Zespół stresu pourazowego według DSM-IV
Kryterium A
1. Ekspozycja na doświadczenie zagrożenia życia, jest możliwą konsekwencją na zdarzenie traumatyczne, a więc takie, które wiąże się z rzeczywista śmiercią, zagrożeniem życia lub fizycznej integralności siebie lub innych ludzi,
2. Intensywny subiektywny dystres podczas tej ekspozycji taki jak intensywny strach, poczucie bezradności, bądź makabry.
Kryterium B
Ponowne odtwarzanie traumy:
1. powracające intruzywne wspomnienia lub powtarzająca się zabawa (u dzieci),
2. powracające sny,
3. nagle działanie lub czucie się tak jakby traumatyczne zdarzenie nastąpiło ponownie,
4. intensywny dystress podczas ponownego kontaktu ze zdarzeniami przypominającymi traumę
5. fizjologiczna reaktywność podczas ponownej ekspozycji na sygnały symbolizujące lub przypominające zdarzenie.
Kryterium C
Uporczywe unikanie lub zmniejszanie ogólnej reaktywności:
1. usiłowania unikania myśli lub uczuć skojarzonych z traumą,
2. usiłowanie unikania aktywności,
3. psychogenna amnezja,
4. zmniejszone zainteresowanie ważnymi aktywnościami,
5. uczucia obojętności lub chłodu,
6. poczucie braku perspektyw na przyszłość.
Kryterium D
Utrzymujące się objawy zwiększonego pobudzenia:
1. trudności z zasypianiem lub snem,
2. drażliwość lub wybuchy gniewu,
3. trudności w koncentrowaniu się,
4. nadmierna czujność,
5. nasilony przestrach.
Rozróżnia się stan ostry i chroniczny PTSD. W pierwszym przypadku objawy trwają krócej niż 3 miesiące, ale pojawiają się co najmniej miesiąc po przeżyciu urazu, natomiast w drugim objawy trwają 3 miesiące lub dłużej. Od 1994 roku diagnozuje się także ostra reakcję na stres (acute stress disorder, ASD), której objawy pojawiają się co najmniej dwa dni po przeżyciu urazu i trwają krócej niż miesiąc.
40% Amerykanów doświadcza urazów wciągu swego życia
7% Amerykanów, co stanowi 17 milionów ludzi spotyka się z urazem w ciągu roku
Od 1974 do 1990 miało miejsce 37 dużych klęsk żywiołowych i katastrof
Dla celów badawczych rozróżnia się trzy stopnie urazów:
pierwszy (jednorazowy, krótkotrwały, jak przeżycie wypadku samochodowego),
drugi (wielokrotny, długotrwały, jak doświadczanie wieloletniej przemocy w dzieciństwie, dyskryminowane grupy mniejszościowe, ofiary holokaustu),
trzeci (nabyty przez obserwację, zasłyszenie tzw. vicarious learning, mogą to być świadkowie napadu na ulicy, terapeuci pracujący z pacjentami, którzy doświadczyli traumy).
Czynniki ryzyka rozwoju PTSD
Wiele osób, które doświadczyły urazu nie rozwija objawów zespołu stresu pourazowego.
Inni są bardziej podatni.
Osoby z zaburzeniami psychiatrycznymi, osoby z historią chorób psychicznych w rodzinie
Różnice indywidualne, czynniki ochronne m. in. wsparcie społeczne, odporność psychiczna
Typ traumatycznego wydarzenia, przemoc fizyczna i seksualna, zwłaszcza gwałt, wykorzystanie seksualne i dotkliwe pobicie
Niektóre osoby rozwijają wtórnie inne zaburzenia takie jak depresję, zaburzenia lęku napadowego, lęku uogólnionego, nadużywają używek, zapadają na inne choroby o podłożu medycznym.
U większości diagnozuje się współwystępowanie innych zaburzeń (McFarlane&Papay 92=77%)
Widoczne zmiany w sposobie radzenia sobie w codziennym funkcjonowaniu.
Samoistne wyleczenia dane statystyczne:
· Rothbaum 1992 – badania dotyczące osób zgwałconych, które spełniały kryteria DSM IV dla zespołu stresu pourazowego
-94% tydzień później
-65% cztery tygodnie później
-47% 3 miesiące później
· Breslau 1998 przemoc seksualna (sexual assault) % osób, u których nastąpiła samoistna remisja objawów zespołu stresu pourazowego
- 26%
- 40%
- 65%
· Rozwój objawów stresu pourazowego może być odroczony
Metody leczenia zespołu stresu pourazowego:
· Ekspozycja na bodźce przypominające uraz
(najliczniejsze dane empiryczne badające skuteczność tej metody)
· EMDR (Odwrażliwienie za pomocą ruchu oczu)
· Rekonstrukcja poznawcza (Cogntive Restructuring)
· Połączenie ekspozycji z rekonstrukcją poznawczą, oparta na modelu oksfordzkim
Dane empiryczne dotyczące skuteczności poszczególnych metod:
· Przedłużona ekspozycja na bodźce przypominające wydarzenie traumatyczne (Foa)
Cel= obniżyć lęk uwarunkowany na wydarzenie powiązane z traumą
Metoda= ekspozyjcje w wyobraźni i sytuacji realnej do 50-60 razy
Skuteczność tej metody porównywalna z innymi metodami
Można stosować, gdy dominującym odczuciem zespołu stresu pourazowego jest lęk, a nie poczucie winy, złość, wstyd
Nie jest lubiana przez pacjentów i terapeutów
Nie pracuje bezpośrednio nad znaczeniem nadanym urazowi
· Rekonstrukcja poznawcza
Oparta jest na modelu Becka terapii poznawczej
...
zwyczajny11