Wybrany spośród wybranych według 4Q534 536.pdf

Studia Judaica 10: 2007 nr 2(20), s. 201-214

Marek Baraniak

Bobolanum, Warszawa

Wybrany spośród Wybranych

Według 4Q534-536

The elecT froM aMong The chosen according To 4Q534-536

summary

for many years now the fragmentary aramaic texts found in the forth cave in Qumran

[4Q534-536] have been inspiring researchers of the new Testament history and intertes-

tamental literature. first they were given a messianic interpretation and sometimes were

even considered a horoscope. later the histories of Melchisedech or neo were read in them

and inally there even rose an interpretation of an ancient testimony of the UFO lending.

The expression ‘chosen by god’ interpreted as the messianic title has turned atten-

tion of the scholars towards tittles of Jesus found in the new Testament – particularly to

some manuscripts with Geek recensions of Jn 1,34. Yet it is impossible to ind some clear

arguments which will allow for such messianic interpretation of these aramaic texts. in

this fragments we deal with small fragment of para-Biblical literature from Qumran. The

Biblical history serves as a background for an apocryphal presentation of the ancient Jew-

ish heroes.

We cannot deny that in the new Testament times the term ‘chosen by god’ (sg.) – in

similar form as in 4Q534 – received in some circles messianic meaning. eventually the

discussed fragmentary texts from Qumran ill only a certain gap in the reconstruction of

the evolution of meaning of the word ‘chosen’ in Jewish literature at the end of the second

temple period.

WSTĘP

fragmenty aramejskiego tekstu znalezione w czwartej grocie z Qum-

ran (4Q534-536) wciąż wzbudzają zainteresowanie badaczy zajmujących

się odkrywaniem żydowskiego kontekstu kulturowego Nowego Testa-

mentu i literaturą judeochrześcijańską 1 . Przekonanie, że wszystko zda-

1 Por. J.A. Fitzmyer, The Aramaic ‘Elect of God’ Text from Qumran Cave IV ,

„The Catholic Biblical Quarterly” 1965, nr 27 s. 348-372; artykuł powtórzono w: Essays

on the Semitic Background of the New Testament , ed. by J.a. f i t z m y e r, london 1974,

s. 127-160 i następne.

202

Marek Baraniak

rza się wyłącznie według bożego planu było przewodnią ideą wspólnoty,

o której opowiadają teksty znad Morza Martwego. Sama przynależność

do niej traktowana była jako wypełnienie się wcześniejszych zapowiedzi.

Z tego powodu jej członkowie nazywali siebie „wybrańcami (Boga)” 2 .

Natomiast wspomniane w tytule teksty dotyczą bliżej nieokreślonej jednej

postaci – „wybrańca”. Tuż po odnalezieniu ich sadzono, że termin „wy-

braniec Boga” [ ahla ryxb ] (4Q534,10) odnosi się do mesjasza. Między

innymi w dokumencie 4Q541 (4Qapocrlevi b ?ar) znajduje się proroctwo

o eschatologicznym kapłanie, przypominającym postać z wspomnianego

wcześniej tekstu. 3 Inni badacze dopatrują się w nich motywu cudownych

narodzin Noego, traktując teksty jako fragmenty zapomnianej Księgi No-

ego wspomnianej w Księdze Jubileuszy . 4 Niezależnie od tego, którą z tych

hipotez byśmy przyjęli, należy pamiętać, że te fragmenty są świadectwem

interpretacji Biblii hebrajskiej we wspólnocie z Qumran. Jest ona uwa-

runkowana wieloma religijnymi koncepcjami charakterystycznymi dla

żydowskiej egzegezy pierwszego wieku, której ślady – nie zawsze czy-

telne współcześnie – odnajdujemy we wczesnych pismach judeochrześci-

jańskich, zwłaszcza nowotestamentowych. Nie można przeoczyć faktu, że

mamy tu też do czynienia z przykładem wczesnej literackiej formy „zwia-

stowania narodzin” ważnych postaci, które miały wpływ na tworzenie

w judaizmie nowych nurtów religijnych.

Tytuł „Narodziny wybrańca” jest jednym z wielu określeń aramej-

skiego dokumentu odnalezionego w czwartej grocie z Qumran (4Q534/

4QMess ar./4QNoah ar./4QElect of God ar.). Fragmentaryczność tekstu

oraz intrygująca treść sprowokowały bardo ożywioną dyskusję wśród

uczonych zajmujących się judaistycznym Sitz im Leben nowego Testa-

mentu oraz żydowskim mesjanizmem. 5

2 Por. m.in. 1QS 8,6; 1QH 14,15.

3 Por. J. Starcky, Les quatre étapes du messianisme à Qumrân , „revue biblique”

1963, nr 70, s. 492; M. W i s e, M. a b e g g, e. c o o k, The Dead Sea Scrolls : A New Trans-

lation , san francisco 1996, s. 428.

4 kJ 10,13; 21,10; por. g. Ve r m e s, The Complete Dead Sea Scrolls in English ,

new York 1997, s. 521; por. J.a. f i t z m y e r, dz. cyt., s. 348-372; J.T. M i l i k, The Books

of Enoch , Oxford 1976, s. 56.; por. także 1Q19.

5 Krótkie podsumowanie dotychczasowej dyskusji, por. C.A. Swanson,

c.a. s w a n s o n, Birth

of the Chosen One (4Q534) , w: Dictionary of New Testament Backgrounnd , eds. by c.a.

Evans, S.E. Porter, Leicester 2000, s. 170-171.

WYBrANY SPOśród WYBrANYCH WEdłUG 4Q534-536

203

TeksT

4Q534 (4QMess ar./4Qnoah ar./4Qelect of god ar.) 6

Zapisany tekst na fragmentach miękkiej skóry o wymiarach 20 × 38

cm. Ułożony w dwóch kolumnach, każda zawiera od 18 do 19 linii. druga

kolumna jest bardziej zniszczona, ma wiele ubytków. dane paleograiczne

wskazują na pochodzenie rękopisu z okresu pomiędzy 30 rokiem p.n.e

a 20 rokiem n.e. 7 Tekst opowiada o wyglądzie „wybrańca”, o jego eduka-

cji i przyszłej wielkości.

kol. 1:

! [ y ] qmvw hmwv y [...]. !ytrt ady yd

vacat [...] l[ !yxpwlj [ w ] ayr[v

hyl [...] [dy !m !d !ynv !y [...] htkry l[ !ry[wz !mwvw

yd !d[ [ d[ ~ ] [dm [dy al yd vw [ nak ...] vy . l . hwhl htwmyl[b

vacat ayrps ttlt [dn [ y ]

tbwkra l[ hl htaml !wzx !v [...]. v [dyw ~r[y !yda [ b ]

[ h ] nwmr[w hklm ! [ ww ] hl hm[ hnyqzw !yx [...] yhwth [ ba ] bw yhwbabw

ayyx lwk yzr [dyw $ht aymm[ lwkl htmkwxw avna yzr [dy [ w ]

hwht aygv ayyx lwk trsmw wpwsy yhwl[ !whynwbvx l [ wkw ]

yhwmvn xwrw hdlwm awh ahla ryxb ydk yhwnwbv [ x ...]

vacat !yml[l !wwhl yhwnwbv [ x ...]

!yl [...] l yd a [...]

!wbvx t [...]

14-17

...[...]

: J. s t a r c k y, Un texte messianique araméen de la

grotte 4 de Qumrân , w: École des langues orientales anciennes de l’Institut Catholique de

Paris, Mémorial du cinquantenaire 1914-1964 , Paris 1964, s. 51-66; J.T. Milik, dz. cyt.,

s. 56; J.a. f i t z m y e r, dz. cyt., s. 348-372; f. g r a c í a M a r t í n e z, 4QMess ar and the

Book of Noah , w: Qumran and Apocalyptic. StudiesintheAramaicTexts�romQumran

6 Tekst i podstawowa bibliograia:J.Starcky,

Studies in the Aramaic Texts from Qumran ,

sTdJ 9; leiden 1992 s. 1-44; k. B e y e r, Die aramäischen Texte vom Toten Meer samt den

Inschri�ten aus Palästina, dem Testament Levis aus der Kairoer Genisa, der Fastenrolle

und den alten talmudischen Zitaten , göttingen 1984, s. 269-271; a. c a q u o t, 4QMess ar

1,8-11 , „revue de Qumran” 1991, nr 15/57-58, s. 145-155; l.T. s t u c k e n b r u c k, The

Book o� Giants �rom Qumran. Texts, Translation and Commentary

Texts, Translation and Commentary , TsaJ 63; Tübingen

1997, s. 214-217.

7 Por. B.T. Viviano, Aramaic ‘Messianic’ Text , w: The Anchor Bible Dictionary ,

vol. 1, ed. by d.N. Freedman [et al.], New York 1992 s. 342; natomiast P. M u c h o w -

s k i ( Komentarze do rękopisów znad Morza Martwego , Kraków 2000, s. 329) określa po-

chodzenie tego rękopisu na okres hasmonejski (?).

204

Marek Baraniak

1) [...] ręki, dwa [...] jego znak. rude 2) jego włosy i piegi na [...] va-

cat 3) i małe znamiona na jego udach [...] różne jedno od drugiego. Pozna

[...] jego 8 4) W swojej młodości będzie ...[... jak cz]łowiek, który nie wie

ni[c, aż do ] czasu gdy 5) [ po ]zna trzy księgi vacat 6) [W]tedy osiągnie mą-

drość i pozna ...[...] ... wizji, by dojść do górnej sfery 7) I przez jego ojca

i jego [prz]odków [...] życie i starość. Z nim b[ęd]zie rada i roztropność 8)

[i] pozna sekrety ludzi, a jego mądrość dotrze do wszystkich ludów. Pozna

sekrety wszelkich żywych istot. 9) [Tak wszy]stkie ich zamiary przeciw

niemu spełzną na niczym, a opór 9 wszystkich żywych istot będzie wielki

10) [...]jego [za]miary, ponieważ jest on wybrańcem Boga. Jego narodzi-

ny i duch jego oddechu 11) [...]jego [za]miary są wieczne vacat 12) [...]

które [...] ... 13) [...] zamiary 14-17) [...]...

kol. 2:

[...] hwxv ynb !ymdql lpn [...] m yd [...] n

[...] l axpwlj vyab an [...]

vacat [...]

[...] ht ~ [...]

[... ar ] vb [...]

[...]...[...] wm

[... a ] rvb xwrw

[...] !yml[l

9-11

[...]

[...] !nydmw

[...] yd ... ty !l . k .[...] m !wbrxyw

[ !w ] khy !la lwk !brxy !mb !m [...] !wpwsy !ym

vacat [...] ty

hdbw[ !yry[k !wnbty ! [ h ] lkw [...]...[...]

[ htb ] wxw hajx !wdsy yhwl{[ hdwsy [...] hlq @lx

rmam [... ! ] yry[w vwdq .[...] wd [...]

vacat yhwl[ wrma [...]. kl ..

!wp [...] ym b [...]...[...] bl hbwx

hz .[...] !wl [...] rwjny !d

kol. 2: 1) [...] który [...] upadł w dawnych czasach. Synowie pieczar

[...] 2) [..] zła. Piegi [...] 3) [...] vacat 4) [...] ... [...] 5) [...] cia[ło ...] 6)

8 Inny przekład: „[and after t]wo years, he will know one thing from another”, w: N.

f l a n i g a n, The Chosen One , http://ccat.sas.upenn.edu

9 Inny przekład: „and his rule over all things will be great”, w: N. Flanigan, The

Chosen One , dz. cyt.: „tradycja wszelkiego życia będzie błędna”, P. Muchowski, Ręko-

pisy znad Morza Martwego , Kraków 2000, s. 404.

WYBrANY SPOśród WYBrANYCH WEdłUG 4Q534-536

205

...[...]...[...] 7) i duch ciał[a ...] 8) na wieczność [...] 9-11) [...] 12) i mia-

sta [...] 13) i zniszczą .[...] ... które [...] 14) wody ustapią [...] z wyżyn

zniszczą; wszyscy oni przyj[dą] 15) ...[...] vacat 16) [...]...[...] i wszyst-

kie z n[i]ch będą odbudowane. Jak Stróżów jego dzieło 17) Zamiast jego

głosu [...] jego fundament nad nim ustanowią. Jego grzech i wi[ ny jego ]

18) [...]...[...] święty i Stróż[e ...] mówiąc 19) ...[...] będą mówić prze-

ciw niemu vacat [...] 20) jego wina ...[...]...[...]... 21) tego będzie strzegł

[...]...[...]...

eisenman i Wise 10 zaklasyikowali do tej samej kompozycji również

fragmenty 4Q535 i 4Q536.

4Q535 (4Qaramaic n) 11

Tekst opowiada więcej o okolicznościach urodzin „wybrańca”, cho-

ciaż szczegóły jego pozostają wciąż niejasne.

frag.1(2)

[... hd ] lwm !mz t [...]

[... ] tyb aynwt [...]

3-4

[...]...[...]

1) [...] czas narodzi[n ...] 2) mury domu [...] 3-4) [...]...[...]

frag. 2(3) =4Q536.2

[...] hdxk !ymrm !ywhy dlytm .[...]

[... ~ ] lv qpnw dlytm aylylb v [...]

[... !yv ] mxw ham tlt !ylqt lqt [ mb ...]

[...] aw [ yhwmw ] y glpm d[ $md ayl [ ylb ...]

[... !yn ] v ~lvm d[ ammyb [...]

[... !ynv ...] l [ w ] hnm hl hxzn [...]

10 r. e i s e n m a n, M. W i s e, The Dead Sea Scrolls Uncovered , shaftesbury 1992,

s. 33-37.

11 Tekst i podstawowa bibliograia: tamże; K. Beyer, Die aramäischen Texte vom

Toten Meer samt den Inschri�ten aus Palästina, dem Testament Levis aus der Kairoer Ge-

nisa, der Fastenrolle und den alten talmudischen Zitaten , göttingen 1984, s. 125-127; l.T.

s t u c k e n b r u c k , The Book o� Giants �rom Qumran. Texts,TranslationandCommentary

Texts, Translation and Commentary ,

TsaJ 63; Tübingen 1997, s. 217-218.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: