może doprowadzić go do sytuacji, w której jedynym dlań wyjściem

będzie przyjęcie rezultatów ograniczeń spowodowanych jego własnym działaniem.

Można by też wyjaśnić problem na następnym przykładzie: Ożenek jest pewnym faktem, po

zaistnieniu którego należy wziąć na siebie pewne obowiązki i konsekwencje, które za sobą pociąga.

Dlatego każde działanie bezwarunkowo wytwarza jakąś energię. Zaś ta energia - z jednej strony -

dąży do zaowocowania kolejnym działaniem, a z drugiej strony - powodując to nowe działanie,

powoduje zaistnienie niewidocznego (początkowo) związku. Przeto każde działanie (karma) zawsze

wytwarza określoną energię, ta zaś: primo - powoduje dalsze, nowe działanie, a - secundo - generuje

niewidoczny związek.

Oto elementarne znaczenie pojęcia karma.

Dlatego też działanie najczęściej powoduje upadek, miast wolności - dalsze związanie. Przysłowie

powiada: "O jedno więcej, nie znaczy aż tyle, co o jedno mniej" , z czego wynika, iż przez działanie

zmierzające go uniknięcia czegoś tworzy się kolejny związek.

Siła karmy jest pojęciem trudnym do zrozumienia lecz pomimo tego można tę energię odczuwać.

Kiedy znajdziemy się na wysokościowcu w samym centrum miasta, a pod nami rozciąga się widok

ulic, my zaś trzeźwym spojrzeniem obserwujemy handlowe ożywienie, ruch uliczny, ten pospieszny,

nerwowy harmider, wtedy sami możemy odczuć, że ludzie ci są gnani przez niewidoczną, potęgę,

niewyobrażalną siłę, a przy tym niejako nie z własnej woli. To jest właśnie karma.

I kiedy sami zmieszamy się z tłumem na ulicy i poruszamy się z nim, wówczas nie łatwo jest

uświadomić sobie siłę, która gna nas przez siebie. Jedynie wydobywszy się spod jej wpływu zajmując

neutralną pozycję, jak w owym wysokościowcu, możemy ją sobie w pełni uświadomić. Kiedy

zamkniemy teraz oczy i wyobrazimy sobie, że w stupiętrowych drapaczach naszych nowoczesnych,

wielkich miast istnieją niezliczone biura niezliczonych przedsiębiorstw, w których niezliczone rzesze

ludzi zajęte są dyskusjami, planowaniem, kłótniami, knuciem spisków, wzajemnym oszukiwaniem się,

współzawodnictwem, redagowaniem i wysyłaniem dokumentów itp., kiedy to wszystko sobie

uprzytomnimy, możemy również odczuć istnienie wielkiej siły, która ich wszystkich gna.

Wszystkie aktywności pojedynczego człowieka stanowią źródło określonych sił. I kiedy siły

działających stu tysięcy ludzi wytwarzają tysiące sił. I kiedy siły działających stu tysięcy ludzi wystąpią

skłębione razem, wówczas staną się one nieopisanie mocną, z niczym nieporównywalną siła, tak

zwaną "karmą kolektywną". Dlatego też rozróżnia się między "indywidualną" karmą pojedynczego

człowieka, a "kolektywną" - wytwarzaną przez splątane ze sobą czynności grupy ludzi. Oto karma

kolektywna, która popycha naprzód ludzkie życie i dziej, warunkując kołowrót Wszechświata. Karma

kolektywna jest dla dziejów wszechświata siła nie tylko napędową, bowiem poza tym, że tworzy (i

napędza - przyp. tłum.), jednocześnie niszczy.

Przed wieloma laty oglądałem film "The Naked Jungle"("Wojna mrówek"), z dryblasem Hestonem w

roli głównej. Film ten przestania typowego amerykańskiego bohatera, który w Ameryce Południowej

udaje się do dzikiej, odległej brazylijskiej wsi i w jej okolicy karczuje dziewiczy las, by zdobyć ziemię

pod uprawę. Spędza ta kilka twardych lat, ociekających krwią i potem. Po pewnym czasie staje się w

okolicy wpływową osobistością, posiadaczem plantacji kawy i owoców. Bogactwa jego rosną do tego

stopnia, że zaczyna odgrywać znaczącą rolę w państwie. Tego szanownego powszechnie bohatera

nie przeraża nic między ziemią i niebem. Wiele lat zeszło mu na walce z przeciwnościami natury,

pokonały okrutnych tubylców, włóczęgów i lokalnych bandytów. Nie było dlań sytuacji na tyle trudnej,

by nie potrafił znaleźć wyjścia. Nie było w jego życiu wroga, bądź niepomyślnych okoliczności, które

zmusiły go do kapitulacji. Był rzeczywiście doskonałym przykładem zwycięskiego bohatera. Pewnego

roku, pośród mieszkańców owej okolicy rozeszła się siejąca popłoch pogłoska, że wkrótce na

nadciągnąć inwazyjna armia mrówek, i to dokładnie właśnie na tereny przezeń zamieszkałe. Wiele

poszlak wskazywało, że pogłoska może się sprawdzić.

Najpierw porzucili okolicę tubylcy, potem nastąpił exodus lokalnego rządu, a jako ostatni wynieśli się

chyłkiem okoliczni, odważni dzierżawcy ziemi. Na dwa dni przez inwazją, w tętniącej życiem dżungli

widziało się setki i tysiące ptaków i leśnych zwierząt, które porzuciły swe kryjówki szukały ratunku w

ucieczce.

Przez następne dwa - trzy dni trwa śmiertelna cisza. Ta cisza przyprawia ludzi przyprawiała ludzi o

trwogę i przerażenie, potwierdzają złowrogie przeczucie, że groźna inwazja mrówek już nadciąga.

Garma C. C. Chang - Nauka o Karmie.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: