DZIEDZINY WYCHOWANIA

Cele, zadania, kształtowane postawy poszczególnych treści wychowania

Spis treści

1.Wstęp              2

2.Wychowanie moralne              3

2.1.Postawy moralne              4

2.2.Cele i zadania wychowania moralnego              6

3.Wychowanie estetyczne              6

3.1.Zadania wychowania estetycznego              7

3.2.Cele  wychowania estetycznego              8

3.3.Formy wychowania estetycznego              9

4.Wychowanie umysłowe              9

4.1.Kształtowane postawy i umiejętności              10

4.2.Cele wychowania umysłowego              11

4.3.Zadania wychowania umysłowego              11

5.Wychowanie patriotyczne              12

5.1.Zadania wychowania patriotycznego              13

5.2.Cele wychowania patriotycznego              14

5.3.Postawa patriotyczna              14

6.Wychowanie seksualne              15

6.1.Funkcje  wychowania seksualnego              16

6.2.Cele i zadania wychowania seksualnego              16

6.3.Kształtowana postawa              17

7.Wychowanie społeczne              17

7.1.Cele i zadania wychowania społecznego              19

7.2.Cechy wychowania jako zjawiska społecznego              19

8.Podsumowanie              19

9.Bibliografia              20

1.Wstęp

     W poniższym referacie pragniemy dokonać przeglądu głównych dziedzin wychowania.

Przedmiotem naszej analizy uczynimy kolejno wychowanie:

ü      moralne,

ü      estetyczne,

ü      umysłowe,

ü      patriotyczne,

ü      seksualne,

ü      społeczne.

Opis zawiera charakterystyczne właściwości, zadania oraz cele poszczególnych dziedzin wychowania. Wyodrębnienie różnych dziedzin wychowania jest szczególnie potrzebne przy organizacji działalności wychowawczej oraz ocenie jej rezultatów.

     Wychowanie jako działalność celową można dzielić i klasyfikować w różny sposób. Wśród wielu możliwych dwa systemy klasyfikacyjne zdobyły sobie w teorii wychowania równorzędne prawo obywatelstwa.

Pierwszy z nich za zasadę podziału przyjmuje sfery rzeczywistości, drugi natomiast polega na wyodrębnieniu dziedzin wychowania według podstawowych rodzajów dyspozycji osobowościowych, które są przez to wychowanie kształtowane. Każda z tych klasyfikacji ma swoje uzasadnienie. Pierwsza odwołuje się do tego, że przecież wychowanie polega na przygotowaniu człowieka do życia w obrębie pewnych sfer rzeczywistości, dokonującym się przez wprowadzanie wychowanka w różne dziedziny życia. Na tej zasadzie możemy wyróżnić takie dziedziny wychowania, jak:

wychowanie przez życie społeczne, wychowanie przez naukę, wychowanie przez sztukę, wychowanie przez pracę, wychowanie przez sport itd.

Jak widzimy, dziedziny te można mnożyć przez wyodrębnienie coraz węższych wycinków życia, do których odnosimy określone procesy wychowawcze.

Drugi rodzaj klasyfikacji wychowania polega na wyłonieniu dziedzin wychowania według tego, co ono w człowieku kształtuje. Uzasadnienie takiego podziału ma charakter zarówno teoretyczny, jak też praktyczny. Oba zaś te aspekty spotykają się w podstawowej tezie, głoszącej, że kształtowanie poszczególnych rodzajów dyspozycji osobowościowych wymaga odpowiednich do każdego z nich zabiegów wychowawczych. Inaczej np. kształtuję się sferze intelektu człowieka, a inaczej jego uczucia lub sprawność fizyczną. Co więcej do ukształtowania danego rodzaju dyspozycji konieczne jest odpowiednie organizowanie działalności wychowawczej. Łatwo można wyodrębnić również coraz węższych dziedzin wychowania przez ograniczenie sfer osobowości, do których się odnosi. Na tej zasadzie można wyłonić takie dziedziny wychowania, jak: wychowanie moralne, wychowanie społeczne, wychowanie ideowe, estetyczne itd.

  Możemy wyróżnić wady i zalety podziałów wychowania. Ocena zalet jest zależna od tego, do jakich celów ma być zastosowana klasyfikacja. Co zaś tyczy się wad , są one w znacznej mierze wspólne. Sprowadzają się do tego, że usiłuje się dzielić to, co stanowi integralną całość. Całością jest, bowiem zarówno osobowość ludzka, jak też życie społeczne, które ją kształtuje. Toteż każdą z tych klasyfikacji należy traktować jako coś umownego.

Do podstawowych składników wychowania zalicza się: wychowanie moralne, wychowanie umysłowe, wychowanie patriotyczne, wychowanie seksualne, wychowanie społeczne, wychowanie estetyczne.

2.Wychowanie moralne

„Kształcić tylko umysł człowieka,

nie udzielając mu nauk moralnych,

to stwarzać zagrożenie społeczne.

Theodore Roosevelt

Jak dotąd wychowanie moralne nie zostało jednoznacznie zdefiniowane. Najogólniej wychowanie moralne to ogół świadomych oddziaływań wychowawczych i działań własnych wychowanka, których celem jest ukształtowanie dyspozycji psychicznych warunkujących zachowanie moralne jednostki jako członka zbiorowości ludzkiej.

W takim rozumianym wychowaniu moralnym słusznie podkreśla się równorzędne niemal znaczenie poczynań pochodzących z zewnątrz, tj. podejmowanych przez rodziców, wychowawców czy nauczycieli i tych pochodzących od, wewnątrz czyli osobistej pracy wychowanków nad sobą. Nie bez podstawy eksponuje się tam cel, jakim jest kształtowanie cech osobowościowych wychowanka, sprzyjających prawidłowemu jego rozwojowi moralnemu. Cel taki osiąga się dzięki przekazywaniu dzieciom wiedzy o moralności w tym zwłaszcza rozwijaniu u nich umiejętności odróżniania tego, co dobre i godziwe, od tego, co złe niegodziwe. Tak, więc w wychowaniu moralnym zabiega się o zapoznanie dzieci z normami i wartościami moralnymi.

Wychowanie moralne ma też w dużej mierze przyczynić się do rozwijania wrażliwości moralnej, czyli swoistej dyspozycji człowieka przejawiającej się w wyczuleniu na niesprawiedliwość i krzywdę, niesieniu pomocy słabszym i potrzebującym .Ma również służyć wdrażaniu do konkretnego postępowania moralnego.

Celem wychowania moralnego jest, bowiem rozwój moralny w zarówno w sferze poznawczej (związanej z umiejętnością odróżnienia dobra od zła) i sferze behawioralnej, (czyli pod względem przejawiania autentycznych zachowań i postaw moralnych).

W wychowaniu moralnym zabiega się o zapoznanie dzieci i młodzieży z sądami i ocenami moralnego postępowania ludzi oraz normami określającymi ludzkie powinności, czyli sądami ocenami i normami, jak i wartościami moralnymi. Ponadto wychowując moralnie, staramy się występować w obronie uznawanej powszechnie moralności, czyli obowiązujących norm i wartości moralnych, w tym zwłaszcza wartości uniwersalnych i ponadczasowych, a także pewnych wzorców i ideałów moralnych. Nade wszystko zaś umożliwiamy wychowankom uwewnętrznianie określonych sądów i ocen tj. przyjęcie ich za własne i kierowanie się nimi w swym codziennym postępowaniu. Pozwalamy, bowiem na dobrowolny wybór norm czy wartości i podejmowanie samodzielnych decyzji co do rzeczywistego, a nie jedynie deklaratywnego ich wprowadzania w życie.

2.1.Postawy moralne

Wychowanie moralne, którego głównym celem jest rozwój moralny, odgrywa znaczną rolę w życiu dzieci i młodzieży, bowiem kształtuje w nich uczciwość, prawdomówność, rzetelność, odpowiedzialność. Pilne zapotrzebowanie na wychowanie moralne istnieje szczególnie w dobie postępu naukowo-technicznego. W miarę bowiem osiągania coraz lepszych wyników w nauce i technice pojawiają się przeróżne problemy natury moralnej. Czekają one na rozwiązanie nie tylko w skali globalnej, lecz także jednostkowej. Są to problemy związane m.in. z narastającym bezrobociem a co za tym idzie ludźmi cierpiącymi na nędze i głód.

Oceny moralnej wymagają również problemy, jakie stwarza kara śmierci, eutanazja czy tzw. inżynieria genetyczna. Są to problemy, obok których nie można przejść obojętnie w wychowaniu moralnym. Ze szczególną ostrożnością potrzeba wychowania moralnego jawi się w warunkach demokracji. W warunkach tych jednostka pozbawiona umiejętności odróżnienia dobra od zła może łatwo poczuć się zagrożona i nie pewna a tym samym niezdolna do zrealizowania się w pełni. Zagubienie, brak poczucia sensu istnienia jest przyczyną wielu zachowań obronnych, a niekiedy do nadużywania alkoholu, oddawania się narkotykom. Zapobieganiu tego ma pomóc wychowanie moralne mobilizujące wychowanków do postępowania moralnego w sposób bardziej refleksyjny (świadomy)i odpowiedzialny. Warto, przeto pamiętać, że świat bez moralności nie miałby większych szans na przetrwanie i nie byłby chyba tego godzien. Toteż wychowanie moralne staje się dziś potrzebą, której niezaspokojenie grozi dalszym spadkiem zachowań i postaw moralnych ludzi.

Wszelkie wychowanie kojarzy się ze świadomym i celowym oddziaływaniem także na zachowania i postawy zgodne z obowiązującymi normami i wartościami moralnymi. Dlatego niektórzy wolą mówić – zamiast o wychowaniu moralnym – raczej o wychowaniu do wartości, kształceniu charakteru, wychowaniu do moralności lub wychowaniu etycznym. Z nazw tych korzysta się niejednokrotnie zamiennie, pomimo różnego ich zabarwienia znaczeniowego.

Wychowanie do wartości kojarzy się głownie z zapoznaniem wychowanków z określonymi wartościami i troską o urzeczywistnienie w życiu codziennym, wychowanie etyczne z przekazywaniem wiedzy za zakresu etyki i budzeniem refleksji nad postępowaniem moralnym; wychowanie moralne zaś ze wzmożonym wywieraniem wpływu na zachowania i postawy zgodnie z uznawaną powszechnie moralnością. Żadne z przytoczonych tu pojęć, odnoszących się do tego rodzaju wychowania, nie oddaje w gruncie rzeczy jego pełnego sensu. Pojęcie wychowania moralnego wydaje się nierozerwalnym ogniwem łączącym wszystkie pozostałe nazwy wychowania. W tym sensie stanowi ono niejako nadrzędne pojęcie wychowania, przypominające o obowiązku oddziaływań na sferę moralną dzieci i młodzieży w każdej prawie dziedzinie działalności wychowawczej. Tak, więc można powiedzieć, że, „wychowanie moralne, to działanie obejmujące ukształtowanie w osobowości człowieka postaw ideowych, ...