Dermatologia powstawała głównie w Paryżu i Wiedniu, pierwotnie jako dermatologia opisowa. Potem rozwijała się mykologia dermatologiczna, histopatologia dermatologiczna i immunologia dermatologiczna.
1203 rok – do Krakowa przybywają zakonnicy duchowni, zakładają pierwszy szpital – Szpital Dufatów.
XVII w. – przybywają Bonifratrzy (ul. Tryniterska, Szpital Bonifratrów). W tym czasie w Europie panowała kiła, która trafia także do Krakowa. Według Macieja z Miechowa kiłę przywiozła do Krakowa z Rzymu pewna „pobożna” niewiasta.
Wojciech Oczko
1863 rok – senat UJ powołał I-szą na ziemi polskiej Klinikę Dermatologii.
Antoni Rosner – I-szy profesor dermatologii, Władysław Reis – II-gi profesor dermatologii, Franciszek Balder – Profesor i ostatni rektor UJ z wydziału lekarskiego, zanim oddzielono Akademię Medyczna (ostatni rektor lekarz). Włodzimierz Leiman – profesor dermatologii, profesor JBC – siódmy profesor dermatologii w Klinice Dermatologii UJ.
Druga klinika w Polsce powstała we Lwowie 30 lat po pierwszej. Obecnie mamy w Polsce 10 klinik.
SEMIOTYKA = nazewnictwo dermatologiczne
WYKWITY SKÓRNE PIERWOTNE
Charakterystyczne dla danych jednostek chorobowych. Powstają na uprzednio nie zmienionej skórze.
1. PLAMKA – MACULA:
- W poziomie skóry,
- Różni się zabarwieniem od otoczenia (przebarwienie lub odbarwienie), np. piegi.
- Może być związana z odczynem zapalnym, np. plama rumieniowa po ekspozycji na słońce.
2. GRUDKA – PAPULA:
- Wystaje nad powierzchnię skóry;
- Kilka mm średnicy;
- Nie musi różnić się zabarwieniem;
- Nie pozostawia blizny;
- Powstaje przez pomnożenie warstw naskórka – to grudka naskórkowa lub naciek w skórze właściwej – grudka skórna, lub może być grudka skórno – naskórkowa.
3. GUZEK – TUBERCULUM:
- Wyniosły;
- Ustępując pozostawia bliznę, bo naciek w skórze właściwej;
- Średnica kilka mm (trochę większy od grudki).
- Przykład – gruźlica – ziarnina gruźlicza niszczy prawidłowe utkanie skóry i pozostawia bliznę.
4. GUZ – TUBER, NODUS, PHYMA:
- Zapalny lub nowotworowy;
- Zawsze pozostawia bliznę;
- Przykład: Rhinophyma – u mężczyzn rozrost guzowaty nosa
5. PĘCHERZYK – VESICULUM:
- Zawiera treść surowiczą;
- Status spongiosus (treść między komórkami naskórka) lub
- Obrzęk śródkomórkowy.
6. PĘCHERZ – BULLA:
- Większy wykwit z płynem surowiczym;
- Płyn gromadzi się pod naskórkiem - podnaskórkowy lub
śródnaskórkowo -śródnaskórkowy
Świeży pęcherzyk i świeży pęcherz mają zawsze płyn surowiczy.
7. KROSTA – PUSTULA:
- Wyniosła;
- Przypomina pęcherz, ale od początku zawiera treść ropną.
8. BĄBEL POKRZYWKOWY – URTICA:
- Wyniosły nad powierzchnię skóry;
- Na obwodzie czerwona obwódka, w części wyniosłej biały, rzadko cały czerwony;
- Swędzi;
- Jeśli niedrapany znika szybko.
- Przykład: po pokrzywie.
WYKWITY WTÓRNE
Powstają na bazie wykwitów pierwotnych.
1. NADŻERKA – EROSIO:
- Ubytek naskórka po pęknięciu pęcherzyka, pęcherza lub krosty;
- Goi się bez pozostawienia blizny
2. PSZECZOS – EXCORIATIO:
- Linijny ubytek naskórka po podrapaniu.
3. PĘKNIĘCIE, SZCZELINA – FISSURA:
- Linijny ubytek sięgający do skóry właściwej;
- Pęknięcie sięga głęboko, dlatego goi się z pozostawieniem blizny;
- Wokół otworów naturalnych (otoczenie ust, odbytu) lub na podeszwach.
4. ROZPADLINA – RHAGAS:
3 i 4 to synonimy.
5. OWRZODZENIE – ULCUS, ULCERATIO:
- Dołek, ubytek sięgający do skóry właściwej;
- Pozostawia bliznę;
- Ma dowolny kształt;
- W obrębie tkanek naciekowych, które się rozpadły, nowotworów, które się rozpadły lub w obrębie tkanki źle unaczynionej.
- W opisie tego wykwitu podajemy:
Ø Lokalizację;
Ø Wielkość;
Ø Opis dna:
ü Czy żywa, czy atoniczna ziarnina;
ü Czy ropa, czy tkanka martwicza;
Ø Brzegi owrzodzenia:
ü Płaskie,
ü Podminowane;
Ø Wygląd skóry w dalszym otoczeniu;
Ø Stan węzłów chłonnych (powiększone przy nowotworach)
6. ŁUSKA – SQUAMA:
- Wykwit chorobowy, pokryty na powierzchni szaro – brunatną, szarą lub brunatną warstwą rogową – łuską, która częściowo trzyma się podłoża;
- Zbudowana wyłącznie z naskórka;
7. STRUP – CRUSTA:
- Z komórek naskórka, leukocytów, włóknika, grzybów lub bakterii;
- Pokrywa infekcyjne wykwity ropne bądź grzybicze;
- Podobna do łuski.
8. BLIZNA – CICATRIX:
- Powstaje po owrzodzeniu;
- Może być cienka, atroficzna - kosmetyczna
- Może być przerosła – twarda, zgrubiała, może dawać nawet przykurcz w stawie.
Czyrak jest to naciek guzowaty.
Budowa skóry
Skóra zaczyna się rozwijać w trzecim tygodniu życia płodowego. Początkowo jednowarstwowa, potem kolejne warstwy. Kolagen w skórze obecny jest od około 3-go miesiąca życia płodowego.
- Naskórek (Epidermis) – pochodzenie ektodermalne;
- Skóra właściwa (Dermis, Cutis propria) – z mezodermy;
- Tkanka podskóra (Tella subcutanea) – z mezodermy;
*typy dermatoglifów – łuki, pętle, spirale
*płód 4 m-ce ma wszystkie w-stwy skóry jak u doroslego
1) EPIDERMIS – naskórek:
Zbudowany jest z szeregu warstw pochodzących z warstwy leżącej najgłębiej. Granica między skórą właściwą a naskórkiem jest falista. Na tej granicy jest pierwsza warstwa naskórka – warstwa podstawna
w-wa rogowa stratum corneum
w-wa świetlana stratum intermediale/lucidum
w-wa ziarnista stratum granulosum
w-wa kolczysta stratum spinosum
w-wa podstawna stratum basale/germinativum
Stratum basale i stratum spinosum to żywe warstwy naskórka i stanowią tzw. Stratum Malpighi.
Stratum basale
- Jeden szereg komórek walcowatych o owalnym jądrze.
- W obrębie ciała komórki zaczynają się zaznaczać ciała włókniste: tonofibryle i tonofilamenty –prekursory cytokeratyn.
- Na błonach komórkowych są zgrubienia- desmosomy, które łączą komórki między sobą, przypominają zatrzaski.
- Od spodniej strony komórek bazalnych są semidesmosomy.
- W warstwie bazalnej są widoczne mitozy.
- Co dziesiąta komórka to komórka dendrytyczna (to melanocyty, komórki Merkla i Langerhansa)
- Występują komórki:
Ø Melanocyty:
§ Powstały w procesie ewolucji, jako mechnizm obronny przeciw UV (opalenizna jest obroną skóry przed UV). Najwięcej raków skóry wśród Irlandczyków w Australii i Szwedów w Afryce. Komórka w fazie podziału jest najbardziej wrażliwa na UV (jądro) wobec tego należy ją chronić w tym okresie – stąd są między komórkami bazalnymi melanocyty.
§ To komórki dendrytyczne o jasnym ciele komórkowym z dendrytycznymi wypustkami sięgającymi warstwy bazalnej i kolczystej.
§ Zawierają brunatne ziarna Melaninu – powstaje z Tyrozyny /Enzymy: Tyrozynaza i L-DOPA - oxydaza/. Jest to ziarnista substancja, tworzy ziarenka. Te ziarenka zostają wstrzyknięte do komórek bazalnych i kolczystych (Cytokrynia) i w nich grupują się w formie czapeczki nad jądrem.
§ Wśród makrofagów skóry właściwej są też melanofagi, mają ziarna melaninu, ale nie mają DOPA-oksydazy, nie są więc producentami melaninu, tylko go pożarły. Melanofagi uprzątają ziarna melaninu, które dostały się do skóry właściwej podczas cytokrynii w naskórku.
§ U murzyna tyle samo komórek, ale różnica w melanizacji
Ø Komórka Langerhansa (komórka dendrytyczna):
§ Pochodzenie szpikowe
...
rozniczka1