Cezary_Was_Antynomie.pdf

Cezary Wąs

Antynomie współczesnej

architektury sakralnej

MUZEUM ARCHITEKTURY WE WROCŁAWIU

Architekturę sakralną XX wieku cechowała niespotykana

wcześniej różnorodność formuł artystycznych. Przyczyną

takiego stanu rzeczy było pojawienie się na przełomie

XIX i XX wieku nowych idei teologicznych i koncepcji

artystycznych, które pozostawały w sprzeczności z bar-

dziej tradycyjnymi ujęciami. Jednym z ważnych zjawisk

ideowych, które naruszyły dotychczasowe podstawy bu-

downictwa kościołów, było wystąpienie wśród teologów

tezy o pozytywnym sensie zjawiska desakralizacji. Pogląd

taki zrodził postulat odrzucenia rozróżniania sfer bytu na

część sakralną i świecką, a w architekturze doprowadził

do zaistnienia dwóch wykluczających się obyczajów: za-

chowywania niezwykłości charakteru jednych kościołów

i odbierania wszelkiej nadzwyczajności innym. Podob-

nych sprzecznych koncepcji, które rozbijały właściwą

poprzednim epokom jednolitość obiektów sakralnych,

było więcej. Dotyczyły one między innymi stosunku do

piękna i symbolu, przemian w liturgii oraz możliwości

zastosowania architektonicznego modernizmu do two-

rzenia miejsc kultu. Część architektów podtrzymywała

kanoniczne wartości dawnej architektury sakralnej, pod-

czas gdy coraz większa grupa innych twórców próbowała

stosować radykalnie nowe formy. Wraz z biegiem lat logi-

ka i konsekwencja w obu grupach twórców zaczęła słab-

nąć, a sprzeczność między „tradycjonalistami” i „moder-

nistami” straciła swoją wyrazistość. Opisywana historia

przemian w architekturze sakralnej przebiega zatem od

wyostrzania sprzeczności między wartościami moderni-

stycznymi i tradycyjnymi, przez stan czasowej dominacji

modernizmu, okres postmodernistycznej kontrrewolucji,

aż do aktualnej aprobaty dla wartości irracjonalnych, któ-

ra przejawia się między innymi w subtelnie artykułowa-

nym kulcie transcendencji.

Cezary Wąs

kustosz w Muzeum Architektury we Wrocławiu,

adiunkt w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu

Wrocławskiego. Zajmuje się historią architektury

i sztuki współczesnej. Autor licznych prac o współ-

czesnej architekturze sakralnej.

Antynomie współczesnej architektury sakralnej