1060_Czerwonczyk_nieparek.pdf

Czerwoƒczyk nieparek

Nazwa zwierzaka

Lycaena dispar

(Haworth, 1802)

kropki w po∏owie d∏ugoÊci przedniego skrzyd∏a. Ró˝ni si´

tak˝e barwà i rysunkiem spodu tylnego skrzyd∏a, na którym

brak b∏´kitnego nalotu, a ponadto znajduje si´ przepaska

z nieregularnych bia∏ych plamek.

1060

Czerwoƒczyk nieparek

Cechy biologiczne

stawonogi, owady, motyle,

modraszkowate

Rozmna˝anie

Gatunek ma jedno, a w sprzyjajàce sezony dwa pokole-

nia w roku. Motyle drugiego pokolenia sà znacznie

mniejsze ni˝ pierwszego. Pojaw motyla przy jednym po-

koleniu w roku trwa od koƒca czerwca do koƒca lipca.

Przy dwóch pokoleniach pierwsze pojawia si´ od poczàt-

ku czerwca do poczàtku lipca, a drugie od koƒca lipca do

koƒca sierpnia. Gàsienica ˝yje g∏ównie na szczawiu lan-

cetowatym ( Rumex hydrolapathum Huds.), ostatnio coraz

cz´Êciej obserwowana jest tak˝e na innych gatunkach

szczawiu, takich jak szczaw t´polistny ( Rumex obtusifolius

L.), szczaw k´dzierzawy ( Rumex crispus L.) i szczaw zwy-

czajny ( Rumex acetosa L.). Przez ca∏y swój rozwój gàsie-

nica od˝ywia si´ liÊçmi, a zimuje w m∏odszych stadiach

wzrostowych. Przepoczwarczenie odbywa si´ na roÊlinie

pokarmowej lub w jej pobli˝u (Ebert, 1991).

Opis gatunku

Rozpi´toÊç skrzyde∏ 32–40 mm. Wyraêny dymorfizm

p∏ciowy. U obu p∏ci wierzch skrzyde∏ z∏ocistoczerwony

z czarnym obrze˝eniem, a spód tylnego skrzyd∏a z sil-

nym b∏´kitnym nalotem. U samca w po∏owie d∏ugoÊci

przedniego skrzyd∏a znajduje si´ niewielka czarna krop-

ka lub krótka poprzeczna kreska. Samica wi´ksza od

samca. Czarne obrze˝enie przedniego skrzyd∏a szersze,

na skrzydle wyst´puje przepaska z czarnych kropek oraz

dwie dodatkowe kropki w nasadowej cz´Êci skrzyd∏a. Tyl-

ne skrzyd∏o silnie przyciemnione, z szerokim pomaraƒ-

czowym paskiem przy zewn´trznym brzegu skrzyd∏a

(Buszko & Mas∏owski, 1993).

AktywnoÊç

Motyl jest aktywny w ciàgu dnia, lata przy s∏onecznej po-

godzie. Odwiedza stosunkowo wiele ró˝nych gatunków

kwiatów, preferujàc g∏ównie te o barwie fioletowej i ˝ó∏tej,

rzadziej bia∏ej.

Mo˝liwoÊç pomylenia z innymi

gatunkami

Samce mo˝na pomyliç z czerwoƒczykiem dukacikiem – Ly-

caena virgaureae (L.), ale gatunek ten nie ma czarnej

Cechy ekologiczne

Gatunek zwiàzany ze Êrodowiskami wilgotnych ∏àk i torfo-

wisk niskich oraz rozmaitymi Êrodowiskami okrajkowymi

w dolinach rzek [6430, 6410, 7230, 91EO]. Preferuje te-

reny nadwodne oraz obrze˝a rowów melioracyjnych.

W ostatnich latach coraz cz´Êciej obserwowany w Êrodowi-

skach suchszych, w tym tak˝e ruderalnych. Zwiàzane jest to

ze sk∏adaniem jaj na innych gatunkach szczawiu rosnà-

cych w takich miejscach.

Samiec

Rozmieszczenie geograficzne

Gatunek o zasi´gu transpalearktycznym obejmujàcym ob-

szary strefy umiarkowanej od zachodniej Europy po

wschodnie kraƒce Azji (Pullin & al. 1998). W Polsce spoty-

kany powszechnie na ni˝u, rzadko na pogórzu i w ni˝szych

po∏o˝eniach górskich. W naszym kraju jest jednym z po-

spolitszych gatunków, stwierdzony w 410 kwadratach siat-

ki UTM o boku 10 km (Buszko, 1997).

Status gatunku

Samica

Kategoria zagro˝enia na Polskiej Czerwonej LiÊcie: LC

Status prawny: w Polsce podlega Êcis∏ej ochronie

Gatunki zwierzàt (z wyjàtkiem ptaków) – Bezkr´gowce

Znajduje si´ na czerwonej liÊcie IUCN

Wymieniony w II za∏àczniku Konwencji Berneƒskiej

Wymieniony w II i IV za∏àczniku Dyrektywy Habitatowej

Propozycje dzia∏aƒ ochronnych

1060

Propozycje wzgl´dem siedliska gatunku

Nale˝y w miar´ mo˝liwoÊci prowadziç ekstensywnà gospo-

dark´ na podmok∏ych ∏àkach i nie dopuszczaç do ich za-

rastania. Wskazane jest utrzymywanie Êródpolnych i Êród-

leÊnych oczek wodnych, na obrze˝ach których rosnà ga-

tunki szczawiu b´dàce roÊlinami pokarmowymi gàsienic.

Propozycje wzgl´dem gatunku

W chwili obecnej najlepszym sposobem ochrony gatunku

jest utrzymywanie w odpowiednim stanie Êrodowiska l´go-

wego gatunku. Najlepszà tego gwarancjà jest ekstensyw-

nie prowadzona gospodarka rolna i leÊna. Nie ma potrze-

by ochrony czynnej gatunku.

Propozycje wzgl´dem populacji

Gatunek ma zbyt wiele populacji na terenie naszego kra-

ju, by istnia∏y uzasadnione potrzeby specjalnej ochrony

którejkolwiek z nich.

Wyst´powanie gatunku na

obszarach chronionych

DoÊwiadczenia i kierunki badaƒ

Wskazane jest prowadzenie monitoringu liczebnoÊci ga-

tunku na wybranych terenach (metoda transektu), by mieç

pewnoÊç, ˝e wzrost liczebnoÊci gatunku nie jest zjawiskiem

przejÊciowym.

Gatunek wyst´puje w wielu parkach narodowych i krajobra-

zowych oraz w licznych rezerwatach przyrody.

Rozwój i stan populacji,

potencjalne zagro˝enia

Bibliografia

Rozwój i stan populacji

Stan populacji w Polsce nale˝y uznaç za bardzo dobry. Wi-

doczna jest w ostatnich latach tendencja do wzrostu liczeb-

noÊci i rozprzestrzeniania si´ gatunku na obszary, na któ-

rych dotàd nie wyst´powa∏.

BUSZKO J. 1997. Atlas rozmieszczenia motyli dziennych w Pol-

sce, 1986–1995. Turpress, Toruƒ, 170 s.

BUSZKO J., MAS¸OWSKI J. 1993. Atlas motyli Polski. Cz. I. Motyle

dzienne ( Rhopalocera ). Grupa IMAGE, Warszawa, 269 s.

DÑBROWSKI J., KRZYWICKI M., 1982, Ginàce i zagro˝one ga-

tunki motyli ( Lepidoptera ) w faunie Polski. Cz´Êç I. Nadrodzi-

ny Papilionoidea, Hesperioidea, Zygaenoidea . Studia Natu-

rae, Seria B, Nr 31: 1-171.

EBERT G. (red.) 1991. Die Schmetterlinge Baden-Württembergs,

Band I: Tagfalter, Verlag Eugen Ulmer, 552 s.

PULLIN S., BALINT Z., BALETTO E., BUSZKO J., COUTSIS J. G.,

GOFFART P., KUL-FAN M., LHONORE J. E., SETTELE J., VAN

DER MADE J. G. 1998 The status, ecology and conservation

of Lycaena dispar ( Lycaenidae : Lycaenini ) in Europe, Nota

Lepid., 21: 94–100.

Potencjalne zagro˝enia

Trudno wskazaç czynniki, które mog∏yby powa˝nie zagro-

ziç gatunkowi w najbli˝szej przysz∏oÊci. Pewnym zagro˝e-

niem dla gatunku mogà byç melioracje i osuszanie tere-

nów podmok∏ych, gdzie wyst´puje najliczniej (Dàbrowski &

Krzywicki, 1982). Niemniej mo˝liwoÊç zasiedlania Êrodo-

wisk suchszych pozwala na znaczne zredukowanie tego

zagro˝enia.

Jaros∏aw Buszko

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: